JAWATANKUASA PEMBINAAN MODUL SEJARAH KSSM PETALING UTAMA

Penaung : Hajah Marpuaton binti Sastero

Pegawai Pendidikan daerah

Penasihat : Noorin binti Zakaria

Timbalan Pegawai Pendidikan Daerah
Sektor Pembelajaran

Pengerusi : Badieah binti Mustakin

SISC+ Sains Sosial

Timb. Pengerusi : Rosliza binti Basar

SISC+ Sains Sosial

Setiausaha : Hanizon binti Ismail

Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK La Salle, PJ

Pen. Setiausaha : Sivakumar a/l Ramachindran

Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK Bandar Utama Damansara (4)

AJK
1. Faezah binti Abd. Majid
Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK (P) Sri Aman

2. Nalini a/p Suppiah

Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK Bandar Utama Damansara (3)

3. Shanthi Devi a/p Ramayah

Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK Taman Medan

4. Nurhashimah binti Nawawi

Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK (P) Taman Petaling

5. Nik Mohd Izzani bin Nik Mohd Amim

Jurulatih Utama Sejarah PPD Petaling Utama
SMK Tropicana
ISI KANDUNGAN
BIL PERKARA MUKA SURAT

1. BAB 1 – KEDATANGAN KUASA BARAT 2-8

2. BAB 2 – PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI 9-13

SELAT

3. BAB 3 – PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI 14-21

MELAYU BERSEKUTU

4. BAB 4 – PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI 22-28

MELAYU TIDAK BERSEKUTU

5. BAB 5 – PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK 29-34

DAN SABAH

6. BAB 6 – KESAN PENTADBIRAN BARAT 35-40

TERHADAP EKONOMI DAN SOSIAL

7. BAB 7 – PENENTANGAN MASYARAKAT 41-46

TEMPATAN

8. BAB 8 – KEBIJAKSANAAN RAJA DAN 47-54

PEMBESAR MELAYU MENANGANI CABARAN
BARAT

9. SKEMA JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF 55

10. PANEL PENULIS 56

1
BAB 1 KEDATANGAN KUASA BARAT 4. Berikut merupakan sistem
pemerintahan yang diamalkan di
BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF
Sabah, kecuali (m/s 5)
1. Dalam sistem pemerintahan beraja,
jajahan dan daerah ditadbir oleh A. sistem adat
pembesar yang telah dilantik oleh B. sistem kesukuan
(m/s 4) C. sistem kesultanan
A. sultan D. sistem ketua bebas
B. penghulu
C. pegawai daerah 5. Masyarakat tempatan berjaya
D. pegawai British menghasilkan kraftangan yang menarik
dengan menggunakan sumber alam.
2. Rajah berikut berkaitan dengan tugas Apakah nilai yang boleh dicontohi?
pembesar dalam pemerintahan dan (m/s 6)
pentadbiran peringkat negeri. A. Kerajinan
Apakah X? (m/s 4) B. Kesungguhan
C. Kebijaksanaan
x D. Kreatif

6. Berikut merupakan faktor-faktor yang

➢ Mentadbir jajahan dan membawa kepada kedatangan kuasa
daerah Barat ke Alam Melayu pada abad ke-16
➢ Membantu mengekalkan kecuali (m/s 11)
kedaulatan negeri. A. penyebaran agama Kristian
B. mendapatkan barangan mewah
A. Sultan C. pusat pengumpulan barang
B. Pembesar D. perkembangan industri kereta
C. Penghulu
D. Pengawal istana 7. Apakah kelebihan kerajaan Alam
Melayu sehingga menjadi sebuah
3. Antara berikut yang manakah berkaitan pelabuhan persinggahan pada abad
dengan tanggungjawab penghulu ke-16? (m/s 11)
(mukim) dalam pentadbiran kerajaan A. Membekalkan bahan untuk
Melayu? (m/s 4) membuat kapal.
I. Menyampaikan arahan B. Membolehkan kerajaan Alam
daripada raja. Melayu berkembang maju.
II. Mengetuai pentadbiran negeri C. Mempercepatkan hubungan
dan kawasan. diplomatik dengan kerajaan luar.
III. Membantu mengekalkan D. Memudahkan urusan perluasan
kedaulatan negeri. kuasa kerajaan-kerajaan lain.
IV. Unit paling kecil dalam sistem
pemerintahan.
A. I dan II
B. I dan IV
C. II dan III
D. III dan IV

