www.lawcommission.gov.

np

भन्सार ऐन, २०६४

प्रमाणीकरण र प्रकाशन मममि

२०६४।५।१४

संशोधन गने ऐन

१. केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ २०७२।११।१३

२. केही नेपाल कानूनलाई सं शोधन, एकीकरण, समायोजन र

खारे ज गने ऐन, २०७४÷ २०७४।६।३०

व्यवस्थापपका–संसदले बनाएको २०६४ सालको ऐन न. १६

भन्सार सम्बन्धी कानूनलाई संशोधन र एकीकरण गनन बनेको ऐन

प्रस्िावना: भन्सार प्रशासनलाई व्यवस्स्थि, पारदशी एवं उत्तरदायी बनाई अन्िरानपिय व्यापारलाई
सुरस्िि एवं सहज बनाउन भन्सार सम्बन्धी प्रचमलि कानूनलाई सं शोधन र एकीकरण गनन वाञ्छनीय
भएकोले,

व्यवस्थापपका–सं सदले यो ऐन बनाएको छ ।

पररच्छे द–१

प्रारस्म्भक

१. संस्िप्त नाम र प्रारम्भ: (१) यो ऐनको नाम “भन्सार ऐन, २०६४” रहे को छ ।

(२) यो दफा िुरुन्ि प्रारम्भ हुनेछ र अन्य दफाहरु नेपाल सरकारले नेपाल
राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी िोपकददएको मममिदे स्ख प्रारम्भ हुनेछन् ।

÷
यो ऐन सं वि् २०७५ साल भाद्र १ गिेदेस्ख लागू हुने ।

अन्य दफाहरु सं वि् २०६५ साल बैशाख १५ गिेदेस्ख लागू भएको (मममि २०६५।१।१५ को राजपत्रमा
प्रकास्शि सूचना अनुसार) ।

1
 www.lawcommission.gov.np

२. पररभाषा: पवषय वा प्रसङ्गले अको अथन नलागेमा यस ऐनमा,–

(क) “करमुक्त पसल” भन्नाले बैङ्क जमानि सुपवधामा पैठारी गररएका

मालवस्िु कूटनीमिक सुपवधा वा महसुल सुपवधा प्राप्त व्यस्क्तलाई
मबक्री गनन वा अन्िरानपिय उडानको क्याटररङ्ग वा त्यस्िो उडानको
करमुक्त पसलमा मबक्रीको लामग सम्बस्न्धि हवाई कम्पनीलाई मबक्री
गनन नेपाल सरकारले स्वीकृमि ददएको पसल सम्झनु पछन ।

(ख) “कारोबार मूल्य” भन्नाले पैठारीकिानले पैठारी गरे को मालवस्िुको

मबक्रेिालाई प्रत्यि वा अप्रत्यि रुपमा वास्िपवक रुपमा भ ुक्तानी
ु ानी गनुन पने रकममा त्यस्िो मालवस्िु नेपालको
गरे को वा भक्त
सीमासम्म ल्याउँदा लागेको वा लाग्न सक्ने भाडा, बीमा िथा अन्य
सम्बद्ध खचन जोडी हुन आउने कूल रकम सम्झनु पछन ।

(ग) “कूटनीमिक सुपवधा” भन्नाले कुनै मालवस्िु जाँच नगरी, महसुल नमलई
लगि मात्र राखी मनकासी वा पैठारी गनन ददइने सुपवधा वा सहुमलयि
सम्झनु पछन ।

(घ) “घोषणा” भन्नाले मनकासीकिान वा पैठारीकिानले मनकासी वा पैठारी गने

मालवस्िुको पववरण प्रज्ञापनपत्रमा उल्लेख गने वा पवद्युिीय
माध्यमबाट िोपकए बमोस्जम सम्प्रेषण गने कायन सम्झनु पछन ।

(ङ) “चोरी मनकासी” भन्नाले भन्सार महसुल लाग्ने मालवस्िु भन्सार

महसुल नमिरी, लुकाई मछपाई वा बाटो छली वा भन्सार महसुल
नलाग्ने मालवस्िु भए पमन यस ऐन बमोस्जम घोषणा नगरी
नेपालबापहर लै जाने कायन सम्झनु पछन ।

(च) “चोरी पैठारी” भन्नाले भन्सार महसुल लाग्ने मालवस्िु भन्सार महसुल
नमिरी, लुकाई मछपाई वा बाटो छली वा भन्सार महसुल नलाग्ने
मालवस्िु भए पमन यस ऐन बमोस्जम घोषणा नगरी नेपालमभत्र ल्याउने
कायन सम्झनु पछन ।

2
 www.lawcommission.gov.np

(छ) “जाँच” भन्नाले मनकासी वा पैठारी गररने मालवस्िु घोषणा गररए

बमोस्जम छ छै न भनी यपकन गनन भन्सार कायानलयले त्यस्िो
मालवस्िु वा सो मालवस्िु सम्बन्धी कागजाि वा दुवैको परीिण गने
ु बाट नेपालमभत्र प्रवेश
कायन सम्झनु पछन र सो शब्दले पवदे शी मुलक
ु मा प्रस्थान गने यात्रुको शरीरको
गने वा नेपालबाट पवदे शी मुलक
िलासी र एक्स–रे गने कायन समेिलाई जनाउँछ ।

(ज) “जाँचपास” भन्नाले भन्सार अमधकृिले यस ऐन र यस ऐन अन्िगनि

बनेको मनयम बमोस्जम भन्सार कायानलयबाट कुनै मालवस्िु मनकासी
वा पैठारी गनन वा उठाई लै जान ददएको अनुममि सम्झनु पछन ।

(झ) “जाँचपासपमछको परीिण” भन्नाले दफा ३४ बमोस्जमको परीिण

सम्झनु पछन ।

(ञ) “िोपकएको” वा “िोपकए बमोस्जम” भन्नाले यस ऐन अन्िगनि बनेको

मनयममा िोपकएको वा िोपकए बमोस्जम सम्झनु पछन ।

(ट) ु मा मालवस्िु पठाउने काम

“मनकासी” भन्नाले नेपालबाट पवदे शी मुलक
सम्झनु पछन ।

(ठ) “प्रज्ञापनपत्र” भन्नाले मनकासीकिान वा पैठारीकिानले मनकासी वा पैठारी

गने मालवस्िुको पववरण घोषणा गने फाराम सम्झनु पछन ।

(ड) ु बाट नेपालमभत्र मालवस्िु ल्याउने काम

“पैठारी” भन्नाले पवदे शी मुलक
सम्झनु पछन ।

(ढ) “बण्डे ड वेयर हाउस” भन्नाले पवदे शमा मनकासी गररने वा स्वदे शमै
पररवत्र्य पवदे शी मुद्रामा मबक्री गररने मालवस्िु उत्पादन गनन
आवश्यक पने कच्चा पदाथन वा सहायक कच्चा पदाथन वा करमुक्त
पसलमा मबक्री गररने मालवस्िु बैङ्क जमानि सुपवधामा पैठारी गरी
राख्न पवभागबाट इजाजि प्राप्त गोदाम सम्झनु पछन ।

3
 www.lawcommission.gov.np

(ण) “बैङ्क” भन्नाले प्रचमलि कानून बमोस्जम बैपङ्कङ्ग कारोबार गनन

इजाजिप्राप्त वास्णज्य बैङ्क वा पवत्तीय सं स्था सम्झनु पछन ।

(ि) “बैंङ्क जमानि” भन्नाले कुनै मनकासीकिान वा पैठारीकिानले मालवस्िु

मनकासी वा पैठारी गदान बुझाउनु पने महसुल मनजले नबुझाएमा
आफूले मिररददने गरी बैङ्कले भन्सार कायानलयलाई ददने जमानि
सम्झनु पछन ।

(थ) “बैंङ्क जमानि सुपवधा” भन्नाले कुनै मनकासीकिान वा पैठारीकिानलाई बैङ्क

जमानिको आधारमा मालवस्िु मनकासी वा पैठारी गनन पाउने गरी
प्रदान गररएको सुपवधा सम्झनु पछन ।

(द) “भन्सार अमधकृि” भन्नाले प्रमुख भन्सार प्रशासक, प्रमुख भन्सार

अमधकृि वा भन्सार अमधकृि सम्झनु पछन र सो शब्दले छोटी भन्सार
कायानलयको प्रमुख र दफा ८४ बमोस्जम अथन मन्त्रालयले िोकेको
अमधकारी समेिलाई जनाउँछ ।

(ध) “भन्सार एजेन्ट” भन्नाले दफा ५१ बमोस्जम इजाजिप्राप्त व्यस्क्त

सम्झनु पछन ।

(न) “भन्सार कायानलय” भन्नाले नेपाल सरकारले दफा ४ बमोस्जम स्थापना

गरे को भन्सार कायानलय सम्झनु पछन र सो शब्दले त्यस्िो भन्सार
कायानलय पररसर र नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन
गरी िोपकददएको अन्य िेत्र समेिलाई जनाउँछ ।

(प) “भन्सार गोदाम” भन्नाले मनकासी वा पैठारी गररने मालवस्िु राख्नको

लामग भन्सार कायानलयमा बनाइएको घर, भवन, छाप्रो वा अन्य यस्िै
सं रचना वा कुनै स्थान सम्झनु पछन ।

(फ) “भन्सार महसुल” भन्नाले मनकासी वा पैठारी गररने मालवस्िुमा कानून

बमोस्जम लाग्ने भन्सार महसुल सम्झनु पछन ।

4
 www.lawcommission.gov.np

(ब) “भन्सार मूल्य” भन्नाले भन्सार महसुल मनधानरण गने प्रयोजनको लामग
मनकासी वा पैठारी गररने मालवस्िुको दफा १३ वा १६ बमोस्जम
मनधानरण गररएको मूल्य सम्झनु पछन ।

(भ) “भन्सार िेत्र” भन्नाले नेपाल सरकारले दफा ३ बमोस्जम िोपकददएको

भन्सार िेत्र सम्झनु पछन ।

(म) “महसुल” भन्नाले मनकासी वा पैठारी गररने मालवस्िुमा कानून

बमोस्जम लाग्ने सबै कर, शुल्क र दस्िुर सम्झनु पछन र सो शब्दले
भन्सार महसुल समेिलाई जनाउँछ ।

(य) “महसुल सुपवधा” भन्नाले कुनै मालवस्िु महसुल नमलई, जाँच गरी वा
नगरी लगि मात्र राखी मनकासी वा पैठारी गनन ददइने सुपवधा सम्झनु
पछन ।

(र) “महामनदे शक” भन्नाले भन्सार पवभागको महामनदे शक सम्झनु पछन ।

(ल) “मालवस्िु” भन्नाले मुद्रा लगायि जुनसुकै प्रकारको चल वस्िु वा

सम्पस्त्त सम्झनु पछन ।

(व) “व्यस्क्त” भन्नाले प्राकृमिक व्यस्क्त सम्झनु पछन र सो शब्दले कानून

बमोस्जम दिान भएको कुनै कम्पनी, सङ्गदठि सं स्था र फमन समेिलाई
जनाउँछ ।

(श) “पवभाग” भन्नाले भन्सार पवभाग सम्झनु पछन ।

(ष) “पवलम्ब शुल्क (डे मरे ज)” भन्नाले मनकासीकिान वा पैठारीकिानले

भन्सार कायानलयले सञ्चालन गरे को भन्सार गोदाममा राखेको मालवस्िु
िोपकएको म्यादमभत्र नउठाएमा नेपाल सरकारलाई मिनुन पने शुल्क
सम्झनु पछन ।

(स) “सवारी साधन” भन्नाले यात्रा गनन वा मालवस्िु ओसारपसार गनन प्रयोग
हुने वा भएको जुनसुकै साधन सम्झनु पछन ।

5
 www.lawcommission.gov.np

पररच्छे द–२

भन्सार िेत्र िथा भन्सार कायानलय सम्बन्धी व्यवस्था

३. भन्सार िेत्र िथा बाटो िोक्न सक्ने: (१) भन्सार सम्बन्धी कानूनको प्रशासन गने िथा यस
ऐन बमोस्जम भन्सार महसुल सङ्कलन गने प्रयोजनको लामग नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा
सूचना प्रकाशन गरी नेपालको कुनै िेत्रलाई भन्सार िेत्रको रुपमा िोक्न सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जमको भन्सार िेत्रबाट नेपालमभत्र पैठारी हुने वा नेपालबाट
मनकासी हुने बाटो नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी िोक्न सक्नेछ ।

(३) नेपालमभत्र पैठारी हुने वा नेपालबाट मनकासी हुने मालवस्िु उपदफा (२)
बमोस्जमको बाटोबाट मात्र मनकासी वा पैठारी गनुन पनेछ ।

(४) उपदफा (३) को अधीनमा रही कुनै खास प्रकृमिका मालवस्िुहरुलाई कुनै खास
भन्सार कायानलयबाट मात्र मनकासी वा पैठारी गनन सक्ने गरी महामनदे शकले िोपकददन
सक्नेछ ।

(५) यस ऐनमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन िोपकए बमोस्जमका

मालवस्िु वा िोपकए बमोस्जमका मूल्यसम्मका मालवस्िु छोटी भन्सार कायानलयबाट मनकासी
वा पैठारी गनन सक्ने गरी महामनदे शकले िोक्न सक्नेछ ।

४. भन्सार कायानलयको स्थापना: नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी कुनै
भन्सार िेत्रमा भन्सार कायानलय वा छोटी भन्सार कायानलय स्थापना गनन सक्नेछ ।

पररच्छे द–३

भन्सार महसुल सम्बन्धी व्यवस्था

५. भन्सार महसुल लाग्ने: यस ऐन वा प्रचमलि कानून बमोस्जम भन्सार महसुल छु ट भएकोमा

बाहेक मनकासी वा पैठारी हुने प्रत्येक मालवस्िुमा भन्सार महसुल लाग्नेछ ।

६. मनकासी भएको मालवस्िु पुनः पैठारी गरे मा महसुल लाग्ने: (१) कसैले नेपालमा उत्पादन वा
ु मा
ियार भई मनकासी भएको मालवस्िु पुनः पैठारी गरे मा त्यस्िा मालवस्िुमा पवदे शी मुलक

6
 www.lawcommission.gov.np

उत्पादन वा ियार भएका त्यस्िै प्रकारका वा त्यमि नै मूल्य पने मालवस्िु पैठारी गरे सरह
महसुल लाग्नेछ ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन दे हाय बमोस्जम पफिान
आएको मालवस्िुमा भन्सार महसुल लाग्ने छै न:–

(क) हुलाक माफनि पुमलन्दाबाट मनकासी भई गएको िर सम्बस्न्धि

व्यस्क्तलाई बुझाउन नसकी पफिान आएको, वा

(ख) भन्सार कायानलयबाट जाँचपास भइसकेपमछ वा पवदे शमा पुमगसकेपमछ

सम्बस्न्धि व्यस्क्तले मलन अस्वीकार गरी पफिान आएको, वा

(ग) न ना वा प्राकृमिक प्रकोपमा परी गुणस्िर कायम रहन नसकी

दुघट
पफिान आएको ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम पफिान आएको मालवस्िुको कच्चा पदाथन र सहायक
कच्चा पदाथन पैठारी गदान महसुल नमिरी पैठारी भएको रहे छ भने त्यस्िो मालवस्िुको
पररमाणमा लागेको कच्चा पदाथन र सहायक कच्चा पदाथनको महसुल समेि असूल गररनेछ ।

७. भन्सार कायानलयमा छाडेका मालवस्िुमा महसुल नलाग्ने: (१) कुनै पैठारीकिानले आफूले
पैठारी गरे को मालवस्िु भन्सार कायानलयबाट नछु टाई नेपाल सरकारको हुने गरी भन्सार
कायानलयमै छाड्न मनवेदन ददएमा त्यस्िो मालवस्िुमा महसुल लाग्ने छै न ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम छामडएको मालवस्िु नेपाल सरकारले आफै प्रयोग गनन वा
यस ऐन बमोस्जम मललाम मबक्री गनन सक्नेछ ।

िर त्यस्िो मालवस्िु प्रयोगमा आउन नसक्ने वा लीलाम मबक्री समेि हुन नसक्ने
अवस्थाको रहे छ भने त्यस्िो मालवस्िु भन्सार अमधकृिले भन्सार कायानलयबाट िोपकए
बमोस्जम हटाउन वा नष्ट गनन सक्नेछ र त्यसरी हटाउन वा नष्ट गनन लाग्ने खचन सम्बस्न्धि
पैठारीकिानबाटै असूलउपर गररनेछ ।

7
 www.lawcommission.gov.np

८. महसुल मनधानरणको आधार मममि: (१) मनकासी वा पैठारी हुने मालवस्िुको महसुल सो
मालवस्िुको प्रज्ञापनपत्र भन्सार कायानलयमा दिान भएको मममिमा कायम रहेको महसुल दर
बमोस्जम मनधानरण गररने छ ।

िर, मालवस्िु भन्सार कायानलयमा आइपुग्नु अगावै प्रज्ञापनपत्र भन्सार कायानलयमा

दिान भएको रहे छ भने त्यस्िो मालवस्िु सो कायानलयमा आइपुगेको मममिमा कायम रहे को
महसुल दर बमोस्जम महसुल मनधानरण गररने छ ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन दे हायका मालवस्िुको

महसुल दे हाय बमोस्जमको आधारमा मनधानरण गररनेछ:–

(क) कूटनीमिक सुपवधा, महसुल सुपवधा वा आंस्शक वा पूण न महसुल छु टमा

पैठारी भएका मालवस्िुको हकमा त्यस्िो मालवस्िुको महसुल
बुझाउने मममिमा कायम रहेको महसुल दर बमोस्जम,

