Düğüm Noktaları Sabit Sistemlerde Yerdeğiştirme (Açı) Yöntemi

Düğüm noktalarının lineer yerdeğiştirmeleri sıfır olan sistemler düğüm noktaları sabit
sistemler olarak tanımlanır. Bu sistemlerin Açı Yöntemi ile hesabında:
Bilinmeyenler ⇒ düğüm noktalarının θi dönmeleridir.
Denklemler ⇒ düğüm noktalarında yazılan ∑M ij = 0 moment denge denklemleridir.
j

j i j

j j

i i j

Mij

Düğüm noktasındaki ∑M ij = 0 denge denkleminin açık ifadesi iki şekilde elde edilebilir.
j

Birinci yol: Düğüm noktasında birleşen çubuklardan herhangi birinin uç momentine ait
süperpozisyon ifadesi: Mij= Mij+ miθiθ i + miθ j θ j olduğuna göre, düğüm noktasında birleşen

bütün çubuklar için: ∑M ij = ∑ Mij+ θ i ∑ miθi + ∑ θ j miθ j =0 yazılabilir.

j j j

Đkinci yol: (i) düğüm noktasına etkiyen momentlerin toplamı üç durumun toplamı ile ifade
edilebilir.
Durum (i) düğüm noktasına etkiyen momentlerin toplamı
Dış yükler≠0, θi=θj=0 ∑ M ij = ∑ M ij
j

θi≠0, θj=0, Dış yükler=0 ∑θ m θ i i = θ i ∑ miθi

i
j j

θj≠0, θi=0, Dış yükler=0 ∑θ m θ j i j

j

Toplam ∑M ij = ∑ Mij+ θ i ∑ miθi + ∑ θ j miθ j =0

j j j

Yapı Anabilim Dalı 1/DNSS-Açı

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
(i) düğüm noktasına ayrıca bir Mi (saat akrebi yönünde pozitif + ) dış momenti etkiyorsa
bu moment de doğrudan doğruya düğüm noktası moment denge denklemine ilave edilir.

j i j

j j

i i j

Mij

∑M ij = Mi+∑ Mij+ θ i ∑ miθi + ∑ θ j miθ j =0

j j j

Bu denklemlerdeki Mi, Mij, miθi, miθj sabitleri çubuk ve yükleme özelliklerine bağlı olarak
hesaplanan değerlerdir. Böylece i=1,2,.....n adet düğüm noktasında yazılan n adet denklemin
çözülmesiyle θ1, θ2,.......... θn, bilinmeyenleri hesaplanır. θi (i=1,2,....n) dönmeleri
belirlendikten sonra çubuk uç momentleri süperpozisyon denklemleri ile elde edilir.

Mij= Mij+ miθiθ i + miθ j θ j

Mji= Mji+ m jθiθ i + m jθ j θ j

Hesapta izlenen yol

1. Düğüm noktalarının sabit olduğu saptanır, düğüm noktalarının θi bilinmeyenleri

belirlenir.
2. Sistemde yer alan çubukların birim deplasman sabitleri (miθi , miθj) hesaplanır.

i j

Yapı Anabilim Dalı 2/DNSS-Açı

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 i j i j 4 EI 2 EI
miθ i = miθ j =
L L
i j

i j
i j 3EI
miθ i =
L

i j i j 3EI
m jθ j =
L

3. Yüklü çubuklarda ankastrelik momentleri (Mij, Mji, Mij )hesaplanır.

i j

Mij Mji
i j
i j

i j

Mij

i j i j

Mji

i j i j

4. Düğüm noktalarının ( ∑ M ij = 0 ) denge denklemleri yazılır ve çözülerek θi

dönmeleri tayin edilir.

5. Süperpozisyon denklemleri ile uç momentleri (Mij, Mji) bulunur.
6. Dönüştürme yapılarak M diyagramı çizilir.
7. Kontrol yapılır.
• Düğüm noktalarının dengesi ile
• Kapalı süreklilik denklemleri ile
8. Çubukların denge denklemleri ile T kesme kuvvetleri bulunur.
9. Düğüm noktalarının izdüşüm denge denklemleri ile N normal kuvvetleri hesaplanır.

Yapı Anabilim Dalı 3/DNSS-Açı

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 Özel haller

• Mafsallı birleşimli sistemler

Bu tür sistemlerde:
• Bir ucu mafsallı olan çubuk için özel birim deplasman sabiti ve ankastrelik
momenti değerleri kullanılır. ( miθi , M ij )

• Düğüm noktası denge denklemlerinde mafsallı uçtaki momentin sıfır olduğu

göz önünde tutulur.

m223θ 3 , M 32

1 2 3 4

M21 M23=0
5 6

ΣM2=M21+M25=0
M25

• Konsollu sistemler

a. Düğüm noktalarına birleşen konsollar

Konsol üzerindeki yüklerden oluşan Mi, Mj, Mk momentleri düğüm noktalarının
moment denge denklemlerinde dış moment olarak göz önüne alınmalıdır. (saat
akrebi yönünde pozitif)
k
i Mi Mk

j ≡ j Mj

b. Kenar mesnede birleşen konsollar:

3EI
a. ij çubuğu (i) ucu mafsallı olarak alınır. ( m jθ j =
)
L
b. M ij momentinin hesabında çubuk üzerindeki yüklerden ve konsol
momentinden oluşan ankastrelik momentleri cebrik olarak toplanır.

