Παπαδημητρίου Κατερίνα

Διατύπωση ερευνητικού ερωτήματος/υποθέσεων

Α) Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας το ψυχολογικό φαινόμενο το οποίο θα

μελετηθεί με πειραματική (υπό την μορφή παρεμβάσεως) και με συσχετιστική μέθοδο
είναι η σχέση της ακαδημαϊκής αυτοαντίληψης με την ακαδημαϊκή επίδοση των
μαθητών/ριών. Το ερευνητικό ερώτημα είναι το εξής:
Υπάρχει σχέση μεταξύ ακαδημαϊκής αυτοαντίληψης (academic self-consept)
και ακαδημαϊκής επίδοσης των μαθητών/ριών;
Β) Λαμβάνοντας υπόψιν το ερευνητικό ερώτημα αλλά και το γεγονός ότι θα
εξεταστεί υπό το πρίσμα της πειραματικής μεθόδου, η υπόθεση διαμορφώνεται ως
εξής:
H: Η ενίσχυση της ακαδημαϊκής αυτοαντίληψης σχετίζεται θετικάβελτιώνει
με την ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών/ριών.
Γ) Λαμβάνοντας υπόψη το ερευνητικό ερώτημα αλλά και το γεγονός ότι θα
εξεταστεί υπό το πρίσμα της διαχρονικής χιαστί έρευνας, η υπόθεση έχει την
παρακάτω μορφή:
H: Η ακαδημαϊκή αυτοαντίληψη των μαθητών/ριών στην πέμπτη τάξη θα
προβλέψει την ακαδημαϊκή τους επίδοση στην έκτη τάξη και η ακαδημαϊκή επίδοση
των μαθητών στην Πέμπτη τάξη θα προβλέψει την ακαδημαϊκή τους αυτοαντίληψη
στην έκτη τάξη.

Σχεδιασμός πειραματικής μεθόδου

Το πειραματικό σχέδιο που θα υιοθετηθεί για την διεξαγωγή της έρευνας είναι
η δημιουργία δύο ομάδων (πειραματική-ελέγχου) με ελέγχους πριν και μετά. Πιο
συγκεκριμένα, το σύνολο των υποκειμένων που θα συμμετάσχει στην πειραματική
έρευνα, η οποία θα πραγματοποιηθεί υπό την μορφή παρέμβασης, θα χωριστεί σε δύο
ομάδες (πειραματική-ελέγχου) στις οποίες θα πραγματοποιηθούν μετρήσεις τόσο της
ανεξάρτητης μεταβλητής (ακαδημαϊκή αυτοαντίληψη) όσο και της εξαρτημένης
(ακαδημαϊκή επίδοση) πριν αλλά και μετά την διεξαγωγή της παρέμβασης. H
πειραματική ομάδα θα λάβει μία μορφή παρέμβασης για την ενίσχυση της
ακαδημαϊκής αυτοαντίληψης ενώ η ομάδα ελέγχου δεν θα λάβει κάποιου είδους
παρέμβαση αλλά θα εμπλακεί σε μια άσχετη δραστηριότητα (χορευτικές
δραστηριότητες). Η κατανομή των υποκειμένων στις ομάδες θα γίνει τυχαία
πραγματοποιώντας έμμεσο χειρισμό μόνο με βάση το φύλο προκειμένου να
εξασφαλιστεί ίσος αριθμός αγοριών-κοριτσιών και στις δύο ομάδες. Η ίση κατανομή
των υποκείμενων με βάση το φύλο μειώνει την επίδραση του φύλου στην εξαρτημένη
μεταβλητή. Οι μετρήσεις της ανεξάρτητης και της εξαρτημένης μεταβλητής πριν την
διεξαγωγή της παρέμβασης και στις δύο ομάδες πραγματοποιείται προκειμένου να
διερευνηθεί το επίπεδο αυτών πριν την διενέργεια του πειραματικού σχεδίου.
Αντίστοιχες μετρήσεις των δύο μεταβλητών και στις δύο ομάδες μετά το πέρας της
παρέμβασης παρέχει την δυνατότητα μέτρησης της επίδρασης της ανεξάρτητης στην
εξαρτημένη μεταβλητή και στην εξαγωγή συμπερασμάτων ότι αυτή οφείλεται
πράγματι στην παρέμβαση.

