• Επιλογή των κατάλληλων στατιστικών τεστ

Ανάλογα με το είδος των τιμών της Εξαρτημένης Μεταβλητής, επιλέγεται και η κατάλληλη κατηγορία στατιστικών
τεστ για την επιτέλεση της Διερευνητικής Στατιστικής

Αν η Εξαρτημένη μεταβλητή είναι ποσοτική/κλίμακας, τότε μπορούμε να επιλέξουμε Παραμετρικά Τεστ.

Αν η Εξαρτημένη μεταβλητή είναι ποιοτική/κατηγορική, τότε δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε Παραμετρικά

Τεστ, και επιλέγουμε Μη Παραμετρικά Τεστ

• Παραμετρικά Τεστ

Τα Παραμετρικά Τεστ θεωρούνται πιο ισχυρά και πιο αξιόπιστα.

Οι τιμές των εξαρτημένων μεταβλητών θα καθορίσουν ποιο συγκεκριμένο στατιστικό τεστ είναι κατάλληλο

Αν η ανεξάρτητη μεταβλητή είναι κατηγορική με μόνο δύο τιμές (π.χ. το φύλο), τότε το κατάλληλο στατιστικό τεστ
είναι το Τ-τεστ.

Έτσι, αν θέλουμε να ελέγξουμε αν π.χ. τα δύο φύλα εμφανίζουν συστηματική διαφοροποίηση ως προς την
επίδοση των μαθητών στα Αρχαία Ελληνικά, τότε χρησιμοποιούμε Τ-τεστ

• Παραμετρικά Τεστ

Αν η ανεξάρτητη μεταβλητή είναι κατηγορική με τρεις η παραπάνω τιμές (π.χ. οι γειτονιές μίας πόλης, τα σχολεία
διαφορετικών χωριών), τότε το κατάλληλο στατιστικό τεστ είναι η Ανάλυση Διακύμανσης (ANOVA-τεστ).

Για την ολοκλήρωση της στατιστικής ανάλυσης, θα πρέπει να εκτελεστούν και σχετικά Post-Hoc Tests, τα οποία
είναι μέρος της Ανάλυσης Διακύμανσης, τα οποία θα φανερώσουν και ποιες υποκατηγορίες της ανεξάρτητης
μεταβλητής διαφοροποιούνται στατιστικά από τις υπόλοιπες.

Έτσι, αν θελήσουμε να ελέγξουμε ποια σχολεία της Πάτρας έχουν πάει στατιστικά σημαντικά καλύτερα στις
πανελλαδικές εξετάσεις του πρώτου επιστημονικού πεδίου, τότε θα κάνουμε τεστ Ανάλυσης Διακύμανσης, με
ενεργοποιημένο το Tuckey Post Hoc Test.

Σε περίπτωση που θέλουμε να δούμε αν η μεταβολή μίας ανεξάρτητης μεταβλητής κλίμακας -όπως για
παράδειγμα η ηλικία- επηρεάζει την μεταβολή μίας εξαρτημένης μεταβλητής κλίμακας, σ’ αυτή την περίπτωση
χρησιμοποιούμε τεστ Συντελεστή Συσχέτισης (Correlation Test).

Έτσι, αν θέλουμε να δούμε κατά πόσο η κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας από μετανάστες μαθητές συσχετίζεται
με τον χρόνο που περνάτε με ελληνόφωνους συμμαθητές τους, τότε θα πραγματοποιήσουμε τεστ συντελεστή
συσχέτισης.

Αν υποψιαζόμαστε ότι μία εξαρτημένη μεταβλητή κλίμακας επηρεάζεται ταυτόχρονα από παραπάνω από μία
ανεξάρτητη μεταβλητή, και θέλουμε να διαπιστώσουμε ποιο είναι το ποσοστό επηρεασμού της κάθε μίας
ανεξάρτητης μεταβλητής, τότε εκτελούμε Ανάλυση Πολλαπλής Παλινδρόμησης (multiple analysis Regression
Test).

Για τη συγκεκριμένο τεστ, υπάρχουν διάφορες προϋποθέσεις, όπως:

i. οι ανεξάρτητες μεταβλητές πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους.

ii. Οι ανεξάρτητες μεταβλητές πρέπει να είναι κλίμακας. Σε περίπτωση που είναι

κατηγορικές, μετατρέπονται σε μεταβλητές κλίμακας μα τη δημιουργία dummy vasriables.

Οι ανεξάρτητες μεταβλητές πρέπει να εμφανίζουν κανονική κατανομή.