Yapı Anabilim Dalı 4/DNSS-Açı

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 Mkonsol
j j

i i

1
Mkonsol Mkonsol
Mkonsol Mji 2 (Mji)0
i ≡ i +i
EI=sabit j j j

1
M ji = ( M ji ) 0 + M konsol
2

1
Mkonsol Mkonsol
Mji Mkonsol 2 (Mji)0
i ≡ +
EI=sabit j i j i j

1
M ij = ( M ij ) 0 − M konsol
2

• Elastik Mesnetli Sistemler

Asıl Sistem

j
M
Rθ = Dönmeye karşı elastik mesnedin redörü (birimi:tm/radyan)
θ
M= Rθ.θ ⇒ θ :birim ⇒ M=miθi = Rθ.

i Rθ

Hesapta gözönüne alınan sistem (eşdeğer sistem)

ii çubuğunun (i) ucundaki birim deplasman sabiti : miiiθ = Rθ

i

i
i

Hesapta izlenen yol:

Yapı Anabilim Dalı 5/DNSS-Açı
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 1. Elastik mesnet yerine bir fiktif çubuk konur
a. Bu çubuğun birim deplasman sabiti miiiθ = Rθ dır.
i

b. Ankastrelik momenti sıfırdır.

2. (i) noktasındaki θi dönmesi de bilinmeyen olarak alınır. Aynı hesap yolu izlenir.
3. (i) noktasındaki moment
a. (ij) çubuğundan M ij = M ij + miθ θ i + miθ j θ j veya
i

b. (ii ) çubuğundan M ii′ = M ij = Rθ θ i şeklinde hesaplanır.

Simetrik sistemler

Geometrisi, kesit özellikleri ve yükleri bakımından simetrik olan sistemlerde bu

özelliklerinden yararlanılarak sistemin yarısı ile hesap yapılabilir. Bu şekilde olan simetrik
sistemler, simetri ekseninin konumuna göre ikiye ayrılır.

1. Simetri ekseni bir düğüm noktasından geçen sistemler.

Bu tür sistemler simetrik şekildeğiştirme yapmak zorundadırlar. Bu durumda simetri ekseni

üzerindeki düğüm noktasının bütün yerdeğiştirmeleri sıfır olur. Yani bu düğüm noktası
ankastre mesnet gibi davranır. Bu durumda bu nokta ankastre mesnet olarak alınır ve sistemin
yarısı ile çözüm yapılır.

1 2 3 2 1 1 2 3
Ortadaki kolon hesaba
θ3=0 girmez. Bu kolonda M=0 dır.
⇒ Bilinmeyen: θ2

1 2 3 2 1 1 2 3
⇒

θ3=0 Bilinmeyen: θ2
Simetrik sistemlerde:
M, N ⇒ simetrik
T ⇒ antimetrik dir.

2. Simetri ekseni bir çubuktan geçen sistemler

Yapı Anabilim Dalı 6/DNSS-Açı
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Bu tür sistemler simetrik şekildeğiştirme yapmak zorundadırlar. Bu durumda simetri
ekseninin ortaladığı ij çubuğu da simetrik şekildeğiştirme yapar. Yani bu çubuğun i ve j
uçlarındaki dönmeler ters işaretle birbirlerine eşit olmak zorundadırlar, (θi= - θj). Bu çubuk
için özel birim deplasman sabiti tanımlanarak sistemin yarısı ile hesap yapılabilir.

θi = 1 θj = -1

M ij = miθ i θ i + miθ j θ j
i j θi = 1
M ij = miθ i = miθ i (1) + miθ j (−1) = miθ i − miθ j
θj = -1

4 EI 2 EI 2 EI
Prizmatik çubukta: miθ i = miθ i − miθ j = − =
L L L

1 2 2 1 1 2 P

I i I j
⇒
2 EI
miθ i =
L L
Mij P P Mji

θ2 = - θ2
L

• Sistemin yarısı ile hesap yapılır

• Simetri ekseni üzerindeki ij çubuğunun
a) Ankastrelik momenti tüm sisteminki gibidir. (çubuk tam boyu L verilen
yükleme kullanılır)
b) Birim deplasman sabiti simetrik deformasyon çubuklar için hesaplanan özel
birim deplasman sabiti olarak alınır.
2 EI
Prizmatik çubuklarda : miθ i = (L: tam boy, I: tam atalet momenti)
L

Yapı Anabilim Dalı 7/DNSS-Açı

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr. Sumru Pala – Y.Doç.Dr. Mecit Çelik