ABIVA, Shazney Izyll A.

9-PIETY

Kabanata 46: Ang Sabungan

I. TAUHAN: Kapitan Basilio, Kapitan Pablo, Lucas, Ibarra, Tarsilo, at si Bruno.

II. BUOD: Dito mo lubos na makikilala ang personalidad at talino ni Pilotong Elias. Makalipas ang ilang
araw na paghahanap, nakakita rin ni Elias ang pinagtataguan ni Tandang Pablo. Siya ay isang mayamang
matandang lalaki sa bayan na tumulong at nag-aalaga sa kawawang si Elias. Si Tandang Pablo ay biktima
ng mapang-aping alien na karahasan. Ang pagsasamantala sa kapangyarihan ay naubos ang lahat ng
kabuhayan. At sa pinakamasamang kaso, pinatay niya ang lahat ng miyembro ng kanyang pamilya. Si
Pablo lang ang nakaligtas, kaya inakala ng mga tao na patay na siya, kaya nagtago siya. Matibay at
matapang ang desisyon ng matanda na isagawa ang planong rebolusyon, ngunit hindi pumayag si Elias.
Mapagpakumbabang sinabi ni Elias na isasantabi muna niya ang rebolusyon. Sa halip, lahat ay dapat
dumaan sa diplomasya upang maiwasan ang mga biktima ng pagdanak ng dugo at pagkabalisa.

III: PROBLEMANG PANLIPUNAN: Maraming paraan para makamit ang ninanais na layunin. Hindi lahat ay
nahuhulog sa karahasan at pagmamataas, ang mas malumanay na diskarte ay mas mahusay. Kaya sana
tayo ay matapat na paniwala sa ating sarili.

Kabanata 47: Ang Dalawang Senyora

I. TAUHAN: Donya Victorina, Don Tiburcio, Alperes, Kapitan Tiyago, Donya Consolacion, Linares, Clarita,
Maria,clara, Sinang, Don Tiburcio at si Donya Victorina.

II. BUOD- Magkatabing naglalakad sina Don Tiburcio at Donya Victorina habang nasa sabungan si
Kapitan Tiyago. Tumingin sila sa bahay ni Indios. Nagalit ang Donya nang magbigay pugay si Indio sa
kanya. Inutusan niya ang kanyang asawa na hagupitin ang kanyang sombrero, ngunit tumanggi ito dahil
sa kanyang kapansanan. Sa pagdaan nila sa bahay ni Alperez, nagkatitigan sina Victorina at Consolation.
Pinuri nila ang isa't isa at nagkatitigan mula ulo hanggang paa. Niluwa pa ni Victorina ang harapan ng
bahay ni Alperes na lalong ikinagalit nito. Napuno ng ginhawa, sumagot ang dalawa. Ininsulto ni
Victorina si Alperes, at hinamak ng Consolacion ang kapansanan ni Tiburcio. Pumasok sa bahay ang
Consolacion at kumuha ng latigo, ngunit pinigilan ng kanyang dalawang asawa. Narinig ng buong bayan
ang labanan. Inutusan ng Consolation ang kanyang asawa na barilin si Don, at inutusan ni Victorina ang
kanyang asawa na barilin din si Alperes. Ngunit tumanggi ito at nahablot ang pustiso ng asawa.

III: PROBLEMANG PANLIPUNAN: Sa kabanatang ito, ang iyak ng dalawang donya ay itinuturing na
kanser ng lipunan. Ang sigaw na ito ay bunga ng kanilang pagkaluwalhati at pagpapagaling. Walang
pakinabang ang pagmamayabang. Anuman ang makamit sa buhay, ang bawat isa ay nararapat na
tratuhin nang pantay-pantay at panatilihin ang kanilang mga paa sa lupa.
 Kabanata 48: Ang Talinghaga

I. TAUHAN: Crisostomo Ibarra, Maria Clara, Elias, Linares, Tiya Isabel, Lucas, Nol Juan, at si Piloto.

II. BUOD: Bumisita si Ibarra sa bahay ni Kapitan Tiago upang bisitahin si Maria. Inihayag din niya ang
kanyang pagtanggal dito bilang eksokuminikado.Gayunpaman, nagbago ang saya ni Ibarra nang makita
niyang masayang namumukadkad sina Maria at Linares. Nang mamutla si Maria Clara, nagulat ang
binatang si Linares. Gusto ng batang babae na bumangon at pumunta kay Ibarra, ngunit hindi siya ganap
na maayos. Kinausap niya si Maria, ngunit agad ding umalis. Nataranta si Ibarra sa kanyang nakita.
Napadaan siya sa ipinatatayong paaralan. Nakita niya si Nol Juan at ipinaalam na muli siyang tinanggap
ng simbahan. Nakita niya si Elias na abala sa pagdadala ng mga bato at kariton. Inutusan ni Ibarra si Nol
Juan na magtago ng talaan ng mga manggagawa. Inanyayahan ni Elias si Thorny na sumakay sa isang
bangka at pag-usapan ang isang bagay na mahalaga. Pumayag naman siya at iniabot ni Nol Juan ang
talaan. Nakita niyang wala doon si Elias.

