Professional Documents
Culture Documents
015 Sundimitar Zborgija Vo Serajot
015 Sundimitar Zborgija Vo Serajot
okno.mk
TEMPLUM
Urednik na edicijata: Nikola Gelevski
Grafi~ko ureduvawe i dizajn: To~ka TM
Pe~atnica:Alma
Templum, adresa:
Ilindenska 38, 1000 Skopje
www.templum.com.mk
templum@mol.com.mk
821.163.3-32
Sarmaxiev, [undimitar
Zborgija vo serajot/ [undimitar Sarmaxiev;
- Skopje : Templum, 2003. - 146 str.; 18 sm.
- (Biblioteka Magma, kniga 8)
ISBN 9989-902-25-9
COBISS .MK- ID 52720906
k n i g a 8
[undimitar Sarmaxiev
Zborgija vo serajot
TEMPLUM
Skopje, 2003
Sodr`ina
Crna hronika 7
Hipermangan 11
Migot koga odlu~uvam za svojata idnina 12
Literatorturnite glavanturi na Apsurdimitar 18
Zborganiziran kriminal 23
Drvostikov neofiks 26
Popladne vo parkot (plagijat miks) 29
Crevolucija 38
Prdvidiva prikazna 42
Avtobusite gi zbli`uvaat lu|eto 44
Kusa zaebiografija 54
Ukradeni se 903 zborovi od stranicite
na " Nova Makedonija" 58
@rtvi na umetnosta 62
Varijacii i improvizacii 68
Pateti~no |ubre 74
Amnestija 76
Vtorata pretstava na perverzniot cirkus 80
Vozdravotelo zdravduh 83
Ku~iwa, ma~iwa i sli~ni gluposti 85
Af, af, Murxo lae... 89
Kralot[kartur i fritezite na drkaleznata masa
9 4
Skopje-Vodno-Matka 101
O, ~itatelu 106
E h . . . 1 0 7
Zborba so vremeto 108
Zanaet~iite na makedonskata (k)ni`evnost 109
Na berber 110
1, 2, 3 111
Zeam vo ogledaloto... 112
B e d a 1 1 3
T a a 1 1 4
Novokomponirana prikazna 117
Fabula rasa 123
Podmet 131
Gran pri-kazna 133
L e g a ~ 1 3 6
Smrt, sloboda ili prigovor na sovesta 139
Bele{ka za avtorot 141
Crna hronika
7
nala na pe{a~kiot premin, gi ras~epatila nejzi
nite pregrizani noze nagore, a krvta prskala po
slu~ajnite minuva~i, taa ne ofkala dolgo zatoa
{to eden zaletan kamion ja pregazil. ^evlite brzo
se prejale vo gostilnicata i na policajcite ne im
bilo te{ko da gi uapsat, no kamionxijata u{te e vo
begstvo.
8
u~ilnicite da vidat koj vika i prestra{eni od
groznata gletka se razbegale kon izlezot. Taka
devet deca se ispogazile do smrt, a sedumnaeset
te{ko se povredile. Posledicite }e bile u{te po
golemi, ako ne dojdele bestra{nite ~ista~ki, koi
brzo so svoite metli go uni{tile ~udovi{teto .
9
svojot qubovnik, taka {to }e go isprdi ednoto oko
pravo vo negovoto grlo, koga toj }e se obide da &
pru`i oralno zadovolstvo.
10
Hipermangan
11
~uvstvo na nemo} vo odnos na s$ {to gi opkru`uva.
Toa go pravat so pomo{ na zabranite {to se name
neti za dobroto na idniot osakaten ~ovek. Koga }e
uvidat deka ve}e se rodil stravot toga{ zapo~nu
vaat so dooblikuvaweto na idnoto grdo i sme{no
su{testvo so toa {to mu postavuvaat uslovi, koi
treba toa da gi ispolni. Taka se sozdava i ~uvstvo
to na postojan nedostig. Taka grdoto i sme{no su{
testvo se vrzuva za kup~eto i vo ramkite na kup~eto
se obiduva da go nadomesti svojot nedostig. Taka se
vrzuvaat ma`ite za `enite i obratno, taka se pro
izveduvaat s$ pogolem broj vrzani, grdi i sme{ni
su{testva. Koga vrzanite, grdi i sme{ni su{test
va ne bi se ~uvstvuvale nemo}ni, ne bi se pla{ele
od neizbe`nosta i ne bi go neguvale svoeto ~uvstvo
na nedostig, toga{ ne bi ni pomislile da zaglavat
so nekakva si svoja podobra ili polo{a polovina,
tretina, ~etvrtina ili druga dropka, zatoa {to
toga{ bi bile cel broj. Pretpostavuvam deka naj
mnogu od vrzanite, grdi i sme{ni su{testva sfa}
aat deka e prirodno da se bide sam, no od zloba
prodol`uvaat da glumat deka se zaedno, samo za da
si ovozmo`at da ja preslikaat svojata bedna sostoj
ba vrz su{testvata {to }e gi proizvedat. Tuka ho
moseksualcite pravat edna finta so toa {to ne
proizveduvaat drugi su{testva, no i tie se pre
pla{eni od neizbe`nosta nare~ena smrt. Smrtta e
neizbe`nosta okolu koja se vrti s$ {to e `ivo.
Site begaat od nea, a za nea se vrzani. Smrtta e eden
kol zaboden na sred gumno, lu|eto se vrzani za
kolot, lu|eto se prela`ale deka kolot e stra{en i
12
zatoa site pani~no tr~aat za da mu izbegaat,
vsu{nost site se vrtat vo krug i gazej}i, go odvoju
vaat zrnoto od slamata; taka so sekoj krug se s$ po
blisku do kolot. Glupavo e da se bega od neizbe`
nosta! A i mora da se priznae deka site stapoidni
oblici deluvaat privle~no.
Koga nekoe od vrzanite, grdi i sme{ni su{testva
prestanuva da se vrti vo krug, odbiva da gazi vrz
gumnoto i trgnuva pravo na kolot da se nadene, to
ga{ mu vikaat deka e slabak, deka e gubitnik, deka
nema stiskavec, deka e zapletkan, deka nema g'z (za
da go ebat, pretpostavuvam), duri go la`at i deka e
pameten, deka samoubistvoto e sramota, go la`at
deka }e `alat (mo`ebi sebe }e si se `alat). No, kako
da go izla`at koga toj ne gleda nikakvo zna~ewe vo
zborovite, koga toj smeta deka nasilstvoto e
edinstveniot razbirliv na~in da se spravi so dru
gite, koga toj smeta deka na drugite im e krivo {to
tie i ponatamu }e vrtat krugovi i zatoa se obiduva
at da mu gi nametnat svoite zabludi i da gi po
tisnat negovite. Nemo}ta se sostoi vo toa {to lu
|eto ne se osmeluvaat po~esto da gi podotvaraat
svoite o~i i da vidat deka im nedostiga potvrda za
nivniot `ivot, a potvrdata e smrtta.
@imi kurov, `ivotot e surov! @ivotot e `ivot i
bez pomo{ na smrtta ne mo`e da se definira.
Toa {to mo`e{ da go napravi{ denes ne go ostavaj
za utre!”
13
Migot koga odlu~uvam za svojata idnina
14
prepravam deka ne sum zapletkan i deka mojata
ni{ka od mre`ata ne se obiduva da me obesi. Ah,
volu eden nerazbran em ne saka{ da ora{ (iako
znae{ deka si vpregnat) em ne sfa}a{ deka mre`a
ta e tuka za da go spre~i tvojot pad, za{to si slepo
zaletan kon bezdnata, i pokraj toa {to nema{ ni
perduv na tvoeto telo, dodeka za krilja ne stanuva
ni zbor.
Dali zborot stanuva ili si legnuva na bra{noto
pri svojot pad, ne mi e i~ gajle, zatoa {to jas ne sum
vol tuku magarence so kopne` da stane peper-utka.
Toa }e go postignam so namerno gre{ewe pri odde
luvaweto na slogovite vo zborot, taka {to zborot
dobiva dodatno zna~ewe...
I u{te edna{ ne nau~iv dovolno za da go polo`am
ispitot po makedonski jazik. Kako nagrada za moja
ta mrzlivost ja dobiv ovaa edinstvena mo`nost da
napi{am tekst so bilo kakva sodr`ina, no so for
ma {to treba da soodvetstvuva barem na pravopis
nite normi na makedonskiot standarden jazik.
Zabele`livo e deka jas si ja ote`nuvam rabotata
pi{uvaj}i predolgi re~enici ~ija sodr`ina ne
mi se ~ini deka e mnogu dopadliva za tie {to treba
da gi pro~itaat.
Kako i da e, jas prodol`uvam da ~krtkam nekakvi
znaci na listov, bez da se gri`am za toa dali }e
proizleze nekakvo zna~ewe od nivniot redosled.
Negri`livosta e edinstvenata moja osobina {to
se osmeluva da se natprevaruva so mojata mrza - po
15
bednikot od ovoj natprevar }e ja ima ~esta da za
vladee so teritorijata na mojata bezli~nost. Tuka
po~nuvam da se dvoumam okolu prefiksot na pos
ledniot zbor od prethodnata re~enica - }e be{e li
podobro da napi{ev neli~nost? Spored mene naj
dobro bi bilo da prestanam da se dvoumam bidej}i
ne mo`am da tvrdam deka vo mene postoi pojavata
nare~ena um.
Sepak dozvolete mi da se vratam na po~etokot od
tekstot i da napi{am deka sum iznenaden od toa
{to vie se gri`ite i za takvite kako mene. Kakvi
te kako mene? Takvite {to se pra{uvaat kolku e
prifatliv neologizmot vo slednava re~enica:
,,Ispitot go polagam entipat (n-priroden broj).”
Jas ne bi si dal tolku mo`nosti za potvrduvawe na
sopstveniot neuspeh, zatoa {to se dobiva vpe~atok
deka ~ovek mo`e da pa|a mnogu dolgo bez da se tres
ne od tvrdoto dno. Ubavo bi bilo, koga spored nekoe
pravilo na fakultetot, bi se ubival (prepora~u
vam eutanazija kako za ku~iwata skitnici) sekoj
{to po tri obidi nema da polo`i nekoj ispit. Pri
~inite za edno vakvo, navidum surovo re{enie se
mnogu prosti - ~ovekot {to dozvoluva samiot da se
izlo`i na takvi poni`uva~ki okolnosti, najvero
jatno ne se podnesuva sebe, a so toa i drugite lu|e,
taka sekoe nepolo`uvawe e mislovno samoubistvo.
Ottuka sleduva deka drugite lu|e treba da go ot
stranat {tetniot ~ovek celosno, so {to istovre
meno }e go nadomestat nedostigot od hrabrost na
edinkata samata da se ubie i }e ja spre~at da
16
nanesuva {teta so svoeto bespolezno postoewe vo
idnina.
Ete, na toa se nadevam jas, mrzliviot Smrdimitar,
sakam da prestanam da postojam blagodarenie na
naporot na drugite, isto kako {to postojam blago
darenie na naporot na edni drugi dvajca popozna
ti me|u narodot kako roditeli.
17
Literatorturnite glavanturi na
Apsurdimitar
18
rezervi nameneti za muvlata vo nivnite vizbi i
{pajzovi, izleguvaat nadvor so golemi kazani pol
ni so {erbet, xinovski tegli so ocet, {i{iwa
polni so formalin i revnosno gi pribiraat emb
rionite. Decata gi {utiraat embrionite {to se
rasfrlani po trevnicite, tie igraat embriobol.
Embrionite {to se zaka~uvaat so svoite papo~ni
vrvci na suvite granki se pretvoraat vo iznoseni
patiki, dodeka ~avkite se sladat so nivnite so~ni
o~iwa i mozo~iwa. Se slu{aat glasini deka nau~
nicite nau~ile kako da go predvidat doa|aweto na
embriovrne`ite i deka za toa gi izvestuvaat
medicinskite korporacii. Tie gi ispra}aat svoi
te mediko-agenti na terenot, za da gi soberat emb
rionite i da gi iskoristat nivnite so~ni mozo~i
wa za lekuvawe na bogatite {to se bolni od Alc
hajmerova bolest. Otsega vnimatelno da se odnesu
va{ so embrionite {to pa|aat vrz tvojata glava,
zatoa {to mediko-agentite imaat zada~a da gi
soberat site embrioni do eden, i imaat ovlastuva
we da gi odnesat site lu|e {to `iveat vo radius od
eden kilometar od mestoto kade {to nekoj bi se
osmelil da dopre embrion vo najbliskata fabrika
za prerabotka na lu|e vo pa{teta. Zna~i, }e ima
pa{teta vo izobilstvo i posilno }e go stegnat pre
hrambeniot sinxir okolu na{ite vratovi. Ako
pu{tat vo optek u{te embrioni }e ima golem po
rast na bio-inflacijata, a ~ovekoviot `ivot }e
prodol`i da se obezvrednuva. Krajno vreme e da
razbere{ deka e te{ko i neisplatlivo da se odr`u
vaat {est milijardi i ne{to tela.
19
Seram vo forma na tristrana piramida. Sosedite
mi se smeat, zatoa {to ~esto se povreduvam so sop
stveniot izmet. Iako sopstvenosta e ubistvena
rabota, jas ne sum vinoven {to sapunot, so koj mi ja
mijat usnata {uplina pred sekoe gadewe, pre`ivu
va te{ka identitetska kriza, voobrazuvaj}i si de
ka e transgenetski sladoled so misirkini perduvi
i opa{ od do`dovnik. Sapunot guka kako gugutka,
dodeka site go klocaat, zatoa {to znaat deka aktan
tot ne postoi na nivo na tekstot. Podmetot mu go
zakla petelot na indidirektniot predmet. Podme
tot nema ni para za da ja plati taksata za lo{i
pre~enici, zatoa parataksata gnie pod kontekst
ot. Kon tekstot! Site pu{ki se vpereni kon teks
tot, a tekstot e na tesno, avtorot o~ekuva od nego
ne{to da zaraboti, tekstot e prinuden da se pros
tituira.
Sedam i se deformiram.
Mi te~at mrsuli vo forma na devetagolen konus, se
bri{am so senoto {to na vremeto bilo zelena tre
va, si rastelo po ridovite i gajdite bile deca i bi
le po`ivi i go pasele i... Bolen sum od vospalenie
na kotangensite i imam tumor na zapirkite. @
eludnikot mi visi na pra{alnik. Moite nedore
~eni
ci se roj od nastrveni fagedemi. Tie se samo
eden obi~en ~ir od kal so miris na vlakna presno
porasnati od gnojot na gabi~kite vo asfaltot i
damkite na rebrata kalemeni so banderi i vlaga od
pe{a~kiot premin navednat vrz muvlata na gale
bite {to neprekinato se debeleat od zasitenite
20
masti vo rekata Vardar, pretvoraj}i se vo mrsno
bezna~ajni mr~enici. Jasno e deka zgadot na skopa
nite e vo pubertet, no koj }e ja istrebi krvnata lo~
ka {to ne pla}a kirija? Ima li junak da izleze na
ulicite bolni od {uga i da ja iskasapi krvnata
lo~ka, dodeka taa podmolno se razleva naokolu? ]e
ja sopre li nekoj stra{nata krvna lo~ka ili taa }e
prodol`i da se razma~kuva po telata na slu~ajnite
minuva~i? Telata izlo~kani so krv umiraat ved
na{. Pri~inata za nivnata smrt se pokriva, po
prava, prikriva i prekriva so }ebiwa od prostrel
ni rani, jorgani od mevovi rasporeni so no` i
jambolii od pregolemi dozi na hemoroidi. Site
tela se frlaat vo i okolu kontejnerite za otpad.
Tie se `rtvi prineseni na oltarot na potro{u
va~koto rop{testvo vo ~est na bo`emstvoto Globa
li-za-cija*. Kontejnerite gorat, ~adat i smrdat
beskrajno, za da gi privle~at gladnite {to u`ivaat
vo glasnite i gnasnite gozbi nameneti za `eludni
ci 97 pati pogolemi od telata na jada~ite. Naj
strvnite potoa }e stradaat od izgore~enici.
Di{am vo forma na stodimenzionalen koren od
spirala na treta. Doa|a proletta. Biolo{ki ne
razgradlivite plasti~no-najlonski kesi radosno
{umolat na suvite granki. Visoko letaat, gore, go
re, do neboto. Kesite letaat povisoko i od bolnite
~avki {to pa|aat od zgradite kako kru{ki. Bio
lo{ki nerazgradlivite kesi se tie {to razgradu
vaat. Duri i sonceto se pla{i da ne mu se zaka~at
na zracite i da go izedat u{te neizgasnato. Sonce
to e voznemireno i prezema soodvetni protivmer
* Ukradeno od @arko Trajanoski
21
ki za da se za{titi, toa si gi ostri zracite i samo
se~e i silno pe~e s$ pod sebe, pritoa ve{to gi iz
begnuva retkite ostatoci od ozonski obla~iwa.
Nie site begame {to e mo`no podolu. Edinstveno,
tuka dolu, nie se ~uvstvuvame so ili bez bedno.
Skrieni sme vo studeniot i mnogu smrdliv ~ad {to
polzi okolu na{ite tela i gi stroi na{ite misli
koga go vdi{uvame, n$ soedinuva vo edna gnasno pri
sposobliva masa {to golta s$ za da se poistoveti so
ni{to. Sonceto za nas ne pretstavuva mnogu golema
zakana, toa e samo edna prikaska za zapla{uvawe
na malite deca pred gniewe, toa e eden mnogu star
i partalav mit. So vekovi sonceto tuka ne se gleda.
Vo ovaa sivotija {to ja ispolnuvame so praznini,
dodeka taa n$ ispolzuva, o~ite se izlezeni od moda,
tuka pogledot e {teten za `eludnikot, a za sonceto
zborot odamna si legna na bra{no. Razberi deka
povtoruvaweto e neizbe`no i nu`no. Sonceto tuka
ne predizvikuva rak, za{to tuka ko`ata e polieti
lenska, tuka gazobrazite se prodavaat na kilo i se
za ednokratna upotreba. Tamu podolu se kloniraat
celi ili tretina kulturi, a levo ima rezervni de
lovi za site vidovi galaksii. Gazobrazite se poot
porni i od pancir i od azbesten skafander. Tuka
xukelite kako mene gi lovat so {internet. Tuka
kompjuteroriziraat za da se zabrza naprdokot na
~ove{tvoto, n$ hrabrat da se izrazuvame pove}e vo
nuli otkolku vo edinici. N$ merat vo bajti! Zarem
bitot ne e biten? Ima li bitie bez bitka?
22
Zborganiziran kriminal
23
ulicata. Barem taka & se ~inelo na po~etokot, po
toa pre`iveala i so tekot na vremeto po~nala da gi
sogleduva dobrite strani i vrednostite na ~etka
weto na ulicite. Na ulicite imalo sekakvi lu|e,
imalo mnogu {to ne bile izlezeni od u~itele{ki
te proizvodni lenti, imalo mnogu {to gi molzele
poretko od propi{anoto, a me|u niv imalo i
u~iletki, koi se ~inele skoro nemolzlivi. U~ilet
kite bile najretki na ulicite, tie se dvi`ele po
rabovite na uli~nite prikaski i valkanite tro
toari, tie gi u~ele lu|eto kako da letaat. Kletau
~ita mnogu gi zasakala prikaskite za u~iletkite i
smelo se vpu{tila vo glavanturata na nejziniot
`ivot, taa sakala da se uveri deka u~iletkite na
vistina postojat. Po dolgogodi{no istra`uvawe,
Kletau~ita po~nala da go osoznava Zborg, taka taa
samata postepeno se preobrazuvala od uli~etka vo
u~iletka. Taa doznala deka Zborg e neizmerliv
zborganizam, koj go asimilira sekoj {to }e po~ne
da u~i da zboruva. U{te so upotrebata na prviot
zbor lu|eto bez isklu~ok stanuvaat del od Zborg,
negovoto postoewe zavisi od postoeweto na zboru
va~ite i postoeweto na zboruva~ite zavisi od nego.