2
8. Antara berikut yang manakah berkaitan 12. Rajah 2 merujuk kepada slogan yang
dengan Revolusi Perindustrian yang telah digunakan kuasa Barat untuk
berlaku di Britain pada abad ke-17 dan mewajarkan tindakan mereka
abad ke-18? (m/s 12) meluaskan pengaruh di Alam Melayu.
A. Dasar kuasa-kuasa Barat tidak
berubah corak Y
B. Kuasa-kuasa Barat menutup
peluang untuk pasaran luar
C. Barangan dikeluarkan secara ➢ Tugas menyebarkan
besar-besaran tamadun
D. Pencarian pusat perdagangan
dikurangkan untuk menjimatkan Apakah negara Y? (m/s 15)
kos. A. British
B. Jerman
9. Apakah kepentingan penciptaan kapal C. Perancis
wap kepada kuasa-kuasa Barat? D. Amerika Syarikat
(m/s 14)
A. Menghubungi agen di Tanah 13. Apakah kepentingan negeri-negeri
Melayu dengan cepat Melayu, Sabah dan Sarawak kepada
B. Mampu bersaing dengan kuasa British? (m/s 16)
Barat A. Kaya dengan bahan mentah
C. Menjimatkan kos B. Kawasan yang strategik
D. Semakin tinggi sanjungan C. Penduduk yang ramai
D. Pusat agama Kristian
10. Berikut merupakan antara faktor
tarikan kuasa ke Alam Melayu. 14. Pilih pasangan yang betul tentang
Apakah kepentingan faktor tersebut? kuasa-kuasa Barat dengan tanah
(m/s 14) jajahan yang ingin ditakluki oleh
I. Menjimatkan masa perjalanan mereka pada abad ke-19 dan awal
II. Meningkatkan kos abad ke-20. (m/s 16)
III. Menunjukkan kekuatan A. Perancis - Ujung Salang
IV. Mampu membawa muatan B. Amerika Syarikat - Pulau Langkawi
yang banyak C. Jerman - Terengganu
A. I dan II D. Sepanyol - Kesultanan Sulu
B. I dan IV
C. II dan III 15. Yang manakah antara berikut
D. III dan IV merupakan tindakan yang dilakukan
oleh British bagi mengukuhkan kuasa
11. Apakah faktor yang menyebabkan di Sabah? (m/s 16)
permintaan terhadap getah asli A. Membeli wilayah-wilayah Sabah
meningkat pada abad ke-19 dan abad daripada Sultan Brunei dan Sultan
ke-20? (m/s 13) Sulu.
A. Perusahaan automobil B. Menjadikan Kesultanan Sulu
B. Perusahaan alat elektrik sebagai musuh.
C. Perusahaan perlombongan C. Membuat perjanjian dengan
D. Perusahaan mengetin Belanda.
D. Menjajah wilayah milik Kesultanan
Brunei.

