MGA ILANG IMPORMASYON KAY DR.
JOSE RIZAL:  TAWILIS - uri ng isdang kulay pilak at metaliko na
 Paboritong ulam – sinigang
 Abogadong nagtanggol sa kaso – Luis Taviel de
Andrade
 Tunay na pag-ibig – Leonor Rivera
 Unang pag-ibig – Segunda Katigbak
 Babaeng pinakasalan – Josephine Bracken
 pagkakaisa – solidaridad
 luntiang kabukiran – ricial
 panggagamot sa mata – Optamolohiya
 palengke – Mercado
 Sobrasaliente - excellent
 Inibig sa pagsusulatan ng asin at tubig – Leonor
Valenzuela
 Pinagtibay noong Hunyo 12, 1956 – Batas Rizal
 Tula sa kaarawan ng ina – Mi Primera Inspiracion
 Pinagbigyan ng Huling Paalam – Trinidad
 Tagapagligtas ng Noli Me Tangere – Maximo Viola
 Nag-aral si Rizal sa pamamahala niya sa Binyan –
Justiniano Aquino Cruz
 Tula sa pagmamahal sa sariling wika – Sa Aking Mga
Kabata
MGA ILANG SALITA NA MATATAGPUAN SA NOLI ME
TANGERE:
 PRAYLE - Makapangyarihang pari ng simbahang
Katoliko Romano.
 GUARDIA CIVIL - puwersa ng mga pulis o militar
noong panahon Espanyol.
 INDIYO - Tawag ng mga espanyol sa mga mababang
kalagayan ng Pilipino.
 HERMANO TERCERO- Ikatlong Orden na kasapi ang
karaniwang mamamayan ng Orden Tercera.
 REVERENCIA - pagbibigay-galang sa mga tungkuling
panrelihiyon.
 VICE REAL PATRONO - Tinatawag na Gobernador-
heneral na kinatawan ng Hari ng Espanya sa
Pilipinas.
 CAFÉ LA CAMPANA - Malaki at tanyag na kainan sa
Escolta at San Jacinto.
 KABISERA - dalawang magkabilang dulo ng mesa.
Makapangyarihan at mahalagang tao lamang ang
uupo.
 LEGONG KUSINERO - Tagaluto ng mga pagkain ng
pari sa simbahan.
 LUCULO - Heneral na Romano na mahilig sa
masasarap na pagkain.
 EREHE - Kristiyanong ayaw sumampalataya o
sumunod sa pinag-uutos ng Simbahang Katoliko.
 PILIBUSTERO - Taong kalaban ng Simbahang
Katoliko
 PROTESTANTE - Naniniwala sa doktrina ng
relihiyong Protestantismo.
 SEDISYON - Gawaing naghihikayat ng rebelyon sa
pamahalaan.
 BEATERYO - kasingkahulugan ng kumbento
 AYUNTAMIENTO - tawag sa sangguniang
panlungsod noong panahon ng Espanyol
 BALETE - malaking punongkahoy na
mayamungmong at maraming tila baging na sanga
 PILOSOPIYA – ibig sabihin ay karunungan
 GARROTE – paraan ng pagbitay sa pamamagitan ng
pagsakal ng leeg
mahuhuli sa Taal
 INDULGENCIA PLENARIA - dasal o sakripisyong
nagpapababa sa parusang ipinataw sa naghihirap na
kaluluwa sa purgatory
 TELEGRAMA - mensaheng ipinadadala sa
pamamagitan ng telegrapo
 HIEROGLYPHICS - sistema ng pagsulat na ginamit ng
mga Egyptian
MGA ILANG TAUHAN SA NOLI ME TANGERE:
 Juan Crisostomo Magsalin Y Ibarra - binatang nag-
aral sa Europa; nangarap na makapagpatayo ng
paaralan upang matiyak ang magandang
kinabukasan ng mga kabataan ng San Diego.
 Elias - bangkero at magsasakang tumulong kay
Ibarra para makilala ang kanyang bayan at ang mga
suliranin nito.
 Don Santiago de los Santos o Kapitan Tiago -
mangangalakal na tiga-Binondo; ama-amahan ni
Maria Clara.
 Padre Damaso - isang kurang Pransiskano na
napalipat ng ibang parokya matapos maglingkod ng
matagal na panahon sa San Diego; tunay na ama ni
Maria Clara.
 Padre Salvi o Bernardo Salvi- kurang pumalit kay
Padre Damaso, nagkaroon ng lihim na pagtatangi
kay Maria Clara.
 Maria Clara - mayuming kasintahan ni Crisostomo;
mutya ng San Diego na inihimatong anak ng
kanyang ina na si Doña Pia Alba kay Padre Damaso.
 Sisa - Isang masintahing ina na ang tanging
kasalanan ay ang pagkakaroon ng asawang pabaya
at malupit.
 Basilio at Crispin - magkapatid na anak ni Sisa;
sakristan at tagatugtog ng kampana sa simbahan ng
San Diego.
 Alperes - matalik na kaagaw ng kura sa
kapangyarihan sa San Diego (itinuring ni Rizal na
Hari ng Italya ng San Diego habang ang kura ang
Papa ng Estado Pontipikal)
 Donya Victorina de de Espadaña - babaing
nagpapanggap na mestisang Kastila kung kaya abut-
abot ang kolorete sa mukha at maling
pangangastila.
 Donya Consolacion - napangasawa ng alperes;
dating labandera na may malaswang bibig at pag-
uugali.
 Don Tiburcio de Espadaña - isang pilay at bungal na
Kastilang napadpad sa Pilipinas sa paghahanap ng
magandang kapalaran; napangasawa ni Donya
Victorina.
 Don Filipo - tinyente mayor na mahilig magbasa na
Latin at pinuno ng pangkat Liberal
 Señor Nol Juan - namahala ng mga gawain sa
pagpapatayo ng paaralan.
 Donya Pia Alba - masimbahing ina ni Maria Clara na
namatay matapos na kaagad na siya'y maisilang.
 Don Rafael Ibarra - ama ni Crisostomo; nakainggitan
nang labis ni Padre Damaso dahilan sa yaman kung
kaya nataguriang erehe.
 Kapitan Basilio - ilan sa mga kapitan ng bayan sa San
Diego Kapitan Tinong at Kapitan Valentin; ama ni
Sinang; pinuno ng Conservador
1 NHS REVIEWER (FILIPINO 9), TA 2019-2020
  Tinyente Guevarra - isang matapat na tinyente ng  Padre Sibyla - paring Dominikano ng Binundok na
mga guwardiya sibil at matalik na kaibigan ni Rafael lihim na sumusubaybay sa mga kilos ni Ibarra.
Ibarra na nagsalaysay kay Ibarra ng tungkol sa
kasawiang sinapit ng kanyang ama.