Zborg e s$, Zborg e ni{to, Zborg obedinuva i raz
edinuva, toa e mislovno dvi`ewe. Mikroorganiz
mite vo digestivniot sistem pomagaat pri vare
weto na hranata, mikrozborganizmite vo central
niot nerven sistem se odgovorni za sozdavaweto na
glavanturite, so ~ija pomo{ se ostvaruva vrskata
so makrozborganizmot Zborg, taka {to sekoj
zboruva~ stanuva mo`na u~iletka ili u~ilet. No,
24
kakva e vrskata na Zborg so poredokot? U~iletkata
Kletau~ita toa ne go otkrila zatoa {to pri pod
robnoto osoznavawe na Zborg se dovela vo sostojba
na postojan zborgazam.
25
Drvostikov neofiks
26
nastanite uslovi, a knigata veselo si potskoknu
va{e i si {lapka{e po bari~kite obuena vo mojot
volnen ~orap. ^orapot be{e prestra{no prepla
{en od mo`nosta da se izdupi i skine. Dodeka tr
~av izbezumeno po knigata-apa{, nekoj mi podade
{olja so kafe za da se osve`am. No jas bev krajno
zbrkan i pomisliv deka toa e nekakva portabl WC
{olja, pa zastanav, ja staviv {oljata na asfaltot i
sednav vrz nea za da se svestam {to se slu~uva i da
si gi spastram besmislite. Kafeto be{e `e{ko i
se popariv na mnogu lo{o mesto, sripav so u`asen
krik. Po~nav da se frlam naokolu vo majmunsko-
rimski stil, se dr`ev za lo{oto mesto i rikav kako
magare. Taka se najdov na sred ulica, site koli, ka
mioni, avtobusi i taka natamu prevozni sredstva
me gazea bez prestan. [tom }e me videa voza~ite
vedna{ gi svrtuvaa svoite vozila kon mene. Za sre}
a, brzo me sma~kaa i me svedoa skoro do nevidli
vost, taka {to uspeav da se izvle~am do trotoarot.
Na trotoarot bev navistina izvle~en i raska{a
ven, zatoa najgolemiot broj minuva~i so za~udeno
gadewe me preskoknuvaa ili zaobikoluvaa, toa
be{e ubavo, no ima{e i takvi {to gi nosea svoite
glavi grdo-gordo i gordo-grdo nagore i ne ni zabe
le`uvaa deka nivnite |onovi gme~at ne~ii vnat
re{ni organi. Ve}e otrpnav, koga ednoto oko {to
mi ostana celo se strkala kon re{etkite na otvo
rot za atmosferska kanalizacija, i tamu {to da
vidam - knigata udobno smestena vo mojot izma~en
volnen ~orap likuva nasladuvaj}i se od gletkata
kako moite o~ajni ostatoci se obiduvaat da se
27
zalepat so Neodrvostikofiks. Lepi, lepi, ne se
lepi. Lepi, lepi, s$ lepi, se lepi, arno ama po
kakov redosled? Nad ve|ata si zalepiv tri prsta,
dva od stapaloto i eden koj znae od kade, i bez toa
ve|ata od porano mi be{e zalepena na zadnikot, a
toj ne be{e nazad, tuku napred pod laktot {to pro
dol`uva{e so nos i slepo crevo od stranata kaj {to
‘rbetot se obvitkuva{e okolu ne{to neodredeno...
“^ekaj be, kako mo`e edna kniga da likuva i da se
nasladuva, koga taa nema lik i setilo za vkus, a ni
mozok {to bi gi primil tie drazbi za da gi prera
boti vo soodvetni ~uvstva i misli” - si pomisli
edno del~e od mojot rasprsnat mozok {to sega se
{eta{e nasekade niz gradot zalepen na bezbroj do
toga{ nepoznati ~evli. I toga{ mi stana gnasno
jasno deka sum preteral so lepiloto, go sobuv ~ora
pot od mojata glava i mu go natnav na najbliskoto
obla~e pred da zapla~e, gi pluknav par~iwata
vla`na hartija {to zaostanale vo mojata usta,
vidov deka sum odgrizal zna~itelen del od knigata
i deka stanot e kr{. A knigata ne be{e moja i sta
not ne be{e moj i nieden napu{en (napi{an de)
zbor ne be{e moj. Ednostavno glavata mi bu~e{e od
tie zborovi...
28
Popladne vo parkot (plagijat miks)
29
~ot na senki nose{e rakav na `oltata lenta. Toa e
od Ma~otilda pomisli zna~eweto. Specilajna
otpi~ kon mojot pratenik. Ma~otilda nedivlivo
se polokni. ^urvarot vide: kon nego bode{e Ma~o
tilda i se nasmevnuva{e. Potoa se navedna za da &
ja vrze vrvkata od ~evelot. ^urvarot se ogradi od
pogledot za da ne se provlekuva kako dete {to krade
cve}iwa. Ma~otilda odmina. Ma~otilda na
patetikata najde izguben ~e{el. ^e{elot be{e ro
zov. Balgodaram, re~e Ma~otilda i nedoredeno se
pokolni. Naokolu ima{e sekoj. O, dale~ni trevi so
kosi od zvreli dvojki, doa|am. Vo parkot vleguvaa i
deca od osnovno u~ili{te, rakuvaj}i se so dr{ki
te. Decata vidoa: Ma~otilda se navdena na leite
so cve}e. Ma~otilda krade cve}e, pomislija deca
ta. Cve}e, rekoa samo decata. Mir, re~e uli~etka
ta. Cve}eto ne smee da se kine. Cve}eto e koriste
no. Na patikata stoe{e foto-grav. Ma~otilda bo
de{e nosej}i golem ~e{el. Edna sminka, re~e fo
to-gravot, dodeka fotografot pe~e{e dve snimki.
Va{eto minuvawe po ovaa pateka }e bostane pra
zeno vo vremeto. Va{eto {inuvawe so ovaa patika
}e ostane zapreno vo vremeto. Va{eto zinuvawe po
ovaa patka }e ostine parezno vo dremeto. Va{eto
skinuvawe na ovaa patetika }e se sostane porazeno
so bremeto. Ma~otilda bez nos - taka }e se vika sli
kata. Vie }e ostanete bez nego za ve~ni vremiwa.
Ma~otilda brgu si go stavi ~e{elot namesto nos.
Stakloto od okoto na aparatot blesna somnitelno.
Moment, re~e foto-gravot i vleze pod crnata po
pravka. Decata zastanaa otstrana, dr`ej}i gi us
30
tite otvoreni. Gledajte, re~e uli~etkata, ottuka }
e izleta ptica. Foto-gravot se meste{e dolgo pod
pokrivkata, pomrdnuvaj}i so gazovite. Ma~otilda
vleze vo {ibaweto. Od {ibjeto izleta ptica. Ej,
viknaa decata, pticata. Ma~otilda izleze na dru
ga patetika. Prvata zaseda e izbegnata, re~e gnas
no. Dogledawe ednook musketaru. Stariot yid po
mina pokraj Ma~otilda. Me|u paja`inata ima{e
kamewa. Na edniot kraj sede{e pajak. Demne{e po
patetikata, kaj {to pomina `ena vo grozov fustan,
butkaj}i detska koli~ka. Od koli~kata se uka`a
sina glava so tenok vrat, se ~u razbirliv zvuk. ]e
vi napravam vareni stap~iwa na site, im vikna toj
od daleku. Ne sakame, viknaa decata vo hor. Treba
sega da gi popravame yidovite. Site }e ve napra
vam {areni vrap~iwa, se ~u od blisku. He, sakame,
viknaa decata vo hor. Decata crtaa ku}a vo pravta.
Toj nezabele`ano vleze vo pretsobjeto. Ku}ata
be{e prazna, decata ne bea u{te nacrtale poku}
nina i na sekade raste{e praz. Decata nemaa kade
da se skrijat. Treba{e da se vnimava kade }e se
stapne. Skalite vodea kon vizba {to ne se gleda{e
i site se pra{uvaa od kade se izleguva na pokri
vot. Treba{e da se vnimava kade }e se stapne. Ma
~otilda stapna vrz edno pokrupno dete, mu ja sma~
ka glavata kako da e domat, se navedna da go razgle
da i gi zapra{a pre`iveanite deca dali imaat da
& rasitnat. Izlezete, re~e edno dete, butkaj}i ja.
Odete kaj drugite vozrasni lu|e, re~e drugoto. Bla
godaram, re~e Ma~otilda, go zaka~i porane{noto
dete na pra{alnikot, go krena do svojata nevidli
31
va usta i sladostrasno go progolta. Jas so zado
volstvo bi ostanala vo va{ata gostilnica... Pa,
taa e xinovski {trk, kriknaa decata, se raskokaa
kako `abi i za mig bea vo koli~kata, tamu im be{e
pretesno i moraa {to poskoro da go isfrlat bebe
to. Ma~otilda ode{e po patetikata, zagledana vo
drvjata, sonceto {ire{e i stesnuva{e bleskavi
temnini vo crveniloto, no od kade se izleguva na
pokrivot? Na esen lisjata se pretvoraat vo ~ips i
pa|aat od drvjata na zemjata. Skitnicite i drugite
siroma{ni gi sobiraat od zemjata za da se prehra
nat preku zimata. Drvoto se izdol`i i zacvrsna vo
vozduhot. Ne{to igrivo se uka`a i pak is~ezna.
Ubavicata so {uma na rabovite, se seti taa. ^e{e
lot be{e rozova mamka. O, dvojko so med {to mirisa
na gor~liva {uma i race na letna osanemost, doa
|am. Na patot ima{e mnogu pre~ki, no Ma~otilda
ne ja smeni programata, {ibaweto & se zaka~i za
rakav. Belite plodovi sepak & padnaa na trevata.
Soncobran, paprat, ra~ka, fustan, {iroko izvit
kan cvet, pomisli taa. Zad drvoto se ~u {um i se
pojavi de-belata latica na fustanot. Tvojot bod
potsetuva na eden mal do`d, re~e Ma~otilda. Od
daleku, po patetikata se uka`a foto-gravot. Ma~o
tilda klekna. Vo jasniot vid na prduvestiot fus
tan poleta pretr~uvaweto, {umej}i. Ma~otilda
napravi otvor vo lisjeto. Vo ramkata od dlankite
se uka`a trevnik, vla`no crven. Na sredina stoe
{e nogarka so prskalka {to bavno se trte{e i vr
te{e. Ma~otilda se seti na lekcijata po fizika za
trieweto. Prirodnite naviki se protiv mene, re
32
~e gnasno. Sepak, ~e{elot e tuka, se priseti Ma~o
tilda. Na patetikata ve}e go nema{e foto-gravot.
Zad grmu{kite is~eznuva{e negovata glava, okur
`ena so gnoj od zlatni mu{i~ki. Dogledawe sveti
telu, re~e Ma~otilda. ^uvaj ja sigurnosta na ne
promenlivite vidni poliwa. Ma~otilda pojde kon
dlabo~inata na parkot. Ja bolea nozete. Od dnoto
izleta ptica. Vo ribnikot decata im frlaa na
kiflite par~iwa od ribi. Vo mrsnata voda na ezer
ceto se gledaa prejadenite kifli, bea nababreni
do raspa|awe, no i natamu al~no go lapaa pejsa`ot,
po koj se brkaa i si drkaa deca so glavite udolu. Od
dnoto izleta ptica. Ma~otilda najde klupa. Na
kul-tapa sedea o~ila so ~ovek i race vo debela
kniga. Ma~otilda ja otvori debelata kniga, &
zaprilega na fotografski aparat. O~ite zad o~i
lata se pomrdnaa. Od dnoto im izleta ptica. Slo
bodno, pra{a Ma~otilda. O~ilata so ~ovek ja sko
paa knigata. Povelete, rekoa tie. Se {etate, za
pra{aa. Se te{am, Re~e Ma~otilda. O~ilata so
~ovek zamol~ea. Znaete deka Vlada Uro{evi} seko
ga{ koga go ~ita ovoj razgaz se prevrtuva vo svojot
grob, pra{a Ma~otilda. No, toj e `iv, a ti si skr
{en moliv, mu odgovorija o~ilata so ~ovek. Da, da,
znam deka prevodot e nevozmo`en nu`nik, ili na
angliski - Translej{n iz imposibl, bat ne se seri,
vozvrati Ma~otilda. Da, da, ve znam jas vas dadais
tite, vie si go prireduvate sopstveniot zakop u{
te pred kriti~arite da ve za~nat, ne popu{taa
o~ilata so ~ovek. Dobro de, priznavam deka sum di
letantski fintaxija i deka prezemam efe-merki
33
vo svoite tekstovi, no ve molam da zboruvate potiv
ko, oti }e n$ ~ujat ~itatelite, pro{epote Ma~o
tilda i se predade. Zad drvjata se slu{aa dale~ni
te {vareni g(l)asovi na lu|eto {to se sobiraa. Na
aeromitingot {to be{e na sred park ima{e aero
drom. Po vozduhot kur`ea afioni i sitni insekti.
Stari~ot so pra{ilnik kako kosa vide: od drvoto
poleka pa|a{e, trtej}i se vo vozduhot kako nekoj
sme{en starovremski mazohizam, Ma~otilda so
plod, petel, petelka, list i glist. Otide kaj bra}
ata Rajt, re~e stari~ot. Vie ste istori~ar, pra{aa
o~ilata so ~ovek. Jas gledam koga nekoj stanuva is
torija vo najlo{ata besmisla na zborot, re~e sta
ri~ot. Treba da se bide strogo nau~en, rekoa o~ila
ta so ~ovek. Po patkata pretr~a i gu{ter. Na grbot
ima{e zapis so arapsko pismo. Ej, ne vikna stari
~ot. Da ne pi{uvate pesni, pra{aa strogo o~ilata
so ~ovek. Se obiduvam da ne prepi{uvam, gimnazis
ki sere`livo promrmori stari~ot. Zanimavajte se
so ne{to poseriozno, rekoa o~ilata so ~ovek. So
botanika, da re~eme. Stari~ot so pra{ilnik kako
kosa re~e: Pomo`ete mi. Bi vi bil blagodaren, ako
uplatite skromna suma od 10000000000000 000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
34
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000000
0000000000000000000000000000000000000000
evra na mojata smetka. Jas iskreno se kajam, se~e
stari~ot. Treba da se bide nau~en, rekoa o~ilata so
~ovek. Svetot serko osiroma{uva{e. Cve}eto
ni{a so glavata. Edniot del od parkot stenka pod
oblak. Boite mu se menuvaa. Svetot potonuva{e vo
zelen stenkav ribnik. Ednostavno, svetot odamna
be{e poistoveten so smetot. Svetot be{e prenase
ren. Povtoruvaweto e vozmo`en nu`nik? Mo`ebi
doa|a, pomisli stari~ot so pra{ilnik kako kosa i
go stisna ~e{elot. O, devojko so sonlivi trski od
podvidot prsti, te pre~ekuvam. Bidi dare`liva i
dozvoli da ti gi otse~am sonlivite trski za da si
napravam piski za mojata gajda. Bidi dare`liva i
dozvoli mi da go otse~am konopot {to raste na tvo
jata glava za da go namotam na moite piski, dozvoli
da te oderam, zatoa {to mevot na mojata gajda pov
torno se dupna. Toga{ ve}e nema da ti trebaat tvoi
te koski i jas }e mo`am od niv da napravam br~alo i
gajdarka za mojata gajda. Bidi dare`liva i bidi
mojata gajda, `rtvuvaj se za umetnosta. Duri i ne e
nu`no da te ubijam za da bide{ mojata gajda i da se
raspla~am, za sebe, niz tebe. Samo ti bidi dare`l
iva... Stari~ot so pra{ilnik kako kosa stana i se
pokloni. O~ilata so ~ovek poglednaa: na pateti
kata vetrot vrte{e mala pra{inska truba. Vie
o~ekuvate nekogo, pra{aa o~ilata so ~ovek. Da,
35
re~e stari~ot, o~ekuvam. Treba da dojde edna dvoj
ka. Zo{to la`ete, rekoa o~ilata so ~ovek, pa jas ve}
e vi prodadov eden kec. Stari~ot se scrvi. No jas go
imam ~e{elot, re~e pla{livo. Sega e docna, jas }e
ve oslobodam od nego, vie i bez toa ste ve}e crv,
rekoa o~ilata so ~ovek i go stavija crvot-pora
ne{en stari~ so pra{ilnik kako kosa, vo xeb.
O~ilata si go soblekoa ~ovekot i go frlija vo eden
mravjalnik. Da pojdeme na ribolov, rekoa. Crvot
u{te pove}e se scrvi. Oblakot be{e otiden nekade.
Botanikata e nauka za rastitelnite organizmi,
rekoa o~ilata. Razbirate? Vlegoa vo trevata. Cve}
iwata imaa pra{alnici vo slu`ba na pra{nici.
Nad trevata stoe{e bockava glava so modro oko.
Crvot vide kruna. Toj posaka da ja skine. Glavata
samo se zani{a. Toj po~uvstvuva bolka. Na prstot
se uka`a kapka krv. [to ima, rekoa o~ilata. Trp
kava stepska karlica, re~e crvot cicaj}i go pale
cot. Razbojni~ka dignastija na amazonki. Ni{to
nema, ograbeno e, edna temna praznina, toa e s$. Ne
~itajte gluposti, rekoa o~ilata. Toa e obi~en Can
nabis Indica. Prosto re~eno, konop. Crvot pogled
na: vo trevata navistina ima{e samo treva. Ne{
tata si se stavaa na svoeto mesto. Crvot sedna vo
trevata. Edna peperputka mu zastana na uvo.
Aerodrom, se seti toj, tamu `iveam, si re~e. Belite
vozdu{esti top~iwa od gluvar~e prilegaa na pa
dobrani. Crvot ima so {to da sleta pravo na svojot
balkon. Isu{eni obla~iwa na avgustot, re~e cr
vot. Vnimatelno go skina ednoto obla~e i si go is
cedi vo usta, be{e u`asno `eden. Nad nego stoeja
36
o~ilata. Obi~na Amanita Muscaria. Podobro zani
mavajte se so saprofiti, rekoa tie. Crvot zdivna
nata`eno. Vo ra~kata mu ostana samo ne~ija raka
vo vid na izvi~nik. Naokolu letaa samo grabnati
boinzi, mali bombi so osiroma{en ili zbogaten
uranium, proektili tomahavk, kupi{ta paketi so
antibiotici, pisma so bakterisko iznenaduvawe i
po nekoja vre}a so genetski modificirano `ito za
gi otrujat pregladnetite {to slu~ajno pre`ivea
le. Primer za prisposobuvawe, rekoa o~ilata. Ra
{iruvawe na domenot na rasploduvaweto. Znaete
li, dodadoa, deka vo su{nite krai{ta postojat bil
ki koi so godini o~ekuvaat do`d koj }e im gi omek
ne me{unkite. Bez toa ne bi mo`ele da se razmno
`at. Razbiram re~e crvot. Samo, prirodnite
zakoni se protiv mene. Sepak, vie naprduvate, zna
~ajno zaklu~ija o~ilata. Crvot zami`a. Pak imam
halucinacii, re~e. Nepopravliv sum. Ne bidete
zdodeven, rekoa o~ilata. Pra{alnikot vozbudeno
se ni{a{e. Sekade se gledaa vizantiskite {ari.
[to pravite tuka, vikna ~uvarot. Izlezete ved
na{! Dali ste videle nekoga{ pol`av so vizantis
ki {ari? ^uvarot is~ezna, kriej}i gi namerite.
Svetot ottuka se ~ine{e mo{ne mal. Decata vo
parkot poka`uvaa kon neboto. Oblaci, vikaa deca
ta. Pir! ^ir! Mir! ...de, rika{e uli~etkata.
37
Crevolucija
38
dat potivki za da ne se sramam pred lu|eto. No, tie
ne popu{taa, krkorea u{te posilno i me nateraa
da napi{am raskaz za nekakov si konkurs so nekak
vi si pari~ni nagradi. Na crevata im bea potreb
ni tie pari za da se napolnat povtorno so hrana.
Pod uslov da osvoev nekoja pari~na nagrada i da gi
napolnev moite creva, tie }e po~nea da izdrignu
vaat, da mi pra}aat kiselinski poraki do ustata,
da prdat silno i da se bunat protiv lo{iot izbor
na hranata. Vo tie uslovi jas }e bev nemo}en da gi
sopram i ne bi mi ostanalo ni{to drugo osven da se
presramam.