III: PROBLEMANG PANLIPUNAN: Si Ibarra ay itiniwalag o nagging ekscomunicado, bagaman hindi niya
talaga nilabag ang anumang seryosong tuntunin ng simbahan. Sa modernong panahon, makikita pa rin
natin ang cancer na ito. Kung hindi aprubahan ng kura paroko o simbahan ang iyong ginagawa, hindi mo
makukuha ang kanilang suporta. Kailangan mong magpakita ng empatiya. Ang matibay na relasyon nina
Ibarra at Maria Clara ay kumukupas dahil hindi sinasang-ayunan ng mga tao ang kanilang relasyon.
Iniisip ng maraming tao na hindi nila kailangan. Ang salungatan at hindi pagkakaunawaan ay bahagi ng
anumang relasyon. Ngunit kahit na ito ay likas sa isang organisasyon, ang pag-unawa ay dapat
mangibabaw upang maalis ang hindi pagkakaunawaan.

Kabanata 49: Ang Tinig Ng Mga Pinag-uusig

I. TAUHAN: Alperes, Ang mga sawimpalad, Elias, Ibarra, at si Kapitan Pablo.

II. BUOD: Humingi ng paumanhin si Elias kay Ibarra dahil sa pagkakaalam nito na naabala niya ang
binata. Hindi nag-aksaya ng panahon si Elias na sabihin ang kanyang layunin. Si Ibarra ay sinasabing
isang kapus-palad na sugo. Pumayag umano ang lider ng bandido na hilingin sa kanya ang pagbabago ng
kapangyarihan, hustisya, pagbaba ng kapangyarihan ng guwardiya sibil, at pagkilala sa dignidad ng mga
tao. Sinabi ni Ibarra na maaari niyang samantalahin ang kanyang kayamanan at ang impluwensya ng
kanyang mga kaibigan sa Madrid, ngunit alam niyang hindi ito sapat para sa mga kinakailangang
pagbabago. Sinabi rin niya na kung minsan ang pagkawala ng lakas-tao ay nakapipinsala. Sinabi rin niya
na hindi lamang ang mga sintomas, kundi ang sakit mismo ay dapat gamutin. Saglit na nagtalo ang
dalawa. Ngunit hindi hinikayat ni Elias si Ibarra at sa kasamaang palad ay sinabi lamang niya sa kanya na
umasa sa Diyos.

III: PROBLEMANG PANLIPUNAN: Ang kabanatang ito ay nagpapakita ng pagkakaroon ng karahasan

bilang isang paraan ng pagtugon sa hindi tumutugon na mga hinaing ng mga ahente ng gobyerno. Ang
pagkakaroon ng kilusan ay kadalasang resulta ng salungatan ng mga paniniwala sa pagitan ng mga
mamamayan at mga pinuno ng pamahalaan. Ang kanilang pagnanais para sa pagbabago ay batay sa
kanilang karanasan sa sistemang panlipunan ngayon. Dahil dito, nais nilang mas maraming tao ang
sumuporta sa kanilang pagkakasala upang mapataas ang kanilang kapangyarihan.

Kabanata 50: Ang Kaanak ni Elias

I. TAUHAN: Elias, Crisostomo Ibarra, at si Concordia.

II. BUOD: Nagpatuloy ang pag-uusap ng dalawa. Dito ibinunyag ni Elias na ang pamilya niya ay mula rin
sa mga sawimpalad. Ang nuno ni Elias ay namasukan noon sa isang bahay-kalakal sa Maynila na pag-aari
ng isang Kastila. Nasunog at napagbintangan ang lalaki niyang nuno. Pinarusahan ito at kinaladkad ng
kabayo. Dahil sa nangyari, namundok na lang ang mag-asawa. Ngunit namatay ang bata sa sinapupunan
ng babae. Nagpatiwakal naman ang lalaki dahil sa kamalasang nangyari. Di siya naipalibing ng babae
dahil walang pera. Nang mangamoy ang bangkay, nalaman ng mga awtoridad at nais maparusahan ang
babae. Pero nagdadalang-tao pala ito kaya ipinagpaliban. Nang makatakas sa mga awtoridad, lumipat sa
malayong lalawigan ang babae. Sa paglaki ng panganay, ito ay naging tulisan habang ang isa pa nitong
anak ay nanatiling matino. Nagpatiwakal din ang anak na panganay ng babae habang nagpakalayo-layo
naman ang bunso. Napadpad siya sa Tayabas at doon ay naging obrero. Nakagiliwan siya ng lahat dahil
sa mabuting ugali at nakahanap ng mapapangasawa. Mayaman at babae at pinaghiwalay sila ng mga
magulang. Ngunit buntis na pala ang babae at nagsilang ng kambal, sina Elias at Concordia. Tulad ng mga
ninuno nila, nagpakamatay din si Concordia dahil sa labis na lungkot at natagpuan na lamang ang nila
ang bangkay nito sa Calamba.