3
16. Mengapakah British menukar daripada 19. Rajah 4 berkaitan dengan salah satu
dasar tidak campur tangan kepada strategi British untuk menguasai
dasar campur tangan secara langsung negara kita.
dalam pentadbiran di negeri-negeri
Melayu? (m/s 18) Y
A. Parti Liberal mengambil alih
pentadbiran di Britain daripada parti
Konservatif ➢ Rompakan kapal dagang
B. Desakan pedagang Negeri-negeri British di Selangor dan
Selat serangan rumah api di
C. Kelemahan pemerintahan Tanjung Rachado
tempatan
Apakah Y? (m/s 21)
D. Kekayaan sumber bumi tempatan
A. Tipu helah
B. Manipulasi
17. Antara berikut merupakan persamaan
C. Desakan
dalam strategi Belanda dalam
D. Pakatan
meluaskan kuasa di negara kita
kecuali (m/s 19)
20. Pada pandangan anda, apakah nilai-
A. serangan fizikal
nilai yang perlu dimiliki oleh
B. pakatan
masyarakat di negara kita untuk
C. perjanjian
mengelakkan penjajahan pada masa
D. tipu helah
hadapan? [KBAT]
I. Mementingkan diri sendiri
18. Rajah 3 berkaitan dengan salah satu
II. Mudah mengalah
strategi Belanda untuk menguasai
III. Bermuafakat
negara kita.
IV. Bersatu padu
➢ Serangan fizikal
A. I dan II
B. I dan IV
Mengapakah Belanda menyerang
C. II dan III
penduduk di Pulau Pangkor pada tahun D. III dan IV
1650? (m/s 20)
A. Persaingan dengan British
B. Masyarakat menolak Belanda
C. Penentangan pemimpin tempatan
D. Dasar monopoli bijih timah

4
Soalan Struktur
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

1. Negeri-negeri Melayu terkenal dengan kekayaan hasil bumi dan hasil alam sehingga
menarik kedatangan pedagang luar dan kuasa Barat.

a) Nyatakan contoh kekayaan hasil bumi dan hasil alam berikut:

i) bijih timah, emas, perak
i. Hasil bumi:
ii) sirip ikan yu, mutiara,
ii. Hasil hutan: timun laut

iii. Hasil laut : iii) rempah ratus, damar,

(3 markah) rotan

b) Bagaimanakah masyarakat tempatan memanfaatkan kekayaan

hasil bumi dan hasil alam tersebut?

• Menjalankan
perlombongan secara
kaedah mendulang

• Melakukan aktiviti
perdagangan dengan
pihak luar

• Hasil hutan dijual kepada

pedagang China, Jepun,
Siam dan India

(3 markah)

c) Berikan cadangan untuk membangunkan hasil bumi dan hasil

• Mempelbagaikan ciptaan
alam menjadi sumber ekonomi negara kita. inovasi

• Menghasilkan produk
yang berkualiti

• Kerajaan memberi
bantuan/ intensif/ subsidi/
nasihat kepada pihak atau
individu yang berminat

• Mengadakan kempen
untuk menarik minat
masyarakat menceburi
bidang kraftangan

(4 markah)

5
2. Kuasa Barat berminat untuk mendapatkan barangan mewah daripada China.

a) Senaraikan dua barangan mewah dari China.

• Teh

• Sutera

(2 markah)

b) Nyatakan dua barangan yang diperlukan oleh negara China dari

Kepulauan Melayu. - Emas
- Perak
- Rempah ratus
- Damar
- rotan

(2 markah)

c) Mengapakah Kepulauan Melayu amat strategik sebagai pusat • Terletak di tengah-tengah

pengumpulan barang? laluan perdagangan antara
China dan India

• Terlindung daripada tiupan

angin monsoon

• Terdapat banyak barang

dagangan seperti rempah-
ratus, minyak wangi, perak
dan batu permata
(3 markah)

d) Apakah kepentingan Kepulauan Melayu sebagai pusat pengumpulan barang?