Κριτήρια συμπερίληψης/αποκλεισμού
Η συμμετοχή των υποκειμένων στην έρευνα πραγματοποιείται με βάση τα
παρακάτω κριτήρια:
I. Το φύλο των υποκειμένων (και τα δύο φύλα συμμετέχουν στην πειραματική
μέθοδο ενώ απαιτείται ίσος αριθμός αγοριών και κοριτσιών με στόχο την ίση
κατανομή αυτών στην πειραματική ομάδα και την ομάδα ελέγχου)
II. Η ηλικία των υποκειμένων (οι μαθητές/ριες είναι ηλικίας 10-12 ετών μιας και
όπως έχει προκύψει από σχετική έρευνα, οι μαθητές/ριες παρουσιάζουν
σημαντική πτώση της ακαδημαϊκής τους αυτοαντίληψης μεταξύ 5 ης και 6ης
τάξης) (Postigo et all., 2022).
III. Η σύμφωνη γνώμη των ίδιων των μαθητών/ριών αλλά και των γονέων όπως
αυτή προαπαιτείται με βάση τους κανόνες δεοντολογίας για την διεξαγωγή
μιας επιστημονικής έρευνας.

Τα κριτήρια αποκλεισμού με βάση τα οποία πραγματοποιήθηκε η επιλογή του

δείγματος είναι τα εξής:
I. Οι μαθητές/ριες οι οποίοι/ες έχουν διαγνωστεί από τον αρμόδιο φορέα
(ΚΕΔΑΣΥ) με Μαθησιακές Δυσκολίες ή κάποιου είδους αναπτυξιακή
διαταραχή. Το κριτήριο αυτό τέθηκε όχι μόνο λόγω της ανομοιογένειας που
θα προέκυπτε στις δύο ομάδες αλλά και δεδομένου ότι θα έπρεπε να ληφθούν
 υπόψιν οι Μαθησιακές Δυσκολίες ή οποιαδήποτε αναπτυξιακή διαταραχή ως
επιπρόσθετη ανεξάρτητη μεταβλητή που μπορεί να έχει στατιστικώς
σημαντική επίδραση στην εξαρτημένη.
II. Οι μαθητές/ριες οι οποίοι ανήκουν στις πρώτες τάξεις της πρωτοβάθμιας
εκπαίδευσης οι οποίοι/ες ενδεχομένως να μην παρέχουν σαφείς πληροφορίες
για την ανεξάρτητη μεταβλητή με βάση το επιλεχθέν ερωτηματολόγιο της
έρευνας.

Η κλίμακα ακαδημαϊκής αυτοαντίληψης (Academic Self-Concept Scale (ASCS)

όπως αυτή σχεδιάστηκε από τους Marsh & και Shavelson (), θα χρησιμοποιηθεί για
την μέτρηση της ανεξάρτητης μεταβλητής (Hanan et all, 2016). Το ερωτηματολόγιο
θα μεταφραστεί στα ελληνικά για τις ανάγκες του δείγματος ενώ από τις 3 επιμέρους
κατηγορίες (ακαδημαϊκή, κοινωνική, σωματική) θα συμπεριληφθεί μόνο η
ακαδημαϊκή. Το εργαλείο μέτρησης αποτελείται από 20 ερωτήσεις ενώ οι απαντήσεις
αποτυπώνονται σε μία κλίμακα 4 σημείων.
Η κλίμακα αξιολόγησης της ακαδημαϊκής επίδοσης (Academic Performance
Rating Scale (APRS) όπως αυτή σχεδιάστηκε από τους Paul, Rapport, & και Perreillo
(), θα χρησιμοποιηθεί για την μέτρηση της εξαρτημένης μεταβλητής (Hanan et all,
2016). Το ερωτηματολόγιο θα διανεμηθεί στον/ην εκπαιδευτικό της εκάστοτε τάξης
πριν και μετά την διεξαγωγή της παρέμβασης. H κλίμακα αποτελείται από 19
στοιχεία ενώ το κάθε στοιχείο βαθμολογείται σε μία κλίμακα 1-6 (1 = ποτέ ή φτωχό,
6= συχνά ή άριστα).
Προκειμένου να εξασφαλιστούν τα υψηλότερα επίπεδα εσωτερικής εγκυρότητας
θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν κατά τον σχεδιασμό της έρευνας ανεξάρτητες
μεταβλητές οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν το επίπεδο επίδρασης της ακαδημαϊκής
αυτοαντίληψης στην ακαδημαϊκή επίδοση. Αρχικά, η κατανομή του δείγματος στις
δύο ομάδες πραγματοποιείται τυχαία. Ο έμμεσος χειρισμός των συμμετεχόντων με
βάση το φύλο έχει ως στόχο την μείωση της επίδρασης του φύλου στην εξαρτημένη
μεταβλητή. Προκειμένου να εξουδετερωθεί η απειλή της ωρίμανσης (maturation), η
πειραματική έρευνα θα έχει όσο το δυνατόν μικρότερη διάρκεια εξασφαλίζοντας
παράλληλα ότι αυτή είναι κατάλληλη για την εξαγωγή συμπερασμάτων. H
παρέμβαση η οποία θα διεξαχθεί στην πειραματική ομάδα θα αποτελείται από
διαφορετικές δοκιμασίες ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος οι συμμετέχοντες/ουσες να
θυμούνται της απαντήσεις, γεγονός το οποίο ασκεί επίδραση στην εξαρτημένη
μεταβλητή. Μεταβλητές περιβάλλοντος (πχ. θόρυβος) οι οποίες μπορεί να
επηρεάσουν την εξαρτημένη μεταβλητή σε περίπτωση που είναι αδύνατο να
εξουδετερωθούν θα παραμείνουν σταθερές και θα συμπεριληφθούν στις μετρήσεις.
Το εργαλείο μέτρησης θα είναι το ίδιο πριν και μετά την διεξαγωγή της παρέμβασης
αποφεύγοντας τυχόν διαφορές που μπορεί να οφείλονται στην διαφορετική έκδοση
αυτού ενώ ο ίδιος ο σχεδιασμός της παρέμβασης βασίζεται στην χρονική ακολουθία
μιας και αλλαγές στην ανεξάρτητη μεταβλητή είναι υπεύθυνες για τυχόν αλλαγές που
θα παρουσιαστούν στην εξαρτημένη.