(ख) बैङ्क जमानि सुपवधा अन्िगनि पैठारी भएका मालवस्िुको हकमा

त्यस्िो मालवस्िु जाँचपास भएको मममिमा कायम रहे को महसुल दर
बमोस्जम ।

पररच्छे द–४

भन्सार महसुल सुपवधा, छु ट िथा अन्य सुपवधा सम्बन्धी व्यवस्था

९. कूटनीमिक सुपवधा, महसुल सुपवधा र भन्सार महसुल छु ट: (१) नेपाल सरकार पि भएको
दिपिीय वा बहुपिीय सस्न्ध वा सम्झौिा बमोस्जम कूटनीमिक सुपवधा वा महसुल सुपवधा
ददनु पने मनकाय, पदामधकारी वा व्यस्क्तलाई नेपाल सरकार, परराि मन्त्रालयको मसफाररसको
आधारमा िोपकए बमोस्जम कूटनीमिक सुपवधा वा महसुल सुपवधा ददइनेछ ।

(२) नेपाल सरकारले समय समयमा नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी सोही
सूचनामा िोपकएको व्यस्क्त वा मनकायले पैठारी गने सोही सूचनामा िोपकए बमोस्जमका
मालवस्िुमा कूटनीमिक सुपवधा वा महसुल सुपवधा ददन सक्नेछ ।

8
 www.lawcommission.gov.np

(३) नेपाल सरकारले समय समयमा नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी सोही
सूचनामा िोपकएका मालवस्िुमा पूण न वा आंस्शक रुपमा भन्सार महसुल छु ट ददन सक्नेछ ।

(४) वैदेस्शक ऋृण वा अनुदान सहयोगमा सं चालन गररने आयोजनाको लामग त्यस्िा
आयोजना वा त्यस्िो आयोजनाको ठे केदारका नाममा पैठारी हुने मालवस्िुमा नेपाल सरकारले
पूणन वा आंस्शक रुपमा भन्सार महसुल छु ट ददन सक्नेछ ।

(५) अन्िरानपिय वायुसेवा कम्पनीले अन्िरानपिय उडानमा उपयोग गने इन्धन,

ु ान, यन्त्र उपकरण, उडानमा खपि हुने खाद्य सामग्री, मददरा, मबयर
हवाइजहाजको इस्न्जन, पाटनपज
एवं हल्का पेय पदाथनमा नेपाल सरकारले पूण न वा आंस्शक रुपमा भन्सार महसुल छु ट ददन
सक्नेछ ।

(६) नेपालको कुनै भागबाट पवदे शको बाटो गरी पुनः नेपालमभत्र ल्याइने मालवस्िुको
सम्बन्धमा महसुल सुपवधा ददने व्यवस्था िोपकए बमोस्जम हुनेछ ।

(७) पवदे शबाट नेपालको बाटो गरी पुनः पवदे श पठाइने मालवस्िुमा महसुल सुपवधा
ददने व्यवस्था िोपकए बमोस्जम हुनेछ ।

१०. बण्डेड वेयरहाउसको सुपवधा प्रदान गनन सक्ने: बण्डेड वेयरहाउसको सुपवधा मलन चाहने
व्यस्क्तलाई नेपाल सरकारले बण्डे ड वेयरहाउसको सुपवधा ददन उपयुक्त दे खेमा िोपकए
बमोस्जमको शिनका अधीनमा रही बण्डे ड वेयर हाउस सञ्चालन गने गरी िोपकए बमोस्जम
सुपवधा ददन सक्नेछ ।

११. बैङ्क जमानि सुपवधा अन्िगनि पैठारी गने सुपवधा प्रदान गनन सक्ने: (१) नेपाल सरकारले कुनै
व्यस्क्तलाई कुनै मालवस्िु बैंङ्क जमानि सुुुपवधा अन्िगनि पैठारी गने सुपवधा िोपकए बमोस्जम
प्रदान गनन सक्नेछ ।

(२) कुनै उद्योगले मालवस्िु ियार गरी मनकासी गने प्रयोजनको लामग पैठारी गने
कच्चा पदाथन वा सहायक कच्चा पदाथन वा करमुक्त पसल सञ्चालनको लामग पैठारी हुने
मालवस्िुुु िोपकएको शिन बमोस्जम बैङ्क जमानि सुपवधा अन्िगनि पैठारी गने सुपवधा नेपाल
सरकारले िोपकए बमोस्जम प्रदान गनन सक्नेछ ।

9
 www.lawcommission.gov.np

(३) उपदफा (२) बमोस्जम पैठारी गने सुपवधा प्रदान गदान, सम्बस्न्धि भन्सार
कायानलयले त्यसरी पैठारी गदान लाग्ने महसुलको अमिररक्त उपदफा (२) बमोस्जमको शिन
उल्लं घन गरे मा मनजलाई लाग्नसक्ने अन्य कुनै महसुल, शुल्क वा हुन सक्ने जररबाना रकम
समेिको बैङ्क जमानि मलनु पनेछ ।

१२. पवशेष आमथनक िेत्रमा अवस्स्थि उद्योगले पैठारी िथा मनकासी गने मालवस्िुमा नेपाल
सरकारले भन्सार महसुल छु ट िथा अन्य सुपवधा ददने: (१) पवशेष आमथनक िेत्रमा अवस्स्थि
उद्योगले पैठारी िथा मनकासी गने दे हायका मालवस्िुमा नेपाल सरकारले बैङ्क जमानिमा
भन्सार महसुल छु ट िथा अन्य सुपवधा प्रदान गनेछ:–

(क) मनकासी गने ियारी मालवस्िु उत्पादन गनन आवश्यक पने कच्चा
पदाथन, सहायक कच्चा पदाथन, प्यापकङ्ग सामग्री एवं उत्पादनमा प्रयोग
हुने अन्य पदाथन ,

(ख) उद्योगको लामग आवश्यक पने प्लाण्ट, मेस्शनरी, यन्त्र उपकरण,

ु ान र उद्योगको आकार र प्रकृमिको आधारमा
औजारहरु िथा पाटनपज
िीनवटासम्म सवारी साधन ।

स्पष्टीकरण: यस दफाको प्रयोजनको लामग “पवशेष आमथनक िेत्र”

भन्नाले नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी पवशेष
आमथनक िेत्र भनी िोपकददएको िेत्रलाई जनाउँछ ।

(२) कुनै पैठारीकिानले पैठारी गरे को मालवस्िु पवशेष आमथनक िेत्रमा अवस्स्थि
उद्योगलाई िोपकए बमोस्जम मबक्री गरे मा मनजले त्यस्िो मालवस्िु पैठारी गदान भन्सार महसुल
मिरे को रहेछ भने भन्सार कायानलयले मनजलाई त्यस्िो भन्सार महसुल िोपकए बमोस्जम पफिान
ददनेछ ।

(३) पवशेष आमथनक िेत्रबापहर रहे को कुनै उद्योगले उत्पादन गरे को ियारी मालवस्िु
पवशेष आमथनक िेत्रमभत्र अवस्स्थि उद्योगलाई मबक्री गरे मा सो मबक्रीलाई मनकासी गरे सरह
मानी मनकासी गदान पाए सरहको भन्सार महसुल िथा अन्य सुपवधा प्रदान गररनेछ ।

10
 www.lawcommission.gov.np

(४) पवशेष आमथनक िेत्रमा अवस्स्थि उद्योगले भन्सार महसुल छु टमा पैठारी भएका
कच्चा पदाथनबाट ियार भएका मालवस्िु सम्बस्न्धि उद्योगले नेपालमा खपि गने गरी मबक्री
गरे मा त्यस्िो मालवस्िुमा प्रयोग भएको कच्चा पदाथनमा लाग्ने महसुल बुझाएपमछ मात्र
त्यस्िो मालवस्िु पवशेष आमथनक िेत्र बापहर लै जान ददइने छ ।

(५) पवशेष आमथनक िेत्रमा रहे को उद्योगले पवशेष आमथनक िेत्रमभत्र वा बापहर
कसैलाई महसुल छु टमा आयाि गरे को मालवस्िुको स्वाममत्व हस्िान्िरण गने सम्बन्धमा
प्रपक्रया िोकी नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी आदे श जारी गनन
सक्नेछ । त्यस्िो आदे शको पालना गनुन सम्बस्न्धि उद्योगको किनव्य हुनेछ ।

पररच्छे द–५

भन्सार मूल्य मनधानरण सम्बन्धी व्यवस्था

१३. पैठारी हुने मालवस्िुको भन्सार मूल्य मनधानरण गने आधार: (१) पैठारी हुने मालवस्िुको
भन्सार मूल्य मनधानरण गदान पवश्व व्यापार सङ्गठनको भन्सार महसुल िथा व्यापार सम्बन्धी
सामान्य सम्झौिा (जनरल एमग्रमेन्ट अन टे ररफ्स एण्ड ट्रेड) १९९४ को धारा ७ कायानन्वयन
गननको लामग सम्पन्न भएको सम्झौिामा उस्ल्लस्खि भन्सार मूल्याङ्कन सम्बन्धी मनयमहरु,
अनुसूची र व्याख्या अवलम्बन गररनेछ ।

(२) पैठारी गररने मालवस्िुको भन्सार मूल्य उपदफा (१) को अधीनमा रही त्यस्िो
मालवस्िुको कारोबार मूल्यको आधारमा मनधानरण गररनेछ ।

(३) पैठारीकिानले आफूले पैठारी गरे को मालवस्िुको मूल्य प्रमास्णि गने पववरण िथा
कागजाि सं लग्न गरी कारोबार मूल्य घोषणा गनुन पने छ ।

(४) पैठारीकिानले उपदफा (३) बमोस्जम घोषणा गरे को कारोबार मूल्य उपदफा (१)
अनुरुपको भएमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो कारोबार मूल्यको आधारमा मालवस्िुको भन्सार
मूल्य मनधानरण गनेछ । त्यस्िो कारोबार मूल्यमा भाडा, बीमा िथा अन्य सम्वद्ध खचन समावेश
भएको नदे स्खएमा भन्सार अमधकृिले सोका लामग लाग्न सक्ने अनुमामनि रकम जोडी
कारोबार मूल्य मनधानरण गनेछ ।

11
 www.lawcommission.gov.np

(५) उपदफा (४) बमोस्जमको अनुमामनि रकम कायम गने आधार महामनदे शकले
िोक्न सक्नेछ ।

(६) पैठारीकिानले उपदफा (३) बमोस्जम घोषणा गरे को मूल्य शङ्कास्पद छ भन्ने
पवश्वास गनुन पने मनामसब कारण भएमा भन्सार अमधकृिले मनजसँग त्यस्िो मूल्य वास्िपवक
कारोबार मूल्य हो भनी प्रमास्णि गने थप कागजाि वा प्रमाण मलस्खि रुपमा माग गनन
सक्नेछ । त्यसरी माग भएका कागजाि उपलब्ध गराउने स्जम्मेवारी त्यस्िो पैठारीकिानको
हुनछ
े ।

(७) पैठारीकिानले उपदफा (३) बमोस्जम घोषणा गरे को कारोबार मूल्य वा पेश
गरे को बील, बीजक र कागजािका आधारमा कुनै मालवस्िुको भन्सार मूल्य मनधानरण हुन
नसकेमा त्यसको कारण सपहिको सूचना भन्सार अमधकृिले सम्बस्न्धि पैठारीकिानलाई ददनु
पनेछ ।

(८) उपदफा (२) बमोस्जम कारोबार मूल्यका आधारमा भन्सार मूल्य मनधानरण गनन
ु न्दा पपहले नेपालमा
नसपकएमा त्यस्िो मालवस्िुको भन्सार मूल्य त्यस्िो मालवस्िु पैठारी हुनभ
पैठारी भइसकेको समरुपको मालवस्िु (आइडे स्ण्टकल गुड्स) को कारोबार मूल्यको आधारमा
मनधानरण गररनेछ ।

स्पष्टीकरण: यस दफाको प्रयोजनको लामग “समरुपका मालवस्िु (आइडेस्ण्टकल गुड्स)”

भन्नाले बनौट, गुण, प्रकृमि र पवशेषिा लगायि सम्पूण न कुरा एकै पकमसमको भएको मालवस्िु
सम्झनु पछन ।

(९) उपदफा (८) बमोस्जम समरुपको मालवस्िुको कारोबार मूल्यको आधारमा

भन्सार मूल्य मनधानरण गनन नसपकएमा त्यस्िो मालवस्िुुुको भन्सार मूल्य नेपालमा पपहले
पैठारी भएको ममल्दोजुल्दो मालवस्िु (मसममलर गुड्स) को कारोबार मूल्यको आधारमा
मनधानरण गररनेछ ।

स्पष्टीकरण: यस दफाको प्रयोजनको लामग “ममल्दोजुल्दो मालवस्िु (मसममलर गुड्स)” भन्नाले

सबै कुरामा उस्िै नभएका िर उस्िै बनौट सामग्रीको अं श र उस्िै उस्िै पवशेषिा भएको

12
 www.lawcommission.gov.np

कारणले गदान उस्िै काम गनन सक्ने र व्यापाररक रुपमा साटफेर हुन सक्ने मालवस्िु सम्झनु
पछन ।

(१०) उपदफा (९) बमोस्जम ममल्दोजुल्दो मालवस्िुको कारोबार मूल्यको आधारमा

भन्सार मूल्य मनधानरण गनन नसपकएमा त्यस्िो मालवस्िुुु अस्घ नै नेपालमा पैठारी भई
बजारमा पैठारीकिानसँग असम्बस्न्धि व्यस्क्तलाई मबक्री भएको रहे छ भने त्यसरी मबक्री भएको
अमधकिम इकाइको प्रमि इकाई मबक्री मूल्यमा नेपालमा लागेको कर, महसुल, अन्य सम्वद्ध
खचन र मुनाफा कटाई (मडडस्क्टभ भ्यालु मेथड अनुसार) त्यस्िो मालवस्िुको भन्सार मूल्य
मनधानरण गररनेछ ।

(११) उपदफा (१०) बमोस्जम भन्सार मूल्य मनधानरण गनन नसपकएमा त्यस्िो
मालवस्िु उत्पादन वा मनमानण गनन लागेको खचन र सो मालवस्िु पैठारीकिानलाई मबक्री गदान
पवक्रेिाले मलएको वा मलन सक्ने मुनाफा समेि गणना गरी (कम्प्युटेड भ्यालु मेथड अनुसार)
भन्सार मूल्य मनधानरण गररनेछ ।

(१२) उपदफा (११) बमोस्जम भन्सार मूल्य मनधानरण गनन नसपकएमा भन्सार
अमधकृिले उपदफा (२), (८), (९), (१०) र (११) पवपरीि नहुने गरी मनामसब आधारमा
त्यस्िो मालवस्िुको भन्सार मूल्य मनधानरण गनेछ ।

(१३) उपदफा (१०) र (११) मा जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन पैठारीकिानले

उपदफा (१०) भन्दा पपहले उपदफा (११) को प्रपक्रया अवलम्बन गरी भन्सार मूल्य
मनधानरण गररददनका लामग अनुरोध गरे मा भन्सार अमधकृिले उपदफा (११) बमोस्जम भन्सार
मूल्य मनधानरण गनन सक्नेछ ।

(१४) यस दफामा अन्यत्र जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन व्यस्क्तगि प्रयोजनको

ु बाट
लामग गुण्टा, स्झटी, भारी आदे श अन्िगनि पैठारी भएको मालवस्िु वा पवदे शी मुलक
उपहार वा नमूना स्वरुप प्राप्त गरी पैठारी भएको मालवस्िुको कारोबार मूल्य खुलाउन
नसक्ने कारण जनाई सो मालवस्िुका धनीले मूल्याङ्कन गररददन मनवेदन ददएमा र सो व्यहोरा
भन्सार अमधकृिलाई उपयुक्त लागेमा मनजले त्यस्िो मालवस्िुको मनामसब भन्सार मूल्य
मनधानरण गनन सक्नेछ ।

13
 www.lawcommission.gov.np

(१५) पैठारीकिानले उपदफा (३) बमोस्जम घोषणा गरे को मूल्य यस दफा बमोस्जम
भन्सार अमधकृिले मनधानरण गरे को भन्सार मूल्यभन्दा घटी भएमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो
मालवस्िुका सम्बन्धमा दे हाय बमोस्जम गनन सक्नेछ:–

(क) त्यसरी घटी भएको जमि मूल्यमा पचास प्रमिशि थप भन्सार महसुल
असूल गरी त्यस्िो मालवस्िु जाँचपास गने, वा

(ख) महामनदे शकको पूव न स्वीकृमि मलई, त्यसरी घोपषि मूल्यमा पाँच प्रमिशि
ु ानी ददने गरी
रकम थप गदान हुन आउने रकम पैठारीकिानलाई भक्त
त्यस्िो मालवस्िु खरीद गने गराउने ।

(१६) यस दफा बमोस्जम मालवस्िुको भन्सार मूल्य कायम गदान सामान्यिः पवदे शी
मुद्रामा गररने छ । पैठारीको अवस्थामा महसुल बुझाउनु पने मालवस्िुको मूल्याङ्कन पवदे शी
मुद्रामा भएकोमा सोको नेपाली रुपैयाँमा पररविनन गदान मालवस्िु जाँचपास हुँदाका ददन नेपाल
राि बैङ्कबाट िोपकएको पवदे शी मुद्राको मबक्रीदरको आधारमा गररने छ । नेपाल राि
बैङ्कबाट पवमनमय दर निोपकएको पवदे शी मुद्राको हकमा सो पवदे शी मुद्रालाई अमेररकी
डलरमा पररविनन गदान हुने अमेररकी डलरको मबक्री दरको आधारमा गररनेछ ।