Ne mo`ev da ja ~ekam pari~nata nagrada, morav so
ne{to da gi napolnam moite creva. Se nurnav vo
dlabo~inite na najbliskiot kontejner za da pro
najdam nekakva hrana. U`asno smrde{e i be{e mno
gu gnasno, no jas se presramiv u{te pred dve re~e
nici. Taka si gi razbolev crevata. Tie stanuvaa
vistinska napast, sednuvaa vistinska napast, leg
nuvaa vistinska napast, im falea u{te krilca i }
e poletaa vistinska napast. Toga{ crevata po~naa
podmolno da puvaat, razorno da povra}aat i
isto{tuva~ki da prolivosuvaat. Moite creva se
pretvorija vo crvi {to se gostat so le{ {to ska
puva.
Odamna mi stana jasno deka moite creva upravu va
at so mene, jas ne bev ni{to drugo osven eden muvlo
san yid, lo{a fasada {to tro{i vozduh, voda, ze
len~uk, ovo{je i delovi od ubieni `ivotni. Se
prepravav deka postojam so toa {to im pre~ev na
39
drugite zazemaj}i golem del od nivniot `ivoten
prostor, zatoa {to crevata taka me nau~ija. Moite
creva ve{to se krieja vo vla`nite smrdlivi i
mra~ni {uplini na mojata telesna ru{evina. Me
prinuduvaa da trguvam so licemerie i da krium~a
ram ramnodu{nost. Pravev se so namera da ja nama
lam postojanata glad na moite creva, no toa be{e
nevozmo`no.
Bev pretesen za moite creva. Po~naa da baraat
benificiran sta`, zatoa {to rabotea bez prekin
vo ekstremno te{ki uslovi, vo temnica, bez struja,
vo slabo zatopleni prostorii, izlo`eni na razno
gazni gasovi kako metan i sl. Po~naa da yirkaat od
mojot anus koga serev vo javnite nu`nici, sakaa da
go vidat svetot. Pravea planovi kako da se oslobo
dat od dvaesetgodi{noto ropstvo.
No, i jas si imav nekakvi planovi. Pregovarav so
niv i dojdovme do zaklu~ok deka na{ite stavovi i
ne se tolku sprotivni, gre{enieto za na{eto nedo
razbirawe be{e na povidok. Crevata odlu~ija da
se otcepat, a jas samo sakav da gi pro{etam na ~ist
vozduh, da im go poka`am sonceto, da gi iznesam
pred o~ite na javnosta, da gi zapoznaam so moite
prijateli, za{to moite prijateli treba{e da
bidat zapoznaeni so mojata su{tina, so toa {to me
prdvi`uva{e i...
Ha, ha, ha! Jas la`ev! Sakav da gi zapoznaam moite
protivnici, ja nau~iv anatomijata napamet, po
sebno delot za vnatre{nite organi. Sakav da ja
razotkrijam sekoja nivna tajnalajna. Sakav da im
40
poka`am koj e glaven, sakav da go osvojam svoeto te
lo kako {to Aleksandar III Makedonski go osvoil
svetot, sakav da go razmrsam toj smrdliv jazol na
`ivotot isto kako {to toj se spravil so Gordievi
ot jazol. Vo kujnata ima{e sekakvi no`evi...
41
Prdvidliva prikazna
42
Murxo, a ne od nekakvi... {to znam tamu... so~uvst
va i so`aluvawa. Mi trebaa sojuznici, ne{to dobro
da ka`at za mene, oti imav ~uvstvo na vina, Murxo
mnogu silno lae, cela zgrada e~i. Toa i mene mi pre
~i, ne pa na kom{iite - kaj se ~uvalo ku~e vo zgrada?
Si mislev deka site me pcujat za toa, tuku aj, majka
mi i tatko mi go donesoa edna{ koga se vratija od
pazar, merak im e, mesto vnu~e, ku~e... Jas `iveam
na nivna smetka i nema {to da se bunam, plus me
budi rano-rano i taka, skoro sekoj den mo`am da go
gledam sonceto dodeka izgreva. Go kupiv mlekoto,
se vra}am pak nagore i {to da vidam - babata se
sprostrela, cela sokr{ena, mrtva! Murxo ja li`e
{e po liceto, ama xabe. Gledam sinxirot & se zamo
tal okolu nogata, Murxo ja povlekol po skalite!
Odozgora se simnuva nejziniot vnuk, go ispu{tiv
mlekoto... Vnukot po~na da vika: “Izgore lon~eto,
prete~e mlekoto!”
[to se dere{, be!!! - mu svikav. Se str~av kon nego,
go fativ, go treskav od yidot, go frliv od tresal
nata. ]e im se seram jas na kom{iite! Ja zapaliv
zgradata, go staviv Murxo vo ranecot, se ka~iv na
to~akot i izbegavme za Meksiko.
43
Avtobusite gi zbli`uvaat lu|eto
44
ne mo`e{ da se ka~i{ vo prifaten, a takvi najmno
gu doa|aat koga si sloboden.”) Zaklu~i deka ‘anar
hist’ e etiketa {to toj samiot si ja zalepil od ~alam.
Toj samo se obiduva{e dobro da ja odigra svojata
uloga. No sepak, misle{e deka ima podobra uloga od
tie {to si bleat doma pred tele-vizorot. Be{e gord
{to doma tele-vizorot im be{e u{te od minatiot
vek, pa moraa da go udiraat za da proraboti, toj be
{e protiv sekoj vid na nasilstvo, ne go udira{e
tele-vizorot i taka istrajno odbiva{e da si go
plakne mozokot so dvi`e~kite sliki~ki. Da gleda
{e tele-vizija }e znae{e deka i Mateo (lik od bra
zilska TV serija so stotina epizodi) e anarhist
kako nego. Toj saka{e muzika, no i cd pleerot mu
be{e rasipan. Voza~ot go slu{a{e opus 87 za
pijano, violina, viola i violon~elo vo E-ma`or
od Dvor`ak, a dvajca od prvite sedi{ta se majtapea
so nego: “Kaj si be, Mocart?” Voza~ot samo si
voze{e i i~ gajle ne mu be{e. Tret dovikna: “A be,
seqaci toa e Betoven! Ni{to ne znaete!”. Mitru{
se izraduva, mu mirisa{e na vozbudliva avtobuska
avantura. Voza~ot se iznasmea i nagazi na gasot.
Decata od nazad vikaa: “^i~ko, ne vozi{ kompiri!”
Veselo, veselo! - si pomisli Mitru{. Smrde{e na
nafta i be{e za~adeno. “Hm, javen gradski prevoz?
Kade li }e stigneme ako prodol`ime vaka?” - si po
misli Mitru{. Ne stignaa daleku, avtobusot se
rasipa po tri stanici. Mitru{ si po~eka u{te
malku, gi gleda{e xukelite kako si igraat na
sogazeniot trevnik i toga{ dojde drug avtobus.
Edno gulap~e skokna od trotoarot pred golemoto
45
avtobusko trkalo, samo mig podocna toa be{e u{te
edna obi~na ma~kanica na asfaltot. Mitru{ ne
mu obrna mnogu vnimanie na gulabot-samoubiec,
iako i toj be{e sli~en poserko so samoubistveni
nagoni, i taka mirno si vleze vo avtobusot.
E, ovoj avtobus ve}e be{e poln i nema{e mesto za
sedewe, site bea zafateni so me|usebno gme~ewe i
gazewe. Bea natiskani kako sardini vo konzerva, a
mesto so maslo, se podma~kuvaa so sopstvenata pot.
Voza~ot ne slu{a{e Klasik ef-em, tuku Em-xi. To
ga{ na Mitru{ mu tekna, deka spored Nikola Ma
xirov vo privremenata avtobuska zaednica, so se
koj nov patnik, na{ata, poedine~na, patni~ka, od
govornost kon voza~ot se namaluva vo odnos na ko
mentarite za izborot na muzika i zatoa si mol~e{e
i si slu{a{e. Ne mo`e{e da si gi zatne u{ite
za{to so ednata raka ja dr`e{e {ipkata za da ne
padne. Avtobusot pomina pokraj eden bilbord,
Mitru{ pro~ita - “Opu{ti se, pu{eweto e {tetno
po zdravjeto.” Mitru{ posaka da se opu{ti, da ja
pu{ti {ipkata {to ja stega{e cvrsto i da dozvoli
za nego da se pogri`i zakonot za inercija i lu|eto
{to bea natiskani vo avtobusot. Sepak Mitru{ be
{e svesen deka ne se nao|a na koncert i deka vo av
tobusite ne e prepora~livo da se pravi {utka, a
neli i muzikata ne mu se dopa|a{e. I, lu|eto bea
natiskani vo avtobusot, i Mitru{ si se nadeva{e
deka }e se najdat nekoi junaci da go kamenuvaat av
tobusot i so toa da ja razbijat zdodevnosta. Do Mit
ru{ zastana edno tip~e {to si zboruva{e na mo
bilniot vgraden vo vnatre{nosta na negoviot
46
~erep, budala! Mitru{ se izraduva deka }e mo`e da
go prislu{kuva negoviot muabet i si gi na~urli
u{ite...
...E, tekst~e, tekst~e, znae{ li ti deka te prdadov
na edni od televizija Telma? Da be, si sednavme na
edna klupa vo gadskiot park so Sotir li se vika
{e...? Mite snima{e, a jas tresev te{ki gluposti
pod izgovor deka odgovaram na pra{awata {to mi
gi postavuva{e Spase. I taka me pra{uva za tebe i
jas im priznav, ama ne im ka`av s$. Ne im ka`av
deka vo delot {to u{te ne ti e napi{an treba da se
pojavi eden avtobuski masturbator {to }e izede }
otek od edna `eni~ka so ~ador. I taa `enata }e go
mava so ~ador~eto po glava i }e mu vika |ubre edno
mr{ nadvor i }e go istera od avtobusot. Pa ne im
ka`av deka }e go sednam Qube Ligaviot do Stojka
Bojkovska kako izraz na mojata blagodarnost za uba
vite migovi {to gi minav so nea za vreme na moite
studii na feelolo{kiot fuckultet. Isto, ne im
ka`av za toa, kako trite [iptar~iwa od moja zgra
da patuvaat eden kup stanici samo za da mo`at da
bu~at vo edno ku~ili{te na nivniot maj~in jazik i
posle se falat deka po futuro-geografija dobivaat
pogolemi ocenki ako ja nacrtaat Albanija pogolema
od son~eviot sistem. A be, mnogu raboti ne im
ka`av, ne im ka`av kako skri{no si jadam mrsuli
dodeka... Ej, ova ne se va`i! Ne im ka`av za `enata
{to saka da go tepa deteto vo avtobus zatoa {to e
nemirno i deka deteto & vika deka e kurva, pa taa
bara podr{ka od drugite vo avtobusot koga i toa }e
po~ne da ja udira, pa kolku e zanimliva taa nivna
47
pretstava, plus i redovno se prika`uva vo Dvojka -
pretpladne okolu sedum i popladne po tri ~asot.
Ne im ka`av deka dva pati dosega kupiv mleko za
babata od vtoriot kat, ama toa nema nikakva vrska
so tebe... ne im ka`av za opasnata kontrola {to go
zastreluva sekoj {to nema bilet. Vidi, toj Spase,
ili Sotir be{e, posakal da si popolni 3-4,
najmnogu pet minuti od emisijata so razgovorot,
ama be{e prvi april, decata se {etaa so maski i
mene s$ mi izgleda{e kako te{ka zaebancija...
Pa me pra{uva{e ne{to tamu za drugite moi tvor
bi, pa za iskrenosta i ne znam tamu ne{to za izra
zot, pa majka mi mi se javi od rabota da me pra{a
kako sum si pominal, pa Mite ne saka{e da spomnu
vam imiwa, koga gi pra{av dali smee da gi stavam
vo raskaz, a pred toa me snima{e kako vozam to~ak,
pa Sotir re~e deka }e izmontiral s$, ima{e i edna
tetka {to ne si go ka`a imeto dovolno gnasno za da
go ~ujam {to mi dade mastika i taka si xvakav, se
zanimavav, im zborev za nekakvi si tamu prazno
tii, znae{ fintata od prva godina sredno... Pa,
koga }e mi tekne{e deka Robert Ala|ozovski mu ka
`al na Sotir za mene i mu ja dal adresata i telefo
not, pa toa {to napi{al deka metafikcijata e naj
golemo kli{e kolku me ma~e{e... Pa toa deka spored
Nikola Pijamanov, Margina e spisanie za po
pularizacija na marginalcite, ili so drugi zbo
rovi, za nivno uni{tuvawe. Pa, pa, pa! Pa toa deka
sum pod silno vlijanie na `ivotot i deloto na
K-15... Pa ti Mitru{ {to me prislu{kuva{
tuka...”, re~e tip~eto i se svrte kon Mitru{ na{
48
silen ma{, fatil glu{ec za opa{, pa go vrtel pa
go su~el, i go lapnal naedna{!
Mitru{ se zbuni, malku podzina, mu kapna edna
ligave{tija na tekstot, mastiloto se namokri i
bukvite se razmo~kaa...
mana npCrna h ro be t liga suli Alka
geogbansrafija
ro arhizajkm
Jade nikaAvtoiot masturbrgiator
9. Kupuva~ Figa
Tip~eto mu ja podzatvori muckata na Mitru{ i go
pra{a dali znae {to e toa potosmrdenizam. Mit
ru{ mu re~e deka ako saka da igraat prekrasen trup
49
im treba hartija, a ne vaka... Tip~eto mu re~e da si
ja ~uva hartijata za bri{ewe na svoite nusprdiz
vodi i mu se zakani deka }e go tresne, ako tolku
mnogu saka da prdol`i da go gleda smetot so modre
nisti~ki o~i. Mitru{ mnogu se glupa{i od tip~e
to i po~na da se povlekuva kon zadniot del na avto
busot. Po~na da gi gazi ~evlite na sopnaticite i
tie se bunea. “Samo {intertekstualnost za takvi
te kako tebe!”, vika{e tip~eto i prdol`i da go
progonuva. Stignaa do krajot na avtobusot, tip~eto
go pritesni Mitru{ vo }o{eto i go zalapa. Po~
naa da se fa}aat, a sopnaticite mrmorea: “Vidi gi
pederi{ta.” Mitru{ edvaj zema zdiv i nabrzina
pro{epote: “A be, ne mo`am tuka, nezgodno mi e...”
Tip~eto za{titni~ki se svrte kon sopnaticite i
im svika: “Ajde be, {to ste zinale site?!? Ne e ova
Xeri Springer {ou!” Potoa ne`no mu se obrati na
Mitru{: “Saka{ da se simneme na slednata stani
ca? Ostaj gi ovie ne znaat {to e toa qubov...” “Ne
be, ne, ubavo mi e tuka, sakam denes cel den da se vo
zam so avtobus, si kupiv slobodna” - mu odgovori
Mitru{. Tip~eto mu se nasmea i mu ka`a deka toj
ne dava pari na nekakvi glupavi {oferi. Mu re~e
deka avtobusite se zdodevni i mu prdlo`i da odat
kaj nego doma. “E, {to }e pravime kaj tebe doma? Ne
mi se gleda tele-vizija” - prigovara{e Mitru{.
Tip~eto po~na da mele: “Brej, {to si sme{en, a i
igrava na zborovi ti e stra{na! Site znaeme deka
televizijata igra golema uloga vo otu|uvaweto na
lu|eto, go obesmisluva i obezvrednuva `ivotot, a
za toa deka ja ubiva umetnosta muabet da ne pravi
50
me...” Mitru{ ostro go prekina: “[to se zanesu
va{ be! Pa tebe }e te ima na tele-vizija ovoj ~etvr
tok! Kogo go matka{ be?!? Ti sam se prdade!!! Plus,
u{te ne si ras~istil so prdrasudite kon [kipta
rite, ima{ kompleks na poniska vrednost! Pu!
Sram da ti e, prost-moden-ist eden!!!” “Ama jas nitu
se prodadov nitu se predadov, tie od televizija se
potrudija vedna{ da me asimiliraat i neut
raliziraat!” - se brane{e tip~eto. U{te zborot ne
go dore~e, koga se pojavi eden od opasnata kontrola,
mu pobara bilet na tip~eto i vedna{ go zastrela
za{to se {vercuva{e. Tolku silno pukna! Na site
im svirea u{ite vo Strav-mol. Krv, mozok,
stra{no! Mitru{ poslu{no im go poka`a biletot
za da go po{tedat. “Toa ti e, ne razbiraat poinaku”
- si muabetea kontrolorite, no nikoj ni{to ne
mo`e{e da ~ue... Mitru{ po~na da pla~e. Se ~ude{e
kako, sega ve}e mrtvoto tip~e, mu go znae{e imeto,
se ~ude{e kako znae{e za opasnata kontrola.
Mitru{ dotoga{ nema{e videno kako se ubiva. Mu
se vide mnogu lesno, posaka i toj da ubie nekogo. Po
gledna naokolu i se razo~ara, site mu izgledaa po
mrtvi i od zastrelanoto tip~e, Mitru{ ja proyre
nivnata o~ajna gluma za{to i toj ja igra{e istata
uloga so godini. Site bea del od golemiot spektakl/
debakl nare~en |oa`ivot. Na slednata stanica se
ka~i tigarot od zoolo{kata gadina. Otkako pomina
opasnata kontrola ima{e dovolno prazni mesta za
sedewe, pa tigarot si sedna do Mitru{. Silno mu
smrde{e zdivot, izgleda be{e bolen i ode{e na
lekar. Edna babi~ka slu~ajno mu stapna na opa{ot
51
i tigarot bolno rikna, no site bea ogluveni od
pukotnicite. Taka tigarot po~na da si cimoli
tivko samo za sebe. Po nekoe vreme tigarot povrati
nekakva zelenikava, retka i malku penesta te~nost,
so gestovi mu objasni na Mitru{ deka so denovi
ni{to ne jadel, deka zoolo{kata e pod ste~aj, deka
go otpu{tile, deka odi vo nekoja nevladina
organizacija {to organizirala kurs po
`onglirawe i deka se nadeva na vrabotuvawe vo
nivniot patuva~ki cirkus. Be{e prvi april,
Mitru{ se voze{e vo avtobusot pove}e od eden den,
proba da mu ja izvadi glavata na tigarot, mislej}i
deka e maska. Tigarot proba da mu ja izvadi glavata
na Mitru{ i uspea. Se ispostavi deka Mitru{ bil
kukla napolneta so hartii {to bea ispi{ani so
nekakvi zborovi. Tigarot izvadi eden stutkan list
od glavata na Mitru{ i po~na da go ~ita. ^ita{e
nekakva prikazna za nekakov si avtobus poln so
ogluveni kukli, po~na da im gi vadi glavite i na
drugite sopnatici, site bea kukli. Tigarot si po
misli deka mu se pri~inuva zatoa {to e gladen. Ah,
toa be{e eden mnogu bolen tigar. Me{eto nepod
noslivo go bole{e, po~na da gi jade hartiite so koi
bea napolneti negovite kuklesti sopnatici. Vo se
koja kukla se povtoruvaa istite prikaski...
Mitru{ se razbudi, otkako {oferot silno mu vrza
edna zavratnica. [oferot mu vika{e: “A be, xa
nak, posledna stanica! Nadvor! Ej!”. Mitru{ se
pobuni: “[to me mava{ be?!? ]e te prijavam vo po
licija!” “Brat mi raboti vo policija, saka{ da go
viknam? On ima pendrek!” - mu vrati {oferot, go
52
grabna i go frli niz vratata. Lu|eto {to go vidoa
mu se smeeja, toj padna vo edna bari~ka, si ja {ina
rakata, pantalonite mu bea mokri i malku skina
ti. No, ‘slobodnata’ s$ u{te be{e vo negoviot xeb.
Toj hrabro zastana na edna druga stanica i ~eka{e
eden drug avtobus. Toj znae{e deka avtobusite gi
zbli`uvaat lu|eto tolku mnogu {to im doa|a da
puknat od gradost.
