Grzyby jadalne i

trujące.
Kamil Kwasik
 Grzyby jadalne
Grzyby jadalne – grzyby produkujące jadalne owocniki, które po przyrządzeniu, nie
wpływają negatywnie na stan zdrowia człowieka. W większości zbierane są ze stanu
dzikiego. Nieliczne są uprawiane. Zbierane są głównie ze względu na walory smakowe i
aromatyczne. Grzyby te są wysoko cenione w kuchni. Zawierają witaminy z grupy
B, D, E oraz sole mineralne,
związki potasu i żelaza, cynk, jod, kobalt i mikroelementy występujące w zależności
od gatunku. Dodatkowo są niskokaloryczne.
Grzyby jadalne to między innymi:
• Mleczaj rydz
• Czubajka kania
• Maślak ziarnisty
• Podgrzybek brunatny
• Borowik szlachetny
• Kurka
• Koźlarz czerwony
Mleczaj rydz
Mleczaj rydz to prawdziwy celebryta wśród grzybów. Pisano
o nim wiersze, pojawiał się również w piosenkach. W
rodzimej frazeologii uważa się go za symbol zdrowia. Słynący
z rudego kapelusza jest jednym z najszlachetniejszych i
najsmaczniejszych darów lasu. Ci, których sprawne oko
dostrzegło go wśród leśnej kniei, mogą się nim zajadać w
wersji marynowanej, smażonej lub duszonej.
Mleczaj rydz
Czubajka kania
Czubajka kania to grzyb jadalny. Należy do rodziny grzybów
pieczarkowatych. W Polsce jest dosyć silnie rozprzestrzeniona na
terenie całego kraju. Przez zbieraczy ceniona jest za swój smak i
intensywny aromat.
Czubajka kania występuje w lasach liściastych, iglastych i
mieszanych. Najczęściej rośnie pod bukami. Można ją również
spotkać na obrzeżach lasów, na polanach, w parkach, na
poboczach, a także na cmentarzach. Rośnie na glebach gliniastych
i wapiennych, najczęściej pojedynczo lub po kilka sztuk. Znaleźć
ją można w Europie, Ameryce Północnej, Korei, Japonii i Nowej
Zelandii.
Czubajka kania
Maślak ziarnisty
Maślak ziarnisty jest pospolitym grzybem jadalnym. Kiedyś w
polskich lasach występował niezwykle często, obecnie spotyka
się go rzadziej. Wciąż jest jednak bardzo popularny wśród
grzybiarzy, którzy cenią go za dobry smak.
Maślak ziarnisty najczęściej występuje w młodych lasach
sosnowych i na ich obrzeżach. Można go znaleźć w trawie, na
zrębach, polanach, pod kosodrzewiną. Rośnie w miejscach
naświetlonych i przy drogach leśnych. Występuje pojedynczo lub
w małej gromadzie.
Maślak ziarnisty
Podgrzybek brunatny
Podgrzybek brunatny stanowi jeden z najbardziej poszukiwanych
leśnych skarbów. To także ceniony składnik wielu dań. Z racji
tego, że jest nieco tańszy od borowika, cieszy się sporą
popularnością w naszej kuchni. Aromatyczny podgrzybek
brunatny ma delikatny smak, który świetnie wzbogaci takie
potrawy, jak pierogi, zapiekanki czy risotto. Występujący
powszechnie w lasach iglastych podgrzybek to także cenne
źródło witamin i minerałów.
Podgrzybek brunatny
Borowik szlachetny
Borowik szlachetny jest jednym z najsmaczniejszych i
najbogatszych w wartości odżywcze grzybów występujących w
polskich lasach. Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” nazwał
go pułkownikiem wśród grzybów. Nie bez powodu - prawdziwek
wyróżnia się bowiem dostojnym wyglądem, pięknym zapachem i
wybornym smakiem. Doskonale nadaje się zarówno do
gotowania, jak i smażenia, pieczenia i suszenia. Na zbiory tego
grzyba o pękatym kapeluszu można wybrać się zarówno latem,
jak i jesienią.
Borowik szlachetny
Kurka
Lisica, liszka, lisiczka, stągiewka czy kurza noga – pod takim
nazwami figuruje kurka, czyli pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius
Fr.). Co ciekawe kurka nazywana jest „grzybem żydowskim”. Skąd
taka nazwa? Pieprznik jadalny nie jest atakowany przez owady,
dlatego można powiedzieć, że jest grzybem koszernym, a zatem
dozwolonym do spożycia przez ortodoksyjnych Żydów.