िर कूटनीमिक सुपवधा, महसुल सुपवधा वा पूण न वा आंस्शक महसुल छु टमा पपहले

पैठारी भई पमछ महसुल बुझाउने मालवस्िुको भन्सार मूल्यलाई नेपाली रुपैयाँमा पररविनन
गदान बाँकी महसुल बुझाउने ददनमा नेपाल राि बैङ्कबाट िोपकएको पवदे शी मुद्राको मबक्रीदरको
आधारमा गररनेछ ।

१४. अस्थायी रुपमा भन्सार मूल्य मनधानरण गनन सक्ने: (१) यस ऐनमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा
लेस्खएको भए िापमन दे हायका अवस्थामा भन्सार अमधकृिले पैठारी भएको मालवस्िुको
मनामसब अस्थायी भन्सार मूल्य दफा १३ को अधीनमा रही मनधानरण गनन सक्नेछ:–

(क) पैठारीकिानले मनामसब कारण दे खाई मालवस्िुको मूल्याङ्कनको लामग

आवश्यक पने कागजाि िथा अन्य जानकारी ित्काल उपलब्ध
गराउन नसक्ने व्यहोराको मनवेदन ददएमा,

14
 www.lawcommission.gov.np

(ख) मालवस्िुको प्रयोगशाला परीिण वा अन्य जाँच गरे पमछ मात्र भन्सार
मूल्य मनधानरण गनुन पने वा गनन सपकने भएमा वा पैठारीकिानले
उपलब्ध गराएको कागजाि र जानकारीका सम्बन्धमा थप जाँचबुझ
गनुन पने दे स्खएमा ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम अस्थायी भन्सार मूल्य मनधानरण भएपमछ पैठारीकिानले
त्यस्िो मालवस्िुमा लाग्ने महसुल धरौटीमा राखी मालवस्िु छु टाउन चाहे मा भन्सार
अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु जाँचपास गररददनेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम अस्थायी मूल्य मनधानरण भएको मममिले िीस ददनमभत्र
भन्सार अमधकृिले सो मालवस्िुको भन्सार मूल्य दफा १३ बमोस्जम मनधानरण गनुन पनेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जम मनधानरण भएको भन्सार मूल्य उपदफा (१) बमोस्जम
मनधानरण भएको अस्थायी भन्सार मूल्यभन्दा बढी भएमा भन्सार कायानलयले त्यसरी बढी
भएजमि मूल्यमा लाग्ने महसुल त्यस्िो पैठारीकिानबाट असूलउपर गनुन पनेछ र घटी भएमा
बढी असूल भएको महसुल मनजलाई पफिान ददनु पनेछ ।

१५. भाडा, बीमा वा अन्य सम्बद्ध खचनको अनुमामनि रकम कायम गररददन सक्ने: (१) कुनै
पैठारीकिानले मालवस्िु पैठारी गदान लागेको भाडा, बीमा वा अन्य सम्बद्ध खचनको कागजाि
आफ्नो काबूबापहरको पररस्स्थमि परी ित्काल पेश गनन नसक्ने भएमा सोको कारण खुलाई
त्यस्िो भाडा, बीमा वा अन्य सम्बद्ध खचनको अनुमामनि रकम कायम गररददनका लामग भन्सार
अमधकृि समि मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जमको मनवेदन जाँचबुझ गदान व्यहोरा मनामसब दे स्खएमा
भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िुको कारोबार मूल्यमा समावेश हुन सक्ने भाडा, बीमा वा
अन्य सम्बद्ध खचन बापिको अनुमामनि रकम कायम गररददन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम भाडा, बीमा वा अन्य सम्बद्ध खचनको अनुमामनि रकम
कायम भएको मममिले नब्बे ददनमभत्र सम्बस्न्धि पैठारीकिानले सो मालवस्िुको वास्िपवक
भाडा, बीमा िथा अन्य सम्बद्ध खचन सम्बन्धी कागजाि प्रमाण पेश गनुन पनेछ । त्यसरी पेश
गरे को कागजाि प्रमाणमा उल्ले ख भएको रकम उपदफा (२) बमोस्जम कायम भएको

15
 www.lawcommission.gov.np

अनुमामनि रकमभन्दा बढी भएमा त्यस्िो बढी रकममा लाग्ने महसुल मनजले बुझाउनु पनेछ
र घटी भएमा लाग्ने महसुल कटाई बाँकी रकम भन्सार कायानलयले मनजलाई पफिान गनुन
पनेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जमको अवमधमभत्र सम्बस्न्धि पैठारीकिानले प्रमाण कागजाि

पेश नगरे मा वा अन्यथा प्रमास्णि नभएमा भन्सार अमधकृिबाट उपदफा (२) बमोस्जम कायम
भएको अनुमामनि रकमलाई नै त्यस्िो भाडा, बीमा र अन्य सम्बद्ध खचनको अस्न्िम रकम
मामननेछ ।

१६. मनकासी गररने मालवस्िुको भन्सार मूल्य मनधानरण: (१) मनकासीकिानले घोषणा गरे को बीजक
मूल्य नै मनकासी गररने मालवस्िुको भन्सार मूल्य हुनेछ ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन नेपाल सरकारले आवश्यक
ठानेमा मनकासी हुने कुनै खास प्रकृमिका मालवस्िुको छु ट्टै भन्सार मूल्य नेपाल राजपत्रमा
सूचना प्रकाशन गरी मनधानरण गनन सक्नेछ । त्यसरी छु ट्टै भन्सार मूल्य मनधानरण भएकोमा
मनकासीकिानले घोषणा गरे को बीजक मूल्य र नेपाल सरकारले त्यसरी मनधानरण गरे को भन्सार
मूल्यमध्ये जुन बढी हुन्छ सोही मूल्यलाई त्यस्िो मालवस्िुको भन्सार मूल्य मामननेछ ।

(३) उपदफा (१) वा (२) बमोस्जमको भन्सार मूल्य फ्री अन बोडन (एफ.ओ.बी.)
मूल्य हुनेछ ।

स्पष्टीकरण: यस उपदफाको प्रयोजनको लामग “एफ.ओ.बी. मूल्य” भन्नाले मनकासी गररने

मालवस्िुको कारखाना मूल्य र त्यस्िो मालवस्िु नेपालको सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयसम्म
ल्याउँदा लाग्ने लागि समेि जोमडएको मूल्य सम्झनु पछन ।

(४) यस दफा बमोस्जम मालवस्िुको मूल्य कायम गदान पवदे शी मुद्रामा गररने छ ।
त्यस्िो पवदे शी मुद्रालाई नेपाली रुपैयाँमा पररविनन गदान मालवस्िु जाँचपास हुने ददनमा नेपाल
राि बैङ्कबाट िोपकएको पवदे शी मुद्राको खररद दरको आधारमा गररने छ ।

16
 www.lawcommission.gov.np

पररच्छे द–६

प्रज्ञापनपत्र, जाँच िथा जाँचपास सम्बन्धी व्यवस्था

१७. पववरण पेश गनुन पने: मनकासी वा पैठारी हुने मालवस्िु ढु वानी गने सवारी साधनको चालकले
त्यस्िो सवारी साधन भन्सार कायानलयमा प्रवेश गनुअ
न स्घ सो साधनमा रहे को मालवस्िुको
िोपकए बमोस्जमको पववरण भन्सार कायानलयमा ददनु पनेछ ।

१८. प्रज्ञापनपत्र भरी पेश गनुन पने: (१) मालवस्िु मनकासी वा पैठारी गने व्यस्क्तले िोपकए
बमोस्जमको कागजाि सं लग्न गरी प्रज्ञापनपत्र भरी सम्बस्न्धि िेत्रको भन्सार अमधकृि समि
पेश गनुन पनेछ ।

ु बाट नेपालमभत्र आउने यात्रुको साथमा

िर, नेपालबाट बापहर जाने र पवदे शी मुलक
रहेको गुण्टा, स्झटी भारीमा रहेका मालवस्िुमध्ये नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना
प्रकाशन गरी भन्सार महसुल नलाग्ने भनी िोकेको मालवस्िुको प्रज्ञापनपत्र भनन आवश्यक
हुने छै न ।

(२) काबूबापहरको पररस्स्थमि परी वा अन्य कुनै मनामसब कारणले उपदफा (१)
बमोस्जमको कुनै कागजाि प्रज्ञापनपत्र साथ पेश गनन नसपकने भएमा त्यस्िो पररस्स्थमि वा
कारण खुलाई त्यस्िो कागजाि पमछ पेश गने अनुममिको लामग सम्बस्न्धि व्यस्क्तले भन्सार
अमधकृि समि मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम ददएको मनवेदन जाँचबुझ गदान त्यस्िो पररस्स्थमि वा
कारण मनामसब दे स्खएमा सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले त्यस्िो कागजाि पेश गने अवमध
िोपकददन सक्नेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जम कागजाि पेश गने अवमध िोक्दा भन्सार अमधकृिले कुनै
शिन िोक्न वा सुरिण बापि मनामसब धरौटी माग गनन सक्नेछ ।

१९. प्रज्ञापनपत्र जाँच गने: (१) दफा १८ बमोस्जम प्रज्ञापनपत्र पेश भएपमछ सम्बस्न्धि भन्सार
अमधकृिले सो प्रज्ञापनपत्रमा घोपषि मालवस्िु कानून बमोस्जम पैठारी वा मनकासी गनन पाइने
मालवस्िु हो वा होइन भन्ने सम्बन्धमा जाँच गनुन पनेछ । त्यसरी जाँच गदान भन्सार

17
 www.lawcommission.gov.np

अमधकृिले आवश्यकिा अनुसार सम्बस्न्धि मालवस्िुको भौमिक जाँच गनन वा गनन लगाउन
सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम जाँच गदान त्यस्िो मालवस्िु मनकासी वा पै ठारी गनन
नपाइने वा प्रमिबस्न्धि भएको पाइएमा प्रचमलि कानून बमोस्जम अनुसन्धान वा कारबाहीका
लामग सम्बस्न्धि मनकाय वा अमधकारी समि पठाउनु पनेछ ।

२०. मालवस्िुको जाँच गने: (१) दफा १९ बमोस्जमको जाँच गदान सम्बस्न्धि मालवस्िु मनकासी
वा पैठारी गनन पाइने दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले पररच्छे द–७ बमोस्जम त्यस्िो मालवस्िु जाँच
गनेछ ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन छनौट प्रणाली अनुसार
त्यस्िो मालवस्िु जाँच गनन नपने दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले सम्बद्ध कागजाि मात्र जाँच गनन
सक्नेछ ।

स्पष्टीकरण: यस दफाको प्रयोजनको लामग “छनौट प्रणाली” भन्नाले राजस्व, व्यापार, मालवस्िु
वा अन्य पक्रयाकलापको जोस्खमलाई पवचार गरी कुनै मालवस्िु जाँच गरी वा नगरी वा
कागजाि मात्र जाँच गरी मालवस्िु जाँचपास गनन सपकने गरी पवभागले मनधानरण गरे को
प्रणाली सम्झनु पछन ।

२१. मूल्याङ्कन गनुन पने: दफा २० बमोस्जम मालवस्िु वा कागजाि जाँच गरे पमछ भन्सार
अमधकृिले पैठारी हुने मालवस्िुको भन्सार मूल्य दफा १३ बमोस्जम र मनकासी हुने
मालवस्िुको भन्सार मूल्य दफा १६ बमोस्जम मनधानरण गनेछ ।

२२. महसुल मनधानरण गने: दफा २१ बमोस्जम भन्सार मूल्य मनधानरण भएपमछ भन्सार अमधकृिले
सो मालवस्िुमा लाग्ने महसुल मनधानरण गनेछ ।

२३. मालवस्िु जाँचपास गने: महसुल बुझाउन नपने गरी प्रचमलि कानून बमोस्जम छु ट वा सुपवधा
ददइएकोमा बाहे क दफा २२ बमोस्जम मनधानरण भएको महसुल मलएर मात्र भन्सार अमधकृिले
मालवस्िु जाँचपास गनेछ ।

18
 www.lawcommission.gov.np

२४. मालवस्िु भन्सार कायानलयमा आइपुग्नुअस्घ महसुल मनधानरण गनन सपकने: (१) कुनै
पैठारीकिानले पैठारी गने मालवस्िु सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयमा आइपुग्नुअस्घ सो
मालवस्िुमा लाग्ने महसुल बुझाउन चाहे मा सोको लामग सो मालवस्िु सम्बन्धी दफा १८
बमोस्जमको कागजाि सं लग्न गरी प्रज्ञापनपत्र भरी भन्सार अमधकृि समि मनवेदन ददन
सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम प्राप्त मनवेदनउपर जाँचबुझ गदान त्यसरी महसुल मलन
मनामसब दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले दफा २२ बमोस्जम महसुल मनधानरण गररददन सक्नेछ ।
त्यसरी मनधानरण भएको महसुल पैठारीकिानले भन्सार कायानलयमा बुझाउनु पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम मनधानरण भएको महसुल दर वा पररवत्र्य पवदे शी मुद्राको
पवमनमय दर महसुल बुझाएको ददन र मालवस्िु जाँचपास हुँदाको ददनमा फरक पनन गएमा
मालवस्िु जाँचपास हुँदाको ददन कायम रहे को दर लागू हुनेछ ।

(४) जुन मालवस्िुका सम्बन्धमा उपदफा (२) बमोस्जम महसुल बुझाइसपकएको हो

सो मालवस्िु भन्सार कायानलयमा आइपुगेपमछ सो कायानलयले त्यस्िो मालवस्िुको आवश्यक
प्रपक्रया प्राथममकिासाथ पूरा गरी त्यस्िो मालवस्िु जाँचपास गररददनु पनेछ ।

२५. मनकासी वा पैठारी गनन सपकने: (१) मनकासी वा पैठारी गररने मालवस्िुको मनकासीकिान वा
पैठारीकिान वा मनजको भन्सार एजेन्टले दफा २३ बमोस्जम महसुल बुझाएको प्रज्ञापनपत्र वा
रमसद प्राप्त गरे पमछ र दफा १८ को उपदफा (१) को प्रमिबन्धात्मक वाक्यांशमा उस्ल्लस्खि
मालवस्िुको हकमा भन्सार अमधकृिले जाँच गरी वा गराई लै जाने अनुममि ददएपमछ मात्र
त्यस्िो मालवस्िु मनकासी वा पैठारी गनन सक्नेछ ।

(२) कसै ले पवद्युिीय माध्यमबाट सफ्टवेयर मनकासी गरे कोमा मनकासी सम्बन्धी
ु ानी प्राप्त भएको प्रमाण समेिको आधारमा
सम्झौिा, बीजक र सम्बस्न्धि पैठारीकिानबाट भक्त
नेपाल राि बैङ्कले प्रमास्णि गरे पमछ मात्र त्यस्िो सफ्टवेयर मनकासी भएको मामननेछ ।

२६. मनस्सा, प्रमाण वा रमसद माग गनन सक्ने: (१) कुनै व्यस्क्तले कुनै मालवस्िु पैठारी गरी
ल्याएको हो वा मनकासी गनन लागेको हो र भन्सार महसुल मिरे को छै न भनी पवश्वास गनुन पने
मनामसब कारण भएमा वा भन्सार महसुल नमिरे को थाहा पाएमा भन्सार कायानलयको कुनै

19
 www.lawcommission.gov.np

कमनचारीले त्यस्िो व्यस्क्तबाट सो मालवस्िुको भन्सार महसुल मिरे को प्रमाण वा भन्सार

महसुल नलाग्ने भए सोही व्यहोराको मनस्सा माग गनन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम माग भएको प्रमाण वा मनस्सा त्यस्िो व्यस्क्तले त्यस्िो
कमनचारीलाई दे खाउनु पनेछ । मनजले त्यस्िो प्रमाण वा मनस्सा पेश गनन नसकेमा वा पेश
गरे को मनस्सामा लेस्खए बमोस्जमको मालवस्िु नभई फरक मालवस्िु दे स्खन आएमा त्यस्िो
कमनचारीले त्यस्िो मालवस्िु र व्यस्क्त भन्सार अमधकृि समि पेश गनुन पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम पेश भएपमछ भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु रोक्का
गनन आदे श ददन सक्नेछ र पेश भएको व्यस्क्तलाई चोरी मनकासी वा पैठारीको कसूरमा
कारबाही चलाउनेछ ।

२७. प्रज्ञापनपत्रको ढाँचा: प्रज्ञापनपत्रको ढाँचा िोपकएबमोस्जम हुनेछ ।

पररच्छे द–७

मालवस्िुको जाँच सम्बन्धी व्यवस्था

२८. भारी वा पोका खोल्न र जाँच्न सक्ने: (१) भन्सार अमधकृिले मनकासी वा पैठारी हुने जुनसुकै
मालवस्िुको भारी वा पोका एक एक गरी वा बीच बीचमा छड्के गरी वा केही प्रमिशि मात्र
खोल्न र जाँच्न वा आपूm मािहिका कुनै कमनचारीलाई त्यसरी खोल्न र जाँच्न आदे श ददन
सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम जाँच गदान जीपवि जनावर, मछटो नाश हुन सक्ने वस्िुहरु
र भन्सार अमधकृिले आवश्यक ठानेका अन्य मालवस्िु पपहले जाँच गनुन पनेछ ।

(३) भन्सार अमधकृि वा मनज मािहिको कमनचारीले मालवस्िुको भारी वा पोका

उपदफा (१) बमोस्जम खोले जाँचेकोमा त्यसरी जाँचेको िररका र अदिको स्पष्ट पववरण
प्रज्ञापनपत्रमा उल्लेख गनुन पनेछ ।

(४) यस दफा बमोस्जम जाँच भएको वा नभएको भारी वा पोकाका सम्बन्धमा शङ्का
लागेमा वा सो सम्बन्धमा कुनै सूचना प्राप्त भएमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो भारी वा पोका

20
 www.lawcommission.gov.np

जाँच नै नभएको भए जाँचबुझ गराउन वा जाँच भईसकेको भए पुनः जाँचबुझ गनन आफू
मािहिका कमनचारीलाई आदे श ददन सक्नेछ ।