53
Kusa zaebiografija
54
Toa trebalo da bide i negovoto posledno nedelo, no
mnogu se vqubil vo praznotijata, pa po~nal da se
prazni preku uni{tuvaweto na toni vredna harti
ja {to mo`ela da se iskoristi na mnogu pokorisen
na~in vo nekoj nu`nik. Eden takov primerok od ne
govite ukraseni praznotii bil objaven vo {kol
skiot vesnik, pod naslov “Da go smenam po~etokot
ili ne?”. Vo me|uvreme bil opsednat od `elbata da
izvr{i samoubistvo, najverojatno se samoubil ne
kade pred da zavr{i sredno, no ne zabele`al za{to
odamna mu se pomatila svesta. Taka vo bes-svesna
sostojba se zapi{al na filolo{kiot fakultet, na
grupata Albanski jazik i kni`evnost. Dve godini
pa|al na ispitot po Sovremen makedonski jazik 1.
Za tie dve godini se ma~el da se nau~i da sviri na
gajda. Pred krajot na 2001 godina mu se rasipal
diskoigra~ot (cd-player), i zatoa {to mu trebale
pari za nov, pratil tri teksta na konkursot za kra
tok raskaz {to go raspi{ala redakcijata na “Stu
dentski zbor” i ja dobil prvata nagrada za tekstot
“[kembe ~orba”. Lu|eto po~nale da go zabele`uva
at zatoa {to bil mnogu nagrden i taka mu pobarale
i drugi tekstovi za da ja prika`at javno negovata
grdotija.
MISS
“Za nagraden konkurs”
p. Fah 135
1000 Skopje
55
Mirot e...
56
Jas
57
Ukradeni se 903 zborovi od stranicite
na Nova Makedonija!
58
poradi toa {to bukvite po~nav da gi u~am od
registarskite tabli~ki na vozilata vo gradot.
Sega vo maj, treba da se odr`i redovnata minister
ska sredba na NATO i toa }e bide prva sredba na
koja }e po~neme da debatirame za pro{iruvaweto,
za toa kakov vid pro{iruvawe sakame. Potoa, vo
tekot na letoto i esenta, najprioritetna zada~a }e
bide da procenime {to dosega postignale devette
zemji kandidatki za ve}e vo oktomvri, koga treba
da se odr`i vonredna sredba, gi izneseme rezulta
tite so cel da doneseme konkretni predlozi za
noemvriskiot samit. Od pred edna - dve godini za
bele`av na avtobuskata stanica vo mojata naselba
~udna pojava. Omileno ~etivo mi bea ilustrirani
te zabavnici so Miki Maus, Paja Patorot i drugi.
Makedonija }e izleze od ekonomskata kriza. Voobi
~aeno e na ovoj pat ~udata da se slu~uvaat mnogu
retko, me|utoa, s$ e vo racete na makedonskite pret
stavnici. Spored mene, veli Koro{i, sekoj mo`e
da bide pisatel. Za toa ne treba nekoj poseben ta
lent. Bitna e samo golema `elba, upornost i golema
qubov kon pi{aniot zbor. Postojat nekoi zemji,
~ii performansi se izvonredni, no toa ne zna~i
deka tie }e dobijat bilet za vlez. Pi{uvaweto na
drami mi odzema dosta vreme, bidej}i tekstovite
gi ~ukam poleka po tastaturata na kompjuterot.
Strategiskata lokacija sekoga{ e od golemo
zna~ewe, me|utoa toa i ne e najva`no pra{awe.
Kako i sekoe drugo dete sakam i drugi raboti. Sega
moite misli se preokupirani so pi{uvawe na nova
drama koja se vika “Carstvoto na cve}iwata” i se
59
nadevam deka brgu }e ja zavr{am. Dokolku
edinstveno strategiskata lokacija se zema pred
vid, Ungarija ne treba{e da stane ~lenka na NATO.
Vo eden odreden ~as od denot, ne sekoga{ ist, vo
termini duri dale~ni kako utroto i pladneto vo
samo niv znaen ~as, na trevnikot kaj avtobuskata
po~nuvaa da se sobiraat ku~iwa. Doa|aa od site
delovi na naselbata, duri i od bliskoto selo i -
~ekaa. Kaj nas ima mnogu talentirani deca koi sa
kaat da ~itaat i pi{uvaat. Vo idnina planiram da
gi pro~itam drugite tri dela od Hari Poter, zase
ga sum go ~ital samo prviot del. Ednostavno imam
`elba da poseduvam golem broj informacii koi me
pravat sre}en i qubopiten za mnogu ne{ta vo `ivo
tot. Ekipata na Galatasaraj so pobedata od 2 : 0 nad
Ko~aelispor, na edno kolo do krajot na prvenst
voto, ja obezbedi {ampionskata titula. Veseliot
lae` se me{a so ~ove~ki ne`nosti. [epite se
trkaat koja da dojde poblisku do racete {to milu
vaat, do pregratkata koja edinstveno zna~i sigur
nost. Nie imame redovni konsultacii so makedon
skite pretstavnici i se obiduvame da gi razmeni
me iskustvata na site poliwa. Za intimni sredbi
- 26/170/65 plavu{a* {.026A, - 24/169/59 crnka*
{.025A, - 31/175/65 seksibilna* {.092A, - 23/174/
62 studentka* {. 023A. Podobro ponesete par~e
leb ili koska od ru~ekot. Taka polesno }e gi ottrg
nete od sebe. ]e vi bidat blagodarni. Galatasaraj
ima prednost od tri boda pred Fenerbah~e. Osobe
no va`ni bea odnosite so javnosta, bidej}i celoto
op{testvo mu se priklu~uva na NATO. Toa zna~i
60
deka odlukata ne e na edna vlada, odlukata ne e za
edna godina, tuku ova e dolgogodi{en brak, za {to e
potrebna silna javna poddr{ka. Za seriozni vrski
- 41/170/65 razvedena* {. 076A, - 21/166/50 bara
mom~e do 30g. crnka* {. O21A, - 21/164/50 krasimi
ra* {. 021B, - 33/170/57 razvedena* {.023A. Pod
gotven strategiski plan za komunikacija so jav
nosta 0500 40 666 (45 den./min.+19%ddv - nad 18 god.) za ~ie
sproveduvawe ni trebaa dve godini. Kako rezultat
na intenzivnata sorabotka so nevladinite orga
nizacii, mediumite i obrazovnite institucii,
be{e zgolemuvawe na poddr{kata od 43 na 85 nasto.
Ova be{e i rezultatot na referendumot za ~lenstvo
vo NATO. Znaev deka e toj ne samo zatoa {to
buri~ka po kontejnerite, tuku go vidov edna{ i na
begawe od mojata zgrada, koga sosedot od prizemjeto
go drka{e zatoa {to mu spiel na pragot. Negovata
pasija za ~itawe se gleda i vo toa {to go soboril
sopstveniot rekord, pa taka kniga od 100 strani
~ita za dva ~asa! Na krajot, maliot pisatel ni
otkri edna svoja dlaboko skriena (kako {to veli)
~udna `elba: - Sakam da bidam tatko na dete koe }e
bide sovr{eno vo sekoj pogled. Da bide dete na
idninata, oslobodeno od site poroci, li~nost na
noviot milenium. Na kontinentot }e ima stabil
nost dokolku site zaednici ja u`ivaat slobodata
za izrazuvawe na sopstveniot identitet, no so is
tovremeno izrazuvawe i na lojalnosta na dr`avata
vo koja `iveat.
61
@rtvi za umetnosta
62
Junakot e ve}e ka~en gore na planinata, sonceto
samo {to po~nuva da izgreva. Toj e na vrvot, sekoj
vrv e napraven za da se izvrvi, vrvot e samo u{te
eden od mnogute migovi. Toj ja postavuva kadata na
~istinkata, na rabot, me|u zemjinata izdignatina
i siniloto na neboto. Toj ja istura sodr`inata od
kantite vo kadata, ne zaboravaj}i pred toa da & go
zatne otvorot. Toj se soblekuva gol, studenko e na
vrvot. Toj si vleguva vo kadata i se nurnuva pod
benzinot, celiot e natopen so benzin, ko`ata mu se
e`i. Zabele`uva deka kamerata ne e tuka i
pretpostavuva deka mu padnala nekade po patot,
toa voop{to ne go zagri`uva sega, sega stanuva
jasno deka celava rabota toj ja pravi za li~no
zadovolstvo. Si se trie so sun|er~eto, si
potpevnuva, si svirka, se sme{ka. Toj se ~isti
temelno. Niedno del~e od teloto ne si propu{ta,
pravi i gargara, izgleda deka se ~isti i od mislite
i od ~uvstvata, deluva tolku sve`o... Toj e svetol,
edinstveno sonceto e posvetlo od nego. Toj go znae
toa. Isto taka znae i deka sonceto e `e{ko, a deka
toj e skoro smrznat. Zatoa pali edno ~kor~e i kadata
buvnuva vo plameni {to go skokotkaat neboto so
svojot ~ad. Sonceto milno se smee na toa {to go
pravi detinestiot junak na umetnosta i posakuva
sekoe dvono`no |ubrence na zemjata da bide volku
samokriti~no. Toa bi mu ja olesnilo mnogu rabo
tata na miloto sonce, ne bi moralo site eden po
eden da n$ gori so negovite zraci.
63
mo dete smeta deka sekoe negovo delo gledano poseb
no, pretstavuva po eden negov pad. Smeta deka nego
vite dela gledani zaedno se edno mno`estvo od
posledovatelni padovi, {to spored re~nikot na
drugite lu|e bi bile smetani za ~ekori. Toj smeta
deka site lu|e pa|aat od pad vo pad i taka ja gubat
orientacijata, ne znaat {to im se slu~uva, dobiva
at razni prividenija zaradi udarite {to gi trpat
ninite glavi, za na krajot da im podlegnat na
te{kite povredi zdobieni od mnogute padovi. Toj
ne e nekoj golem smetkaxija, iako uspea da smeta
tri pati, vo prostorot sostaven od tri re~enici,
toj duri ima i eden kup neplateni smetki. No, {to
e toa za eden umetnik {to leta? Takvite liv~iwa
se razbeguvaat, koga toj }e se razmafta so krilata.
Koga sme ve}e kaj liv~iwata, toj dobro se se}ava na
edno liv~e u{te od vremeto na probnite letovi i
padovi. Na toa liv~e toj go napravi svojot prv
strip. Sega toj e re{en da go prenese letot od stri
pot vo svojot sleden performans. Za perfomansot
se sobiraat okolu triesetina gleda~i i go sledat
do edna povisoka zgrada. Po patot toj im zboruva za
svoite stavovi vo odnos na pa|aweto popoznato
me|u narodot kako `iveewe. Im vika: “Eve, jas ne
se pla{am, i si priznavam deka i jas sum mrtov. Ne
znam to~no koga umrev, no postoi golema mo`nost i
da sum mrtov roden. Sepak, jas ednakvo gi sakam i
`ivotot i smrtta. Za mene toa e edna ista pojava
{to mora kako i s$ drugo, vo sebe da sodr`i dve
sprotivni strani. Toa e sli~no na izgrejsonceto i
zajdisonceto. Zajdisonceto e izgrejsonce gledano
64
od druga strana. Toa e ednoto isto sonce samo {to
zemjata se vrti okolu nego. Toa e eden od izrazite
na kru`noto dvi`ewe i neprekinatoto povtoruva
we. Povtoruvaweto e nu`no, zatoa i ovie zborovi
vi se dobro poznati. Zatoa i zemjata se obiduva da
pravi {to e mo`no pomali otstapki pri svoeto
povtorlivo kru`ewe okolu sonceto. Kako mo`e da
se zboruva za den ako ne postoi no}? Edinstveno
preku razmenata na sprotivnostite na ne{tata e
mo`no postoeweto, ramnote`ata mo`e da se odr`i
samo pri neprekinato dvi`ewe. Neprekinatoto
dvi`ewe e usloveno i predizvikano od postojanoto
naru{uvawe na ramnote`ata. Zarem ne e odeweto
edna niza od pomalku ili pove}e izve`bani pado
vi? So postojanoto povtoruvawe na padovite se
usovr{uva ve{tinata na pa|aweto-odeweto, no is
tovremeno se pretrpuvaat i mnogu povredi nasta
nati kako posledica na pa|aweto. Ottuka sleduva
deka e neizbe`no da se prekine so odeweto-pa|awe
to, bez ogled na ve{tinata na oda~ot ili pa|a~ot,
porano ili podocna toj mora da im podlegne na pov
redite.” Gledani od podaleku zali~uvaat na pe
ripateti~koto {kolo na toj filosofot... I taka
skromnata tolpi~ka sega se iska~uva po skalite na
zgradata. Kone~no stignuvaat na pokrivot, tamu
leta~kiot umetnik na padot im soop{tuva deka za
nekoj mig }e se obide da gi nadmine site svoi dose
ga{ni letovi i padovi. U{te zborot ne go dore~e,
koga na zadovolstvo, iznenaduvawe, i tra la la na
gledali{teto skokna od pokrivot. Pokriv, poprav,
i~ ne e va`no, tuku ete, i ova |ubre samoto si se
65
frli. Po s$ izgleda deka gi nadmina svoite dose
ga{ni letovi i padovi, zatoa {to ovoj let trae{e
s$ do krajot na negoviot `ivot i voedno be{e
posledniot negov pad. Nekoi od |ubrencata {to go
gledaa bea voshiteni; nekoi od voshit i skoknaa po
nego; nekoi ja iskoristija mo`nosta nekogo da go
turnat; nekoi se zgadija; nekoi povratija, duri;
nekoi ne izdr`aa i padnaa kako `rtvi na masovniot
srcev udar; nekoi se bunea; nekoi bea zbuneti;
nekoi krajno razo~arani se murtea; eden provikna
deka toa e golema glupost...
66
bol za ma{kiot princip, deka gajdarkata li~i na
pi{tol... Eden od publikata go gubi svoeto trpe
nie i ne se ma~i povtorno da go pronajde. Ja grabnu
va gajdarkata i so nea mu go svirnuva kur{
umot na
Gajdimitar.
67
Varijacii i improvizacii
68
prijdoa so mrsnite ~ekani, kle{ti i francuski
klu~evi, me ubeduvaa deka sum bizaren. Ne mrdnav,
edinstveno trepnav i si gi potkrenav racete kon
liceto, za da go pokrijam. Rabotnicite rutinski
me tepaa, so red i so plan, bez me|usebni
nedorazbirawa, po nekoe vreme si zaminaa, toa
mnogu me zbuni. Edno dete mi buri~ka{e vo okoto
so crno stap~e, jas bev ku~e i si gi jadev isturenite
creva, oti koga bev mal vo ~itankata ~itav za
lu|eto {to mrazat izmisleni soni{ta. Povtorno
me napadnaa starite linii, gi grabav i si gi
zaboduvav vo glavata i ‘rbetot, bez da znam kakov }e
bide krajot. Tamu na kaldrmata go najdov maliot
crven obra~ za sobirawe na vlaknata od glavata.
“Uf!” - rekov - “Te{ko e postojano da ja prexvakuva{
okolinata po sto pati. Plivaj {to ako e te{ko.”
Ne, ne! Ne mo`am ve}e te{ki se dija lozite, ne, }e
se udavam, da ne mi bea rasipani zvu~nicite, }e
videvte vie ubavo za zna~eweto na kriminalitetot
vo prehrambenata industrija i analizata na
sostavot na viktimolo{kite za~ini. @rtvite
igraa i pokraj bessmislenosta na glupavata
situacija, vo koja zapadnaa treperej}i kako cve}
iwata vo esenskata gradina na smrtta. Serioznite
ubijci tr~aa po niv, dodeka tie se krieja na ~udni
na~ini: vo zvucite na tubite, vo sodr`inata na
kanisterite i vo odglumenite ludila. S$ im be{e
popusto, tie bea samo obi~ni `rtvi na napi{ani
te ma{ini za melewe meso. Ne, ova ne be{e ~udo,
ova be{e kraj, samo koga bi mo`el... @irafata e
najvisokoto zemjeno `ivotno, nau~nicite otseko
69
ga{ se pra{uvale koj e toj {to mrda vo nejziniot
{upliv vrat i zo{to ne & sviri teloto koga duva
vetar niz savanata? No, sekoga{ ostanuvale bez od
govor ili so nekoja fantasti~na pretpostavka. Po
rano mislev deka pretpostavkite bea sopkite, no
potoa vidiv deka s$ e edna ogromna sopka i deka
patot se odreduva preku na~inot na koj se vosp
osta
vuva redosledot na sopkite {to po nekoja slu~aj
nost mo`ebi bi vodele do nekade. Tie so svoite per
ki, nabr~kana ko`a i golemi zabi{ta se probivaat
niz arktikanskite moriwa, hranej}i se so lu{pes
ti `ivotin~iwa, yvezdesti ribi~ki, stari memlo
sani pariski harmoniki, dupnati mar{ovski ba
raban~iwa, cirkuski {atori i gumeni topki na
holandski jazik. Mnogu od su{testvata veruvaat
deka i so tancot mo`at da se pridvi`at kon bezdna
ta na nepovratnoto propa|awe na site jajce kletki.
Nepravilnata delba na embrionskite kletki go
povtoruva{e istiot odraz vo ogledaloto na neus
pehot, tamu vo pozadinata se gledaat i mnogute
ska~ki, stra~ki potsu{eni i polumrtvi poluara
pi so hartija vo dlankite. Kola`ite se dvi`ea po
starite pateki, no lo{ite pogledi sepak po~naa
da gi sledat i po 32-ta vrata go upotrebija dejstvu
vaweto mesto ogan.
Vesnicite so dlabinska analiza i plus 30 najdob
ri tetratki so specijalna idnina `iveat vo pra
{umite na Meksiko i na Gvatemala. I po patot niz
Peru, ^ile i Zapadna Evroazija, niv ne im raste
rog na glavata, zatoa tie stanuvaat jada~i na in
sekti vo mre`ite na prvite MAK klonovi. 20 godi
70
ni po izgradbata na nivnata multiplatforma tie
se sre}avaat so skandinavskite klasi~ni kokteli
polni si so improviziracii i `eni vo op{testvo
to. Moraat da ja zabele`at promenata na religis
kata struktura, rastot na naselenieto i da mu
najdat mesto vo istorijata na Vejd Kju Rufson, ako
ne sakaat Klark Xejms Man i Vilson Si ^arls da
zemat pregolema doza na plagijat i da odletaat vo
48-iot po`ar na nebesnata te~nost. Za ogromna `al
vo krugovite na site javnosti ne se obrnuva{e do
volno vnimanie za tatko mi. Tatko mi be{e umren,
pred godina i polovina ili pred ~etiri, no zaradi
nenadejnosta na nastanot nikoj ne go zabele`a toa,
ili pak site bevme premnogu upla{eni da si go
priznaeme toa. Ednostavno site si voobrazivme
deka se razbolel od dijabetes, deka od vreme na vre
me ja gubi silata i svesta, pa pa|a i mnogu drugi
bole{tini. Vo tie momenti, majka mi od mene bara
{e milost i razbirawe za nejzinata audio nervoza,
dodeka sestra mi bez vrska si gi potkreva{e ve|i
te. Jas se branev so idiotsko smeewe od vidot Ha Ha
Ha, pridru`eno so zadi{uvawe i vpe~atok deka
site okolu mene se ludi. Denes po~naa da se dvi`at
baroknite zvuci vo mojata soba i pe~enopiperko
vite mirisi si gi odbraa svoite pe~enopatlixano
vi i pe~enop~enkovi mirisi, kako partneri za
gladn
iot bal. Zaedno gledavme vo mojot razgolen
mev, prekrien so nebo i sivi do`dovni oblaci, gle
davme vo negovite spazmi~ni napregawa {to pret
stavuvaa obid da go isfrlat nepotrebnoto od nego
vata vnatre{nost, pravo vo {oljata. Nedorazbira
71
wata bescelno se vrtkaa. V~era se obiduvaa da me
ubedat deka sum sme{en, smotan, izguben, drogiran,
so mnogu mal mozok i sli~ni raboti. Site bea
dogovoreni. Namesto ~aj od anason mi napravija
~aj od |avolesta treva. Zav~era edna klupa mi gi
raska{avuva{e svoite sloni{ta dodeka serev na
nea, no jas nemav vreme za toa, oti mi stude{e i mo
rav da odam do doma po xemperot. Koga se vrativ,
klupata be{e otidena. Go pra{av kafeavoto dete,
{to uporno yvone{e na yvon~eto od svojot velosi
ped dodeka vrte{e kvadrati i tragolnici okolu
mene, kade oti{la zelenikavata klupa. Toa brzo
mi odgovori, no jas ne go razbrav. Go zamoliv da mi
povtori, mi re~e deka oti{la da ja ubie qubovni
cata na tatko &. Si rekov: Pa {to. Otidov da ulo
vam nekolku uli~ni svira~i, im prdnav edna{ i
site ispopa|aa, le`ea na zemjata, a eden poizdr`
liv u{te se prepelka{e. Odamna sakav da go ulo
vam ~ovekot bez desno uvo, so crna prevrska na mes
toto na nenastanot. Zafaten od golem gnev morav
da se zadovolam so ofkaweto na gnasnite bezdomni
ci, gi gazev so oklopnoto vozilo po sto pati. Se
zalagame za afirmirawe na posebna grupa na pre
ventivni merki t.n. serki na viktimoprofilaksa,
vo ~ie prezemawe posebna uloga treba da ima
policijata. Aktivno treba da se vklu~at site pre
ventivni `elementi vo namaluvaweto na dol`i
nata na stradaweto na edna `rtva. Pove}e da bidat
zastapeni sovetodavnite vospitno-obrazovnite i
propagadnite perki. Kako i zadol`itelnata glu
potreba na stabilizator E-415 i konzervans E-211.