III: PROBLEMANG PANLIPUNAN: Ang suliraning panlipunan dito ay pagpapatiwakal o kawalan ng sarili
dahil sa kahirapan at hindi pantay na pagtrato dahil sa pagkakaiba ng buhay ng estado. Ang mga
paghihirap na sinapit ng mga ninuno kung minsan ay nagdudulot ng matinding sama ng loob. Ito ay
ipinapasa sa henerasyon hanggang sa mabigyan ng hustisyang hinihingi nito.

Kabanata 51: Mga Pagbabago

I. TAUHAN- Linares, Donya Victorina, Padre Salvi, Victorina, Sinang, Maria Clara
II. BUOD- Nalungkot si Linares sa sulat ng kanyang pinsang si Donya Victorina. Gustong
hamunin ng binata ang alperes. Alam niyang seryoso si Donya, pero nagdadalawang isip siya
dahil wala siyang padrino. Samantala, dumating si Padre Salvi sa bahay ni Kapitan Tiago.
Ikinalulugod niyang ipahayag ang desisyon ng Arsobispo na ipawalang-bisa ang
pagkakatiwalag kay Ibarra, habang pinupuri siya dahil ito ay kaaya-aya ngunit galit din.
Ngunit sinabi rin ni Salvi na si Damaso lamang ang hadlang upang mapatawad si Ibarra.
Ngunit kapag nakausap ni Maria Clara si Damaso, tiyak na mapapatawad niya ito.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN – Ang isyung panlipunan sa kabanatang ito ay ang
pagmamataas. Makikita dito na labis ang pagmamataas ni Donya Victorina kay Lianares.
Labis siyang nagatianod sakapritso ng Donya.
 Kabanata 52: Ang Baraha ng mga Patay at ang mga Anino

I. TAUHAN- Elias, Lucas, Crisostomo Ibarra, Dalawang sibil,

II. BUOD- Sa isang malamig na gabi, sa ilalim ng pintuan ng libingan, tatlong anino ang nag-
uusap. Sinabi ng isa na kung kausapin niya si Elias. Sumagot ang isa na hindi, ngunit tiyak na
kasama niya, dahil minsang nailigtas ni Ibarra ang kanyang buhay. Sumagot ang isa pang
anino na pumayag siyang sumama dahil ipapadala ni Ibara ang maysakit na asawa sa
Maynila. Mukhang inaatake niya ang monasteryo. Sinabi ng ikatlong anino na susugod sila sa
kuwartel upang ipaalam sa pulisya na may anak ang kanilang ama. Naghiwalay sila dahil may
dumating pang anino at hinahabol daw siya. Sinabi rin niyang kinabukasan ay tinanggap nila
ang sandata at sumigaw, "Mabuhay Don Crisostomo." May dalawang anino na naiwan sa
pinto. At naisip nila ang tungkol sa pagsusugal. Sinabi ng isa na ang sinumang mananalo ay
maiiwan na tumaya sa mga patay. Ang pagkakakilanlan nina Elias at Lucas ay inihayag ng
liwanag.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Ang isyung panlipunan sa kabanatang ito ay pakitang tao. Sa
kabanatang ito ay ipinapakita ang pagsusugal, tandaan natin ang pagsusugal ay masama,
kung ikaw ay malululong sa kanitong gawain ay meron itong masasamang dulot sa iyong
sarili. Ang anumang pagkilos at pagdedesisyon ay nakasalig sa personal na dahilan at
pangangailangan. Ito lagi ang mag-uudyok sa tao para kumilos at lumaban.