(५) मनकासीकिान वा पैठारीकिानले आफ्नो उपस्स्थमिमा मालवस्िु जाँच गराउन चाहे मा

सोको जानकारी मलस्खि रुपमा भन्सार अमधकृिलाई ददनु पनेछ । त्यसरी जानकारी
ददएकोमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मनकासीकिान वा पैठारीकिानको उपस्स्थमिमा मालवस्िुको
जाँच गनन वा गराउन सक्नेछ ।

िर भन्सार अमधकृिले िोकेको समयमा मनज उपस्स्थि नभएमा मनजको अनुपस्स्थमिमा

नै मालवस्िुको जाँच गनन वाधा पनेछैन ।

(६) भन्सार अमधकृिले यस दफा बमोस्जम मालवस्िु जाँच गदान वा गराउँदा

पैठारीकिानले गरे को घोषणाका आधारमा लाग्ने महसुल असूल गरे र मात्र मालवस्िुको जाँच
गनन वा गराउन सक्नेछ ।

(७) उपदफा (६) बमोस्जम जाँच गदान मनकासीकिान वा पैठारीकिान वा मनजको

एजेन्टले गरे को घोषणा वा प्रज्ञापनपत्रसाथ सं लग्न गरे को कागजािमा उस्ल्लस्खि पववरण
बमोस्जमको मालवस्िु नभई फरक परे मा त्यस्िो मालवस्िुको जाँच गनुअ
न गामड नै महसुल
असूल भएको रहेछ भने पैठारीकिानले त्यस्िो महसुल पफिान वा लाग्ने महसुलमा ममलान गनन
पाउने छै न ।

(८) एकपटक जाँचपास भएको मालवस्िु मनकासीकिान वा पैठारीकिानले भन्सार

िेत्रबाट उठाई लै जानुअस्घ वा भन्सार िेत्रबापहर लमगसकेपमछ महामनदे शकले खटाएको कुनै
अमधकृि कमनचारी वा सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयको भन्सार अमधकृिले पुनः पूरा वा आंस्शक
रुपमा जाँच गनन वा गराउन सक्नेछ । त्यसरी जाँच गदान सोको कारणका बारे मा
महामनदे शक वा भन्सार अमधकृिले सम्बस्न्धि पैठारीकिानलाई जानकारी ददनु पनेछ ।

२९. जाँच गरे सरह हुन:े दफा २८ बमोस्जम भारी वा पोका जाँच गदान सो भारी वा पोकामा पेश
भएको बील बीजक, अन्य कागजाि वा पववरण बमोस्जम मालवस्िु भएमा जाँच नगररएका
अन्य भारी वा पोकामभत्रका मालवस्िु पमन जाँच गरे को मामननेछ ।

21
 www.lawcommission.gov.np

३०. मालवस्िुको पवशेष परीिण गनन सपकने: (१) कुनै मालवस्िु स्वास््य वा वािावरणको
दृपष्टकोणले पवशेष रुपमा परीिण गनुन पने दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले सम्बस्न्धि मनकाय वा
प्रयोगशालाबाट त्यस्िो मालवस्िुको परीिण गराउन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) को प्रयोजनको लामग भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िुुुको

नमूना भारी वा पोकाबाट स्झकी सम्बस्न्धि मनकाय वा प्रयोगशालामा पठाउन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम परीिणको लामग पठाइएको मालवस्िु सम्बस्न्धि मनकाय
वा प्रयोगशालाले यथाशीघ्र परीिण गरी सोको नमिजा यथाशीघ्र भन्सार कायानलयमा पठाइददनु
पनेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जम परीिण गदान सो मालवस्िुले स्वास््य वा वािावरणलाई

हामन पुयानउने वा प्रमिकूल असर पाने दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले सम्बस्न्धि पैठारीकिानलाई
ु को सम्बस्न्धि मनकासीकिानलाई िोपकए बमोस्जम पफिान
त्यस्िो मालवस्िु पवदे शी मुलक
पठाउने आदे श ददनेछ ।

िर भन्सार अमधकृिले त्यसरी आदे श ददनुअस्घ मनज पैठारीकिानबाट त्यस्िो

ु ानी गरे को पवदे शी मुद्रा पफिान ल्याएको प्रमाण पेश गनन लगाउन वा
मालवस्िुको लामग भक्त
त्यस्िो पवदे शी मुद्रा पफिान ल्याउने कबुमलयिनामा पेश गनन लगाउन सक्नेछ ।

(५) उपदफा (४) बमोस्जम ददइएको आदे श बमोस्जम सम्बस्न्धि पैठारीकिानले त्यस्िो
मालवस्िु पफिान नपठाएमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु जफि गरी िोपकए बमोस्जम
सडाउन वा नष्ट गनन सक्ने छ र त्यसरी सडाउन वा नष्ट गनन लाग्ने वा लागेको खचन
सम्बस्न्धि पैठारीकिानबाट असूल गनेछ ।

३१. सम्बस्न्धि स्थानमा गई मालवस्िु जाँच गनन सपकने: (१) कुनै मनकासीकिानले आफूले मनकासी
गने मालवस्िु त्यस्िो मालवस्िुको उत्पादनस्थल वा गोदाममा गई जाँच गररददन भन्सार
अमधकृि समि मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम प्राप्त मनवेदन अनुसार मालवस्िु जाँच गनन मनामसब
दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले िोपकए बमोस्जमको शुल्क मलई त्यस्िो उत्पादनस्थल वा

22
 www.lawcommission.gov.np

गोदाममा आफू गई वा आफू मािहिका कमनचारीलाई पठाई मालवस्िु जाँच गनन वा गराउन
सक्नेछ ।

(३) कुनै पैठारीकिानले आफूले पैठारी गरी ल्याएको मालवस्िु भन्सार िेत्रभन्दा
बापहर जाँच गररददन िोपकएको कागजाि सं लग्न गरी प्रज्ञापनपत्र भरी भन्सार अमधकृि समि
मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जम प्राप्त मनवेदन जाँचबुझ गदान त्यसरी जाँच गनन मनामसब
दे स्खएमा महामनदे शकको पूव न स्वीकृमि मलई भन्सार अमधकृिले िोपकएको शुल्क असूल गरी
भन्सार िेत्रभन्दा बापहर आफैगई वा आफू मािहिका कमनचारीलाई पठाई मालवस्िुको जाँच
गनन वा गराउन सक्नेछ ।

न स्घ भन्सार अमधकृिले पैठारीकिानले

(५) उपदफा (४) बमोस्जम मालवस्िु जाँच गनुअ
घोषणा गरे को भन्सार मूल्य अनुसार सो मालवस्िुमा लाग्ने महसुलमा पचास प्रमिशि महसुल
थप गरी हुन आउने रकम धरौटी मलनु पनेछ । भन्सार कायानलयले त्यस्िो धरौटी रकम सो
मालवस्िुमा लाग्ने भन्सार महसुलभन्दा बढी भएमा त्यसरी बढी भएजमि रकम
पैठारीकिानलाई पफिान ददनु पनेछ र कम भएमा त्यस्िो कम रकम पैठारीकिानबाट असूल गनुन
पनेछ ।

३२. ढुवानी गने साधनमा सीलबन्दी गनन सपकने: भन्सार कायानलयबाट मालवस्िु जाँचपास भएपमछ
त्यस्िो मालवस्िु जुन साधनबाट ढु वानी गररने हो सोही साधनमा राखी त्यस्िो साधनमा
भन्सार कायानलयले सीलछाप लगाउन सक्नेछ ।

३३. स्वीकृमि नमलई खोल्न, हेन न र जाँच्न नपाउने: भन्सार कायानलयबाट जाँचपास भएका मालवस्िु र
त्यस्िो मालवस्िु ढु वानी गरररहे को साधन राजस्व च ुहावट सम्बन्धी प्रचमलि कानून बमोस्जम
अनुसन्धान गनन अमधकारप्राप्त अमधकारी बाहे क अथन मन्त्रालय वा महामनदे शकको पूव न स्वीकृमि
नमलई अन्य मनकायले खोल्न हे न न र जाँच्न पाउने छै न ।

पररच्छे द–८

जाँचपास पमछको परीिण, खानिलासी िथा पक्राउ सम्बन्धी व्यवस्था

23
 www.lawcommission.gov.np

३४. जाँचपासपमछ परीिण गनन सपकने: (१) भन्सार कायानलयबाट जाँचपास भएको मालवस्िु
पैठारीकिानले घोषणा गरे बमोस्जमको मालवस्िु हो वा होइन वा पैठारीकिानले गरे को घोषणा
अनुरुप भए वा नभएको यपकन गनन महामनदे शक वा भन्सार अमधकृिले कुनै पैठारीकिानको
मालवस्िु खररद, पैठारी वा मबक्री सम्बन्धी खािा, स्रे स्िा अमभले ख वा अन्य यस्िै कागजाि,
बैङ्क अमभले ख, कम्प्यूटर प्रणाली लगायि मनजको व्यवसायसँग सम्बस्न्धि सम्पूण न अमभले ख
परीिण गनन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम परीिण गदान पैठारीकिानले पैठारी गरे का मालवस्िु
मनजले घोषणा गरे कोभन्दा मभन्न मालवस्िु पाइएमा वा मनजले गरे को घोषणा अनुरुप नभएको
दे स्खएमा वा कारोबार मूल्य वा मालवस्िुको पररमाण घटी घोषणा गरे को दे स्खएमा र सो
कारणले घटी महसुल असूल भएको दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले त्यसरी घटी भएको मूल्य वा
पररमाणमा पैठारी हुँदाका बखि लाग्ने महसुल मनजबाट ित्काल असूल गरी घटी कारोबार
मूल्य वा पररमाण घोषणा गरे बापि मनजलाई यस ऐन बमोस्जम कारबाही गने छ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम परीिण गदान मालवस्िुको वगीकरणको उपशीषनक फरक
परे को कारणले कम महसुल असूल भएको दे स्खएमा त्यस्िो कम महसुल रकम सम्बस्न्धि
भन्सार कायानलयले पैठारीकिानबाट ित्काल असूल गनेछ ।

(४) यस दफा बमोस्जमको परीिण मालवस्िु जाँचपास भएको मममिले चार वषनसम्म
गनन सपकनेछ ।

३५. मालवस्िु िथा व्यस्क्त भन्सार अमधकृि समि पेश गनुन पने: कुनै व्यस्क्तले दफा ३ बमोस्जम
िोपकएको बाटोबाट नलगी वा चोरी, छली मालवस्िु मनकासी वा पैठारी गरे को वा गनन
लागेको भन्सार कायानलयको कमनचारीले वा महामनदे शकले खटाएको कुनै अमधकारीले फेला
पारे मा मनजले त्यस्िो मालवस्िु र सो मालवस्िु मलई जाने व्यस्क्त िथा सवारी साधन पक्राउ
गरी भन्सार अमधकृि समि पेश गनुन पनेछ । त्यसरी पेश हुन आएको मालवस्िु, व्यस्क्त र
सवारी साधनउपर भन्सार अमधकृिले चोरी मनकासी वा चोरी पैठारीको कसूरमा कारबाही
चलाउनेछ ।

24
 www.lawcommission.gov.np

३६. शङ्का लागेमा वा आधार भएमा िलासी गने: कसै ले भन्सार महसुल लाग्ने मालवस्िु भन्सार
महसुल नमिरी वा चोरी पैठारी गरी ल्याएको छ वा चोरी मनकासी गरी मलई जान लागेको छ
वा प्रमिबस्न्धि मालवस्िु मनकासी वा पैठारी गरे को छ वा गनन लागेको छ भनी पवश्वास गनुन
पने मनामसब आधार वा कारण भएमा वा शङ्का लागेमा भन्सार कायानलयको जुनसुकै
कमनचारीले त्यस्िो व्यस्क्त वा जुनसुकै साधनलाई रोक्का गनन र त्यस्िो व्यस्क्त वा त्यस्िो
सवारी साधनको िलासी मलन सक्नेछ ।

३७. ु न्दा अगामड आफूलाई भन्सार अमधकृि छे उ पेश गराउन

िलासी मलइने व्यस्क्तले िलासी हुनभ
माग गनन सक्ने: (१) भन्सार अमधकृि वा सो प्रयोजनको लामग िोपकएको कमनचारी बाहे क
अरु कुनै कमनचारीले दफा ३६ बमोस्जमको िलासी मलन चाहे कोमा सम्बस्न्धि व्यस्क्तले
त्यस्िो िलासी मलनुभन्दा अगामड आफूलाई भन्सार अमधकृि समि पेश गराउन माग गनन
सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम भन्सार अमधकृि समि पेश गराउन माग भएकोमा
सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयका कमनचारीले कुनै पढला सुस्िी नगरी मनजलाई भन्सार अमधकृि
समि पेश गनुन पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम पेश गररएको व्यस्क्तको िलासी मलनु पने मनामसब
आधार दे खेमा भन्सार अमधकृिले मनजको िलासी आफै मलन वा आफू मािहिका
कमनचारीलाई मलन लगाउनेछ र त्यस्िो आधार नदे खेमा मनजलाई िुरुन्ि छोमडददनेछ ।

३८. चोरी पैठारी वा चोरी मनकासी गरे को मामनने: दफा ३६ वा ३९ बमोस्जम िलासी मलं दा
भन्सार महसुल लाग्ने वा यस ऐन बमोस्जम घोषणा गरी पैठारी वा मनकासी गनुन पने
मालवस्िु बरामद भएकोमा भन्सार अमधकृिले िलासी मलएको व्यस्क्तलाई सो मालवस्िुको
प्रज्ञापनपत्र र भन्सार महसुल लाग्ने मालवस्िु भए महसुल मिरे को मनस्सा पेश गनन आदे श
ददनेछ । मनजले त्यस्िो प्रज्ञापनपत्र वा मनस्सा पेश गनन नसकेमा चोरी पैठारी वा चोरी
मनकासी गरे को मामननेछ ।

३९. घर, भवन, गोदाम वा ठाउँको खानिलासी मलने: (१) कसै ले भन्सार महसुल छली वा चोरी
पैठारी गरी ल्याएको मालवस्िु कुनै घर, भवन, गोदाम वा अन्य कुनै पमन ठाउँमा लुकाएको

25
 www.lawcommission.gov.np

वा राखेको छ भन्ने पवश्वास वा शङ्का गनुन पने मनामसब कारण भएमा महामनदे शकले वा
सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले कारण सपहिको मनणनय गरी त्यस्िो घर, भवन, गोदाम वा
ठाउँको खानिलासी मलन वा मलन लगाउन आदे श ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम आदे श पाउने कमनचारीले त्यस्िो घर, भवन, गोदाम वा
ठाउँको खानिलासी मलनुअस्घ सो घर, भवन, गोदाम वा ठाउँको धनी वा सो घर, भवन, गोदाम
वा ठाउँमा ित्काल वसोवास गरररहे का व्यस्क्तलाई त्यसरी खानिलासी मलनु परे को कारण
समेि खोली सूचना ददनु पनेछ । त्यस्िो धनी वा व्यस्क्तले त्यस्िो सूचना बु्न नमानेमा सो
सूचनाको एक प्रमि त्यस्िो घर, भवन, गोदाम वा ठाउँको सबैले दे ख्ने स्थानमा टाँसी ददनु पनेछ
र त्यसरी सूचना टाँस भएपमछ सम्बस्न्धि धनी वा व्यस्क्तले खानिलासीको सूचना रीिपूवक
न
पाएको मामननेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम सम्बस्न्धि धनी वा व्यस्क्तलाई सूचना ददएपमछ मनजले
खानिलासी मलन खपटएका कमनचारीलाई त्यस्िो घर, भवन, गोदाम वा ठाउँको खानिलासी
मलन ददनु पनेछ ।

(४) उपदफा (२) र (३) बमोस्जम खानिलासी मलन कुनै व्यस्क्तले बाधा पवरोध
गरे मा खानिलासी मलन खपटएका कमनचारीले खानिलासी मलनु पने घर, भवन, गोदाम वा अन्य
कुनै ठाउँमा बमसरहेका व्यस्क्तलाई हट्ने सूचना र मौका ददनु पनेछ । यसरी हट्ने सूचना र
मौका ददं दा ददं दै पमन मनजहरु नहटे मा त्यस्िो कमनचारीले सुरिा मनकायको सहयोगमा
आवश्यक बल समेि प्रयोग गरी खानिलासी मलनु पने घर, भवन, गोदाम वा ठाउँको बापहरी
वा मभत्री ढोका भ्mयाल वा छे स्कीनी खोली वा फोरी सूयोदयदे स्ख सूयानस्िमभत्र कुनै पमन
समयमा खानिलासी मलन सक्नेछ ।

(५) यस दफा बमोस्जम खान िलासी मलं दा खान िलासी मलने कमनचारीले उपलब्ध
भएसम्म सम्बस्न्धि गाउँपामलका वा नगरपामलकाको वडा अध्यि वा वडा सदस्य वा कुनै
कायानलयको कमनचारी वा घर धनी वा मनजको प्रमिमनमध वा सोह्र वषन उमेर पुगेको कुनै
व्यस्क्तलाई सािी राखी िलासी मलनु पनेछ । त्यस्िो सािी बस्ने मामनस फेला नपरे मा वा


केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ िारा सं शोमधि

26
 www.lawcommission.gov.np

मनजले सािी बस्न इन्कार गरे मा सोही व्यहोराको कैपफयि जनाई िलासी मलने कमनचारीले
सहीछाप गनुन पनेछ ।