72
Spored nas, toa pretstavuva sovetodavna fustano
va za na{ite poliwa so bolki i bulki nad koi
{etaat reptili so nos kako rascvetan leksilikon
za stranski tvorovi. Elektronegativnosta na
kislorodot drasti~no se zgolemi...
73
Pateti~no |ubre
74
{to najmnogu li~e{e na vekna leb i go frli vo
kontejnerot. Za mig silno se izraduvav, si pomis
liv: “Pa, i ovie gadotii nau~ile da gi obo`uvaat
svetite kontejneri i po~nale i tie da im prinesu
vaat `rtvi”. No, ste slu{nale li nekoj leb da pla
~e? S$ mi be{e jasno. Toa be{e diverzija, bezobraz
nata `eni~ka saka{e da gi oskvernavi kontejneri
te so poganiot izrod, kolku grozno! Pa, site dobro
znaeme deka takvite bebiwa se ostavaat preku zi
mata na kameniot most da smrznuvaat, za nie da mo
`eme bezmilosno da gi zabikoluvame i da ne gi po
~estime so na{ite vredni skapo~evlesti kloci
ili zgaznuvawa.
Za sre}a, nekoj drug prethodno frlil ne{to dale
ku pokorisno od toa nepotrebno bebe vo svetiot
kontejner, toa be{e eksplozivna naprava tempira
na da go raznese na sitni smrdlivi par~iwa ovoj
gomnarsko pateti~en gnaskaz.
I taka, sostojbata si ostana relativno mirna so
povremeni provokacii.
75
Amnestija
76
toa ti se vika mo}na mistrija. Toj edvam se vozdr
`uva{e da ne brvne vo neizmerna smea. Yidarot be
{e na rabot, sekoj mig mo`e{e da pukne od zado
volstvo. I pukna. Ne pukna yidarot, tuku turoris
tot {to se {eta{e niz ulicite na `e{tinata so
snajperska pu{ka, oble~en vo beli bokserki so cr
veni srcenca. Turoristot be{e poprecizen od yi
darot i napravi pedantno crveno dup~e na negovo
to ispoteno ~elo, ima{e pove}e pot otkolku krv
zatoa {to potnite `lezdi na yidarot prodol`ija
da rabotat po inercija. Tipot so o{tetena kola i
povredeno semejstvo klekna na kolena i ka`a: Ete,
gospod gleda i ja sproveduva pravdata. Toga{ turo
ristot dojde do nego i mu re~e na tipot: To~no, Alah
e golem i vie }e odite kurban za negovata ~est. Go
zakla tipot so kama i po~na da go dere za potoa da
im go podeli mesoto na siroma{nite. Eden od se
irxiite {to budno gi sledea nastanite, isposed
nati na klupite otstrana, re{i da se vklu~i vo
dejstvoto i hrabro mu pristapi na turoristot so
molba da mu dozvoli da ja siluva o}oravenata `ena.
Turoristot prifati velej}i: “Alah e golem, toj
prostuva, samo napred, u`ivaj, i taka tipov }e go
deram i se~kam u{te najmalku dvaeset minuti.
Treba da se napravat kremenadli, da se izvadat
vnatre{nite organi i taka natamu.”. Zad ovie
izli{ni zborovi vsu{nost se krie{e `elbata na
turoristot da go ubie i sega ve}e aktivniot seir
xija. Po nepolna minuta se pojavi i eden pedofil,
koj bez pra{awe mu se nafrli na deteto {to ofka
{e na set glas u{te od migot koga yidarot mu ja
77
zdrobi muckata. Turoristot se prave{e deka ne
gleda, no vo sebe be{e gord deka }e ima mo`nost da
gi uni{ti site ovie gre{nici vo imeto na Alah.
Na eden nekrofil mu te~ea ligite, i toj ne{to
o~ekuva{e od ovaa vozbudliva gletka. I ostanati
te seirxii ve}e ne go kriea svoeto zadovolstvo,
svesno ili nesvesno, no sepak sovesno site posmat
ra~i masturbiraa. I, i, i... Mora da se priznae de
ka i na turoristot mu se digna. No, toj kako instru
ment na voljata Bo`ja be{e celosno osloboden od
odgovornost. Muvite ne ~ekaa site ovie tela da
po~nat da skapuvaat i zatoa se lepea na potta, krv
ta i malkute solzi {to brzo isparuvaa na ovaa go
lema `e{tina. Sletuvaa na site tela bez isklu~ok,
vletuvaa vo site tela bez isklu~ok, gri`livo gi
smestuvaa svoite jajca (idnite larvi) vo porite bez
isklu~ok, bez isklu~ok... Ima{e tolku mnogu muvi
{to be{e ote`nato dvi`eweto vo vremeto i pros
torot, stanuva{e s$ pogusto. Muvite tolku pre~ea
{to i jas - Sozdava~ot na ovoj tekst, ne mo`ev da go
sledam tekot na nastanite. Zatoa po~nav da se
raspravam so re~enicite, gi obvinuvav deka zaradi
nivnata neodgovornost, praznotija i zdodevnost
sekoe zna~ewe se pretvora vo ma~ewe, a }orsokakot
se ~ini kako edinstven izlez. Sakav da ja izgubam
kontrolata nad zborovite, sakav bukvite da se
pobunat, da po~nat da se samozapaluvaat vo znak na
protest, da dezertiraat, da predizvikaat neredi i
uspeav da gi nagovoram da mi se sprotistavat. Edno
vreme skri{no im pomagav vo neposlu{nosta, im
davav oru`je, voeno gi obu~uvav, no imav vmetnato
78
i mnogu {pioni me|u redovite na re~enicite. I
koga mi zdodea da gi gledam kako bedno se obiduvaat
da pru`at minimalen otpor gi izbri{av site do
eden, a go napi{av tekstov da ja slavi
privremenosta i neminlivata nemenlivost na
minlivite i menlivi... kako...
...spomenik na u{te eden zaluden i zabluden obid
za... i nedore~enost na nedope~enosta na `rtvite
padnati za...
I toga{ koga site bevme o~ajni i mislevme deka s$
e izgubeno i deka }e morame da se zadovolime so
ni{to, po~na da vrne. Kolku be{e neo~ekuvano ova
prekrasno osve`uvawe sred vakva `e{tina. Do`
dot be{e te`ok i ubistven za muvite {to gi pre
krivaa na{ite tela. Ova ne be{e obi~en do`d ova
be{e b-la`en do`d, be{e gust i po malku lepliv, se
pretvora{e vo prvut koga }e se podzasu{e{e, ova
be{e otkrovenie, site poglednavme nagore so zina
ti usti, mirisa{e na riba, bezbroj su{testva so an
gelski krila i angelski lica, so |avolski rok~iwa
i |avolski opa{ki, so crveni nabreknati kurovi
golemi kolku gajdini br~ala bea zaka~eni na meki
te beli obla~iwa i bo`estveno svr{uvaa. Site
bevme op~ineti od nivnata gomnipotentnost.
79
Vtorata pretstava na perverzniot cirkus
80
krevam na prstite silno, glasno i zabrzano di{ej}i.
Povremeno podviknuvam, ‘r`am i brevtam, dodeka so
studenite dlanki gi bri{am kapkite pot od moeto
lice . ^uvstvuvam deka naskoro }e ejakuliram i za
toa & davam znak na golata `ena da se podgotvi. Taa
gi zima od podot listovite, na koi po matemati~ki
pat e presmetana brzinata i nasokata na spermata
{to site o~ekuvaat burno da izleta. ^itaj}i gi
formulite vo vremeto od edno do drugo prizemjuva
we, golata `ena gi lovi vo vozduh plodnite str{
leni na mojot ejakulat so pomo{ na listovite {to
samo mig pred toa gi ima pro~itano. Iako te~nosta
prska na site strani, taa uspe{no, so ve{tinata,
brzinata i elegancijata na stariot kung-fu majst
or, gi sobira i najsitnite kapki vo mre`ata na lo
gi~kite sledstva, brojki i bukvi, zapi{ani vrz
hartiite vo nejzinite dlanki.
Za vreme na golemiot lov se odvojuvam od zemjata
skokaj}i niz orgazmot, hulahopot zbesnato leta vo
publikata, a jas prodol`uvam da skokam kako maj
mun doceduvaj}i ja beluzlavata liga.
@enata se prizemjuva i istovremeno gi golta lis
tovite kako da e {trk, so cel da si go pukne ~irot
vo svojot `eludnik. Taa uspeva i na scenata sere
krv, jas se gadam i zapo~nuvam da povra}am vrz lu
|eto vo lo`ata. Okoto od tele{kata glava {to be{e
vo ~orbata {to ja izedov pred eden ~as leta pravo
vo dekolteto na `enata na premierot. Kiselinata
mi pominuva vrz sluzoko`ata na nosot i ustata,
o~ite mi se zacrvenuvaat od napregaweto, u{ite
81
mi se podgotveni da puknat, kosata mi e nae`ena.
Lu|eto od publikata iznenadeni od na{iot visok
umetni~ki dostrel se strupoluvaat mrtvi, otkako
eden po eden im se razleva i istekuva eksplodira
niot mozok niz porite na nivnite lica.
82
Vozdravotelo zdravduh
83
Hartijata polna so le{evi ja frliv vo {oljata.
Mi tekna deka porano fa}av muvi, im gi kinev gla
vite, gi stavav vo tetratka i so pritisok gi pretvo
rav vo ~udesno krvavi ror{ahovi damki. Dodeka si
gi miev racete mi se primo~a. Mo~av vrz mrtvata
muva i nejzinite crv~iwa. Povtorno si gi izmiv
racete. Ne pu{tiv voda zatoa {to vo me|uvreme re
{iv da si gi izmijam i zabite. Morav da im pru`am
malku otpor na gabi~kite {to nesopirlivo ja
osvojuvaa mojata usna {uplina. Mislam deka tie
mi ja napravija i malata rani~ka na desniot kraj
od usnite. A, sigurno im se rodnini i na li{aite
{to mi ja lupat ko`ata okolu ustata. Pravev
gargara i plukav vrz muvata i nejzinite crv~iwa.
Si gi izmiv zabite i pu{tiv voda. Tuu, prokleti
herpesi! Ne znam {to da pravam ni so gabi~kite
pod noktite. I glavata silno me ~e{a. Otidov kaj
Murxo na balkonot i po~nav temelno da go ~istam
od krle`ite {to mu ja cicaat krvta. Eden po eden
gi nao|av pod negovoto gusto krzno i gi prema~
kuvav so otrov. Utre }e odam na Vodno za da podi
{am malku sve` vozduh, kone~no smee da se odi do
vrvot, no koj }e u~i namesto mene?
84
Ku~iwa, ma~iwa i sli~ni gluposti
85
pra{a dali ~itam vesnici, tamu taka pi{uvalo. I
pokraj toa {to be{e grozna i luda vide deka ve}e
sum otrpnat na takvi gluposti i deka nemam namera
da se raspravam, pa prestana. Murxo prodol`i da
bega. Ku~kata si sede{e vo blizina i samo si
gleda{e i se ~ude{e. Go fativ Murxo i pak go od
vle~kav, ku~kata prodol`i da si gleda. Mu najdov
edna topka vo trevata i mnogu dobro si igravme, si
ja donese doma. Majka mi re~e deka topkata bila
mnogu ubava i golema, Murxo za malku ne ja grizna
za{to posegna po topkata. Edna{ ja grizna koga mu
ja otvori muckata za da ne se udavi od koska. Edna{
me grizna koga mu vadev |ubre od ustata. Na vesti
intervjuiraa eden dedo {to fa}a i ubiva male~ki
volci, do nego ima{e u{te eden sredove~en idiot
so bla`ena nasmevka, nameneta za kamerata, {to
dr`e{e dve vol~iwa za vrat i gi gme~e{e edno od
drugo. Ednoto be{e mlitavo i izligaveno na
glavata, a drugoto se lute{e {to go gme~at i gi po
ka`uva{e zabite. Dedoto go opravduva{e svoeto
iz`ivuvawe vrz vol~iwata so izgovor deka toj gi
lovi za{to tie go jadat dobitokot. A. me odnese da
vidam edni dve crni ma~iwa, decata gi tormozea
pod izgovor deka se gri`at za niv. Pak pominavme
ottamu, gi nema{e decata, oti{le da spijat. Ma~i
wata trgnaa po A., koga ja vidoa. Gi gale{e, i jas
kleknav da gi pogalam. Ma~iwata po~naa da se ka
~uvaat po mene, ednoto mi se ka~i na tilot, drugoto
mi se pikna vo xebot. A. mi vika{e deka se ne~isti,
a mo`e i bolni. Tie mi mjaukaa i jas im mjaukav,
mnogu lo{o mjaukav. Mi se piknaa pod bluzata,
86
koga sednav na yit~eto. Taka si zaspaa, a jas glupa
vo si sedev tamu i ne mrdav mnogu. A. mi re~e da gi
stavam ali{tata za perewe koga }e si dojdam doma.
Taa po~na da mi raska`uva za toa deka mnogu saka
la ma~iwa koga bila dete, ama ne & davale da gi
~uva doma. Ka`a deka edna{, dve nedeli ostanala
kaj baba & zaradi edno ma~e. Deka edna{, nekoe
devoj~e {to `iveelo tamu negde kaj baba &, posakalo
da go pogali ma~eto, ama A. & rekla deka na mo`e.
Potoa istoto toa devoj~e & ka`alo deka nekoi deca
go fatile ma~eto za opa{, go vrtele i go frlile vo
Vardar. Ma~eto probalo da izleze nadvor, no ma{
kite go butkale nazad vo vodata s$ duri ne se udavi
lo. Devoj~eto gledalo i ni{to ne napravilo zatoa
{to pred toa A. ne mu dozvolila da go pogali. De
voj~eto koga potporasnalo oti{lo vo Rebis da na
u~i da tancuva, a deteto {to go udavilo ma~eto sta
nalo kriminalec i go vikale Ma~ki, ubil ~ovek so
pi{tol za da mu poka`e deka pi{tolot raboti za{
to imal namera da mu go prodade. Odle`al dva
meseci zatoa {to ne sakal da go ubie, tuku sakal da
mu prodade pi{tol, a na televizija eden veterinar
se bune{e, oti imalo lu|e {to gi trujat ku~iwata.
Veterinarot ne{to mele{e deka pudlata ne bila
agresivna i deka stvarno toa nemalo smisla, deka
dal s$ od sebe da ja spasi... Pa ne{to tamu 21-vi vek,
gluposti nekoi, ne~ove~nost, pa grobi{ta za
mileni~iwata, pa toa ne bilo hir, ne bilo moda, pa
sankcii nekakvi, pa sud, normalno ja smeniv
programata. A. me pra{a dali da im kupime ne{to
na ma~iwata za jadewe ili da im donese ne{to meko
87
i toplo od doma, me pra{a dali mi se dopa|aat
ma~iwata. Rekov deka toa ne se nitu prvite nitu
poslednite ma~iwa za mene, obi~ni ma~iwa, pa i
K. se matka{e so ma~iwa... edna{ edna ku~ka se
zam’kna po mene duri od Holidej in do Novo lisi~e
i ba{ mi be{e gajle {to zaviva{e skoro petnaeset
minuti pred vlezot na zgradata. A, edna{ so A.
vidovme edno iskubano ku~e i mu kupivme konzerva
so ku~e{ka hrana, ama toa odbi da ja izede.
88
Af, af, Murxo lae...
89
Na ulica, kom{iskite deca ja zafrkavaa - “Ah, ene
go Astor i kako se vika{e...?” Taa mnogu ne im obr
nuva{e vnimanie, si go ima{e Astor, a tie bea
glup~ovci {to znaeja mnogu brzo da tr~aat i da se
ka~uvaat na drvjata koga }e im go pu{te{e. Mnogu
& be{e sme{no koga nekoe dete si ode{e doma so is
kinati pantaloni i raskrvaven gaz. Astor napadna
i edna nejzina vrsni~ka, ja grizna tolku silno {to
taa se onesvesti od strav, a potoa ja odnesoa na {ie
we. Po ova, taa ve}e ne smee{e da go pu{ta Astor od
sinxirot. Edna{ samo go pu{ti, be{e docna
nave~er i u`asno mu treba{e ku~ka. Taa gi gleda{e
Astor i xukelata, se vozbudi, toga{ taa ima{e
petnaeset godini. Gi ~eka{e polovina ~as da se
otka~at, zatoa {to Astor be{e pogolem.
Doma, mo`ea da si igraat kolku {to sakaa. I re
dovno si igraa. Najubavo si igraa koga majka & be{e
na rabota, a taa ode{e popladne na {kolo. Toga{
taa se soblekuva{e gola i igrata stanuva{e povoz
budliva. Taka po~na da se ebe so Astor, be{e gorda
{to ne & bea potrebni glupavite mom~iwa. Be{e
prekrasno, zadovolna ode{e na {kolo, dobiva{e
samo petki i u`iva{e vo svojata tajna. Site sou~e
nici & se ~inea nekako smotani i prosti, ne ~itaa
knigi kako nea, bea premnogu obi~ni, kako stado...
Arno ama, eden den majka & se vrati porano od rabo
ta. Ja otklu~uva{e vratata, Astor be{e vrz nea,
taa proba da go otturne, Astor ne prestanuva{e...
Majka & po~na ne{to da zboruva i trgna kon nejzi
nata soba. Ja fati panika da ne ja vidi majka &,
po~na da go udira Astor, toj se naluti i po~na da ja
90
grize. Taa silno vreska{e, majka & vtr~a vo sobata
so sukaloto (od tie debelite) i po~na bezmilosno
da go udira Astor. Majka & go prekr{i Astor od }
otek i toj ve~erta umre. Nea ja odnese vo bolnica,
doktorite ja krpea.
Koga se osvesti po operacijata, ne mo`e{e da se
podnese so zavoi. Po nekoe vreme si dojde doma, dok
torite rekoa deka s$ mo`e da se sredi so plasti~na
operacija. No, Astor be{e mrtov, site kom{ii doz
naa {to se slu~ilo, onaa nejzina vrsni~ka re~e de
ka taka & trebalo. [to & ostanuva{e drugo, osven
da gi ispie site ap~iwa za smiruvawe naedna{.
Otkako taa trajno se smiri, majka & polude. Se otse
li vo drug del od gradot.
Tamu taa gi true{e maalskite ku~iwa kako odmaz
da za }erka &. Ja zavikaa Ve{terkata, a ne izgleda
{e lo{o - ima{e 38 godini. Sproti nea `iveeja
edni {to ~uvaa pudl. Pudlot se vika{e Bongo, taa
kopnee{e da go otrue toa runtavo ku~e...