• Berjaya memonopoli
perdagangan teh dari China

• Teh sangat diminati di

Eropah

• Menarik kemasukan
pedagang dari luar

[Mana-mana munasabah]

(3 markah)

6
BAHAGIAN C: SOALAN ESEI

1)

Rajah di atas ialah Masjid Kampung Hulu, Melaka, Madrasah Taufikiah, Kedah dan Istana
Chegar Anak Bukit, Kedah

Kegiatan keintelektualan sebelum kedatangan kuasa barat meliputi dua aspek utama iaitu
pendidikan formal dan pendidikan tidak formal.

a) Berikan dua contoh pendidikan tidak formal dan pendidikan

formal dalam masyarakat Melayu sebelum kedatangan
kuasa barat. (4 markah)
• Asuhan keluarga
• Diajar kemahiran
• Bercucuk tanam,
bertukang, menangkap
ikan, kraf tangan
• Ilmu agama, berakhlak
mulia, cara berkawan
dan jaga maruah

b) Namakan empat karya kesusasteraan masyarakat Melayu

yang telah menjadi karya bermutu tinggi. (4 markah)
• Tuhfat al-Nafis
• Gurindam 12
• Misa Melayu
• Hikayat Datuk
Merpati Jepang

7
c) Huraikan apa yang dipelajari oleh masyarakat di istana,
masjid dan surau serta madrasah dan pondok. • Istana–Hal pentadbiran
(6 markah) negara, sistem politik
• Masjid dan surau –
Cara bacaan dalam
solat dan tajwid, hadis,
fekah dan usuludin
• Pondok–Al-Quran,
hadis dan Bahasa arab
• Madrasah– ilmu agama
Islam yang mempunyai
sukatan pelajaran,
dilaksanakan dalam
kelas, mempunyai
tahap, diawasi oleh
mudir

d) Pendidikan tidak formal yang diikuti oleh masyarakat Melayu

sebelum kedatangan kuasa barat seperti cerita-cerita rakyat
dapat menimbulkan jati diri positif dalam kalangan > Relevan
masyarakat. Pada pendapat anda, masih relevankah • Menjadi panduan
cerita-cerita rakyat pada zaman sekarang? Jelaskan. hidup
(6 markah) • dijadikan iktibar
• membentuk peribadi
dan tingkahlaku positif
• pemangkin semangat
• untuk meneruskan
kehidupan
• Cerita rakyat dapat
diteruskan hingga ke
anak cucu

> Tidak Relevan

• Kerana cerita sudah
ketinggalan zaman
• Tidak relevan dengan
zaman kini yang
semakin moden
• Kanak-kanak perlu
cerita yang lebih logik
mudah Diterima akal
• Lebih fokus kepada
revolusi industri 4.0
• Penceritaan perlu
lebih realistik dan
bukan ditokok tambah

8
BAB 2 6. Siapakah pemimpin tempatan yang
menandatangani perjanjian 2 Ogos 1824
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT
dengan John Crawfurd? (m/s 39)
BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF
I Sultan Hussein
II Temenggung Abdul Rahman
1. Pelabuhan yang paling awal dibuka di Pulau III Sultan Abdullah
Pinang dan sering dikunjungi oleh pedagang IV Sultan Ibrahim
Arab ialah (m/s 30)
A I dan II
A Butterworth B I dan IV
B Pangkalan Weld C II dan III
C Batu Uban D III dan IV
D Dermaga Swettenham
7. Antara berikut, yang manakah bukan faktor
2. Sewaktu pentadbiran siapakah menguasai pakatan British-Belanda? (m/s 40)
ladang-ladang gambir yang diusahakan oleh
orang Melayu dan Cina di Singapura? (m/s 31) A Menamatkan pertikaian British dan Belanda
berkaitan Singapura.
A Sultan Abdul Rahman B Dasar persahabatan British dan Belanda di
B Temenggung Abdul Rahman Eropah
C Sultan Abu Bakar C Penyelesaian untuk pendamaian
D Sultan Mahmud D Dasar meluaskan agama