Sezon na kurki trwa zwykle od czerwca do października. Kurki

spotkać można głównie z siedliskach borowych, ukryte
pod mchem lub pod stertą opadłych liści. Żyją
w symbiozie ze świerkiem i sosną, a także z bukiem, grabem i dębem.
Występuje gromadnie wśród ściółki leśnej, tworząc tzw. czarci krąg.
Kurka
Koźlarz czerwony
Koźlarz czerwony

Koźlarz czerwony jest pospolicie występującym

w Polsce grzybem jadalnym. Wśród zbieraczy ceniony jest nie
tylko ze względu na walory smakowe, ale również wartości
odżywcze, gdyż jest dobrym źródłem węglowodanów i białka.
Koźlarz czerwony rośnie pod osiką. Można znaleźć go w lasach,
ale również przy przydrożnych pojedynczych drzewach, z
którymi współżyje (mikoryzuje z topolą i osiką). Występuje w
Europie Środkowej, ale rozmieszczony jest nierównomiernie. W
niektórych regionach jest bardzo pospolity, w innych prawie w
ogóle nie jest spotykany.
Grzyby trujące

Grzyby trujące – grupa grzybów, zwłaszcza kapeluszowych,

zawierających substancje trujące w ilościach toksycznych dla ludzi. Grzyby trujące
dzieli się według toksyn, które wytwarzają oraz ich oddziaływania na organizm
człowieka. Najpowszechniej występującymi substancjami toksycznymi są:
amanityna, gyromitryna, orellanina, muskaryna, kwas ibotenowy, muscymol,
kopryna, psylocybina, psylocyna i substancje drażniące przewód pokarmowy.
Grzyby trujące to między innymi:
• Muchomor czerwony
• Zasłonak rudy
• Borowik szatański
• Maślanka wiązkowa
• Piestrzenica kasztanowata
Muchomor czerwony
Muchomora czerwonego chyba nie trzeba nikomu przedstawiać.
Jego karminowoczerwony kapelusz upstrzony białymi plamkami
to dosyć częsty widok w polskich lasach w sezonie od lipca do
listopada. Mimo że na tle leśnego runa muchomor czerwony
prezentuje się nadzwyczaj okazale, już nawet małe dzieci wiedzą,
że należy omijać go z daleka. Miąższ tego grzyba kryje w sobie
bowiem substancje o właściwościach toksycznych. Nie zawsze
jednak cieszył się tak złą sławą jak dzisiaj. W starożytności
przypisywano mu właściwości magiczne.
Muchomor czerwony
Zasłonak rudy
Wystający z runa leśnego czerwonobrązowy kapelusz przykryty
cieniem dębu lub brzozy to niemal na pewno zasłonak rudy.
Zasłonak rudy lubi się podszywać pod gąskę, więc jest
prawdziwym zagrożeniem dla niedoświadczonych zbieraczy.
Mimo że okazy Cortinarius orellanu występują nielicznie na
terenie Polski, a sam gatunek jest notowany na  Czerwonej Liście
roślin i grzybów jako zagrożony, wciąż istnieje pewne ryzyko
zatrucia. Grzyb ten zawiera bowiem śmiertelnie niebezpieczną
toksynę – kortynarynę -  która, po przedostaniu się do organizmu
człowieka,  uszkadza nerki.
Zasłonak rudy
Borowik szatański
Diablik, szatan, smoczy łeb – trudno o bardziej demoniczne
przydomki dla trującego gatunku grzyba. Borowik szatański, bo
o nim mowa, jest całkowitym przeciwieństwem borowika
szlachetnego. Ów czarny charakter wśród borowikowatych
wyróżnia bowiem purpurowy trzon i (u starszych okazów) woń
padliny lub zgniłej cebuli. Rubroboletus satanas jest rzadkością
w naszych lasach, a charakterystyczne cechy wyglądu tego
gatunku przemawiają nawet do niewprawionych grzybiarzy.
Dzięki temu do zatruć dochodzi stosunkowo rzadko.
Borowik szatański
Maślanka wiązkowa

Kapelusz maślanki wiązkowej osiąga średnicę do 7 cm. U

młodych okazów ma kształt półkolisty, później staje się wypukły,
a następnie płaski z niedużym wybrzuszeniem. Powierzchnia
kapelusza jest naga i gładka. W środku ma barwę
pomarańczowo-czerwono-brązową lub pomarańczowożółtą.
Rośnie na niżu i w górach, w lasach, poza lasami, na pniakach i
obumarłych korzeniach różnych drzew i krzewów. Występuje
gromadnie. Czasami znaleźć go można również na drewnie
budowlanym. Występuje na wszystkich kontynentach na świecie
oprócz Afryki i Antarktydy, nie wyłączając wielu wysp.
Maślanka wiązkowa
Piestrzenica kasztanowata

łówka piestrzenicy kasztanowatej osiąga średnicę od 3 do nawet

12 cm. Ma nieregularny, kulisty, silnie pofałdowany kształt.
Pokryta jest warstwą hymenialną. Barwy ciemnobrązowej,
czasami z odcieniem fioletu.
Piestrzenica kasztanowata rośnie na terenach niżowych i na
niższych położeniach górskich w lasach iglastych,
zwłaszcza sosnowych. Grzyb ten najczęściej spotkać można
na polanach i innych otwartych terenach. Rośnie w
sąsiedztwie pni drzew i między ich korzeniami.
Lubi piaszczyste gleby.
Piestrzenica kasztanowata
Dziękuje za uwagę
Kamil Kwasik