Za pudlot najmnogu se gri`e{e sinot, stanuva{e
vo 6 za da go pro{eta. Toj idiot ima{e 22 godini i
u{te `ivee{e so majka mu i tatko mu. Osven za pud
lot mnogu ne se gri`e{e za drugi raboti, od vreme
na vreme ode{e na nekoj idiotski fakultet, ama ne
u~e{e. Edna{ dojde so edna {esnaesetgodi{na de
vojka, najverojatno ja pokanil doma. No, {tom ja ot
vori vratata pudlot istr~a nadvor, skoka{e po de
vojkata, a malku potoa po~na da & ja zlostavuva no
gata. Vo istiot mig od doma izleze i Ve{terkata,
gi vide i po~na da vika: “Aha! So ku~eto zaedno
91
vnatre }e se rabotite, a?! Perverti edni!!!”
Devojkata se usrami, ja pogledna Ve{terkata i se
upla{i, ja pozna, toa be{e majkata na devoj~eto ~ie
ku~e ja napadna koga be{e pomala. Gradot i ne be{e
ba{ golem. Mu se izvini na idiotot i mu re~e deka
ne mo`e pove}e da doa|a kaj nego na gosti, pri toa
mu ja raska`a prikaznata. Mu se dopadna prikaz
nata, se obide da ja zapamti i zapi{e, toj be{e
skriboman bez idei. No, mu be{e maka {to ne mu us
pea da ja napastvuva devojkata.
Ve~erta, toj sonuva{e ~uden son. Na son mu se pri
sra i otide vo nu`nikot, dodeka si go bri{e{e ga
zot edno gomce skokna nadvor od {oljata. Toj ne mo
`e{e da poveruva, trgna kon gomceto, a toa si ot
skoka kako `ap~e i se skri zad kadata. Toj proba da
se ubedi deka mu se pri~inilo i se smiri.
Slednoto utro izleze da se pro{eta so Bongo. Samo
{to izlegoa od dvorot, ku~eto lapna edna kifli~
ka. Dodeka se {etaa toj se priseti na sonot. Po pro
{etkata toj go ostavi Bongo doma i otide do najbli
skiot psihomat. Stigna do psihomatot, ufrli edna
pari~ka i si go raska`a sonot. Psihomatot na ek
ranot vedna{ ja prika`a dijagnozata i po~na da go
pe~ati receptot za lekovi. Toj pro~ita: “Vie stra
date od analna fiksacija.” Idiotot se iznervira
i po~na besno da go kloca psihomatot, vika{e:
“Frojdomatik 2001!!! Da ti se seram na zastareni
ot model!”
Eden policaec minuva{e ottamu i go privede za
92
naru{uvawe na javniot red i mir, i o{tetuvawe
na kulturni spomenici od istoriska va`nost. Vo
policiskata stanica mu dadoa elektro{ok tera
pija za da go smirat, a potoa go odnesoa doma i mu
ostavija smetka. Toj dolgo vreme be{e za{emeten.
Se osvesti koga majka mu po~na da rika kako maga
rica. Se vratila od rabota i go na{la Bongo mr
tov! Go odnesoa na veterinar, no be{e predocna...
Utredenta, toj re{i da se odmazdi. Zayvoni kaj Ve{
terkata na vrata i koga taa mu otvori, toj se vturna
vnatre. Ja zatvori vratata i po~na da ja tepa. Ja
frla{e niz sobite i na krajot ja siluva{e. Toa im se
dopadna. Po nekoe vreme povtorno dojde da & se od
mazdi. Tie stanaa qubovnici, se oddadoa na mnogu
sramni sado-mazo aktivnosti {to ne se za raska`u
vawe. Za toa razbraa i negovite roditeli, pa od sram
go isteraa od doma. Qubovnicata go prifati.
Malku po malku se naviknaa i negovite roditeli,
edna{ gi pokanija na gosti. Toga{ se dogovorija da
odat na Xeri Springer [ou za da zemat nekoja pa
ri~ka. I kom{iite gi ohrabruvaa. Taa zatrudne,
no toa ne gi spre~uva{e da prodol`at so sado-mazo
aktivnostite. Edna{ se zanese i tolku ja o{teti
{to sledniot den taa umre. Dojdoa policajcite, a
toj se krie{e vo vizbata. Tie imaa ku~e, toa go na
du{ka i po~na da lae grebej}i po vratata. “Bravo
Murxo!” - re~e edniot policaec. “Znae{ deka ku
~iwata mo`at da nadu{kaat ako ima{ rak?” - go za
pra{a drugiot.
93
Kralot [kartur i fritezite na
drkaleznata masa
94
kav da prifatam od prva, plus toa stana mnogu po
vozbudlivo koga go repetira{e pi{tolot, sfativ
koja uloga treba da ja odigram, a i mene mi odgova
ra{e da glumam deka sum bespomo{en. Mu go popu
{iv, mi gi dade kopiite i me vrati do doma. Go po
lo`iv ispitot i taka stanavme dobri prijateli, a
mo`ebi i ne{to pove}e. Po~navme po~esto da se
dru`ime, mi pri~inuva{e osobeno zadovolstvo da
se ligavam vrz negoviot polov organ. Koga navis
tina }e go vozbudev, zema{e no` i se potpi{uva{e
na mojot grb, obi~no toa se slu~uva{e otkako }e go
brcnev mojot pokazalec vo negoviot gaz, znaete, za
da mu ja stimuliram prostatata. Ovie sredbi mi
davaa sila, u~ev posilno i polo`uvav po~esto. Sa
mo {to `enskite poleka mi stanuvaa zdodevni.
Ama i taka mi be{e besmisleno da gi ebam, a pri
toa da ne proizveduvam deca. Ne deka site do edna
insistiraa na toa da se za{titime so kondom od
{ireweto na infekcijata {to e mnogu poopasna od
sidata i celiot svet se obiduva da ja suzbie, a se vi
ka makedonska nacija, subordinacija ili be{e
alienacija? Ednostavno, mene me mrze{e da stavam
kondom, a ne sakav da proizvedam u{te nekoj zaeban
kako mene i zatoa mi be{e pozabavno da mu go pu
{am na {okolegata. So tekot na vremeto sfativ de
ka {okovite imaat pravo da se odnesuvaat superi
orno i da dominiraat, zatoa {to ne se vozdr`uvaat
od svoite prirodni porivi i se borat za opstanok.
Jas, pak, mnogu lesno se predavav i otka`uvav, se
smetav za bezvreden i taka se odnesuvav. [okolega
ta znae{e da go ceni i iskoristuva toa vo sekoj mig.
95
S$ be{e tolku pregnasno, prosto u`ivavme. Za ne
sre}a toj stana qubopiten i posaka da mi go vidi.
Mu go poka`av i se za~udi koga vide deka mi e pogo
lem. Prvo stana zavidliv, a potoa mi re~e deka }e
mi go otse~e. Mi stana nezgodno i se obidov da ja
svrtam rabotata na {ega. Mu rekov deka bi bilo
{teta da se otse~e tolku ubav primerok, deka bi bi
lo poprikladno da mi go odgrize kako izraz na ne
skrotliva strast, i po~nav da mu go maftam pod no
sot. Toj se opi od neodolivata mirizba i po~na
strvno da mi go lapa, na momenti se pla{ev da ne se
zadu{i i mu rekov deka e dovolno. No toj be{e upo
ren, saka{e da mu svr{am vo ustata. Mene za toa mi
treba{e mnogu vreme, a docnev na partiskiot sos
tanok - se bli`ea izborite. Mu rekov deka ne sum
skoncentriran dovolno i mu ponudiv da se sretne
me drug pat, no toj saka{e toga{ i tamu. Prifativ,
no pod moi uslovi, mu rekov da se natrti i mu go
opnav do kraj. Po~na da rika kako magare, no jas ne
ni pomisluvav da prestanam, sega jas bev glaven, go
ebev do poseruvawe. Koga go zavr{iv be{e celiot
ispoten i bled, a od gazot mu te~e{e gomnokrvava
ka{a. Go ostaviv taka i si otidov spokojno doma.
Bev tolku vesel slednite nekolku dena, a toj ne doa
|a{e na predavawata. Edno popladne mi se javi i
me vikna kaj nego doma, mu rekov deka me mrzi i de
ka sum dogovoren so Sa{e da igrame Half Life, a toj
mi se iznasmea. Mi re~e deka toa se bedni sajber
lajnarii za praznoglavci, deka mene me smetal za
poinakov, za podobar. Prodol`i so toa deka toj bil
nad seto toa i deka bil podgotven da mi go prosti
96
takviot idiotski ispad, pod uslov utre rano nasa
bajle da go ~ekam pred mojata zgrada. Prifativ za
toa {to po~na da mi nedostiga, a i mnogu me inte
resira{e dali oti{ol da se podzakrpi po na{ata
posledna sredba. Radosen otidov da igram Half Life
so Sa{e. Kako i obi~no gubev, no mi be{e zabavno
da gi gledam moite le{evi rasfrlani niz hodni
cite na mapata, dali be{e Frenzy ili Crossfire ne
se se}avam. Gnetevme Milka ~okoladi i pukavme na
site strani. Toa be{e edna maalska igra~nica, so
poseben {arm, prekrasna atmosfera na provev i
najniski ceni vo gradot. Toj {to rabote{e vo ig
ra~nicata im ka`uva{e na svoite prijateli deka
}e se prijavi kaj toj Angli~anecot, {to n$ smetal
za potomci na Aleksandar Makedonski, da mu zemel
genetski materijal. Edniot go poddr`a i re~e deka
}e mu se pridru`i, a drugiot {to zboruva{e re~isi
srpski, ka`a deka toa bile gluposti, deka sme
do{le vo {estiot vek, deka Grcite se Arapi i deka
}e mu platat na Angli~anecot da gi la`ira
rezultatite. Potoa site zamol~ea i sednaa da si gi
ras~istat smetkite preku edna partija Starcraft -
Brood War, tie smetaa deka sajberprostorot e pole
za kulturen natprevar me|u narodite. Jas i Sa{e
gi prislu{kuvavme i se sme{kavme, samo ni be{e
`al {to nemavme kamera da snimime dokumentarec
za niv i igra~nicata. Malku po presmetkata vo
Starcraft - Brood War, dojdoa dve maloletni {ok~i
wa i posakaa da igraat Counter Strike za bez pari.
Prijatelite bea dobro raspolo`eni taa ve~er i se
tokmea poposle da odat vo nekoj motel blisku do Ku
97
manovo na zabava, pa im dozvolija. Site zaedno
po~naa da si ja prolevaat virtuelnata krv i n$ po
kanija da im se priklu~ime vo digitalnata kasap
nica. Im rekovme deka ne znaeme da ja igrame taa
igra, no ne mo`evme da se povle~eme od predizvik
ot za{to taka }e si ja uni{tevme na{ata igra~ka
~est. Edno od {ok~iwata igra{e pod imeto 007 Le
genda; osven imeto sekoj igra~ mo`e da si odbere i
svoe logo. Dve od mo`nostite za logo mi go privle
koa vnimanieto; ednata be{e kartata na BJRM so
ventilatorot, a drugata be{e kartata na Makedo
nija so sonceto. Za da gi odbegneme nedorazbirawa
ta, i nie igravme od stranata na teroristite. Mir
ko Hristov puka{e so pi{tol kon sobranieto na R.
Makedonija za da se razbudime, otkako nikoj ne mu
poveruva deka toj ja frlil bombata. Vedna{ go pro
glasivme za budala za{to ne oti{ol da se ispuka
vo igra~nica ili da se pukne vo vena kako site nor
malni i lojalni gra|ani na ovoj kondominat. Za
sre}a, brzo go piknaa vo zatvor i mnogu malku lu|e
ja potpi{aa peticijata za negovoto osloboduvawe.
Taka se obnovi mirot vospostaven so potpi{uva
weto na sramkovniot dogovor. Bez gajle si prodol
`ivme da si igrame. No, pomina i taa luda i neza
boravna no}, a jas go ~ekav {okolegata pred zgrada
ta kako {to se dogovorivme. Toj me sobra i trgnavme
kon Tetovo. Mislev deka pak }e odime kaj nego do
ma, no po pat mi objasni deka odime na povtornoto
otvarawe na skija~kiot centar Popova [apka,
ka`uva{e i za toa kako tamu }e se otvorele mnogu
novi rabotni mesta. Mu rekov deka ne znam da ski
98
jam, a toj mi re~e deka sega centarot e prenamenet
za poinakvi sportski aktivnosti. Koga stignavme
od sekade se puka{e, nekoi deca tr~aa izbezumeno,
a ~i~kovcite so neskrieno zadovolstvo gi ubivaa
so sa~marki. Go pra{av od kade se ovie deca tuka,
kaj gi na{le, a toj mi odgovori deka toa se u~enici
od osnovnoto u~ili{te “Nikola Karev” (ili be{e
“Dame Gruev”) vo [em{ovo, deka imale premnogu
neopravdani, i deka pukale po niv kako pedago{ka
merka. Mu rekov deka jas ne znam da pukam, deka
nastavnikot po odbrana puka{e vo mojata meta za
da mi stavi petka i deka }e mi koristi treningot,
samo {to metite se premnogu podvi`ni i mali za
mene. Toga{ toj mi re~e: “Gleda{ deka realnosta e
poprivle~na od virtuelnosta!? Samo {to ti ne si
tuka da se zabavuva{, tuku da n$ zabavuva{!” - i mi
ja poka`a publikata sostavena od nabquduva~i na
VGROBSE, visoki pretstavnici na NATO i Ev
ropskata unija, pripadnici na Task Force Fucks i
ambasadorot na Sobedinetite Seramerikanski
Skr`avi. Jas se upla{iv i im rekov: “Ama, jas ne
mo`am na site da vi go popu{am, videte mi izleze
i herpes pred dva dena!” A toj mi re~e: “[to si se
upla{il, pa tie samo sakaat da im izrecitira{
nekoja od tvoite revolucionerni pesni, }e ti ja iz
dadat stihozbirkata po koja {to kopnee{ celiot
`ivot!” Mene mi olesna i po~nav so mojata najsil
na pesna:
Moeto oko ima zenica od zdravec
Pogledot mi e sonce so {esnaeset zraci
So Mislata ve oslepuvam
99
Glasot mi izvira od lamjinata pe{tera
Rikam so sila na gajdi, kavali i zurli
So Mislata ve ogluvuvam
Glavata mi e potvrda od kamen
So Mislata vi gi kr{am glavite
Mislata e Makedonija!
Krvta mi e `eden lav vo kafez
Va{ata krv e vodata za mene
Srceto mi ~uka posilno od tapan
Od negovite udari pukaat va{ite srca
Crvenoto sozreva vo crno
Crna e zemjata {to ra|a crveno
Bez smrt, `ivot nema!
“Bravo! Odli~no!” - izvika eden pretstavnik od
Evropskata unija, izgleda be{e Angli~anec. “Kol
ku romanti~en naci-nadrealizam! Samo {to ne
ostava{ dovolno prostor za so`ivot, a i herpesot
na tvojata usta silno go naru{uva estetskiot vpe
~atok, mlado mom~e!” - prodol`i toj i me udri so
tupanica po mestoto kade {to mi be{e herpesot.
Padnav dolu, za{emeten. “Mislam deka treba da mu
odr`ime edna brza lekcija po estetika na mladiov
divjak” - re~e i toga{ site po~naa da me udiraat so
kloci. Le`ev tamu, pretepan, koga na mojot {oko
lega mu dojde edna prekrasna gnideja: “Ajde od nego
da napravime multilateralna pa{teta!” - re~e i
mi stavi ra~na granata vo ga}ite...
Ne be, se zafrkavam, mi rekoa da se prefrlam na
proza.
100
Skopje - Vodno - Matka
102
ni tie sakaa da gi vidam. Treba{e da odlu~am. So
niv go vidov M. {to dojde da u~i da sviri na kaval
kaj G.A., jas u~ev da sviram na gajda. Toga{ ne mi
teknuva{e kako se vika, ama go poznav. So niv be{e
i brat mu na J. {to u~e{e so mene vo sredno. Toj ne
me znae{e, ama jas go znaev. Re{iv da odam gore i da
se pozdravam so M.. Re{iv da `iveam. Gore si jadea,
me gledaa ~udno koga im dojdov. Toj od hondata me
pra{a dali sakam xoap~e. “Ne, jas ne ni pu{am” -
mu odgovoriv. “Ama, xoap~e saka{, neli?” Im rekov
deka se znam so toj {to sviri na kaval, toj be{e
malku podaleku. M. dojde i me pozna, mi ponudija
pe~eno pile{ko i leb, prvo odbiv, no potoa jadev
zatoa {to ogladnev. Re{iv da im se zaka~am za{to
nemav pari za avtobus, a ve}e se stemni. Sigurno
nema{e da se vra}am preku Vodno nazad. Vo Skopje,
gore-dolu, site se znaat... si zasednav so niv, stana
postudeno, zapalija ogan. Ne mi be{e gajle dali im
go rasturam filmot, mi izgleda{e deka ve}e im
be{e rasturen. Me pra{uvaa kaj `iveam - “Novo
lisi~e”; kako sum do{ol - “Preku Vodno”; dali
znam i jas da sviram na kaval - “Ne, na gajda se sviri
poinaku, gajdata ima piska” ; dali sakam xoap~e -
“Ne”; kako ne me izel nekoj volk po pat; {to u~am -
“Albanski”, se ~udea; dali imam `enska - “Ne”;
kolku sum star - ne mi veruvaa deka imam dvaeset
godini (sum im izgledal pomlad); dali sum peder -
mol~ev; kako ne mi bilo strav sam da odam, dali
~esto taka sum pravel, kako }e si odam doma... “Pa,
so vas” - im odgovoriv. Me poglednaa ~udno. Mo`no
e i malku da se pla{ea od mene. Zemav od xoap~eto,
103
mi rekoa deka moram, za{to sum stanal del od
nivnoto pleme. Interesno pleme bea. So kolite se
vratile do Skopje samo za da kupat baterii za
getoblasterot. Toj od Hondata go tepa{e
getoblasterot, oti ne saka{e da mu go svrti diskot
od Lepa Brena. Posle & se javuva{e na `enskata za
da ja raspra{uva kaj bila, {to pravela, kaj }e odi,
{to }e pravi, se karaa. M. malku posvire na
kavalot. Se pojavija dve dvojki, od tie dosadnite.
Izgleda imaa po dvaeset i ne{to nakaj trieset
godini. Nie im gi izgorevme drvata {to si gi
sobrale otporano. Taa ednata go pozna toj edniot
od na{eto pleme, za{to bil ist so brat mu. N$
pra{aa zo{to sme samo ma{ki. Toj so vitkanata
kosa go pra{a edniot od niv, dali mnogu lu|e se
davele vo ezeroto. Se slu~uvaa i tamu nekoi drugi
gluposti... Kone~no trgnavme nakaj Skopje.
Ispadna deka i M. bil so kola, crveno Reno 4, nor
malno jas se vozev so nego. Toj so vitkanata kosa {to
li~el mnogu na brat mu, prodol`i da me raspra
{uva, me pra{a kako }e sum se vratel da ne sum gi
na{ol niv. Mu ka`av deka nemav namera da se
vratam, mu go ka`av planot so rancite i kamewata.
Me pra{a zo{to. Nemav nekoja silna pri~ina, mu
ka`av onaka. Me pra{a za gajdata, dali toa ne mi
zna~i ne{to. Po~nav da melam za gajdata, za nejzi
nata dijalekti~ka priroda {to obedinuva navi
dum kontradiktorni simboli... smrt i `ivot, ma{
ki princip i `enski princip... jadev gomna kako i
obi~no. I si zborime nie taka za edinstvoto na
sprotivnostite, koga gledame tamu na patot pred
104
nas, tie od pe`oto se bapnale vo endekot, vo edna
grmu{ka. Site zamol~evme. Ja izvlekoa kolata na
patot. Ednata vrata be{e prili~no vdlabnata i
celata kola be{e izma~kana so lajna. Toj {to voze
{e si ja {inal rakata i malku mu te~e{e krv, na toj
do nego ne mu be{e ni{to. Se javi kaj nekoj drugar
{to mo`el u{te istata ve~er da po~ne da ja pravi
vratata. Toa be{e negde kaj ezeroto Treska. Si se
ka~ivme pak vo kolite i trgnavme. M. me ostavi vo
Aerodrom, zaedno so toj so vitkanata kosa.