Kabanata 53: Ang mabuting Araw ay Nakikilala sa Umaga

I. TAUHAN- Pilosopo Tasyo, Don Filipo

II. BUOD- Ang sabi-sabi na ang mga ilaw sa sementeryo ay naglalakad sa paligid ng San Diego.
Hulaan ng mga tao kung ano at saan ito nanggaling. May hinala na ito ay kasama ng mga
demonyo o hindi mapakali na mga kaluluwa sa purgatoryo. May iba pang suhol sina Filipo at
Pilosopo Tasyo. Inihayag ni Don Felipa na tinanggap na ng alkalde ang kanyang pagbibitiw.
Samantala, tinutulan naman ni Tasyo dahil ang pangangailangan ng kabutihan na mamuno
sa kapangyarihan noong panahon ng digmaan at sinabing ibang-iba na ang Pilipinas mula
noong dumating ang mga Europeo 20 taon na ang nakararaan.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Ang suliraning panlipunan sa kabanatang ito ay ang mabagal
na paglusong ng pilipinas. Ang mga kandilang nakitang nakasindi ng nagdaang gabi ay
nagdulot ng samu’t saring usapin ukol sa mga kaluluwang hindi matahimik. Marami ang
naniniwala na ang mga kaluluwang hindi matahimik ang siyang nagsindi ng mga kandilang
ito upang ibapatid na nais nilang makaalis sa purgatoryo. Samantala, nag – uusap ang
dalawang pangunahing tauhan: si Pilosopo Tasyo at Don Filipo na nais ng magbitiw sa
 tungkulin bilang tinyente mayor matapos na lumaganap ang kaguluhan sa bayan ng San
Diego.

Kabanata 54: Lahat ng Lihim ay Nabubunyag

I. TAUHAN- Padre Salvi, Alperes, Asawa ng Alperes, Ibarra, Elias

II. BUOD- Pumunta ang mga parokyano sa bahay ni Alperes at iniulat sa kanya ang isang
planong pag-aalsa at pag-atake sa kuwartel. Nalaman umano ito ng pari dahil sa babaeng
umamin, at naghahanda ang pari at adjutant para sa isang welga. Habang palihim na
binabantayan ng mga sibilyan ang kuwartel, nagtalaga sila ng mga sibilyang guwardiya sa
monasteryo. Dali-dali ding pumunta si Elias sa bahay ni Ibarra. Natagpuan niya ito sa lab.
Sinabi ng mga piloto na ang plano ng welga ay walang alinlangan na babayaran ni Ibara ang
presyo ng pag-atake.Sinunog nito ang mga libro at teksto ni binata dahil maaari itong
magamit bilang ebidensya laban sa binata. Nakita ni Elias ang isang kasulatan tungkol kay
Don Pedro Eibarramendia. Narinig ni Elias ang tungkol ni Ibarra. Sumagot siya na lolo niya
iyon. Medyo nanginginig ang piloto dahil ang Don ang nagpahirap sa kanyang nuno. Nais ni
Elias na gumamit ng punyal para kay Ibarra. Pero nakilala niya ito at umalis.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Ang isyung panlipunan sa kabanatang ito ay ang maling
paghahangad ng krus at bituin.Ang kabanatang ito ay nagpapakita rin ng pampublikong
intriga ng simbahan at ng pamahalaan. Minsan sila ay hindi nagkakaintindihan, ngunit sa
kapakanan ng Espanya at sa bingit ng kapahamakan, sila ay laging nasa panig, ang simbahan
at pamahalaan ay nagkakaisa sa iisang layunin na kontrolin ang Pilipinas at protektahan ang
kanilang mga interes at interes, at nais nila ang mga Pilipino sa kanilang Sundin sila sa buong
buhay nila, gusto nilang lahat ng pinaghirapan ng mga Pilipino ay para sa kanila, at gusto
nilang katakutan sila ng mga Pilipino habang buhay.

Kabanata 55: Ang Pagkakagulo

I. TAUHAN- Kapitan Tiyago, Tiya Isabel, Maria Clara, Padre Salvi, Sinang, Crisostomo Ibarra,
Linares, Elias, Alperes
II. BUOD- Dumating ang oras ng hapunan, ngunit walang gana si Maria. Hiniling niya kay Sinang
na tumugtog ng piyano habang si Pari Salvi ay naglalakad pataas at pababa ng bulwagan.
Habang hinihintay si Ibarra, nagkakagulo si Maria at ang kanyang mga kaibigan. Alas-8 ng
gabi, nasa sulok ang pari at hindi alam ng mga kaibigan ko ang gagawin. Nang tumunog ang
kampana, biglang dumating si Ibarra na nakabihis at manipis.Sinubukan ni Maria na lapitan
si Ibarra, ngunit isang baril ang pumutok sa labas. Ang mga tao ay natatakot at nagtatago.
Isang tao sa bulwagan ang sumigaw ng "tulisan", at pagkatapos ng kaguluhan, kinumpirma
ng nasasakdal na walang panganib sa labas at siniguro na maayos ang lahat.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN – Ang problemang panlipunan sa kabanatang ito ay ang hirap
ng pagwaksi ng galit. Pagpasok sa bahay ni Ibarra, gulong-gulo ang isip ni Elias. Naaalala niya
ang lahat ng nangyari sa kanyang angkan sa pamilya Ibarra. Malakas ang kanyang emosyon.
Nakita niya ang mga kasulatan, aklat, alahas at baril. Sa gitna, pinili pa rin ni Elias na sunugin
ang mga materyales na makakasakit kay Ibarra. Matulungin pa rin si Elias.