(६) यस दफा बमोस्जम खानिलासी मलं दा भन्सार छली वा चोरी पैठारी गरी ल्याएका
मालवस्िु बरामद भएमा त्यसरी खानिलासी मलने कमनचारीले त्यस्िा मालवस्िु आफ्नो
कव्जामा मलई त्यस्िा मालवस्िुको पववरण खोमलएको फेहररस्ि ियार गरी सोको एक प्रमि
खानिलासी मलएको घर, भवन, गोदाम वा सो ठाउँको सम्बस्न्धि व्यस्क्तलाई ित्काल
बुझाइददनु पनेछ । सम्बस्न्धि व्यस्क्तले बु्न नमानेमा वा बुझाउन नसपकएमा दुईजना
सािीको रोहवरमा मुच ुल्का गरी टाँस गनुन पनेछ । यसरी टाँस गररएकोमा सम्बस्न्धि
व्यस्क्तलाई बुझाए सरह मामननेछ ।

(७) उपदफा (६) बमोस्जमका मालवस्िु िथा फेहररस्ि त्यस्िो कमनचारीले सम्बस्न्धि
भन्सार अमधकृि समि दास्खला गनुन पने छ र त्यसरी दास्खला भएपमछ भन्सार अमधकृिले
यस ऐन बमोस्जम कारबाही गनेछ ।

४०. पक्राउ गनन सक्ने: (१) दफा ३६ वा ३९ बमोस्जम िलासी मलँदा कुनै व्यस्क्तले यस ऐन
अन्िगनिको कसूर गरे को दे स्खन आएमा त्यस्िो व्यस्क्तको पपहचान खुल्ने पववरण सपहि मुद्दा
हेने अमधकारी समि पक्राउ गने अनुममिको लामग मनवेदन ददनु पनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जमको मनवेदनबाट पक्राउ गनुन पने कारण मनामसब दे स्खएमा
मुद्दा हे ने अमधकारीले पक्राउ पूजी जारी गने अनुममि ददन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम पक्राउ पूजी जारी गररएको व्यस्क्तलाई मगरफ्िार गरी
बाटोको म्याद बाहे क चौबीस घण्टामभत्र मुद्दा हे ने अमधकारी समि उपस्स्थि गराउनु पनेछ ।

(४) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन कसूर गने व्यस्क्त ित्काल
पक्राउ नगररएमा त्यस्िो व्यस्क्त भाग्ने उम्कने वा मनजले प्रमाण दसी वा सबूि नष्ट गने
मनामसब कारण भएमा वा कसूरसँग सम्बस्न्धि फरार रहे को व्यस्क्त फेला परे मा वा कसूर
गरररहेको अवस्थामा फेला परे मा भन्सार अमधकृि वा मनजबाट अमधकार प्राप्त भन्सार


केही नेपाल कानूनलाई सं शोधन, एकीकरण, समायोजन र खारे ज गने ऐन, २०७४ िारा सं शोमधि ।

27
 www.lawcommission.gov.np

कायानलयका अन्य कमनचारीले त्यस्िो व्यस्क्तलाई जुनसुकै ठाउ“मा पक्राउ गनन वा गनन
लगाउन सक्नेछ ।

४१. नगद धरौटीमा छाड्न वा पहरासिमा राख्न सपकने: (१) दफा ४० को उपदफा (३) बमोस्जम
पेश भएको व्यस्क्त ित्काल प्राप्त प्रमाणबाट कसूरदार दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले मनजलाई
यस ऐन बमोस्जम हुनसक्ने कैद र जररबाना बापिको रकम र मबगो समेि असूल गनुन पनेमा
कायम हुन सक्ने मबगो बराबरको रकम समेिको नगद धरौटी मलई िोपकददएको समय र
स्थानमा हास्जर हुने गरी छाड्न सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम माग भएको नगद धरौटी पेश गनन नसक्ने व्यस्क्तलाई
त्यस्िो नगद धरौटी भन्सार कायानलयमा दास्खला नगरे सम्म मनजलाई पहरासिमा रास्खनेछ ।

(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन त्यस्िो व्यस्क्तलाई नगद
धरौटीमा छाड्दा मनजले प्रमाण लोप गनन सक्ने आधार दे स्खएमा भन्सार अमधकृिले कारण
खोली त्यस्िो व्यस्क्तलाई थुनामा राखी कारबाही अगामड बढाउन सक्नेछ ।

(४) उपदफा (२) वा (३) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन त्यस्िो व्यस्क्तलाई
पहरासिमा राख्दा मनजलाई यस ऐन बमोस्जम हुने कैदको अमधकिम अवमधभन्दा बढी
पहरासिमा रास्खने छै न ।

(५) उपदफा (१) बमोस्जम दण्ड बापिको धरौटी मलँदा एक ददन कैद बरावर पचास
रुपैयाँका दरले मलनु पनेछ ।

४२. फरार व्यस्क्तलाई पमछ पक्रन हुन:े यस ऐन अन्िगनि कसूर मामनने कुनै कायन गने व्यस्क्तलाई
कसूर गदानकै बखि पक्रन नसपकएमा वा पक्राउ गररएको भएपमन मनज फरार भएमा भन्सार
अमधकृिले वा मनजले अमधकार ददएको कमनचारीले वा सो कायनका लामग खपटएको कमनचारीले
मनजलाई जुनसुकै बखि पक्राउ गनन सक्नेछ । त्यसरी पपक्रएको व्यस्क्तउपर कसूर गरे का
बखि पपक्रए सरह कारबाही हुनेछ ।

४३. अमधकिम बल प्रयोग गनन सक्ने: (१) कसै ले दफा ३ बमोस्जम िोपकएको बाटोबाहे क
अन्यत्रबाट मालवस्िु मनकासी वा पैठारी गनन लागेमा भन्सार अमधकृि वा मनजबाट

28
 www.lawcommission.gov.np

अमधकारप्राप्त भन्सार कायानलयका कमनचारी वा अमधकारप्राप्त सरकारी कमनचारीले मनजलाई

रोक्न सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम रोक्न खोज्दा मनजले त्यस्िो अमधकृि वा कमनचारीलाई
ु गरे मा भन्सार अमधकृि वा त्यस्िो कमनचारीले मनजलाई त्यसो नगनन
हुलहुज्जि वा जोरजुलम
सम्झाउनु बुझाउनु पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम सम्झाउँदा बुझाउँदा पमन मनजले हुलहुज्जि वा जोरजुलम
ु
गरे मा भन्सार अमधकृि वा त्यस्िो कमनचारीले मनजलाई पक्राउ गनन सक्नेछ ।

ु गरे मा वा भाग्न
(४) उपदफा (३) बमोस्जम पक्राउ गनन खोज्दा मनजले जोरजुलम
उम्कन खोजेमा र ित्काल पक्राउ गनन नसपकने अवस्था भएमा आफ्नो रिा र किनव्यको
पालनाको मनस्म्ि त्यस्िो भन्सार अमधकृि वा अमधकारप्राप्त अमधकारीको आदे शले
घटनास्थलमा सुरिाको लामग खपटएका कमनचारीले त्यस्िो घटना रोक्न पपहले हवाई फायर
गने र त्यसो गदान पमन स्स्थमि मनयन्त्रण नभए वा हुलहुज्जि गने व्यस्क्तसँग समेि हमियार
भएमा कम िमि हुने गरी गोली समेि चलाउन सक्नेछ ।

(५) दफा ३ अन्िगनि िोपकएको बाटो गरी सवारी साधनबाट आवि जावि गने कुनै
व्यस्क्तलाई भन्सार कायानलयको कमनचारीले त्यस्िो सवारी साधन समेि रोक्न वा रोक्न
ु गरी त्यस्िो
लगाउन आदे श ददन सक्नेछ । त्यस्िो आदे श नमानी हुलहुज्जि वा जोरजुलम
ँ ाई भगाउने प्रयत्न गरे मा वा भगाएमा त्यस्िो सवारी साधनको पाङ्ग्ग्रामा
सवारी साधन नजच
भन्सार अमधकृिको आदे शले भन्सारमा सुरिाको मनममत्त खपटएका कमनचारीले कम िमि हुने
गरी गोली चलाउन सक्नेछ ।

(६) उपदफा (४) र (५) बमोस्जम गोली चलाउन परे को अवस्थामा सो कुराको
जानकारी भन्सार अमधकृि वा अमधकारप्राप्त अमधकारीले मछटो साधनिारा महामनदे शक िथा
सम्बस्न्धि प्रमुख स्जल्ला अमधकारीलाई ददनु पनेछ ।

पररच्छे द–९

मालवस्िु कब्जा, जफि िथा मललाम मबक्री सम्बन्धी व्यवस्था

29
 www.lawcommission.gov.np

४४. जफि हुने मालवस्िु कब्जामा मलन सक्ने: यस ऐन बमोस्जम जफि हुने मालवस्िु दे खेमा वा
पत्ता लागेमा भन्सार अमधकृिले वा मनजबाट अमधकारप्राप्त भन्सार कायानलयका कमनचारीले वा
नेपाल सरकारबाट अमधकारप्राप्त कमनचारीले जुनसुकै ठाउँमा र जपहले सक
ु ै पमन त्यस्िो
मालवस्िु कब्जामा मलन सक्नेछ ।

४५. कब्जामा मलएको मनस्सा ददनु पने: दफा ४४ बमोस्जम मालवस्िु कब्जामा मलनेले त्यसरी
मालवस्िु कब्जामा मलनु परे को कारण र कब्जामा मलएको मालवस्िुको पववरण खोमलएको
फेहररस्ि सपहिको मनस्सा मालवस्िु कब्जा गरे को बढीमा िीन ददनमभत्र सम्बस्न्धि मालवस्िु
धनीलाई ददनु पनेछ ।

४६. मालवस्िु बुझाउनु पने: (१) यस ऐन बमोस्जम भन्सार कायानलयको कुनै कमनचारी वा अन्य
मनकायले दफा ४४ बमोस्जम कब्जामा मलएको मालवस्िु र दफा ४५ बमोस्जमको
फेहररस्िको एक प्रमि यथाशीघ्र भन्सार अमधकृि समि बुझाउनु पनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम मालवस्िु दास्खला भएपमछ भन्सार अमधकृिले त्यस्िो
मालवस्िु यस ऐन बमोस्जम कब्जा गनुन पने हो वा होइन भन्ने कुराको जाँचबुझ गनुन पनेछ ।
त्यसरी जाँचबुझ गदान त्यस्िो मालवस्िु पवना कारण कब्जामा मलएको वा कब्जामा मलनु नपने
दे स्खएमा मनजले िुरुन्ि त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई सो मालवस्िु पफिान ददनु पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम जाँचबुझ गदान मालवस्िु जफि हुने दे स्खएमा भन्सार
अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िुका सम्बन्धमा यस ऐन बमोस्जमको कारबाही चलाउनु पनेछ ।

४७. जफि भएको र भन्सारबाट नछु टाएको मालवस्िु नेपाल सरकारको हुन:े (१) यस ऐन
बमोस्जम जफि गररएको मालवस्िु नेपाल सरकारको हुनेछ ।

(२) भन्सारमा रहे को मालवस्िु सम्बस्न्धि मालवस्िुधनीले िोपकएको अवमधमभत्र

छु टाउनु पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जमको अवमधमभत्र छु टाई नलगेको मालवस्िु छु टाई लै जान
सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयले साि ददनको सावनजमनक सूचना प्रकाशन गनुन पनेछ ।

30
 www.lawcommission.gov.np

(४) उपदफा (३) बमोस्जमको सूचना प्रकाशन भएपमछ सम्बस्न्धि मालवस्िुको

धनीले उपदफा (२) को अवमधमभत्र मालवस्िु छु टाई लै जान नसकेको मनामसब कारण
सपहिको मनवेदन भन्सार कायानलयमा ददएमा र त्यस्िो कारण मनामसब दे स्खएमा भन्सार
अमधकृिले लाग्ने महसुल मलई त्यस्िो मालवस्िु छु टाई लै जान मनजलाई अनुममि ददन
सक्नेछ ।

(५) उपदफा (३) बमोस्जमको सूचना प्रकाशन गदान पमन भन्सार कायानलयबाट छु टाई
नलगेको मालवस्िु सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले जफि गनेछ र त्यस्िो मालवस्िु नेपाल
सरकारको हुनेछ ।

४८. जफि गरे को सूचना ददनु पने: यस ऐन बमोस्जम मालवस्िु जफि गररएकोमा भन्सार
अमधकृिले सोको जानकारी सम्बस्न्धि मनकासीकिान वा पैठारीकिानलाई ददनेछ ।

४९. जफि गनुन पने मालवस्िु: यस ऐन बमोस्जम कुनै मालवस्िु जफि हुने मनणनय भएमा त्यस्िा
मालवस्िुसँग सम्बस्न्धि दे हायका मालवस्िु समेि जफि हुनछ
े न् :–

(क) मालवस्िु प्याक गनन वा ढु वानी गनन प्रयोग भएका पासनल, प्याकेट वा
आधानपात्रहरु (कन्टे नसन),

(ख) मालवस्िु ढु वानी गनन प्रयोग गररएका रे ल, हवाइजहाज बाहे क ररक्सा,

टाँगा, जनावर लगायि सबै पकमसमका सवारी साधनहरु,

(ग) खण्ड (ख) बमोस्जमका सवारी साधनमा राखे का कपडा, फमननचर,

पवद्युिीय सामान र अरु सामग्रीहरु ।

५०. मललाम मबक्री गनन सक्ने: (१) यस ऐन बमोस्जम जफि भएका मालवस्िु नेपाल सरकारले
आफैले प्रयोग गरे कोमा बाहेक सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले िोपकए बमोस्जम मललाम मबक्री
गनन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन जफि भई भन्सार

कायानलयबाट छु टाई नलगी नेपाल सरकारको हुन आएको सुन, चाँदी, जवाहराि वा प्रचमलि

31
 www.lawcommission.gov.np

कानून बमोस्जम इजाजि मलई मात्र मबक्री गनन पाइने मालवस्िु वा अमूल्य खमनज
पदाथनहरुको मललाम मबक्री वा अन्य व्यवस्था िोपकए बमोस्जम हुनेछ ।

(३) यस ऐन बमोस्जम कब्जा भएका मालवस्िु सड्ने, गल्ने वा पुरानो भई मूल्य घट्न
जाने वा गोदाम वा स्थानको अभावले राख्न बाधा पनन लागेमा वा जीवजन्िु रहे छ भने भन्सार
अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु िोपकए बमोस्जम िुरुन्ि मललाम गनन सक्नेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जमको मललाम मबक्रीबाट प्राप्त रकम भन्सार कायानलयले
धरौटी खािामा आम्दानी बाँध्नु पनेछ ।

(५) उपदफा (१), (२) वा (३) बमोस्जम मललाम मबक्री भएको मालवस्िु पमछ
मालधनीलाई पफिान ददनु पने ठहरे मा त्यस्िो मललाम मबक्रीबाट प्राप्त हुन आएको रकम मात्र
मनजलाई पफिान ददइनेछ ।

िर त्यस्िो रकममा कुनै कर, शुल्क वा अन्य दस्िुर वा रकम लाग्ने रहे छ भने
त्यस्िो कर, शुल्क, दस्िुर र रकम कटाएर बाँकी रहे को रकम मात्र मनजले पाउनेछ ।

(६) भन्सार कायानलयमा दास्खला हुन आएको चोरी पैठारी वा चोरी मनकासी गरे को
मालवस्िु ढु वानी गनन प्रयोग भएको सवारी साधन स्थानाभाव वा सं रिण गनन नसपकने
कारणले सो कायानलयमा रास्खराख्न उपयुक्त नदे स्खएमा सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले
िोपकएको समममिबाट त्यस्िो साधनको मूल्य कायम गराई सो मूल्यमा िोपकए बमोस्जम
मललाम मबक्री गनन गराउन सक्नेछ ।

(७) उपदफा (६) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन त्यस्िो सवारी साधनको
धनीले उपदफा (६) बमोस्जम कायम भएको मूल्य िथा सो मूल्यमा प्रचमलि कानून बमोस्जम
लाग्ने कर, शुल्क समेि थप गरी हुन आउने रकम नगद रुपैयाँ धरौटी राखी सो सवारी
साधन छु टाई लान मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(८) उपदफा (७) बमोस्जम मनवेदन परे कोमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो धरौटी रकम
मलई सो सवारी साधन मनजलाई नै पफिान ददन सक्नेछ र त्यसउपर कारबाही र पकनारा हुँदा
सो सवारी साधन जफि हुने ठहरे मा भन्सार कायानलयले सवारी साधनको धनीले त्यसरी
राखेको धरौटी रकम सदरस्याहा गरी सो सवारी साधन सवारी साधनको धनीलाई नै ददन

32
 www.lawcommission.gov.np

सक्नेछ । त्यस्िो सवारी साधन जफि नहुने भई सवारी साधनको धनीले पफिान पाउने मनणनय
भएमा मनजले राखेको धरौटी रकम िोपकए बमोस्जम पफिान ददइनेछ ।

(९) यस दफामा अन्यत्र जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन यस ऐन बमोस्जम

मललाम मबक्री हुन नसकेको वा कुनै पकमसमले प्रयोगमा ल्याउन नसपकने मालवस्िु भन्सार
अमधकृिले िोपकए बमोस्जम सडाउन, गलाउन वा नष्ट गनन सक्नेछ ।

पररच्छे द–१०

भन्सार एजेन्ट सम्बन्धी व्यवस्था

५१. भन्सार एजेन्टको इजाजिपत्र सम्बन्धी व्यवस्था: (१) मनकासी वा पैठारी हुने मालवस्िु भन्सार
कायानलयबाट छु टाउन वा भन्सार कायानलयसँग सम्बस्न्धि कामको लामग मनकासी वा
पैठारीकिानको भन्सार एजेन्ट वा प्रमिमनमधको रुपमा काम गनन चाहने व्यस्क्तले पवभाग वा
भन्सार कायानलयबाट भन्सार एजेन्टको इजाजिपत्र मलनु पनेछ ।

