Bir Polonyalıyı şaşkına çeviren "Afro-Türk" Esmeray'ın anlatılmamış hikayesi

26.03.2016

Polonyalı kültürel antropolojist Kornelia Binicewicz Krakow ve İstanbul arasında mekik

dokuyor. 60'ların ve 70'lerin kadın şarkıcılarını araştırıyor. Araştırmaların web sitesinde
yayınlıyor. Hikaye de burada başlıyor... Binicewicz İstanbul seyahatleri sırasında "Garip
Anam" adlı şarkıyı duyunca şaşkınlık içinde kalıyor....

Esmeray'ın sesi başka bir gezegenden..

Şarkıya, şarkıcının sesine hayran kalıyor. Binicewicz'in duyduğu şarkı ve ses Esmeray'a ait.
Polonyalı antropolojist "Derin ve üzgün bir ses, piyanoya eşlik ediyor, bass ve perküsyonla"
diyor. Ona göre Esmeray'ın sesi başka gezegenden.

The untold story of "Afro-Turk" Esmeray, which amazed a Polish woman

26.03.2016

Polish cultural anthropologist Kornelia Binicewicz travels back and forth between Krakow
and Istanbul. She researches women singers of the 60s and 70s. She publishes her findings
on her website. And that’s where the story begins ... On one of her trips to Istanbul,
Binicewicz was astonished upon hearing the song "Garip Anam [My Strange/Foreign
Mother]"…

Esmeray's voice was from another world

She was in awe of the song, and the singer’s voice of the singer. The song and voice that
Binicewicz heard belonged to Esmeray. "A deep and sad voice accompanies the piano,
alongside bass and percussion," says the Polish anthropologist. According to her, Esmeray's
voice was from another planet.

Kim bu kadın diye soruyor...

Binicewicz İstanbul'da küçük bir müzik dükkanında bulduğu bu kaydı satın alıyor, sonrada
dükkan sahibine soruyor: "Kim bu kadın?" 1960 ila 70'ler arasında Türk kadın müzisyenleri
araştıran Binicewicz duyduklarından sonra araştırmalarının büyük bölümünü Esmeray'a
ayırıyor. Kadıköy'de Eminönü'de onun albümlerini arayıp bir bir satın alıyor.

“Who is this woman?” she wondered

Binicewicz buys the record which she found in a small music shop in Istanbul, then asked the
shopkeeper: "Who is this woman?" Binicewicz, who studies Turkish female musicians from
the 1960s to the 70s, dedicated a large portion of her work to Esmeray after having heard
her. She looks for her albums in Eminönü and in Kadıköy and purchased them one by one.

Hikayesi çok daha karışık

Binicewicz'in Esmeray yorumu şöyle: O büyüleyici bir sese sahip, sanki bir caz vokalisti gibi.
Binicewicz, Türk halkının Esmeray'ı askerlikle ilgili söylediği "Gel Tezkere Gel" şarkısıyla
hatırladığını belirtiyor ve ekliyor "Ancak onun hikayesi çok çok daha karışık."
Her story is much more complicated
Binicewicz's understand of Esmeray is as follows: She has an enchanting/ mesmerising voice
similar to a jazz vocalist. Binicewicz states that the Turkish people remember Esmeray for
her song "Gel Tezkere Gel" “Come quick”, which she sang about military service. She adds,
"But his story is much more complicated."

Evi müzik dolu bir kadın

Esmeray kariyerine 1960'larda bir aktris olarak başlamıştı. Oğlu Kaan Diriker bir röportajda
annesi için müziğin hep vazgeçilmez olduğunu söylemişti. Esmeray'ın evi müzik doluydu.
Klasik, caz, blues ve Türk sanat müziği.

A woman whose house is full of music

Esmeray started her career as an actress in the 1960s. Her son, Kaan Diriker, said in an
interview that music has always been indispensable for his mother. Esmeray's house was
always full of music. Classical, jazz, blues and Turkish classical music.

Son Afro-Türkler

1949 Emirgan doğumlu olan Esmeray'ın ataları Faslı. Binicewicz Türklerin Esmeray'a "Afro-Türk"
dediğini belirtiyor.

Afro-Türk'ler büyük Osmanlı göç hareketinin bir parçası olarak köle ticaretiyle İstanbul'a ayak
basmıştı. Osmanlı Devleti'nin çökmesiyle geride kalan tüm azınlıklar ulusal bir kimlik altında
birleştirildi. Afro-Türkler de bunun bir parçası oldu.