KANSER NG LIPUNAN (KAB. 1-30)

KABANATA SULIRANING PANLIPUNAN
1 pagtatakwil sa sariling lahi
1 maluho at magastos
3 pagsasamantala sa
kapangyarihan
4 pagbibigay ng posisyon sa
walang alam
6 huwad na
pananampalataya
8 mabagal na pag-unlad
PANGYAYARI SA KABANATA
“Hindi maibibilang si Kap. Tiyago ang sarili sa Indiyo”, bigkas ni Padre Damaso.
Isang magarbong pagtitipon ang inihanda ni Kapitan Tiyago para sa pagdating
Crisostomo Ibarra.
Ang pagbabawal ni Padre Damaso na mag-aral sa ibang bansa dahil sa
pinakitang pag-uugali ni Crisostomo Ibarra.
Pagsingil ng buwis kahit hindi marunong magsulat at magbasa ang ipinalit na
trabaho sa artilyero
mula noong tanggalin siya sa pagiging artilyero.
Nabibili ni Kapitan Tiyago ang kabanalan sa pamamagitan ng napakaraming
pamisa at mga Santo
sa kaniyang silid.
Sa pamamasyal ni Crisostomo Ibarra sa iba’t ibang bayan, kitang-kita niya ang
kawalan ng pagbabago magmula noong bago siya umalis patungo sa Europa.