(२) भन्सार एजेन्टको इजाजिपत्र सम्बन्धी व्यवस्था िोपकए बमोस्जम हुनेछ ।

५२. भन्सार एजेन्ट मनयुक्त गनन सक्ने: कुनै मनकासीकिान वा पैठारीकिानले मनकासी वा पैठारी गने
मालवस्िु आपैmले नछु टाई भन्सार एजेन्ट माफनि छु टाउन चाहेमा वा भन्सार कायानलयसँग
सम्बस्न्धि कुनै कायन आफैले नगरी भन्सार एजेन्ट माफनि गराउन चाहे मा मनजले िोपकए
बमोस्जम भन्सार एजेन्ट मनयुक्त गनन सक्नेछ ।

५३. भन्सार एजेन्ट मालवस्िुको धनी मामनने: कुनै मालवस्िुको धनीले सो मालवस्िु भन्सार
कायानलयबाट छु टाउनको लामग वा यस ऐन र यस ऐन अन्िगनि बनेको मनयम बमोस्जमको
अन्य कायन गननको लामग कुनै व्यस्क्तलाई आफ्नो भन्सार एजेन्ट मनयुस्क्त गरे मा त्यस्िो भन्सार
एजेन्ट सो प्रयोजनको लामग सो मालवस्िुको धनी सरह मामननेछ ।

५४. भन्सार एजेन्ट स्जम्मेवार हुन:े दफा ५२ बमोस्जम मनयुक्त भएको भन्सार एजेन्टले यस ऐन वा
यस ऐन अन्िगनि बनेको मनयम पवपरीि कुनै काम गरी मालवस्िुको धनीलाई हामन नोक्सानी
पुयानएमा मनजले सो नोक्सानी बरावरको रकम त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई िोपकए बमोस्जम
मिनुन पनेछ ।

33
 www.lawcommission.gov.np

५५. इजाजिपत्र मनलम्बन र रद्द हुन सक्ने: (१) दफा ५९ बमोस्जम जररबाना भएको वा यस ऐन
वा यस ऐन अन्िगनि बनेको मनयम पवपरीिको कुनै काम गने भन्सार एजेन्टलाई भन्सार
अमधकृिले एक मपहनादे स्ख छ मपहनासम्म मनलम्बन गनन सक्नेछ ।

(२) भन्सार एजेन्टले उपदफा (१) बमोस्जमको काम िे स्रो पटक पमन गरे मा भन्सार
अमधकृिले मनजको इजाजत्रपत्र रद्द गनन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम मनलम्बन गनुन वा उपदफा (२) बमोस्जम इजाजिपत्र रद्द
न स्घ सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले त्यस्िो भन्सार एजेन्टलाई सफाइ पेश गने मौका ददनु
गनुअ
पनेछ ।

(४) उपदफा (१) बमोस्जम मनलम्बन भएकोमा त्यस्िो मनलम्बन अवमधभर मनजले
भन्सार सम्बन्धी कुनै काम गनन र उपदफा (२) बमोस्जम इजाजिपत्र रद्द गररएको भन्सार
एजेन्टले पुनः भन्सार एजेन्टको इजाजिपत्र प्राप्त गनन सक्ने छै न ।

५६. मनवेदन ददन सक्ने: भन्सार अमधकृिले दफा ५५ बमोस्जम भन्सार एजेन्टको इजाजिपत्र
मनलम्बन वा रद्द गने वा मनजलाई जररबाना गने गरी मनणनय गरे कोमा सो मनणनयउपर स्चत्त
नबु्ने भन्सार एजेन्टले त्यस्िो मनणनय भएको मममिले पैं िीस ददनमभत्र महामनदे शक समि
मनवेदन ददन सक्नेछ । त्यस्िो मनवेदनउपर महामनदे शकले सामान्यिया िीस ददनमभत्र मनणनय
ददनु पनेछ र त्यस्िो मनणनय अस्न्िम हुनेछ ।

पररच्छे द–११

दण्ड सजाय

५७. दण्ड सजाय: (१) कसै ले कुनै मालवस्िु चोरी मनकासी वा चोरी पैठारी गरे मा वा गने प्रयत्न
गरे मा वा खास बाटोबाट मात्र मनकासी वा पैठारी गनन पाउने गरी दफा ३ बमोस्जम बाटो
िोपकएकोमा सो बाटो बाहे क अन्यत्रबाट मनकासी वा पैठारी गरे मा वा गने प्रयत्न गरे मा
भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु जफि गरी दे हायको खण्ड (क), (ख), (ग) र (घ)
बमोस्जमको पवगो भए भन्सार अमधकृिले खण्ड (ङ) र (च) बमोस्जमको पवगो भए स्जल्ला


केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ िारा सं शोमधि

34
 www.lawcommission.gov.np

अदालिले सो मालवस्िुको मबगो बमोस्जमको जररबाना वा दे हाय बमोस्जमको कैद गनन

सक्नेछ:–

(क) दुई लाख रुपैयाँभन्दा बढी दश लाख रुपैयाँसम्मको मबगोमा एक

मपहनासम्म,

(ख) दश लाख रुपैयाँदेस्ख बढी पच्चीस लाख रुपैयाँसम्मको मबगोमा एक

मपहनादे स्ख िीन मपहनासम्म,

(ग) पच्चीस लाख रुपैयाँभन्दा बढी पचास लाख रुपै याँसम्मको मबगोमा
िीन मपहनादे स्ख छ मपहनासम्म,

(घ) पचास लाख रुपैयाँभन्दा बढी एक करोड रुपैयाँसम्मको मबगोमा छ

मपहनादे स्ख एक वषनसम्म,

(ङ) एक करोड रुपैयाँभन्दा बढी पाँच करोड रुपैयाँसम्मको मबगोमा एक

वषनदेस्ख िीन वषनसम्म,

(च) पाँच करोड रुपैयाँभन्दा बढी मबगोमा िीन वषनदेस्ख पाँच वषनसम्म ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम जफि हुने मालवस्िु ढु वानी गनन प्रयोग भएको सवारी
साधन सो साधनको धनीको सहममि वा जानकारीमा प्रयोग भएको रहे छ भने सम्बस्न्धि

भन्सार अमधकृि वा स्जल्ला अदालिले त्यस्िो सवारी साधन जफि गरी मनजलाई एक
वषनसम्म कैद गनन सक्नेछ । सवारी साधनको धनीको सहममि वा जानकारीमबना सवारी
चालकले जानाजानी त्यस्िो मालवस्िु ढु वानी गनन सो सवारी साधन प्रयोग गरे को रहे छ भने
त्यस्िो चालकलाई 
सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृि वा स्जल्ला अदालिले पाँच हजार रुपैयाँसम्म
जररबाना वा एक वषनसम्म कैद वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जमको कसूर गनन मद्दि गने वा दुरुत्साहन ददने व्यस्क्तलाई

भन्सार अमधकृि वा स्जल्ला अदालिले कसूरदारलाई सरह सजाय गनन सक्नेछ ।


केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ िारा सं शोमधि

35
 www.lawcommission.gov.np

(४) कसैले चोरी मनकासी वा चोरी पैठारीको मालवस्िु लुकाएमा वा जानाजानी

राखेमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु जफि गरी मनजलाई दश हजार रुपैयाँसम्म
जररबाना गनन सक्नेछ ।

(५) कुनै मनकासीकिान, पैठारीकिान वा भन्सार एजेन्टले मालवस्िुको नाम, प्रकृमि,

भौमिक पवशेषिा, चाररमत्रक गुण, नाप, आकार िथा गुणस्िर सही भए पमन पररमाण घटी गरी
घोषणा गरे मा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई त्यसरी पररमाण घटी घोषणा
गररएजमि मालवस्िुको मूल्यको शिप्रमिशि जररबाना र लाग्ने महसुल मलई त्यस्िो मालवस्िु
जाँचपास गनन सक्नेछ ।

(६) कुनै मनकासीकिान, पैठारीकिान वा भन्सार एजेन्टले मालवस्िुको नाम, प्रकृमि,

भौमिक पवशेषिा, चाररमत्रक गुण, नाप, आकार र गुणस्िर एवं पररमाण सही भएपमन उत्पस्त्तको
ु फरक पारी घोषणा गरे मा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई त्यस्िो
मुलक
मालवस्िुमा लाग्ने महसुल बराबरको रकम जररबाना र लाग्ने महसुल मलई त्यस्िो मालवस्िु
जाँचपास गनन सक्नेछ ।

(७) कुनै मनकासीकिान वा भन्सार एजेन्टले मनकासी हुने मालवस्िुको वास्िपवक

पररमाणभन्दा बढी पररमाण घोषणा गरे मा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई
त्यसरी बढी घोषणा गररएजमि मालवस्िुको मूल्यको दुई सय प्रमिशि जररबाना गरी सो
व्यहोरा प्रज्ञापनपत्रमा उल्लेख गरी जाँचपास गनन सक्नेछ ।

(८) कुनै मनकासीकिान वा भन्सार एजेन्टले मालवस्िुको नाम, प्रकृमि, भौमिक पवशेषिा,
चाररमत्रक गुण, नाप, आकार र गुणस्िरमध्ये सबै वा कुनै पववरण फरक पारी घोषणा गरे मा
भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मालवस्िु जफि गरी त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई मबगो बमोस्जम
जररबाना गनन सक्नेछ ।

(९) पैठारीकिान वा भन्सार एजेन्टले एउटा मालवस्िुलाई अकै मालवस्िु भनी वा एक

प्रकारको पदाथनबाट मनममनि मालवस्िुलाई अकै प्रकारको पदाथनबाट मनममनि मालवस्िु भनी वा
मालवस्िुको प्रकृमि, भौमिक पवशेषिा, चाररमत्रक गुण, नाप, आकार र गुणस्िरमध्ये सबै वा कुनै
कुरा फरक पारी घोषणा गरे मा वा कुनै मालवस्िु घोषणा नै नगरे मा भन्सार अमधकृिले

36
 www.lawcommission.gov.np

त्यस्िो मालवस्िुको धनीलाई त्यस्िो मालवस्िुको मूल्य बरावर जररबाना गरी सो मालवस्िु
जफि गनन वा मनजबाट सो मालवस्िुको मूल्यको दुई सय प्रमिशि जररबाना र लाग्ने महसुल
असूल गरी त्यस्िो मालवस्िु जाँचपास गनन सक्नेछ ।

(१०) कसैले भन्सार कायानलयमा जालसाजी, पकिे वा नक्कली कागजाि पेश गरी
महसुल वा राजस्वमा हामन नोक्सानी पुयानएमा वा पुयानउन प्रयत्न गरे मा त्यसरी हामन नोक्सानी
पु¥याएको वा पुयानउने प्रयत्न गरे को महसुल वा राजस्व रकमको दुई सय प्रमिशि जररबाना
वा छ मपहनादे स्ख एक वषनसम्म कैद वा दुवै सजाय भन्सार अमधकृिले गनन सक्नेछ र
सरकारी कागजाि पकिे गरे कोमा प्रचमलि कानून बमोस्जम कारबाही गननका लामग सम्बस्न्धि
मनकाय वा अमधकारी समि पठाउनु पनेछ ।

(११) कुनै मालवस्िु धनीले वा मनजको एजेन्टले मालवस्िु चोरी गने वा सो

मालवस्िुमा नोक्सानी पुयानउने मनसायले कुनै भन्सार गोदाम वा सो गोदाममा रहे को
मालवस्िु कुनै प्रकारले खोले मा भन्सार अमधकृिले मनजलाई पाँच हजार रुपैयाँसम्म जररबाना
गनन सक्नेछ ।

(१२) कसै ले भन्सार गोदाममा रहेको मालवस्िु भन्सार कायानलयको स्वीकृमिवेगर

गोदामबाट हटाएमा वा लगेमा भन्सार अमधकृिले मनजलाई मबगो बमोस्जम जररबाना र छ
मपहनासम्म कैद वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ ।

(१३) कसै ले भन्सार कायानलयको कायनसम्पादनमा प्रयोग गररएको प्रज्ञापनपत्र वा

मलखिको खास कुरो झुट्ठो हो भनी जानाजानी लेखेमा, सहीछाप गरे मा वा प्रयोग गरे मा वा
भन्सार कायानलयको कायनसम्पादनमा भन्सार अमधकृिले सही गरे को वा छाप लगाएको
मलखि, लाहा वा सीलछाप, दस्िखि वा अरु कुनै स्चन्ह वा सं केिलाई पकिे गरे मा वा बदले मा
वा नष्ट गरे मा भन्सार अमधकृिले मनजलाई पाँच हजार रुपैयाँसम्म जररबाना र एक वषनसम्म
कैद वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ र सरकारी कागजाि पकिे गरे कोमा प्रचमलि कानून बमोस्जम
कारबाही गननका लामग सम्बस्न्धि मनकाय वा अमधकारी समि पठाउनु पनेछ ।

(१४) भन्सार गोदाममा रहे का मालवस्िु स्जम्मा रहे को कमनचारी वा व्यस्क्तले त्यस्िो
न हराएमा वा जानाजानी नोक्सानी गरे मा भन्सार अमधकृिले मनजबाट
मालवस्िु लापरवाहीपूवक

37
 www.lawcommission.gov.np

सो मालवस्िुको मूल्य र लाग्ने महसुल असूल गरी मनजलाई पाँच हजार रुपैयाँसम्म जररबाना
गनन सक्नेछ ।

(१५) अनमधकृि कमनचारीले भन्सार गोदाममा रहे को मालवस्िु हटाएमा वा हटाउने

आदे श ददएमा भन्सार अमधकृिले मनजलाई पाँच हजार रुपैयाँसम्म जररबाना वा एक वषनसम्म
कैद वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ ।

(१६) दफा ७० बमोस्जम पुनरावलोकन गदान मालवस्िुको धनीले नक्कली बील बीजक
वा कागजाि पेश गरे को कारणले भन्सार महसुलमा फरक पनन गएको दे स्खएमा भन्सार
अमधकृिले मनजलाई भन्सार कायानलयबाट छु टाईन लगेको मालवस्िुको मबगोको दुई सय
प्रमिशि जररबाना वा एक वषनसम्म कैद वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ ।

(१७) कसै ले यस दफामा ले स्खएकोदे स्ख बाहे क यस ऐन वा यस ऐन अन्िगनि बनेका

मनयम पवपरीि कायन गरे मा भन्सार अमधकृिले मनजलाई पाँच हजार रुपैयाँसम्म जररबाना गनन
सक्नेछ ।

५८. बाधा मबरोध गनेलाई सजाय हुन:े कुनै व्यस्क्तले भन्सार अमधकृि वा भन्सार कायानलयको
कमनचारीलाई यस ऐन र यस ऐन अन्िगनि बनेको मनयमले ददएको अमधकार प्रयोग गनन
जानाजानी बाधा अवरोध पु¥याएमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो व्यस्क्त सरकारी कमनचारी भएमा
पाँच हजार रुपैयाँसम्म जररबाना वा एक वषनसम्म कैद वा दुवै सजाय र अन्य व्यस्क्त भए छ
मपहनासम्म कैद वा एक हजार रुपैयाँसम्म जररबाना वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ ।

५९. भन्सार एजेन्टलाई सजाय हुन:े (१) दफा ५७ को उपदफा (५), (६), (७), (८) र (९)
बमोस्जमको कायन गने भन्सार एजेन्टलाई भन्सार अमधकृिले िीन हजार रुपैयाँदेस्ख दश हजार
रुपैयाँसम्म जररबाना वा एक मपहनादे स्ख छ मपहनासम्म कैद वा दुवै सजाय गनन सक्नेछ ।

(२) भन्सार एजेन्टलाई उपदफा (१) बमोस्जम सजाय गररएको कारणले मात्र यस
दफा बमोस्जम मालवस्िुको धनीलाई हुने दण्ड सजाय वा जररबानाबाट उन्मुस्क्त भएको
मामनने छै न ।


केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ िारा सं शोमधि ।

38
 www.lawcommission.gov.np

६०. प्रचमलि कानून बमोस्जम सजाय हुन:े यस ऐन अन्िगनिको कुनै कसूर वा कायन प्रचमलि कानून
बमोस्जम दण्डनीय हुने रहेछ भने त्यस्िो कानून बमोस्जम समेि कारबाही र सजाय गनन यस
ऐनले बाधा पुयानएको मामनने छै न ।

*
६०क.नेपाल सरकार वादी हुन:े यस ऐन अन्िगनिको मुद्दा नेपाल सरकार वादी हुनेछ ।

*
६०ख.मुद्दाको िहपककाि र दायरी: (१) दफा ५७ को उपदफा (१) को खण्ड (ङ) र (च)
बमोस्जम सजाय हुने मुद्दाको िहपककाि भन्सार अमधकृि वा मनजले िोपकददएको अमधकृिले
गनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम िहपककाि गने अमधकृिले मुद्दाको िहपककािको काम
शुरु भएको पच्चीस ददनमभत्र सम्बस्न्धि स्जल्ला अदालि समि मुद्दा दायर गनुन पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम मुद्दा दायर गनुन अस्घ सरकारी वपकलको राय सल्लाह
मलनु पनेछ ।

पररच्छे द–१२

पुनरावलोकन िथा पुनरावेदन सम्बन्धी व्यवस्था

६१. मूल्याङ्कन पुनरावलोकन समममि सम्बन्धी व्यवस्था: (१) भन्सार अमधकृिले दफा १३ बमोस्जम
गरे को मनणनय वा आदे शउपर स्चत्त नबु्ने व्यस्क्तले पुनरावलोकनको लामग त्यस्िो मनणनय वा
आदे श भएको मममिले पन्र ददनमभत्र उपदफा (२) बमोस्जम गदठि मूल्याङ्कन पुनरावलोकन
समममि समि िोपकए बमोस्जम मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) को प्रयोजनको लामग नेपाल सरकारले दे हाय बमोस्जमको मूल्याङ्कन
पुनरावलोकन समममि गठन गनेछ:–