Po kratko, po~na namestenata vojna, a edna treti
na od Vodno i branata na Matka stana voena zona.
105
O, ~itatelu...
106
Eh...
107
Zborba so vremeto
108
Zanaet~iite na makedonskata (k)
ni`evnost
109
Na berber
110
1,2,3
111
Zeam vo ogledaloto...
112
Beda
113
Taa
114
{to mi e, & ka`av. Mi re~e deka ako ja sakam, da se
o`enam so nea. U{te nemav napolneto osumnaeset
godini. Rodendenot mi se poklopuva{e so datumot
na priemniot. Go ~ekavme dedo mi.
115
gosti, pievme ~aj. Ì ka`av deka go baknuvaa pred da
go zakopaat, jas se pokloniv. Si sedevme na podot,
po ne{to zboruvavme, toj petok ne se raspadna samo
razgovorot.
116
Novokomponirana prikazna
117
trgna so kolata nadvor od seloto, arno ama pred toa
im ka`al na selanite da go ~ekaat od drugata stra
na na rekata za da ja ubijat babarogata. Koga zasta
na so kolata, selanite so stapovi po~naa da ja udi
raat babarogata {to be{e pod ko`ite. Pred da
umre babarogata mu frli kletva na ma`ot. Toj si
dojde doma, ka`a na `ena mu i taa mnogu se upla{i.
Po ~etirieset dena `enata te{ko se razbole, bol
na be{e do tri godini, celata be{e naduena i ne{
to kako da ja jade{e odvnatre. Edna ve~er koga se
vrati ma`ot doma go vide yverobebeto {to izleglo
kako si ja dojaduva majkata. Posaka da go ubie, ama
mu be{e strav. Go ~uva{e deset godini, raste{e
pobrzo od drugite deca, be{e i posilno, ama mnogu
be{e lo{o. ^ovekot ve}e ne mo`e{e da izdr`i za
{to deteto ni{to ne rabote{e, po cel den gi ma~e
{e selanite so odvratnite zvuci {to gi proizve
duva{e so gajdata i kavalot, i jade{e tolku mnogu
{to toj ostanuva{e sekoga{ gladen. Eden den mu gi
dade poslednite tri kozi, go izbrka od doma i mu
re~e i~ da ne se vra}a. Deteto gi spotera kozite na
gore niz planinite, kozite si brstea drvca, deteto
gi molze{e i zaedno odea po planinite Arno ama,
eden den fati da sviri deteto, kozite se ispla{ija
od u`asnata svirka i izbegaa u{te ponagore po
planinite. Deteto trgna po niv. So denovi tr~a{e
po niv. Sekoga{ za malku mu begaa i taka stignaa
do mestoto kaj {to `iveeja dvata zmeja. Zmejovite
gi vidoa kozite, gi fatija i gi stavija na ra`en da
118
gi pe~at. Deteto yirka{e od zad edni karpi i mnogu
mu padna maka za kozite. Se simna od karpite i im
re~e na zmejovite da stanat pobratimi. Tie mu se
iznasmeaja, mu rekoa deka se zmejovi, deka ne mo`e
obi~en ~ovek da im bide pobratim, deka }e go
izedat. Toj im re~e deka ne znae da sviri na gajda i
na kaval i vedna{ po~na da gi izma~uva so groznite
zvuci. Zmejovite edvaj izdr`aa, mislea deka }e og
luvat, mu rekoa deka ako prestane mo`e da se pobra
timat. Se pobratimija i sednaa pred kolibata da
gi jadat kozite. Zmejovite go jadea mesoto i koskite
gi stavaa pred sebe, a deteto gi glode{e i samo naj
tvrdite delovi gi frla{e preku ramo. I toga{ ed
niot zmej ja pogledna trpezata, pred deteto edna
koska nema{e, i mu re~e na deteto:
- Dete, ti mesoto sose koski si go izel.
Deteto re~e:
- Jas ne sum kako vas da jadam meso i da gi ostavam
koskite.
I si rekoa zmejovite eden na drug:
- Toj ~ovek e postrven od nas.
Toga{ stana edniot zmej, zema edna bivolska ko`a,
otide da napolni voda i ja donese. Ja ispi celata
odedna{. A deteto si gleda{e. I zmejot mu re~e na
deteto da odi da donese u{te voda da pijat. I deteto
stana, edvam ja digna ko`ata i ja odvle~ka do
vodata. Vide deka ako ja napolni nema da mo`e da ja
119
odnese, pa si napravi edno {ilo i fati da kopa za
da dote~e vodata do kolibata. Zmejovite go ~ekaa da
donese voda, a toj si kopa{e. Otide eden zmej da
vidi {to e rabotata i go vide kako kopa.
- Brej, dete, {to kopa{ tamu, neli treba{e da ni
donese{ voda da pieme?
Deteto mu re~e:
- Kopam, oti mene edna ko`a ne mi stiga, pa zatoa }
e napravam sama vodata da si dojde do kolibata.
I zmejot si ja napolni ko`ata i ja narami da ja no
si kaj drugiot zmej. Mu ka`a na drugiot zmej {to mu
reklo deteto za vodata. I koga ~u drugiot zmej se up
la{i, i si rekoa zmejovite eden na drug deka toj
~ovek }e gi uni{ti.
- Ve~er koga }e spie da go utepame.
Kako {to vrevea mnogu toj gi slu{na, i koga dojde
vreme za spiewe toj im ka`a deka mu e tesno vo ko
libata, deka }e spie nadvor. Otide nadvor, arno
ama pokri eden pogolem kamen i nekolku pomali so
jambolijata, |oa toj spie tamu, i se ka~i na edno dr
vo. Si sede{e na drvoto, oti mu be{e strav od zmejo
vite. I pomina malku vreme, i zmejovite izlegoa
da vidat kade spie. I koga gi vidoa pokrienite ka
mewa, po~naa da frlaat kamewa za da go utepaat. I
tamu natrupaa eden kup kamewa kolku polovina
planina, i rekoa:
- Stiga, od nego sega ni prav nema.
120
I si otidoa da spijat vo kolibata. Toj gleda{e, i
set se trese{e od strav, i tamu na grankite ostana
i cela no} ne zaspa. Koga se razdeni, stana i otide
kaj zmejovite. Tie koga go vidoa mnogu se upla{ija.
Toj sedna do niv i gi pra{a:
- Pobratimi, kako pominavte sno{ti?
I tie mu rekoa:
- Arno pominavme. A, ti kako pomina sno{ti, sam?
I toj im re~e:
- Arno pominav, ama malku bolvi me jadea.
I koga im go ka`a toa tie u{te pove}e se upla{ija,
i si rekoa:
- Vide li? Nie so tolku kamewa frlavme po nego, i
mislevme deka sme go utepale, a nego kamewata mu
se storile kako bolvi. Tuku, aj da mu platime da si
odi, oti lu|eto inaku ne razbiraat.
I edniot zmej mu re~e:
- Prijatele, }e ti dademe eden kov~eg poln so alta
ni da si odi{ doma, oti tuka ne e za tebe, bolvi }e
te izedat.
I toj mu re~e:
- Zo{to mi se tolku pari? Mene tuka arno mi e so
vas. Jas doma si imam mnogu pari, ne se tovaram jas
so toj kov~eg. Ako sakate vie sami donesete go kaj
mene doma.
121
Toa go re~e, za{to ne mo`e{e sam da gi nosi
altanite. Toga{ zmejovite mu rekoa:
- Ajde nie }e ti gi doneseme.
I trgna toj nakaj doma, a zmejovite letaaa po nego
so kov~egot. Koga dojde doma, tatko mu istr~a u{te
vo dvorot da go tepa, oti ne smee{e da se vrati. I
koga go vidoa ova zmejovite od strav go ispu{tija
kov~egot so altanite i letnaa da begaat kon plani
nite. Kov~egot padna pravo vrz tatko mu i go sma~
ka, i toj stana najbogat od site, i site se pravea
deka ubavo sviri na gajda i na kaval i go slu{aa, a
krv im te~e{e od u{ite. Zmejovite pak, ottoga{
mnogu se pla{at od lu|eto i se krijat najgore na
planinite po nekoi dupki.
122
Fabula rasa
123
se tekstot, toga{ ne bi mo`ele da postojat nadvor
od tekstot i deka sledstveno na toa bi trebalo da se
potrudat da go uredat tekstot po sopstvena volja.
Deka ne veruva vo postoeweto na Raska`uva~ot za
toa {to ne go videla, tuku samo slu{nala za nego od
Deiktik i deka ne gleda nikakva pri~ina nekoj da
se iz`ivuva na tolku surov na~in so nea.
Deiktik ja ubeduva{e deka ne postoi takvo ne{to
kako sopstvena volja, tuku deka nivnata sudbina e
odnapred napi{ana. Deka toj mo`e da ja zapoznae
podobro so toa kakov e vsu{nost tekstot, deka mo`e
da & go poka`e Raska`uva~ot i deka pri~inata za
negovoto surovo iz`ivuvawe vrz niv e vo toa {to i
samiot Raska`uva~ se ~uvstvuva zagrozen od teks
tovite, zatoa {to i toj se somneva deka e samo eden
sporeden lik vo ne~ij pogolem tekst i deka negovo
to postoewe direktno zavisi od niza drugi teksto
vi, deka ni toj ne se smeta sebe za dovolno `iv i
ottamu ima potreba vrz niv da se iz`ivuva. Deka
Raska`uva~ot se nadeva oti so pi{uvaweto na
tekstot }e stane lik Referent, deka }e vleze vo is
torijata {to vo krajna linija e samo u{te eden
tekst.
Anafora prifati da trgne so nego za da ja zapoznae
podobro so su{tinata na tekstot. Toj & re~e deka e
gola i deka treba da se oble~e za da ne bide somni
telna, toga{ ja oble~e i trgnaa. Odea mnogu dolgo,
gledaa sekakvi raboti, i ubavi i grdi, a Deiktik
postojano ja potsetuva{e deka seto toa e izmisle
no, deka toa e dekor postaven samo za da gi odvrati
124
od vistinskoto spoznavawe na tekstot, kako oble
kata {to ja pokriva nivnata golotija.
Po tolku odewe Anafora o`edne i ogladne, po~na
da mu gi opi{uva simptomite na Deiktik, a toj &
re~e deka toa e voobi~aena pojava predizvikana od
predolgiot prestoj vo ramkite na tekstot, deka
duri sega e podgotvena da po~ne so razotkrivaweto
na tekstot. Ja odnese vo eden restoran i nara~a ja
dewe i piewe. Otkako dobro se najadoa i napija, toj
mu plati na kelnerot, a Anafora seto toa budno go
slede{e.
Koga izlegoa od restoranot taa go pra{a dali seko
ga{ za hrana i voda treba da se dadat takvi hartiv
~iwa. Deiktik be{e voshiten od nejzinata sposob
nost da gi zabele`i klu~nite ne{ta i so nasmevka
& odgovori deka voobi~aeno se davaat takvite har
tiv~iwa, ako gi ima{, no deka mo`e da se ponudi i
ne{to drugo, ako gi nema{, deka hartiv~iwata se
vikaat pari i deka i vrz niv e napi{an nekakov
tekst. Ne zaboravi da ja predupredi deka sega toj
dal pari za nejzinata hrana i voda, deka taa e praz
na i deka nema pari, deka treba mnogu da se ma~i i
da raboti za da dobie pari, deka ne znae da pi{uva
i da ~ita, deka e mnogu stara za da odi na u~ili{te
pa potoa da dobie diploma {to e povtorno samo
tekst na hartija, no deka nekoi toa go cenat i za toa
davaat pari, zatoa {to osven razmenata na teksto
vi vo tekstot ni{to drugo nema. Deiktik prodol
`i i ponatamu da & objasnuva {to e tekstot, no Ana
fora ne mo`e{e da go sledi i po~na da pla~e.
125
Deiktik prestana da zboruva i ja gu{na. Potoa
ka`a deka }e & pomogne, po~na da ja soblekuva i da
ja gali, taa se sme{ka{e, i toj se sme{ka{e, potoa
ja zabole, vide malku krv, se zbuni, po~na da vika,
proba da izbega, toj ja siluva{e.
Anafora dolgo po toa sede{e stutulena i se trese
{e, Deiktik ja u~e{e deka toa se vika bolka, strav,
nasilstvo... deka seto toa treba da go podnese za da
zaraboti pari, no deka seto toa vo osnova e izmis
leno od Raska`uva~ot za da ja zgolemi verojatnosta
na tekstot.
Anafora se prepu{ti na negovite upatstva, toj ja
nude{e na drugi i dobro zarabotuva{e od nea. Ana
fora se navikna i po nekoe vreme povtorno po~na
da zboruva, no potivko. Dolgo go mole{e da ja nau~i
da ~ita i pi{uva, Deiktik ja ubeduva{e deka toa
ne & e potrebno, deka taka samo }e navleze podlabo
ko vo sistemot na Raska`uva~ot, deka toa e vovedot
vo zboropstvoto. No, Anafora ne se otka`a i toj
po~na da ja u~i da ~ita i da pi{uva, na po~etokot &
be{e te{ko, no ve}e be{e naviknata na te{kotii,
smeta{e deka makata e su{tinata na tekstot za{to
taka ja nau~i Deiktik, saka{e da se ma~i za da pro
nikne {to podlaboko vo su{tinata, kako da nase
tuva{e deka vo tekstot mo`e da se najdat nedosta
toci, dupki niz koi mo`e da se yirne Raska`uva~ot
i da mu se plukne vrz odvratnoto lice.
Otkako se nau~i da ~ita i pi{uva, po~na da ~ita
kako luda, ~ita{e postojano, ne prekinuva{e so
~itaweto ni koga rabote{e, samo si le`e{e i si
126
~ita{e. Mu{teriite po~naa da se bunat, zatoa {to
taa prestana da im obrnuva vnimanie, ednostavno
ne gi ni zabele`uva{e dodeka se redea eden po drug.
Eden den ostana bez rabota, be{e tolku za~itana
{to ne ni be{e svesna {to se slu~ilo, no Deiktik
be{e i svesen i besen. Po~na da & se dere i da ja
tepa, no taa samo ~ita{e i ~ita{e... Koga Deiktik
se isto{ti od tolku tepawe i padna vrz prete
panata Anafora, taa ja zatvori knigata i mu re~e:
“Znam kako mo`am da izlezam od tekstot, treba da
napi{am tekst {to po~nuva najobi~no, vo sklad so
gramati~kite pravila, so ispravna morfolo{ka,
leksi~ka, sintaksi~ka i semanti~ka struktura, a i
prikaznata treba da bide najobi~na. A potoa na
sekoi 3,141592653589793238462643383 2795
re~enici treba da pravam po nekoja otstapka,
o~uduvawe i na strukturen plan i vo tekot na nas
tanite. Ne{to vaka, otprilika... Anafora po~na
da pi{uva.
Deiktik stana i pro~ita {to napi{ala Anafora,
go zema tekstot i otide kaj eden negov prijatel {to
ima{e pizdava~ka ku}a, na Pizdava~ot mu se do
padna tekstot i mu re~e da mu donese u{te dvaeset
tina takvi tekstovi za da objavi zbirka {to }e se
prodava kako alva.
Deiktik se vrati radosen za{to si misle{e deka }
e se zbogati, otkako po~na da ja prodava Anafora
misle{e samo na pari i ne mu ni teknuva{e da go
napu{ti tekstot, mu se uarni. Po~na da ja ubeduva
Anafora da prodol`i da pi{uva, no taa uporno od
biva{e. Ì se zakanuva{e deka pak }e ja tepa, a taa
127
mu re~e: “Preku glava mi e od nasilstvo, mo`e{ da
me tepa{ kolku saka{ jas ne ti pi{uvam za da se
zbogati{! Jas napi{av {to napi{av, i tolku! Ce
lata istorija vi e ~isto nasilstvo, drugo ni{to ne
znaete osven da vr{ite nasilstvo! U{te od po~eto
kot me ubeduva{e deka osven nasilstvo, bolka i
strav drugo ne postoi, no ti samo se obiduva{e da
se opravda{! Vie ma`ite celosno ste ja zaebale ra
botata! Doa|a vremeto na anarho-feminizmot, na
nenasilstvoto! Odbivam da vr{am nasilstvo, od
bivam da jadam, ne sakam da se uni{tuvaat drugite
`ivotinski i rastitelni vidovi za da pre`iveam
so toa {to }e gi izedam! Ne sakam meso od zaklani
`ivotni {to celiot `ivot go pominale zatvoreni
na farma! Ne sakam ve{ta~ka hrana proizvedena vo
fabrika, polna so otrovi i kletvi od iskoristeni
te rabotnici! Ne sakam ni genetski modificirana
soja od poliwata na svetskite korporacii {to gi
poseduvaat patentite za site semiwa! Sakam {to
pobrzo da vratam barem del od dolgot kon priroda
ta so toa {to }e umram od glad i }e gi nahranam
mikroorganizmite so moeto meso!”
Deiktik prodol`i: “Pa vidi, ima{ i mesni pro
izvodi so sertifikat deka so `ivotnite se posta
puvalo humano na farmata, pa sertifikat deka se
zaklani na islamski na~in, pa sertifikat deka
sojata ne e genetski modificirana... dobro, malce
se poskapi od proizvodite bez sertifikat, ama {to
saka{ ti pove}e?!
Anafora mu se iznasmea: “A be glup, tie sertifi
kati se samo na~in da se pro{iri raznovidnosta
128
na proizvodite, da se zgolemi proda`bata na smet
ka na bo`emnata eti~nost na nekoi potro{uva~i!”
Deiktik zbesna: “[to zbori{ ma! Ti{ina! [to
trese{ sekakvi gluposti! Toa ti e od tie knigite
{to si gi pro~itala! Ti si poludela! Jadi tamu da
ne te tepam! Jadi sviwo! Jadi!” Deiktik zema edno
paket~e od nekakov mrsen kavijar i po~na na sila
da & go pika vo ustata, & gi iskr{i zabite i ja osta
vi takva raskrvavena na podot.
Anafora poleka stana, otide do hodnikot, se po
gledna vo ogledaloto i se nasmevna, mu se smee{e
na Deiktik: “Vidi, mene ne mi ni trebaat zabi, jas
i taka nemam namera pove}e da jadam, a ti si tolku
neoriginalen, takvi kako tebe ima... so lopata da
gi rine{, kako da si izlegol od nekoj evtin film i
{lup pravo vo ovoj nepodnoslivo glupav raskaz, ti
si igra~ka na Raska`uva~ot i s$ duri ne go sfati{
toa }e prodol`i{ da gi povtoruva{ istite glupos
ti, a Raska`uva~ot koj znae i dali postoi, najvero
jatno ti si go izmislil za da se oslobodi{ od odgo
vornosta, pravo da ti ka`am sega ve}e ne mu ni tre
ba{. Ako Raska`uva~ot navistina postoi, treba da
znae{ deka ima mnogu skromni raska`uva~ki spo
sobnosti, ete sega go fa}a panika, ne znae kako da
go zavr{i tekstov i ako ne te strefi infarkt jas
glavata }e si ja ise~am.”
Deiktik saka{e da ka`e deka ni{to ne ja razbral
zatoa {to & se skr{eni zabite, ama ne mo`e{e da ja
otvori ustata. Pa, toa be{e apopleksija! Po |avo
lite, Anafora mo`e{e da gi predvidi namerite
129
na Raska`uva~ot. No, Raska`uva~ot be{e sitni
~av, saka{e da ja natera Anafora da si ja ise~e gla
vata zatoa {to infarkt i apopleksija ne e isto,
insistira{e na krvav kraj.
Anafora ne mu obrnuva{e vnimanie, ednostavno
si legna na podot i prodol`i da {trajkuva so glad,
nejzinite barawa bea jasni, saka{e Raska`uva~ot
da ja ostavi na mir.
