BOTANIKA FARMACEUTYCZNA

WYKŁAD: 10
DATA: 14.12.11
Opracowanie: Ola Tomczak

Typy procesów stosowanych w produkcji metodami kultur in vitro roślin

Przykład
Typ procesu Rodzaj kultury
Roślina Produkt
Produkcja Panax ginseng Biomasa o dużej
kalus
biomasy (Wszechlek) zawartości ginsenozydów
Produkcja Raphanus
korzenie peroksydaza
enzymów (rzodkiew)
Lithospermum
Biosynteza zawiesina szikonina
erythrorhizon
de novo komórkowa (czerwony barwnik)
(nawrot)
Biosynteza zawiesina Coleus blumei Kwas rozmarynowy
z prekursorów komórkowa (pokrzywka brazylijska) z fenyloalaniny
- zawiesina
komórkowa
- korzenie
transformowane
- komórki Digitalis lanata -metylodigoksyna
biotransformacja
immobilizowane (naparstnica wełnista) z -metylodigitoksyny
- mikrosomy
immobilizowane
- enzym
immobilizowany

FITOALEKSYNY:
 pyton – gr. roślina, alexein – ochraniać
 niskocząsteczkowe związki przeciwdrobnoustrojowe syntetyzowane i gromadzone
przez roślinę pod wpływem drobnoustrojów (grzybów i bakterii)
 przykładowe fitoaleksyny:
 pisatin
 phaseollin
 orchinol
 ipomeamarone
 rishitin
 capsidiol
 safynol
 benzoic acid
 resweratrol (występuje w czerwonym winie, działanie przeciwgrzybiczne)

1
  mogą być wytwarzane przez rośliny pod wpływem elicytorów biotycznych
i abiotycznych

ELICYTORY

BIOTYCZNE ABIOTYCZNE

- grzyby - sole metali ciężkich (np. HgCl2)

- bakterie - inhibitory oddychania (NaF, KCN)
- urazy mechaniczne
Substancje wielkocząsteczkowe - promienie UV
pochodzące z grzybów i bakterii - detergenty
(np. chityna, polipeptydy, kwas jasmonowy, - antybiotyki
jasmonian metylu) - regulatory wzrostu roślin
- szok termiczny

METABOLITY WTÓRNE produkowane w roślinnych kulturach in vitro.

 Szikonina (naftochinon) – Lithospermum erythrorhizon (Boraginaceae) – 1,5 %

szikoniny w roślinie (zbiór po 5 latach) – w in vitro, po 3 tygodniach i 14%
szikoniny w roślinie.
 Kwas rozmarynowy (pochodna kwasu cytrynowego) – Coleus blumei
(Lamiaceae) – in vivo: 4%, in vitro: 27%
 Berberyna (alkaloid) – Coptis japonica (Ranunculaceae) – in vitro: 3%, in vivo:
15%.

INŻYNIERIA GENETYCZNA ROŚLIN

2
ROŚLINY TRANSGENICZNE
 Modyfikacja Bt uodparnia kukurydzę na szkodniki owadzie (omacnica
prosowianka)
 Soja odporna na herbicydy – najczęściej uprawiana roślina transgeniczna

TRANSFORMACJA GENETYCZNA ROŚLIN ZA POŚREDNICTWEM

AGROBACTERIUM TUMEFACIENS I A. RHIZOGENES

 Bakteria glebowa A. tumefaciens (G-) powoduje powstawanie narośli rakowych na

szyjkach korzeniowych roślin nago- i okrytozalążkowych dwuliściennych.
Przyczyną jest transformacja genetyczna wywołana wbudowaniem odcinka
T-DNA plazmidu Ti bakterii do genomu jądrowego rośliny.

ROŚLINY TRANSGENICZNE

3
TRANSFORMACJA TRWAŁA GENOMU JĄDROWEGO
- otrzymywanie transgenicznego tytoniu za pośrednictwem A. tumefaciens.

1. Wycinanie krążków z liścia.

2. Krążki liścia inkubowane z Agrobacterium z obcym genem.
3. Indukcja rozwoju pędów (przewaga cytokinin).
4. Pędy przeniesione na pożywkę ukorzeniającą (przewaga auksyn).
5. Ukorzenione pędy.
6. Rośliny przeniesione do gleby.

- transformacja genetyczna za pośrednictwem A. rhizogenes.

 Powoduje powstawanie korzeni włośnikowatych (transformowanych) w miejscu
zakażenia poprzez transfer T-DNA plazmidów do genomu jądrowego.
 Hodowla in vitro korzeni włośnikowatych:
 Nie wymaga regulatorów wzrostu
 Wydajna produkcja metabolitów wtórnych
 Większa stabilność genetyczna niż u hodowli kalusowych czy zawiesinowych

SYSTEMATYKA ROŚLIN
HISTORIA

Theophrastus (370 – 285 p.n.e.) – „ojciec botaniki”, kształcony przez Platona i Arystotelesa.
Klasyfikacja roślin jako drzewa, krzewy, półkrzewy i zioła.

Dioscorides (I wiek) – lekarz armii rzymskiej. Opisał 600 taksonów, „De Materia Medica”.

Linneusz (1707 – 1778) – klasyfikacja roślin według organów reproduktywnych, 24 klasy

opisane w „Speciec Plantarum” (1753). Wprowadzenie dwuczłonowego nazewnictwa
gatunków roślin.

SYSTEMY KLASYFIKACJI

System sztuczny (Linneusz) – rośliny zebrane w grupy według 1 lub kilku cech wybranych
arbitralnie. Umożliwia łatwe określenie nazw roślin, ale nie odzwierciedla pokrewieństwa
naturalnego między roślinami. Blisko spokrewnione rośliny są często umiejscawiane w tej
samej grupie i vice versa.

System naturalny – rośliny są klasyfikowane w grupy systematyczne zgodnie z ich

naturalnym pokrewieństwem, na podstawie budowy morfologicznej tych roślin.

System filogenetyczny – rośliny są klasyfikowane w grupy systematyczne według ich

prawdziwego pokrewieństwa filogenetycznego oraz pojawiania się w ewolucji.

Systematycy XX wieku: Hutchinson, Tachtadżjan, Cronquist, Thorne, Dahlgren, Reveal,

APG.

4
Antoine Laurent de Jussieu – autor przyjętej klasyfikacji roślin, około 80 nazw rodzin
roślin, „Genera Plantarum” 4 sierpnia 1789.

Taksonomia molekularna – kladogram, klad (grupa roślin mających wspólnego przodka).

Drzewo molekularne Lamiaceae opracowane na podstawie analizy sekwencji genu
chloroplastowego rbd.