(क) राजस्व प्रशासन सम्बन्धी ज्ञान र अनुभव भएको

मनजामिी सेवाको कम्िीमा राजपत्रापङ्कि प्रथम

श्रे णीको अमधकृि – अध्यि

*
केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ िारा थप ।

39
 www.lawcommission.gov.np

(ख) भन्सार प्रशासन सम्बन्धमा राजपत्रापङ्कि पदमा कम्िीमा

िीन वषनको अनुभव प्राप्त कम्िीमा रा.प. पद्धिीय श्रे णीको

बहालवाला व्यस्क्त वा सोही अनुभव प्राप्त गरी सोही श्रे णीको

पदबाट अवकाशप्राप्त व्यस्क्त एकजना – सदस्य

(ग) अन्िरानपिय व्यापार सम्बन्धमा राजपत्रांपङ्कि पदमा कम्िीमा

िीन वर्रषनको अनुभव प्राप्त कम्िीमा राजपत्रापङ्कि दििीय

श्रे णीको बहालवाला व्यस्क्त एकजना – सदस्य

(३) उपदफा (२) बमोस्जमको मूल्याङ्कन पुनरावलोकन समममिको अध्यि र

सदस्यको पदावमध िीन वषनको हुनेछ ।

(४) उपदफा (३) मा जुनसुकै कुरा उल्लेख भएको भए िापमन मूल्याङ्कन

पुनरावलोकन समममिका अध्यि वा सदस्यको कायन िमिाको अभाव भएमा वा मनजले आफ्नो
पद अनुकूलको आचरण नगरे मा वा इमान्दारीपूवक
न काम नगरे मा नेपाल सरकारले सफाई
पेश गने मौका ददई जुनसुकै बखि मनजलाई सो पदबाट हटाउन सक्नेछ ।

(५) मूल्याङ्कन पुनरावलोकन समममिले यस दफाबमोस्जम पुनरावलोकन गदान भन्सार

अमधकृिले दफा १३ बमोस्जम गरे को भन्सार मूल्याङ्कन ठीक भए नभएको सम्बन्धमा
जाँचबुझ गरी भन्सार अमधकृिले गरे को मूल्याङ्कनलाई नै कायम गनन, बदर गनन वा त्यस्िा
मालवस्िुको यस ऐन बमोस्जम मूल्याङ्कन गररददन सक्नेछ । मूल्याङ्कन पुनरावलोकन समममिले
त्यसरी मूल्याङ्कन कायम गदान, बदर गदान वा मूल्याङ्कन गदान स्पष्ट कारण र आधार समेि
खुलाउनु पनेछ ।

(६) उपदफा (२) बमोस्जम गदठि मूल्याङ्कन पुनरावलोकन समममिको अन्य काम,
किनव्य, अमधकार, कायनपवमध र सो समममिका अध्यि िथा सदस्यको पाररश्रममक एवं सेवाका
शिन िोपकए बमोस्जम हुनेछन् ।

40
 www.lawcommission.gov.np

(७) उपदफा (१) बमोस्जम मनवेदन ददने व्यस्क्तले त्यस्िो मनवेदन ददनुअस्घ भन्सार
अमधकृिले दफा १३ बमोस्जम गरे को मूल्याङ्कन अनुसार लाग्ने महसुल रकम भन्सार
कायानलयमा धरौटी राख्नु पनेछ ।

६२. पुनरावेदन: (१) दफा १३ बमोस्जमको मनणनय वा आदे श बाहे क यस ऐन बमोस्जम भन्सार
अमधकृि वा अन्य कमनचारीले मनधानरण गरे को भन्सार महसुल वा भन्सार अमधकृिले ददएको
दण्ड सजायको आदे श वा गरे को मनणनय वा दफा ६१ बमोस्जम गदठि मूल्याङ्कन
पुनरावलोकन समममिले गरे को मनणनयउपर स्चत्त नबु्ने व्यस्क्तले त्यसरी भन्सार महसुल
मनधानरण भएको वा दण्ड सजाय ददएको वा मनणनय भएको मममिले पैंिीस ददनमभत्र राजस्व
न्यायामधकरणमा पुनरावेदन ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम पुनरावेदन ददने व्यस्क्तले जुन मनणनय वा आदे शका पवरुद्ध
पुनरावेदन गने हो सो मनणनय वा आदे श बमोस्जम लाग्ने महसुल र दण्ड जररबानाको रकम
सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयमा बुझाई वा धरौटी राखी पुनरावेदन गनन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम पुनरावेदन ददने व्यस्क्तले पुनरावेदन ददएको साि ददनमभत्र
त्यस्िो पुनरावेदनको प्रमिमलपप सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयलाई ददनु पनेछ ।

(४) दफा ६१ बमोस्जम गदठि मूल्याङ्कन पुनरावलोकन समममिले गरे को मनणनयमा

स्चत्त नबुझेमा भन्सार अमधकृिले त्यस्िो मनणनय भएको पैँ िीस ददनमभत्र राजस्व
न्यायामधकरणमा पुनरावेदन ददन सक्नेछ ।

पररच्छे द–१३

कमनचारीलाई हुने सजाय सम्बन्धी व्यवस्था

६३. उजुरी ददन सपकने: (१) भन्सार अमधकृि वा भन्सार कायानलयको कमनचारीले यो ऐन वा यस
ऐन अन्िगनि बनेको मनयम पवपरीि कुनै काम गरे को वा राजस्वमा हामन पुयानएको वा
न दुःख ददने मनयिले मात्र कुनै काम गरे को छ
मनकासीकिान वा पैठारीकिानलाई बदमनयिपूवक
भन्ने कुरामा पवश्वास गनुन पने मनामसब कारण भएमा भन्सार अमधकृिको हकमा महामनदे शक
समि र भन्सार कायानलयको कमनचारीको हकमा भन्सार अमधकृि समि उजुरी ददन
सपकनेछ ।

41
 www.lawcommission.gov.np

(२) उपदफा (१) बमोस्जम परे को उजुरीउपर महामनदे शक वा भन्सार अमधकृिले

छानमबन गरी सोको जानकारी मनवेदकलाई ददनु पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जमको छानमबनबाट भन्सार अमधकृि वा भन्सार कायानलयको

कमनचारीले यो ऐन वा यस ऐन अन्िगनिको मनयमावली पवपरीिको कुनै काम गरे को वा
राजस्वमा हामन नोक्सानी पुयानएको वा मनकासीकिान वा पैठारीकिानलाई बदमनयिपूवक
न दुःख
ददने मनयिले काम गरे को पाइएमा त्यस्िो भन्सार अमधकृिलाई महामनदे शकले र भन्सार
कायानलयका कमनचारीलाई भन्सार अमधकृिले पवभागीय कारबाही प्रारम्भ गरी प्रचमलि कानून
बमोस्जम भ्रष्टाचार मामनने कायन भएको पाइएमा सम्बस्न्धि अमधकारी समि बुझाउनु पनेछ ।

६४. कारबाहीको सूचना र हद म्याद: यो ऐन वा यस ऐन अन्िगनि बनेको मनयम अनुसार भन्ने

सम्झी गरे का र कुनै कामको सम्बन्धमा भन्सार अमधकृि वा अरु कमनचारीउपर मुद्दा
चलाउने कारण र वादी हुनेको र मनजको वारे स भए वारे सको नाम र ठे गाना खोली मलस्खि
सूचना त्यस्िो भन्सार अमधकृि वा कमनचारीलाई बुझाएको वा हुलाकिारा रस्जष्टर गरी
पठाएको र त्यसको एकप्रमि नक्कल महामनदे शकमा पेश गरे को दुई मपहना ननाघी मुद्दा चल्न
सक्ने छै न ।

६५. कमनचारीलाई सजाय: (१) भन्सार सम्बन्धी काम गने कुनै मनजामिी कमनचारीलाई प्रचमलि
मनजामिी सेवा ऐन िथा मनयमावली बमोस्जम पवभागीय कारबाही चलाइएकोमा सो ऐन िथा
मनयमावलीमा िोपकएको सजाय मात्र अपयानप्त भयो भन्ने अस्ख्ियारवालालाई लागेमा सो
सजायमामथ सो ऐन िथा मनयमावलीमा िोपकएको अस्ख्ियारवालाले दे हायका कामबाट
कसैलाई भएको नोक्सानी सबै वा केही मनज कमनचारीको जायजािबाट असूलउपर गरी
भराउने आदे श ददन समेि सक्नेछ:–

(क) यस ऐनको व्यवस्था जानाजानी उल्लङ्घन गरे को, वा

(ख) नेपाल सरकारलाईन हामन नोक्सानी हुने गरी कुनै काम जानाजानी वा
बदनीयि पूवक
न गरे को, वा

(ग) कुनै मालवस्िुको सम्बन्धमा असल मनयिले यस ऐन बमोस्जम आफ्नो

ओहदाको किनव्य पालन गरे कोमा बाहे क ओहदाको है मसयिले आफूले

42
 www.lawcommission.gov.np

ु ेको कुनै पववरण आफ्नो वा अन्य कसै को फाइदाको लामग वा

जानेबझ
कसै लाई नोक्सान पाने मनयिले प्रकाश गरे मा वा आफूलाई सुम्पेको
गोप्य राख्नु पने कामकुरा कसै लाई दे खाएमा वा कसै लाई ददएमा ।

(२) यस ऐन बमोस्जम अस्ख्ियारवालाले ददएको आदे शउपर सम्बस्न्धि कमनचारीले

प्रचमलि मनजामिी सेवा ऐन िथा मनयमावली अनुसारको अस्ख्ियारवाला समि पुनरावेदन ददन
सक्नेछ र त्यस्िो अस्ख्ियारवालाले सोही ऐन िथा मनयमावली बमोस्जम पुनरावेदनको पकनारा
गनेछ ।

(३) यस दफा बमोस्जम भएको जररबाना असूल गदान अस्ख्ियारवालाले अदालिी दण्ड
जररबाना असूल गने सम्बन्धी प्रचमलि कानूनको प्रयोग गरी सोही बमोस्जम असूलउपर गनन
सक्नेछ ।

(४) यस दफामा ले स्खएको कुनै कुराले पमन कसूर गने कमनचारीउपर अदालिी
कारबाही चलाउन सपकने प्रचमलि कानूनको व्यवस्थामा कुनै बाधा पारे को मामनने छै न ।

िर अदालिी कारबाही चमलसकेपमछ यस दफा बमोस्जम कारबाही चलाइने छै न ।

६६. असल मनयिले गरे को काम कारबाहीप्रमि जवाफदे ही नहुन:े यस ऐनमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा
लेस्खएको भए िापमन कुनै भन्सार कमनचारीले आफ्नो किनव्यपालनको मसलमसलामा असल
मनयिले गरे को काम कारबाहीप्रमि मनज व्यस्क्तगि रुपमा जवाफदे ही हुने छै न ।

६७. मनरीिण गनुन पने: (१) महामनदे शकले गरे को काम कारबाहीका सम्बन्धमा अथन मन्त्रालयले
र भन्सार अमधकृिले गरे को काम कारबाहीका सम्बन्धमा पवभागले वषनमा एकपटक मनरीिण
गनुन पनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम मनरीिण गदान अन्य कुराका अमिररक्त मनकासी वा पैठारी
भएको मालवस्िुको महसुल वास्िपवक रुपमा असूलउपर भए नभएको, दफा ३४ बमोस्जम
जाँचपास पमछको परीिण गरे नगरे को, दफा ७० बमोस्जम प्रज्ञापनपत्र पुनरावलोकन गरे
नगरे को, मललाम मबक्री गनुन पने मालवस्िु समयमा मललाम मबक्री गरे नगरे को, छु ट भएको
राजस्व रकम यथाशीघ्र असूल गरे नगरे को समेि मनरीिण गरी सोको प्रमिवेदन मन्त्रालयले

43
 www.lawcommission.gov.np

मनरीिण गरे को भए मस्न्त्रपररषद् र पवभागले मनरीिण गरे को भए अथन मन्त्रालय समि पेश
गनुन पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम प्रमिवेदन प्राप्त भएपमछ मस्न्त्रपररषद्ले अथन मन्त्रालयलाई
र अथन मन्त्रालयले पवभागलाई आवश्यक मनदे शन ददन सक्नेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जमको मनदे शन पालना भयो भएन भन्ने सम्बन्धमा अथन
मन्त्रालयले अनुगमन गनेछ र उपदफा (२) बमोस्जम मस्न्त्रपररषद्मा पेश गने प्रमिवेदनमा सो
सम्बन्धी कुरा समेि उल्ले ख गनेछ ।

पररच्छे द–१४

पवपवध

६८. बौपद्धक सम्पस्त्तउपरको अमधकार उल्लङ्घन गरी मनकासी वा पैठारी हुन लागेको मालवस्िु रोक्का
गनन मनवेदन ददन सक्ने: (१) प्रचमलि कानून बमोस्जम कुनै व्यस्क्तले प्राप्त गरे को पेटेण्ट,
मडजाइन, ट्रेडमाकन, प्रमिमलपप अमधकार जस्िा बौपद्धक सम्पस्त्तउपरको अमधकार उल्लङ्घन गरी
कसैले कुनै मालवस्िु पैठारी वा मनकासी गनन लागेमा सराकोरवाला व्यस्क्तले त्यस्िो मनकासी
वा पैठारी रोक्का गनन प्रमाण सपहि सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृि समि मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम मनवेदन परे मा सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले त्यस्िो
मालवस्िु भन्सार कायानलयमा रोक्का राखी सो सम्बन्धमा आवश्यक कारबाहीको लामग
सम्बस्न्धि मनकाय वा अमधकारी समि ले खी पठाउनु पनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम ले स्खआएमा त्यस्िो मनकाय वा अमधकारीले सो सम्बन्धमा

प्रचमलि कानून बमोस्जम कारबाही टु ङ्गो लगाई भन्सार कायानलयलाई जानकारी ददनु पनेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जमको मनकाय वा अमधकारीले प्रचमलि कानून बमोस्जम

कारबाही गदान त्यस्िा मालवस्िु जफि हुने ठहर गरे मा भन्सार अमधकृिले सो मालवस्िु
त्यस्िो मनकाय वा अमधकारी समि बुझाइददनु पनेछ ।

44
 www.lawcommission.gov.np

६९. भन्सार कायानलय वा गोदाममा रोक्का रहेका मालवस्िुको िमिपूमिन: (१) भन्सार कायानलय वा
गोदाममा रहेका मालवस्िु भन्सार कायानलय वा गोदामले िमि नहुने गरी सुरस्िि रुपमा राख्नु
पनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जमका मालवस्िु चोररएमा, हराएमा वा प्राकृमिक प्रकोप वा

दुघट
न नाको कारणले वा मालवस्िु राख्ने वा उठाउने क्रममा स्वाभापवक रुपमा हुन सक्ने
टुटफुट बाहे क अन्य कुनै कारणबाट नष्ट भएमा, िमि भएमा वा िमि गररएमा भन्सार
कायानलय वा सो गोदाम सञ्चालन गने मनकायबाट सो मालवस्िुको धनीले त्यस्िो मालवस्िुको
िमिपूमिन िोपकए बमोस्जम भराई मलन पाउनेछ ।

िर, त्यस्िो मालवस्िुमा मनजको हक स्थापपि नभई मनजले िमिपूमिनको दाबी गननसक्ने
छै न ।

७०. पुनरावलोकन गनन सक्ने: (१) भन्सार कायानलयबाट जाँचपास भएको मालवस्िुको प्रज्ञापनपत्र
मालवस्िु जाँचपास भएको मममिले चार वषनमभत्र सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृि वा मनजले
खटाएको कमनचारीले पुनरावलोकन गनन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम पुनरावलोकन गदान असूल गनुन पने महसुल असूल गनन
छु ट भएको दे स्खएमा त्यस्िो मालवस्िुको धनीबाट त्यसरी छु ट भएको महसुल सरकारी बाँकी
सरह असूलउपर गररनेछ ।

७१. चोरी मनकासी वा पैठारी पक्राउ गने वा सुराक ददने व्यस्क्तलाई पुरस्कार ददने: (१) कसै ले
कुनै मालवस्िु चोरी मनकासी वा पैठारी गनन लागेको वा गरे को कुराको सुराक ददने वा त्यस्िो
मालवस्िु पक्राउ गरी भन्सार कायानलयमा दास्खला गने कमनचारी वा व्यस्क्तलाई त्यस्िो कायन
प्रमास्णि हुन आएमा िोपकए बमोस्जम पुरस्कार ददइनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जमको पुरस्कार सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयले त्यस्िो चोरी
मनकासी वा पैठारी भएको मालवस्िु मललाम मबक्री गरी प्राप्त हुन आएको रकमबाट ददनेछ ।

(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन नेपाल सरकारले त्यस्िो
मालवस्िु कुनै सरकारी मनकायलाईन प्रयोग गनन ददने मनणनय गरे मा सो मनकायले िोपकएको
समममिबाट सो मालवस्िुको मूल्य मनधानरण गराई सो मूल्यको आधारमा उपदफा (१)

45
 www.lawcommission.gov.np

बमोस्जमको पुरस्कारको रकम सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयलाई उपलब्ध गराउनु पनेछ र

भन्सार कायानलयले सो रकम सुराकी र पक्राउ गने सम्बस्न्धि व्यस्क्तलाई उपलब्ध
गराउनेछ ।

(४) भन्सार कायानलयले उपदफा (१) बमोस्जम चोरी मनकासी वा पैठारीको सुराक
ददने सुराकीको नाम, थर र पववरण गोप्य राख्नु पनेछ ।