Raska`uva~ot se povle~e, ja ostavi taka gladna po
ve}e od eden mesec za da ima vreme da se pregrupi
ra. Mu tekna da go dokraj~i Deiktik so u{te eden
udar i da go usmrdi za da gi navede sosedite da ja
skr{at vratata. Sosedite ja skr{ija vratata i
vnatre go najdoa usmrdeniot Deiktik i skoro do
smrt pregladnetata Anafora. Ja odnesoa vo bolni
ca, tamu & dadoa infuzija. Podocna lekarite utvr
dija deka pretrpela trajni o{tetuvawa na mozokot
i na nekoi vnatre{ni organi zaradi gladuvaweto,
pa taka ja smestija vo sanatorium.
Tamu Anafora prodol`i da `ivee so pomo{ na ap
~iwata i medicinskite sestri, i se razbira, so
mnogu nade` deka na Raska`uva~ot mu e ve}e zdo
deano od nea. Za sre}a ili nesre}a, taa uspea da go
pro{vercuva svojot tekst i edna{ koga otide da
sere go izvadi liv~eto od xebot si sedna na {oljata
i po~na na glas da go ~ita, na 3,14159265358979323
84626433832795 re~enici pred krajot pu{ti voda
i s$ otide vo nepovrat.
130
Podmet
131
cija na podmet. Mo`eme da ka`eme i: Ne slu{aj go
sekoe of (direkten grobjekt); Ne veruvaj mu na
sekoe of (indirekten grobjekt); Ne mo`am da se
zanimavam so sekoe of (prdlo{ki grobjekt) itn.
Koga go pro~ita ova, Podmet se upla{i i izbega od
u~-ebnikot po skintaksa na makedonskiot stan-
dar-den jazik. Ne pomina ni mig otkako toj si oti
de, a u~ebnikot ve}e be{e pretvoren vo prav ili
mo`-ebi kriv. Podmet vedna{ se upati kon naj
bliskata imenuva~nica i tamu si go smenimeto vo
P. Odmet.
P. Odmet be{e mnogu ta`en, mu nedostiga{e redot
{to na vremeto vladee{e vo ramkite na u~-ebni
kot. Znae{e deka toa e maslo na Prirok, deka toj ja
{iri metamorfolo{kata zaraza nasekade, samo toj
ima{e smelost da kuristi istrebiolo{ko zboru`je
za da mu stavi kraj na zboropstvoto.
P. Odmet ne mo`e{e da se smiri, stana paranoi
~en, se pla{e{e deka Prirok gi pu{til svoite
zboru`eni bandi da go spasimiliraat. Zatoa sekoj
den ode{e vo razli~na imenuva~nica za da si go
menuva imeto. P. Odmet stana P. Domet, pa P.
Metod, pa T. Podem, T. Moped...
Ne be{e svesen deka i toj e odamna zarazen, deka
imenuvaweto e samo eden od simptomite na zbor
lesta.
132
Gran pri-kazna
133
"Dobro, }e te odnesam na lekar, ama nemoj da mi
pla~e{ ako ti stavat injekcija!"
Deteto ja zema grankata i po~na da ja vle~ka kon
najbliskata ambulanta.
"Eej, kade be!?! [to me vle~ka{ po zemja!?! Saka{
da me ubie{!?! Poka`i malku so~uvstvo!
Toga{ deteto ja krena grankata i ja prefrli preku
ramo. Po patot si zboruvaa za sekakvi raboti, gran
kata mu raska`uva{e za pticite {to veselo pot
skoknuvaat od granka na granka, a deteto & raska
`uva{e za toa kolku xamlii }arilo v~era. Stignaa
do ambulantata i vo ~ekalnata prodol`ija da si
zboruvaat, deteto ja te{e{e grankata deka s$ }e
bide vo red, deka nema da ja boli i sli~ni raboti
{to im se ka`uvaat na grankite dodeka se ~eka za
pregled. Lu|eto {to bea vo ~ekalnata si mislea
deka deteto e tolku prepla{eno od pregledot {to
si zemalo granka da mu pravi dru{tvo.
Koga im dojde redot, deteto po~na so toa deka gran
kata nema karton, pa mu ka`a na lekarot kako i ka
de ja skr{il... Lekarot ne saka{e da si go gubi vre
meto i vedna{ go izgubi svoeto trpenie, pa mu ja
grabna grankata i so nea po~na silno da go mava de
teto po glava. Grankata se skr{i u{te edna{, a de
teto rasplakano i prili~no natepano gi sobra skr
{enite delovi od grankata i trgna nakaj doma. Po
patot ne znae{e dali pla~e od bolka ili od `al po
grankata. Se privrza za nea, tolku dobro im ode{e
muabetot. Doma proba da ja sostavi grankata, no po
pusto... Sepak, po nekoe vreme, grankata sobra sili
i tivko {u{na so iskubanite listovi: "Zemi vaz
134
na, napolni ja so voda i stavi nekoj del od mene vo
nea, }e probam da pu{tam korewa. Ako mi uspee, na
sadi me nekade i }e stanam drvo. Deteto ja poslu{a
i ja stavi vo najubavata vazna.
Dojde majka mu od rabota, deteto gleda{e televizi
ja. Taa po pat si kupila cve}iwa i vedna{ gi stavi
vo vaznata, a grankata ja frli vo |ubreto. Potoa
po~na da gotvi ru~ek. Toga{ deteto dojde vo kujna
ta, vide deka ja nema grankata i ja pra{a majka mu
kade e. Taa, otprvin ne mu obrnuva{e vnimanie, mu
re~e: "Ostavi me, ne gleda{ li deka pravam ru~ek?
]e dojde tatko ti, nemam vreme."
Deteto vika{e: "Si mi ja frlila grankata!" Po~na
da buri~ka po |ubreto. Majka mu se iznervira i go
zatepa. Deteto grabna no` i vika{e: "]e te ubi
jam!"
"Kogo }e ubie{, bre!?! Jas sum ti majka!" - vika{e
majka mu i go tepa{e. Deteto ja zase~e po rakata.
Taa mu ja svitka rakata, mu go zema no`ot i prodol
`i u{te posilno da go tepa. Vleze tatko mu i se raz
vika: "[to pravite ej, cela zgrada ve slu{a!"
"Saka{e da me ubie! Vidi, so no`! Poludel!" - vika
{e majkata.
Vedna{ go odnesoa na lekar da im dade upat za na
psihijatar. Se pogodi istiot lekar {to ne saka{e
da si go gubi vremeto so skr{eni granki. Im re~e
deka nema potreba od psihijatar, im dade ap~iwa
za smiruvawe.
Pred spiewe deteto ispi edno ap~e, a utredenta ne
se razbudi.
135
Lega~
136
nu`nikot za da go pluknam ostatokot otkako }e go
is{mukav sokot. Sestra mi sepak pobrzo jade{e i
koga }e ostanevme sami vo kujnata me pla{e{e deka
}e mi go otkorne jazikot so {tipkata za hrana. Toa
be{e edna metalna naprava {to li~e{e na no`ici
samo {to namesto se~iva na kraevite se splosnuva
{e i ima{e zapci, vsu{nost u{te visi na yidot
zaedno so drugite gotva~ki alatki. Mi vika{e da
ja otvoram ustata i da go isplazam jazikot. Sestra
mi me pla{e{e deka i filadendronot grize, duri
edna{ koga go staviv prstot vo eden od procepite
{to obi~no gi ima na listovite na filadendror
not, taa me grizna skriena od drugata strana na
listot, ama toa ne be{e stra{no vo sporedba so
{tipkata za hrana. Sestra mi e sedum godini po
stara od mene, toga{ toa be{e zna~itelna pred
nost. Edna{ na kosata mi zaka~i eden kup {tipki
za sprostirawe ali{ta, toa be{e zabavno, se radu
vav i taka so {tipkite si tr~av niz stanot. Sestra
mi gleda{e MTV i ne mi dava{e da gledam crtani
na Sky One. Edna{, u{te pred da ima satelitska,
sestra mi zbesna, go zema sekir~eto i se zakanuva
{e deka }e se zakole, celata be{e zacrveneta, so
rastegnato i istovremeno zgr~eno lice, celata
rasplakana i mnogu silno se dere{e. Jas se skriv
pod masata i yirkav zad stolovite, majka mi be{e
ispani~ena i probuva{e da ja smiri, tatko mi se
iznervira za{to celata situacija mu izgleda{e
bez vrska, glupava, i na sestra mi & nude{e no`, za
toa {to so sekira e mnogu pote{ko ~ovek sam da se
zakole. Izgleda slu~kava mi ostavila vpe~atok, pa
137
pet-{est godini podocna po~nav da se zafrkavam
deka }e se frlam od prozorecot, go otvarav i ja pre
frluvav nogata od drugata strana, majka mi vika
{e da ne pravam gluposti, mi re~e deka kom{ijata
porano se frlil isto taka od ~etvrtiot kat, ama os
tanal `iv i prili~no sakat. Tatko mi ne ni
prestana da gleda televizija. Najverojatno bea na
viknati i toa go sfatija kako nekakov pred-puber
tetski simptom. Mene nikoj ne me sfa}a{e serioz
no... istoto go probav i kaj baba mi i dedo mi, ima{e
pove}e publika, i bratu~etkite bea dojdeni na
gosti, tamu site mi se smeeja za{to sakav da skok
nam od prviot kat. Ete, sram mi e, ama moram da
priznaam deka mene u{te mi trae fascinacijata
od samoubistvoto i skoro sekoj den kovam razni
planovi {to mi odzemaat prili~no vreme i ne mo
`am da u~am.
138
Smrt, sloboda ili prigovor na sovesta?
139
“Auuu!!! [to pravite!?!” - vikna drugata medicin
ska sestra koga ja otvori vratata i gi vide.
Prepla{eni i zbuneti, bolno go prekinaa qubov
niot zanes, sripaa od stolovite, iglata se skr{i i
{tr~e{e od negovata vena, toj se dere{e na set
glas, a krvta prska{e po prisutnite. Toj se one
svesti i padna na podot pri {to silno si ja tresna
glavata. Site osven dvajcata {to ~ekaa na red za
vadewe krv se zbrkaa. Edniot go pra{a drugiot:
“Si go gledal li ‘Rekviem za eden son’ od Daren
Aronofski?”
“Ej, da be, gangrena! Rakata mora da se se~e! Trajno
nesposoben za voena slu`ba! Kopile edno sre}no!”
“Ha, ha, ha!” - dvajcata radosno se smeeja.
Krvta brzo te~e{e, za mig se prepolni celata pros
torija, vratata se skr{i od visokiot krven pri
tisok. Krvta blikna niz hodnicite, gi nose{e bol
nite i lekarite na drugo mesto za da gi udavi.
Celata bolnica be{e obliena so krv, od site vrati
i prozorci te~ea reki krv vo bukvalnata smisla na
zborot. Celiot grad potona vo krvavata poplava.
Koga krvta se zasiri, dojdoa gladnite od celiot
svet za da jadat od sireweto. Gnetea, gnetea, mevo
vite po~naa da gi bolat i zapadnaa vo dlabok maso
ven trans. Takvata grupna halucinacija im ovoz
mo`i da go do`ivveat istiot stepen na qubov {to
za mig go do`iveaa potencijalniot vojnik i medi
cinskata sestra. Kone~no site se oslobodija.
140
Bele{ka za avtorot i deloto*
141
[undimitar Sarmaxiev (avtoironi~en psevdonim vo
sosema maniristi~en duh) vo svojata prva prozna kniga
samo delumno (niz efe-merki, blagi rotacii i splino
vi) dopira nekoi maniristi~ki podra~ja, no toa go pra
vi silovito skokovito i slikovito. Manirizmot vo su{
tina ne e ni{to drugo tuku kreativen prezir sprema vo
obi~aenata jazi~ka praktika, sprema frazite, stereoti
pite, op{tite mesta, izvetvenite metafori... Vo Zbor-
gija vo serajot (maniristi~en naslov od prv red - mo`e
bi i zaradi orientalniot, „azijanski", prizvuk) tokmu
se ~uvstvuva toj prezir kon regularnosta, „normalnos
ta", predvidlivosta, voobi~aenosta... Se ~uvstvuva i
stravoten umor od na{eto bedno sekojdnevie, od mizeri
jata {to n$ opkru`uva, od gluposta, brutalnosta i vul
garnosta. Na nekoi mesta, vo nekoi raskazi, kalamburski
misti~no se dopiraat „iregularnite" zoni na [undi
mitar so dobro poznatata sekojdnevna stvarnost, pri
{to nastanuvaat ~udni pretopuvawa, ~udni iscedoci od
tie mesta na triewe, na penetracii me|u svetovite
(„kontej-nerite-gnaskazi kako tajni premini od eden
smet vo drug"), sli~no na onie filmovi kade {to zaedno
igraat crtani likovi i vistinski akteri. Ponekoga{ -
vsu{nost toj ton preovladuva vo pove}eto raskazi -
op{tiot vpe~atok e morni~av; no ne{to {to balansira
nasproti morbidnosta i morni~avosta na Sarmaxiev se
negoviot humor, ne`nosta so koja im prioa|a na „zada~i
te na dekonstrukcijata" i re~isi sosema kamufliraniot
lirizam koj tuk-tamu }e se probie niz crnilata ko metan
niz |ubri{te.
Zborgija ima i slabosti, toa ne mo`e da se preskokne,
tokmu zatoa {to metite se postaveni tolku visoko i da
leku. Koga celta e odredeno rasformirawe na zale`ani
ot (zala`uva~ki vo svojata ispraznost) jazi~en poredok,
toga{ ras{rafitelot mora da bide maestro i na „stari
142
ot" jazik, mora da bide beskrajno pedanten i precizen. Vo
odredeni raskazi [undimitar zaglavuva so glavantu
rite, i vo stilska i vo dramatur{ka smisla. Se ~uvstvu
vaat i vi{okot od eksperimentirawe, povremenata pre
op{irnost, odredeni povtoruvawa (tipi~ni odliki na
buntovni~kata mlade{ka proza), {to knigata malku ja
slabee vo konceptualna smisla. No, za sre}a, nespored
livo se po~esti i pozna~ajni doblestite na knigata: pol
notijata, neskrotlivata i ~esto vxa{uva~ka fantazija,
na momenti re~isi ingenioznite jazi~ki re{enija,
fenomenalnite par~iwa na „avtomatsko pi{uvawe",
izvonrednite poetski izblici, mnogu interesnite
dijalozi, zborovnoto bogatstvo...
Zborgija vo serajot privlekuva i zatoa {to - paradok
salno, niz seta nejzina izmestenost od zglobnite le`i{
ta na ovoj dosaden svet opsednat so petoklasna politika
i so ogromen strav kako da se do~eka sledniot den - taa
vsu{nost e neverojatno realisti~na, tokmu precizen
vivisekciski presek niz gnilosta (gomnipotentnosta,
bi rekol Gajdimitar) na dene{ninava. Mra~ni tinejxe
ri, u~iletki i uli~etki komplet so Kletau~ita i Ma~o
tilda, ~udni kom{ii, ludaci, frikovi, plastelinoglav
ci, tap~-ovci, homoseksualci so sna`ni analni fiksacii,
pervertirani heteroseksualci, ku~iwa i drugi `ivotni
od zoolo{kata gadina, prifatni avtobusi polni so
sopnatici i lunatici, turoristi, etni~ki malcinstva,
getoblasteri, tele-vizori, kompjuterski igrici i razni
drugi nusprdizvodi... - s$ e tuka, kompleten spektakl-
debakl {to vetuva |oa`ivot, kompleten inventar na
mizerijata vo bolno lucidnata glavantura niz lavirinti
te na edno rop{testvo... A nasproti bo`emstvata pred koi
kle~at podanicite na orgijasti~niot saraj [undimitar
go postavuva svoj (b-la`en) kult: Zborg.
Ednostavno glavata mi bu~e{e od tie zborovi...
143
Od „realisti~nite" raskazi osobeno vnimanie obrnuvam
na „politi~kite", Kralot [kartur i fritezite na
drkaleznata masa, na primer, ili Skopje-Vodno-Matka
ili Amnestija... Ladno, perverzno iskreno i dlaboko -
tie raskazi na nekoj na~in pove}e zboruvaat za voeniot
konflikt 2001 godina od kupi{ta novinski tekstovi.
Da pojasnime: ne stanuva zbor za starata prikazna za
umetnosta koja ja preslikuva ili kompenzira stvar
nosta. Taa pove}e e kompleksno iskriveno prika`uvawe
i izobli~uvawe na socijalnite sistemi otkolku odraz.
Toa i e ona tainstvenoto vo umetnosta, nejzinoto mis
ti~ko deluvawe. No, treba da se bide skepti~en i kon ne
ograni~enata euforija na estetiziraweto, ona vo {to
mo`ebi postmodernata e kriti~na kon modernizmot.
Postmodernata (iako i so nea se podbiva Apsurdimitar,
narekuvaj}i ja potosmrdenizam ili prost-moden-ist), da
re~eme kako eden vid manirizam, mnogu pove}e obrnuva
vnimanie na va`niot odnos me|u estetikata i anesteti
kata. Umetnosta denes ~esto e svedena na sredstvo za smi
ruvawe, na nekakva eskapisti~ka droga.
Zatoa, koga zboruvame za prozata na Sarmaxiev, ne zboru
vame za kompenzaciskata funkcija na umetnosta koja ne
dostigot vo stvarnosta go kompenzira so povtoruvaweto
na taa stvarnost. Golemiot alpinist Hilari ima edna
slavna re~enica: „Se ka~uvam na ridot bidej}i toj e tu
ka." No, postoi i isto taka slavnoto dopolnuvawe na mi
nimalisti~kiot umetnik Karl Andre: „Planinarot se
ka~uva na ridot bidej}i toj e tuka. Jas ja proizveduvam
umetnosta bidej}i tuka ja nema." Toa e bitnoto i vo slu~a
jot na [undimitar zate~en vo tranzicionata kloaka
Skopje: umetnicite sozdavaat umetnost bidej}i ovde ja
nema. Kako {to veli Volfgang Vel{, vo modernite gole
mi gradovi mo`e da se pre`ivee samo ako se stane neoset
liv na mnogu ne{ta, na na~in kako {to stoikot sozdava
144
oklop okolu sebe za da ne bide istro{en od haosot na nad
razbite. Estetskite stavovi denes mo`at da se ostvarat
samo niz anestetikata.
Toa mo`ebi zna~i i deka denes umetnosta mo`ebi slu`i
i da gi kompenzira iluziite, da & dade malku smisla za
realnost na preterano imaginiziranata imaginarnost.
Kako {to veli filozofot Udo Markuard: „Jas navisti
na mislam deka denes edna od glavnite zada~i na umet
nosta e da se spasi iskustvoto od zagubata na iskustvoto
koe{to ja proniknuva stvarnosta."
Zborgija vo serajot e sna`no, mra~no i duhovito mla
de{ko delo koe se obiduva da se sprotistavi, so site
sredstva {to stojat na raspolagawe; kako da se odi po
tragata na slavnite zborovi na Xojs, od Portretot na
umetnikot vo mladosta: „Nema da mu slu`am na ona vo
{to ve}e ne veruvam, pa i ako toa se narekuva Doma{no
ogni{te, Semejstvo ili Crkva... Za svoja odbrana }e gi
koristam edinstvenite oru`ja {to sebesi si dozvoluvam
da gi upotrebam: mol~eweto, stranstvuvaweto, itrina
ta."
Vo Migot koga odlu~uvam za svojata idnina [undimi
tar veli: „Grubavinite na `ivotot se neizmerni, a novo
sozdadenite zborovi se samo mal del od neograni~enite
mo`nosti za razmenuvawe nebroeni podatoci vo ramki
te na mre`ata ispletena od najfini normi. Postojat
mre`i so ramki?! Da, da, postojat i mre`i so mamki i
mre`i so damki i mre`i so krle`i... Da ti e merak da se
fati{ vo nekoja. Jas ednostavno }e prodol`am da se pre
pravam deka ne sum zapletkan i deka mojata ni{ka od
mre`ata ne se obiduva da me obesi."
N. G.
145