Afro-Türk yazar ve aktivist Mustafa Olpak'a göre Türkiye'de yaşayan 2 bin Afrika asıllı Türk kaldı.
Bunların çok azı İstanbul'da yaşıyor.

Latest Afro-Turks

Esmeray was born in 1949 in Emirgan and her ancestors are Moroccan. Binicewicz states that
the Turks call Esmeray "Afro-Turk".

Afro-Turks landed in Istanbul with the slave trade as part of the great Ottoman immigration
movement. With the collapse of the Ottoman Empire, all minorities left behind were united
under a national identity. Afro-Turks also became a part of it.

Turkish writer and activist Mustafa Olpak African-based African descent living in Turkey, 2
thousand Turks stayed. Very few of them live in Istanbul.

Arap Kızı şarkısını söylediğine inanamıyor

Binicewicz, Esmeray'ın 13,5 (Arap Kızı) adlı şarkısına dikkatleri çekiyor. Şanar Yurdatapan'ın
1976'da yazdığı bu şarkının sözleri ne kadar ironik diyor ve ekliyor "Esmeray siyahi bir Türk
kadın olmanın ne anlama geldiğini farklı bir düzeyde anlatıyor" diyor.

She couldn’t believe she sang a song called Arap Kızı (Black Girl)
Binicewicz draws attention to Esmeray's song 13.5 (Arab Girl). She points how ironic the
lyrics of the song are, which were written by Şanar Yurdatapan in 1976, and adds, "Esmeray
describes what it means to be a black Turkish woman on a different level."

yağmur yağıyor seller akıyor İt's raining, flooding

arap kızı camdan bakıyor An Arab girl is looking through the
window
işte benim arap bacı here is my arab sister
saçlar kıvır kıvır, dudaklar kırmızı hair is curly, lips are red
gözler boncuk boncuk, dişler inci dizi eyes round, teeth pearl string
alnıma yazılmış bir kara yazı a black writing written on my forehead

korkar kaçar çoluk çocuk get scared, run away, children

bir çimdik 13,5 a pinch 13.5
rengim kara olsun varsın let my color be black (if it must)
yeter ki kalbim kara olmasın as long as my heart is not black

annecim aman geliyor öcü Mommy, oh my bogeyman is coming

öcü değilse arap bacı if not a bogeyman, the Black woman
bacının hakkı yok rahat yaşamaya The sister has no right to live comfortably
bacının hakkı yok kalp taşımaya sister has no right to bear heart

yağmur yağıyor seller akıyor it's raining, flooding

arap kızı camdan bakıyor Arab girl is looking through the window

korkar kaçar çoluk çocuk get scared, run away, children

bir çimdik 13,5 a pinch 13.5

rengim kara olsun varsın let my color be black
yeter ki bahtım kara olmasın as long as my fortune is not black

TRT sansürledi

TRT'nin Toplu İğne Şarkı Yarışmasını "Unutama Beni" şarkısıyla kazandığından bahsediyor ve şarkıyı
eşi Semi Diriker'e yazdığını vurguluyor. Bu başarısının üstünden çok geçmeden Esmeray'ın TRT
tarafından yasaklı şarkıcılar listesine girdiğini büyük bir şaşkınlık içinde anlatıyor. TRT'ye göre
Esmeray'ın müziği uygunsuz.

TRT censored

He mentions that he won TRT's Pinning Song Contest with his song "Forget Me" and emphasizes that
he wrote the song to his wife Semi Diriker. He tells in great surprise that Esmeray was included in the
banned singers list by TRT not long after this success. According to TRT, Esmeray's music is
inappropriate.
Esmeray demek...

Polonyalı kültürel antropolog izlenimlerinin Esmeray'ın 2002'de hayatını kaybettiği bilgisiyle

tamamlıyor ve Esmeray'ı şöyle özetliyor. "Hayatı boyunca insanlarına ülkesinde farklı olmanın ne
kadar önemli olduğunu anlatmaya çalışmış. O saygıyı ve övgüyü hak ediyor. Aynı zamanda o bir
sosyal eşitlik elçisi" diyor.

Esmeray means ...

The Polish cultural anthropologist completes his impressions with the knowledge that Esmeray died
in 2002 and summarizes Esmeray as follows. "Throughout his life he tried to tell his people how
important it was to be different in his country. He deserves respect and praise. He is also a social
equality ambassador," he says.