(५) प्रचमलि नेपाल कानूनमा जुनसुकै कुरा ले स्खएको भए िापमन यस ऐन

बमोस्जमको सुराकीको नाम, थर र पववरण कानूनबमोस्जम अनुसन्धान गने मनकायले
अनुसन्धानको मसलमसलामा वा अदालिबाट माग भएकोमा बाहे क कुनै व्यस्क्त वा मनकायलाई
उपलब्ध गराउन भन्सार अमधकृि बाध्य हुने छै न र सुराकी ददएको कारणले मात्र मनजलाई
कुनै अदालि, मनकाय वा कायानलयमा उपस्स्थि हुन बाध्य गररने छै न ।

(६) सुराकी प्रमिवेदन मलने िथा पुरस्कार पविरण गने सम्बन्धी अन्य व्यवस्था
िोपकए बमोस्जम हुनछ
े ।

७२. पवलम्ब शुल्क (डेमरे ज) लाग्ने: (१) भन्सार कायानलयले सञ्चालन गरे को भन्सार गोदाममा
रहेका मालवस्िुहरु त्यस्िो मालवस्िुको धनीले िोपकएको म्यादमभत्र जाँचपास गराई नलगेमा
िोपकए बमोस्जमको पवलम्ब शुल्क (डे मरे ज) लाग्नेछ ।

िर, मालवस्िुको मूल्याङ्कन गनन, वगीकरण गनन वा अन्य कुनै कारणले भन्सार
अमधकृिलाई दिपवधा भई जाँचपास हुन नसकेका मालवस्िुको पवलम्ब शुल्क (डे मरे ज) लाग्ने
छै न ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसकै कुरा लेस्खएको भए िापमन कुनै मालवस्िुमा लागेको
पवलम्ब शुल्क (डे मरे ज) कुनै खास पररस्स्थमि वा अवस्था मसजनना भएका कारणले ममनाहा
ददनु पने मनामसब कारण भएमा िोपकएको अमधकारीले िोपकए बमोस्जम आंस्शक वा पूणरु
न पले
ममनाहा ददन सक्नेछ ।

७३. जररबाना नमिरे सम्म मालवस्िु उठाउन नपाउने: कुनै मालवस्िुको सम्बन्धमा सो मालवस्िुको
धनीलाई यस ऐन बमोस्जम जररबाना वा बढी महसुल लागेमा सो जररबाना वा बढी महसुल
नमिरे सम्म मनजले त्यस्िो मालवस्िु भन्सार कायानलयबाट उठाउन पाउने छै न ।

46
 www.lawcommission.gov.np

७४. न ने: (१) यस ऐन वा प्रचमलि कानून बमोस्जम कुनै व्यस्क्तले

छु ट रकम वा जररबाना मिनुप
भन्सार कायानलयमा बुझाउनु पने महसुल, जररबाना वा अन्य कुनै रकम कुनै मालवस्िुको
मूल्याङ्कन वा वगीकरण गदान वा गस्णिीय भूल वा अन्य कुनै कारणले छु ट भएको कुरा
पमछबाट दे स्खन आएमा त्यसरी छु ट भएको रकम त्यस्िो भन्सार कायानलयले मनजबाट िुरुन्ि
असूलउपर गनेछ ।

(२) सम्बस्न्धि व्यस्क्तले उपदफा (१) बमोस्जमको रकम नबुझाएमा सो कायानलयले

मनजको कारोबार रोक्का राखी सोही कायानलय वा अन्य भन्सार कायानलयमा रहे को मनजको
जुनसुकै मालवस्िु िोपकए बमोस्जम मललाम गरी वा गनन लगाई सो रकम असूलउपर
गनेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोस्जम मललाम गदान वा गनन लगाउँदा प्राप्त भएको रकमबाट
समेि उपदफा (१) बमोस्जमको महसुल रकम वा जररबाना असूलउपर हुन नसकेमा सो
महसुल वा जररबाना वा रकम मनजबाट सरकारी बाँकी सरह असूलउपर गररने छ ।

७५. भन्सार महसुल वा जररबाना पफिान ददने: (१) कुनै मनकासीकिान वा पैठारीकिानले मनकासी वा
पैठारी गदान कानून बमोस्जम लाग्नेभन्दा बढी भन्सार महसुल बुझाएको रहे छ भने सम्बस्न्धि
भन्सार कायानलयले मनजलाई त्यस्िो बढी भन्सार महसुल िोपकए बमोस्जम पफिान ददनु
पनेछ ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन दे हायको अवस्थामा भन्सार
महसुल पफिान हुने छै न:–

(क) मालवस्िु छु टाएको साठी ददनमभत्र त्यस्िो महसुल पफिान मलन

सम्बस्न्धि भन्सार कायानलयमा मनवेदन नददएमा, वा

(ख) पफिानको लामग दाबी गररएको अङ्क पाँच सय रुपैयाँभन्दा कम

भएमा ।

(३) भन्सार अमधकृिले असूल गरे को महसुल वा जररबानाउपर यस ऐन बमोस्जम

परे को पुनरावेदनउपर मनणनय हुँदा त्यसरी असूल भएको सबै वा केही महसुल वा जररबाना

47
 www.lawcommission.gov.np

नलाग्ने गरी मनणनय भएमा प्रचमलि कानूनमा जुनसुकै कुरा लेस्खएको भए िापमन सो
मनणनयउपर थप पुनरावेदन नलाग्ने अवस्थामा वा अनुममि प्राप्त नहुने भनी सम्बस्न्धि
अदालिबाट मनणनय भएपमछ मात्र भन्सार अमधकृिले सम्बस्न्धि व्यस्क्तलाई त्यस्िो भन्सार
महसुल वा जररबाना पफिान ददनेछ ।

७६. मालवस्िुको धनी वा एजेन्टमा स्जम्मेवारी रहने: (१) भन्सार कायानलयबाट दफा २८ वा २९
बमोस्जम जाँच गरी दफा २३ बमोस्जम जाँचपास गररएको मालवस्िु पमछ अमधकारप्राप्त
अमधकारीले भन्सार िेत्रमभत्र वा बापहर खोली जाँच गदान पैठारीकिानले पेश गरे को बील,
बीजक अन्य कागजाि वा पववरणसँग भारी वा पोकामभत्रको मालवस्िु वा अदि फरक
दे स्खएमा सोको स्जम्मेवारी मालवस्िुको धनी वा मनजको एजेन्टमा रहनेछ ।

(२) कुनै मालवस्िु कानून बमोस्जम पैठारी गरी ल्याएको हो वा सो मालवस्िुमा

कानून बमोस्जम लाग्ने महसुल मिरे को छ भन्ने कुराको भन्सार अमधकृिलाई स्चत्त बु्ने गरी
प्रमाण दास्खल गने उत्तरदापयत्व सो मालवस्िु साथमा राख्ने व्यस्क्तको हुनेछ ।

७७. मालधनीले खचन व्यहोनुन पने: मालवस्िुहरु बोक्ने, जाँच्न र खोल्नको लामग उस्चि ठाउँमा
पुयानउने, यन्त्रमा राख्ने र स्झक्ने, खोल्ने, छु ट्याउने र मालवस्िुको वा सो मालवस्िु रहे को
कन्टे नर, बाकस, झोला, प्याकेट, बोरा वा यस्िै अन्य प्यापकङ्ग सामग्रीमा स्चन्ह लगाउने आदद
काम मालवस्िुधनीले आफ्नै खचनमा गनुन पनेछ ।

७८. प्रमिमलपप ददन सपकने: (१) भन्सार कायानलयमा रहे को कुनै प्रमाणपत्र, बील वा अन्य
कागजािको प्रमिमलपप मलन चाहने सरोकारवाला व्यस्क्तले िोपकए बमोस्जमको दस्िुर सं लग्न
गरी मनवेदन ददन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम परे को मनवेदन जाँचबुझ गरी मनवेदकलाई त्यस्िो बील वा
कागजािको प्रमिमलपप सम्बस्न्धि भन्सार अमधकृिले ददन सक्नेछ ।

७९. पैठारी भएको मालवस्िुको प्रमाणपत्र ददने: पवदे शमा मबक्री कर वा अन्य कुनै कर लाग्ने
मालवस्िु पैठारी गने व्यस्क्तले त्यस सम्बन्धी प्रमाणपत्र मलनको लामग सम्बस्न्धि भन्सार
कायानलयमा दरखास्ि ददएमा भन्सार अमधकृिले मनवेदकबाट िोपकए बमोस्जम दस्िुर मलई
मनवेदकलाई िोपकए बमोस्जमको ढाँचामा प्रमाणपत्र ददन सक्नेछ ।

48
 www.lawcommission.gov.np

८०. जानकारी माग गनन सक्ने: (१) पैठारीकिानले आफूले पैठारी गरे को मालवस्िुको भन्सार मूल्य
मनधानरण गनन भन्सार कायानलयले अवलम्बन गरे को आधारका सम्बन्धमा सम्बस्न्धि भन्सार
कायानलयमा मनवेदन ददई जानकारी माग गनन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम मनवेदन परे कोमा सो कायानलयले मनजलाई त्यस्िो
जानकारी साि ददनमभत्र ददनु पनेछ ।

८१. म्याद जारी िथा कारबाही र पकनारा: (१) प्रचमलि कानूनमा जुनसुकै कुरा ले स्खएिापमन यस
ऐन अन्िगनिको कसूरको मसलमसलामा भन्सार अमधकृि वा मनजले अमधकार प्रदान गरे को
भन्सार कायानलयको अन्य अमधकृि कमनचारीले सम्बस्न्धि व्यस्क्तका नाममा शुरु म्याद जारी
गदान िोपकए बमोस्जम जारी गनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम जारी भएको म्याद थमाउन पाइने छै न ।

(३) यस ऐन बमोस्जम दिान भएको मुद्दा भन्सार अमधकृिले सामान्यिया िीन

मपहनामभत्र पकनारा गनुन पनेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोस्जमको म्यादमभत्र पकनारा गनन नसकेमा सोको कारण खुलाई
महामनदे शकलाई जानकारी ददनु पनेछ ।

८२. सूचना जारी गने िरीका: यस ऐन र यस अन्िगनि बनेको मनयममा छु ट्टै व्यवस्था
भएकोमाबाहे क भन्सार कायानलयको काम कारबाहीसँग सरोकार भएको वा हुनसक्ने व्यस्क्तको
नाममा सो कायानलयले व्यस्क्तगि वा सावनजमनक सूचना जारी गदान साि ददनको अवमध ददई
िोपकए बमोस्जम सूचना जारी गनुन पनेछ ।

८३. अमधकार प्रत्यायोजन गनन सक्ने: (१) नेपाल सरकारले यस ऐन वा यस ऐन अन्िगनि बनेको
मनयम बमोस्जम आपूmले पाएको सबै वा केही अमधकार नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन
गरी महामनदे शक वा सो सूचनामा िोपकएको अरु कुनै अमधकारीलाई प्रत्यायोजन गनन
सक्नेछ ।

49
 www.lawcommission.gov.np

(२) यस ऐन बमोस्जम महामनदे शकले आपूmलाई प्राप्त भएको अमधकारमध्ये

आवश्यकिानुसार केही अमधकार आफ्नो मािहिका अमधकृि कमनचारीलाई प्रत्यायोजन गनन
सक्नेछ ।

८४. अथन मन्त्रालयले अमधकारी िोकी अमधकार सुम्पन सक्ने: यस ऐन अन्िगनि भन्सार
अमधकृिलाई भएको सबै वा केही अमधकार अथन मन्त्रालयले कुनै अमधकारीलाई सुम्पन
सक्नेछ ।

८५. अथन मन्त्रालयले कुनै अमधकारीलाई िोक्न सक्ने: (१) भन्सार अमधकृि वा अन्य कमनचारी
समेि ममली यस ऐन वा यस ऐन अन्िगनि बनेको मनयम पवपरीि कुनै कायन गनन लागेको वा
गरररहेको वा गरे को छ भन्ने उजूरी परे मा अथन मन्त्रालयले सो काम सम्बन्धी कारबाही गनन
अको भन्सार अमधकृि वा अन्य अमधकारीलाई िोक्न सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोस्जम िोपकएको अमधकारीले त्यस्िो कारबाही यस ऐन

बमोस्जम गनुन पनेछ ।

८६. अदालिलाई भए सरहको अमधकार हुन:े यस ऐनको प्रयोजनका लामग भन्सार अमधकृिलाई
सम्बस्न्धि व्यस्क्तलाई स्झकाउने, बयान गराउने, प्रमाण बु्ने र मलखिहरु पेश गनन लगाउने र
मुद्दाको पुपि
न गने सम्बन्धमा प्रचमलि कानून बमोस्जम शुरु अदालिलाई भए सरहको
अमधकार हुनेछ ।

८७. सहयोग र मद्दि ददने किनव्य: भन्सार अमधकृि वा अरु कमनचारीले यस ऐन वा यस ऐन

अन्िगनि बनेको मनयम बमोस्जम आफ्नो किनव्य पालन र अमधकार प्रयोग गदान प्रहरी िथा
अन्य सरकारी कमनचारीसँग कुनै प्रकारको सहयोग वा मद्दि माग गरे मा त्यस्िो सहयोग वा
मद्दि ददनु त्यस्िो प्रहरी वा कमनचारीको किनव्य हुनछ
े ।

८८. अन्य मनकायले हस्ििेप गनन नहुन:े मनकासी वा पैठारीको लामग भन्सार कायानलयमभत्र रहे को
मालवस्िु सो कायानलयबाट जाँचपास भई भन्सार िेत्रबाट नहटाइएसम्म सो मालवस्िुका
सम्बन्धमा कुनै अमधकारी वा मनकायले कुनै प्रकारको हस्ििेप गनन हुँदैन ।

८९. मालवस्िुको शीषनक वा उपशीषनक िोक्ने अमधकार: (१) भन्सार महसुल मनधानरण गदान कुनै
मालवस्िु हामोनाइज्् पद्धमिको कुन शीषनक वा उपशीषनकमा पछन भन्ने कुरामा दिपवधा उत्पन्न

50
 www.lawcommission.gov.np

भएमा भन्सार अमधकृिले सो मालवस्िुलाई महामनदे शकले िोपकददए बमोस्जमको शीषनक वा

उपशीषनकमा वगीकरण गनुन पनेछ ।

(२) कुनै मनकासीकिान वा पैठारीकिानले मालवस्िु मनकासी वा पैठारी हुनपु ूव न नै त्यस्िो

मालवस्िुको वस्िु बगीकरणको शीषनक वा उपशीषनक िोपकददनको लामग सम्बस्न्धि पवषयको
पवशेषज्ञ समेि रहेको िोपकएको समममि समि मनवेदन ददएमा सो समममिले मालवस्िुको नमूना
समेि जाँची त्यस्िो मालवस्िुको शीषनक वा उपशीषनक िोपकददन सक्नेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोस्जम महामनदे शकले र उपदफा (२) बमोस्जम समममिले शीषनक
वा उपशीषनक िोक्दा पवश्व भन्सार सङ्घठनको हामोनाइज्् मसष्टमको आमधकाररक प्रमिलाई
आधार मलई िोक्नेछ ।

(४) उपदफा (१) र (२) बमोस्जम मालवस्िुको शीषनक वा उपशीषनक िोक्ने

प्रयोजनको लामग सम्बस्न्धि पवशेषज्ञ वा रापिय वा अन्िरानपिय मनकायको राय मलन
सपकनेछ ।

(५) उपदफा (२) बमोस्जमको समममिको अन्य काम िथा बैठक सम्बन्धी कायनपवमध
िोपकए बमोस्जम हुनेछ ।

९०. आदे श जारी गनन सक्ने: यस ऐन कायानन्वयन गदान कुनै बाधा अड्काउ परे मा सो बाधा
अड्काउ हटाउनको लामग अथन मन्त्रालयले यस ऐनको प्रमिकूल नहुने गरी नेपाल राजपत्रमा
सूचना प्रकाशन गनन सक्नेछ ।

९१. कारबाही गने अमधकार: भन्सार िेत्र बाहे क अन्यत्रबाट भन्सार महसुल छली मालवस्िु
ल्याउन लागेका बखि कसै ले पक्राउ गरी यस ऐन अनुसार कारबाहीका लामग पेश गरे मा
सोउपर कारबाही गने अमधकार महामनदे शक वा मनजले खटाएको अमधकारीलाई हुनेछ ।

९२. मनयम बनाउने अमधकार: (१) यस ऐनको उद्देश्य कायानन्वयन गनन नेपाल सरकारले मनयमहरु
बनाउन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) को सवनसामान्यिामा प्रमिकूल असर नपने गरी नेपाल सरकारले
मनकासी वा पैठारी हुने मालवस्िुका सम्बन्धमा उत्पस्त्तको मनयम बनाउन सक्नेछ ।

51
 www.lawcommission.gov.np

९३. मनदे स्शका बनाउन सक्ने अमधकार: पवभागले यस ऐन वा यस अन्िगनि बनेको मनयमको
अधीनमा रही भन्सार कायानलयबाट मालवस्िुको मूल्याङ्कन गने प्रपक्रया, मालवस्िुको जाँचपास
गने प्रपक्रया िथा मालवस्िु मललाम गने सम्बन्धमा मनदे स्शका बनाउन सक्नेछ ।

९४. खारे जी िथा बचाउ: (१) भन्सार ऐन, २०१९ खारे ज गररएको छ ।

(२) भन्सार ऐन, २०१९ बमोस्जम स्थापना भएको भन्सार पवभाग िथा भन्सार
कायानलयहरु यसै ऐन बमोस्जम स्थापना भएको मामननेछन् ।

(३) भन्सार ऐन, २०१९ अन्िगनि भएका काम कारबाहीहरु यसै ऐन बमोस्जम भए
गरे का मामननेछन् ।.

.
द्रष्टव्य:- आमथनक ऐनबाट प्रत्येक वषन भएका सं शोमधि व्यवस्था यसमा समावेश गररएको छै न ।

52