Αν υποψιαζόμαστε ότι μία εξαρτημένη μεταβλητή κλίμακας επηρεάζεται ταυτόχρονα από παραπάνω από μία
ανεξάρτητη μεταβλητή, και θέλουμε να διαπιστώσουμε ποιο είναι το ποσοστό επηρεασμού της κάθε μίας
ανεξάρτητης μεταβλητής, τότε εκτελούμε Ανάλυση Πολλαπλής Παλινδρόμησης (Regression Test).
 Αν λοιπόν θέλουμε να ελέγξουμε κατά πόσο η επίδοση των μαθητών στα Μαθηματικά εξαρτάται από την
αλληλεπίδραση της συνολικής επίδοσης των μαθητών σε όλα τα μαθήματα, του φύλου τους και του ύψους τους,
τότε εκτελούμε, ανάλυση πολλαπλής απομόνωσης στην οποία το φύλο θα πρέπει να μετατραπεί σε δύο dummy
variables, μία του αρσενικού φύλου και μία του γυναικείου

• Μη παραμετρικά Τεστ

Αν η εξαρτημένη μεταβλητή είναι κατηγορική, τότε θα πραγματοποιηθούν μη παραμετρικά τεστ. Το πιο

συνηθισμένο είναι το χ2 τεστ (Chi square Test)

• Παραπομπή

https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/5363/1/01_chapter_07.pdf

(από το 7.2.1.3 και μετά)

Βασικές έννοιες της Στατιστικής επιστήμης

ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ή ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ ή ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

• Ο έλεγχος του πιθανού συσχετισμού μίας ή παραπάνω παραμέτρων με τις τιμές ενός συνόλου
δεδομένων, μέσα από τη μελέτη ενός δείγματος του

• Για παράδειγμα, ξέροντας τη βαθμολογία των μαθητών της Γ΄ Γυμνασίου του σχολείου μου στο
μάθημα της γλώσσας, θέλω να ελέγξω κατά πόσο το φύλο συσχετίζεται με τη βαθμολογία τους, ή αλλιώς, αν ένα από
τα δύο φύλα (αγόρια / κορίτσια) τα πήγε καλύτερα από το άλλο.

• Την απάντηση στα παραπάνω ερώτημα μπορεί να μου τη δώσει η επαγωγική στατιστική

• Βασικές έννοιες: Μεταβλητή (εξαρτημένη – ανεξάρτητη)

• Μεταβλητή ονομάζουμε κάθε μία παράμετρο που προσδιορίζει το σύνολο των δεδομένων μας

• Στο παραπάνω παράδειγμα, κατ’ αρχάς, οι ίδιοι οι βαθμοί των εξετάσεων στο μάθημα της
γλώσσας είναι μία μεταβλητή. Το φύλο των μαθητών είναι άλλη μία μεταβλητή, το τμήμα στο οποίο ανήκουν, η
μόρφωση των γονιών τους, η/ο καθηγήτρια/ης που τους δίδαξαν το μάθημα –αν δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο-, οι ώρες
που προετοιμάστηκε κάθε ένας από τους μαθητές, όλες οι παραπάνω παράμετροι, και πάρα πολλές ακόμη, είναι
μεταβλητές, τις οποίες θα μπορούσα να ελέγξω, με τη βοήθεια της στατιστικής, για να δω αν συσχετίζονται με την
επίδοση των μαθητών στις συγκεκριμένες εξετάσεις.

• Ακόμη και το ύψος των μαθητών ή το χρώμα των μαλλιών τους, ή αν είναι δεξιόχειρες ή
αριστερόχειρες είναι μεταβλητές. Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια –και πολλές φορές στον κοινό νου- του
ερευνητή να αποφασίσει ποιες από αυτές θα ελέγξει αν συσχετίζονται με την επίδοσή τους στις εξετάσεις της
γλώσσας.

• ΠΡΟΣΟΧΗ!!!! Ο συσχετισμός δε σημαίνει αυτοματικά και μία αιτιοκρατική σχέση! Αν η

στατιστική ανάλυση μου φανερώσει ότι οι πιο ψηλοί μαθητές έγραψαν καλύτερα από τους πιο κοντούς, αυτό δε
σημαίνει ότι η αιτία της καλύτερης απόδοσης είναι το ύψος!!!

• Εξαρτημένη μεταβλητή: Εξαρτημένη θεωρείται η μεταβλητή στην οποία εστιάζεται η έρευνά

μας. Είναι η μεταβλητή που προσπαθούμε να κατανοήσουμε από τι επηρεάζεται.