Διαχρονική Χιαστή Έρευνα

Το δείγμα στο οποίο θα βασιστεί η έρευνα είναι μαθητές/ριες της Ε΄ τάξης
μιας σχολικής μονάδας πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η μέτρηση της ακαδημαϊκής
αυτοαντίληψης θα πραγματοποιηθεί με την χρήση της κλίμακας ακαδημαϊκής
αυτοαντίληψης (Academic Self-Concept Scale) η οποία συμπληρώνεται από τους/ις
ίδιους/ες τους μαθητές/ριες ενώ η μέτρηση της ακαδημαϊκής επίδοσης θα
πραγματοποιηθεί με την χρήση της κλίμακας αξιολόγησης ακαδημαϊκής επίδοσης
(Academic Performance Rating Scale) η οποία συμπληρώνεται από τον/ην
εκπαιδευτικό της τάξης. Η μέτρηση των δύο μεταβλητών αλλά και η σχέση μεταξύ
αυτών θα πραγματοποιηθούν με απόσταση ενός χρόνου ενώ η έρευνα θα έχει την
παρακάτω μορφή (βλ. σχήμα 1).
Προκειμένου να καταλήξουμε σε συμπεράσματα αιτιότητας αλλά και
αντίστροφης αιτιότητας κρίνεται αναγκαία όχι μόνο η εξέταση συγχρονικών σχέσεων
αλλά και η εξέταση της σχέσης μεταξύ των ίδιων μεταβλητών όπως αυτή
αναπτύσσεται μέσα στο χρόνο. Ταυτόχρονα, ελέγχονται πιθανές αλλαγές της
ανεξάρτητης και της εξαρτημένης μεταβλητής μέσα στο χρόνο ώστε να καταλήξουμε
σε συμπεράσματα αιτιότητας ή ενναλακτικών υποθέσεων αιτιότητας (αντίστροφη
αιτιότητα). Η διαχρονική χιαστή έρευνα εξασφαλίζει χρονική ακολουθία αλλά τα
αποτελέσματα αυτής μπορεί να διαφοροποιούνται αν ελέγξουμε και ένα τρίτο
παράγοντα ο οποίος δεν συνυπολογίζεται στην έρευνα.
Σχήμα 1.
 Βιβλιογραφία

Hanan R., Shabana K & Mona N. (2016). Relationship between Academic

Self-Concept and Students’ Performance among School Age Children. American
Journal of Nursing Science, 5(6), 295-302. doi:10.11648/j.ajns.20160506.19

Postigo, Á., Fernández Alonso, R., Fonseca-Pedrero, E., González-Nuevo C.

& Muñiz, J. (2022). Academic Self-Concept Dramatically Declines in Secondary
School: Personal and Contextual Determinants. International Journal of
Environmental Research and Public Health 19, 1-13. https://doi.org/10.3390/
ijerph19053010