Pomoc w doborze leków OTC w schorzeniach żylnych

1. OBJAWY schorzeń żylnych:

a) ciężkość kończyn
b) wieczorny ból i obrzęk nóg
c) kurcze łydek
d) pieczenie, mrowienie
e) pajączki, żylaki
f) owrzodzenia żylne

2. Przyczyną schorzeń żylnych są zaburzenia powrotu żylnego w kończynach

dolnych. Można je leczyć:
a) operacyjnie (tylko 20% przypadków, jeżeli nie pomagają inne formy
leczenia)
b) zachowawcze (80% przypadków):
 kompresoterapia
 leki flebotropowe

3. KOMPRESOTERAPIA – polega na stosowaniu opasek/pończoch uciskowych

a) ucisk z zewnątrz poprawia funkcję zastawek, co prowadzi do redukcji
obrzęków
b) wyróżniamy pończochy/opaski o różnych siłach ucisku (I – IV) –
odpowiednią opaskę dobiera lekarz (w aptece tylko rozmiar )
c) zastosowanie:
 żylaki
 zapalenie żył
 owrzodzenia podudzi
 obrzęki limfatyczne
d) przykłady:
 Matopat Universal (bawełna, poliamid i elastan)
 Matopress (bawełna)

LEKI FEBOTROPOWE

1. DZIAŁANIE:
a) zmniejszenie zastoju żylnego
b) zmniejszenie lepkości krwi oraz adhezji i aktywności leukocytów
c) poprawa właściwości reologicznych krwi
d) poprawa utlenowania tkanek
e) uszczelnienie włośniczek
f) zmniejszenie reakcji zapalnej i objawów

2. PODZIAŁ:
 a) naturalne i półsyntetyczne:
 kumaryny
 flawonoidy (diosmina, hesperydyna, rutyna, trokserutyna)
 saponiny (escyna i wyciągi z kasztanowca)
 antocyjany (wyciągi z nasion winogron i czarnej borówki)
 Ginko biloba
b) syntetyczne:
 dobesylan wapnia
 trybenozyd

3. KUMARYNY = kumaryna, dikumarol (zastąpiony przez warfarynę i

acenokumarol)
a) działanie:
 przeciwskurczowe
 przeciwobrzękowe
 przeciwzakrzepowe
b) kumaryna występuje naturalnie w nostrzyku, marzance wonnej i przytulii
c) stosowane tylko w leczeniu skojarzonym

4. FLAWONOIDY:
a) słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego
b) działanie:
 zmniejszenie aktywności hialuronidazy i ceruloplazminy 
zmniejszenie przepuszczalności naczyń włosowatych  p/obrzękowo
 przeciwzapalnie
 zwiększenie przepływu żylnego
 zwiększenie elastyczności i oporności mechanicznej naczyń
 antyoksydacyjne
 zmniejszenie aktywności oksydazy kwasu askorbinowego 
wydłużenie działania witaminy C
c) zastosowanie:
 retinopatia cukrzycowa
 miażdżyca
 alergie, przeziębienia
 schorzenia żylne (zapalenia żył, żylaki, owrzodzenia podudzi)
d) dawki:
 rutyna - doustnie (20-40 mg 3x dziennie)
 trokserutyna (półsyntetyczna pochodna rutyny) – doustnie (1,8-4,0 g na
dobę) lub w 2% maści/żelu
e) DIOSMINA:
 silniejsza niż trokserutyna
 po mikronizacji lepiej wchłania się z przewodu pokarmowego
 JEDYNY lek stosowany w KAŻDYM stopniu zaawansowania choroby
żylnej
 przeciwwskazania = wrażliwość na diosminę/hesperydynę
 rzadko może powodować bóle żołądka
  skuteczna w owrzodzeniach żylnych (przyspiesza gojenie) i
hemoroidach

5. ESCYNA:
a) działanie:
 przeciwobrzękowo i przeciwwysiękowo (zmniejszenie przepuszczalności
naczyń)
 hamowanie procesów zapalnych
 zwiększenie elastyczności i odporności mechanicznej naczyń
b) zastosowanie – obrzęki, żylaki, hemoroidy
c) postaci:
 tabletki, kapsułki
 maści, żele
 czopki
d) nie stosować na rany/uszkodzoną skórę
e) możliwe uczulenia
f) INTERAKCJA z lekami zmniejszającymi krzepliwość krwi

6. Wyciąg z RUSZCZYKA:
a) zawiera ruscynę oraz ruskozyd – saponiny steroidowe
b) działanie:
 przeciwzapalne
 pobudzenie receptorów α  skurcz naczyń  działanie p/obrzękowe
c) stosowany doustnie razem z hesperydyną i witaminą C

7. ANTOCYJANOZYDY
a) działanie:
 antyoksydacyjne
 ochronnie na ściany naczyń
 przeciwmiażdżycowo
 przeciwzapalnie
 przeciwkrwotocznie
 moczopędnie
b) zastosowanie:
 zaburzenia krążenia żylnego nóg  wyciąg z pestek winogron
 zaburzenia mikrokrążenia (np. retinopatia)  wyciąg z borówki
czarnej

8. MIŁORZĄB JAPOŃSKI:
a) zawiera biflawonoidy
b) działanie:
 rozszerzenie naczyń
 polepszenie krążenia mózgowego i obwodowego  poprawa
utlenienia tkanek
c) stosowany w żylakach/krwiakach razem z arniką, mentolem i kasztanowcem
9. Wskazówki dla pacjenta:
a) aktywność fizyczna (pływanie, rower)
 b) terapia Kneippa = naprzemienne prysznice zimne i ciepłe
c) redukcja masy ciała
d) rzucenie palenia
e) unikać długiego stania lub leżenia
f) unoszenie nóg (kąt między udami a miednicą powinien być większy niż 90˚)
g) balansowanie na czubkach palców/pięt
h) skarpety bez ciasnych gumek

HEMOROIDY

1. ETIOLOGIA:
a) objawy:
 swędzenie i pieczenie w okolicach odbytu
 tępy ucisk/ból odbytnicy nasilający się podczas wypróżniania
 jasnoczerwony, zakrwawiony kał
b) przyczyny:
 częste stosowanie czopów
 zaparcia (silne napięcia podbrzusza podczas wypróżniania)
 ciąża

2. STOSOWANE SUBSTANCJE:
a) miejscowo znieczulające:
 lidokaina
 benzokaina
 tetrakaina
b) ściągające, wysuszające i antyseptyczne:
 związki bizmutu
 związki cynku: ZnO, ZnSO4
 balsam peruwiański
 kora dębu
c) flebotropowe:
 escyna
 diosmina + hesperydyna
 tybenozyd
d) stymulujące odporność immunologiczną – Posterisan (zawiesina bakterii
E.coli)
e) przeciwzapalne = napar z rumianku, hydrokortyzon

3. Stosowane miejscowo w postaci czopków, maści, kremów, żeli etc., rzadziej

ogólnie.
a) czopki/nasiadówki można stosować 3x dziennie, możliwie po
wypróżnieniu i przed snem

4. Porady dla pacjenta:

a) używać miękkiego papieru toaletowego
b) myć okolice odbytu po wypróżnieniu (jak nie ma objawów, to można
stosować nawilżone chusteczki)
c) pić dużo płynów (2-3 l dziennie)
d) przerwy w siedzącym trybie pracy + aktywność fizyczna
e) po ewentualnym operacyjnym usunięciu stosować maść z heparyną