• Στο παραπάνω παράδειγμα, εξαρτημένη μεταβλητή είναι η βαθμολογία των μαθητών στο
μάθημα της γλώσσας.
• Εξαρτημένη μεταβλητή: Εξαρτημένη θεωρείται η μεταβλητή στην οποία εστιάζεται η έρευνά
μας. Είναι η μεταβλητή που προσπαθούμε να κατανοήσουμε από τι επηρεάζεται.

• Στο παραπάνω παράδειγμα, εξαρτημένη μεταβλητή είναι η βαθμολογία των μαθητών στο
μάθημα της γλώσσας.

• Ανεξάρτητη μεταβλητή: Ανεξάρτητη μεταβλητή θεωρείται κάθε παράμετρος που θα μπορούσε

να επηρεάσει τις τιμές της εξαρτημένης μεταβλητής. Στο παραπάνω παράδειγμα, ανεξάρτητες μεταβλητές είναι η
επίδοση του μαθητή κατά τη διάρκεια της χρονιάς, οι ώρες προετοιμασίας πριν τις εξετάσεις, ο/η καθηγητής/τρια
που δίδασκαν το μάθημα κατά τη διάρκεια της χρονιάς, το φύλο των μαθητών, το μορφωτικό επίπεδο των γονιών
τους, ακόμη και το ύψος τους, και το αν είναι δεξιόχειρες ή αριστερόχειρες.

• Συνήθως, η επιλογή και διερεύνηση του ρόλου των ανεξάρτητων μεταβλητών προκύπτει από το
θεωρητικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται όλη η έρευνα. Για παράδειγμα, αν η έρευνα καθορίζεται από ένα
κοινωνιολογικό / εκπαιδευτικό θεωρητικό πλαίσιο, μάλλον είναι απίθανο να συμπεριληφθεί η διερεύνηση του ρόλου
του ύψους ή του χρώματος των μαλλιών. Αντίθετα, σε μία έρευνα ιατρικής φύσης, οι παραπάνω δύο παράμετροι
είναι πολύ πιθανό να συμπεριληφθούν.

• Ανάλογα με το είδος των τιμών τους, οι μεταβλητές χωρίζονται σε Ποιοτικές και σε Ποσοτικές

• Ποιοτικές Μεταβλητές ονομάζονται εκείνες που οι τιμές τους προσδιορίζουν κατηγορίες, όπως
το φύλο, οι ομάδες αίματος, τα είδη του λόγου.

• Ποσοτικές Μεταβλητές ονομάζονται εκείνες που οι τιμές τους προσδιορίζουν αριθμητικές

τιμές, όπως το μήκος, ο χρόνος, το βάρος, η βαθμολογία ενός διαγωνίσματος, η θερμοκρασία, ο αριθμός των
μαθητών μίας τάξης ή ενός σχολείου.

• Οι Ποιοτικές μεταβλητές, διαχωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες: Στις Κατηγορικές και στις

Διατάξιμες

• Κατηγορικές Μεταβλητές ονομάζονται εκείνες που οι κατηγορίες που προσδιορίζουν δεν

ιεραρχούνται, αλλά θεωρούνται ισότιμες, όπως για παράδειγμα, το φύλο, οι γειτονιές μίας πόλης, οι ομάδες αίματος,
το χρώμα μαλλιών κλπ.

• Διατάξιμες Μεταβλητές ονομάζονται εκείνες που επιτρέπουν την ιεράρχηση των κατηγοριών
που τις περιγράφουν, όπως τα επίπεδα εκπαίδευσης (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια) ή οι κοινωνικές
τάξεις (εργατική, μεσαία, ανώτερη).

• Ποσοτικές μεταβλητές: Συνεχείς ή Διακριτές

Οι ποσοτικές μεταβλητές μπορούν κι αυτές με τη σειρά τους να κωδικοποιηθούν σε δύο υποκατηγορίες, στις
Συνεχείς Μεταβλητές, και στις Διακριτές Μεταβλητές (ή Μεταβλητές Κλίμακας).

Συνεχείς Μεταβλητές είναι εκείνες που μπορούν να πάρουν οποιαδήποτε τιμή ενός διαστήματος, όπως ο χρόνος, το
βάρος, το ύψος, η ταχύτητα

Διακριτές Μεταβλητές είναι εκείνες που οι τιμές τους είναι ένας πεπερασμένος και ακέραιος αριθμός
διαβαθμισμένων τιμών, όπως ο αριθμός των μαθητών μίας τάξης ή ο αριθμός των παιδιών μίας οικογένειας.