11 Pagbabalatkayo Sa harap ng nakararami, malugod na nagbabatian ang kura at Alperes maliban

sa talikuran.
12 pagpapahalaga sa yumao Napupuno na ng mga tao ang libingan at kanya-kanyang hanap ng mga
puntod ng kanilang mahal sa buhay.
14 panghuhusga ng kapwa Pagtawag ng baliw kay Pilosopo Tasyo.
15 maagang pagtatrabaho ng Nag-ibayo ang unos habang ang magkapatid ay patuloy sa pagtugtog ng
mga bata kampana.
16 kahinaan ng babae Walang nagawa si Sisa nang dumating ang asawa at inubos ang lahat ng
pagkaing nakahain sa mesa.
18 Panunuhol Dumating si Sisa sa kumbento na dala-dala ang bakol ng gulay at prutas para
sa kura.
19 maling sistema ng Pagkwento ng guro kay Crisostomo Ibarra ukol sa suliranin ng bayan sa
edukasyon edukasyon tulad ng pamamalo at paggamit ng wikang Kastila.
20 pangingibabaw ng Nagpulong ang pangkat ng Liberal at Conservador para sa kanilang pista
makapangyarihan ngunit nawalang saysay ang pagtatalo dahil nakapagplano na raw ang kura.
18 AT 30 maling paniniwala sa Pag-uusap ng mga manang ukol sa indulgencia plenaria na maaari palang
relihiyon bilhin.
Maraming tao sa loob ng simbahan at nag-aagawan sa agua bendita.
30 Filipino Time Ang pagdating nang huli ng Alkalde sa simbahan.
MGA ILANG PANGYAYARI SA KABANATA 31-64
KAB. 44 – Nangumpisal si Maria Clara kay Padre Salvi upang mabilis siyang gumaling sa sakit. At dito inilahad ni Padre Salvi na
unang nakaalam ng pagkatao ni Maria Clara na ama niya si Padre Damaso.
KAB. 45 – Hinumok ni Elias si Kapitan Pablo na pinuno ng mga tulisan na magbagong-buhay at pinangakuang kakausapin ang
isang lalaking mayamang pinaglilingkuran niya na si Crisostomo na sa tingin niya ay makatutulong sa kanila.
KAB. 50 – Inilahad ni Elias ang kasaysayan ng kaniyang angkan kay Crisostomo Ibarra. Kitang-kita sa inilahad ni Elias ang kalupitan
ng tao sa kapwa-tao at isa na nga rito ang kanyang angkan na tulisan na si Balat na pinagmalupitan.
KAB. 58 – Si Pilosopo Tasyo ay nasa paltok na nagmamasid sa mga bilanggo nagdaaran.
KAB. 59 – Takot na takot si Kapitana Tinchang na baka madamay si Kapitan Tinong na kanyang maybahy sa pag-aalsa. Buti na
lamang dumating ang pinsan niyang si Don Primitivo na nagpayo sa kanila na magregalo sa Kapitan-Heneral
KAB. 62- Pinamili ni Maria Clara si Padre Damaso na kaniyang ama kung siya ba ay magmongha o mamatay. At pinili ni Padre
Damaso na magmongha na lamang si Maria Clara.
PAHAYAG NI ELIAS BAGO MAMATAY
“Mamamatay akong hindi man lamang namamalas ang pagbubukang-liwayway sa aking bayan. Kayong makakikita, salubungin
ito at huwag kalimutan ang mga nabuwal sa dilim ng gabi!” - Elias
BASAHIN AT INTINDIHING MABUTI ANG KABANATA 31 – 64

2 NHS REVIEWER (FILIPINO 9), TA 2019-2020