3. Apakah bahan mentah yang dikumpulkan di 8. Kesan Perjanjian London 1824 terhadap Alam
pelabuhan Melaka semasa penjajahan Melayu ialah (m/s 42)
Belanda? (m/s 31)
A pembahagian Alam Melayu kepada Dua
A Bijih Timah Lingkungan Pengaruh Barat
B Emas B pembahagian Alam Melayu kepada Tiga
C Perak Lingkungan Pengaruh Barat
D Hasil Hutan C Empayar Kesultanan Johor Riau disatukan
D Singapura menjadi tanah jajahan Belanda
4. Antara berikut, yang manakah bukan faktor
perluasan kuasa British di Pulau Pinang? (m/s 9. Antara berikut, syarat manakah yang
32) dipersetujui oleh British dalam Perjanjian
London 1824? (m/s 43)
A Pusat Pengumpulan Barang
B Pelabuhan Persinggahan A Tidak membuka petempatan baharu di
C Pangkalan Tentera Tanah Melayu
D Berhampiran Bangkahulu B Menyerahkan Melaka dan jajahan takluknya
kepada Belanda
5. Mengapakah Singapura penting kepada C Mengiktiraf petempatan Belanda di
British? (m/s 37) Singapura
D Berundur dari Sumatera
A Sebagai tanah jajahan sementara
B Sebagai pelabuhan yang strategik 10. Apakah status Selat Melaka selepas Perjanjian
C Kepentingan agama London 1824 ditandatangani? (m/s 45)
D Kepentingan politik
A Bebas daripada pengaruh Barat
B Dikuasai oleh pemimpin Melayu
C Dikuasai sepenuhnya oleh British
D Menjadi wilayah Belanda

9
11. Siapakah yang bertindak sebagai Pesuruhjaya C II dan III
Pulau Pinang yang bertanggungjawab D III dan IV
terhadap Gabenor Jeneral British di India?
(m/s 46) 16. Negeri-negeri Selat terbentuk hasil gabungan
A Francis Light Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.
B John Crawfurd Mengapa penggabungan ini dilaksanakan?
C Stamford Raffles (m/s 47)
D Andrew Clarke
I Mengelakkan ancaman dari Siam
12. Semasa pentadbiran Melaka (1824-1826), II Memudahkan penguasaan ekonomi
suku-suku kaum diletakkan di bawah seorang III Menjimatkan perbelanjaan
ketua kaum. Apakah peranan ketua kaum? IV Menyeragamkan pentadbiran
(m/s 46)
A Pentadbir daerah A I dan II
B Penasihat Residen Konsular B I dan IV
C Penegak undang-undang C II dan III
D Wakil British D III dan IV

13. Bagaimanakah pentadbiran di Singapura
sebelum pembentukan Negeri-negeri Selat?
(m/s 46)
A Diselia oleh Gabenor British di India
B Andrew Clarke dilantik sebagai ketua
pentadbir sementara
C Ditadbir oleh Residen
D Sistem Kapitan diadakan
17. Siapakah yang mendesak Pejabat Tanah
Jajahan London supaya mengambil alih
pentadbiran Negeri-negeri Selat? (m/s 49)
A Pegawai British
B Pedagang dan penduduk tempatan
C Pemimpin Tempatan
D Pedagang British

14. Pembentukan Negeri-negeri Selat 18. Pejabat India telah menjadikan Negeri-negeri
membolehkan British (m/s 47) Selat sebagai tempat buangan banduan.
I menguasai laluan perdagangan di antara Apakah kesan tindakan tersebut? (m/s 49)
India dan China
II mengukuhkan hubungan ekonomi dengan A Mencetuskan pemberontakan
negeri-negeri Melayu B Menjejaskan status sebagai pusat
III menyaingi penguasaan Perancis di Alam perdagangan
Melayu C Menjejaskan taraf pelabuhan bebas
IV melemahkan hubungan ekonomi dengan D Kes rompakan kapal dagang meningkat
negeri-negeri Melayu
19. Apakah peranan Majlis Eksekutif dalam
A I dan II struktur pentadbiran Negeri-negeri Selat?
B I dan IV (m/s 49)
C II dan III
D III dan IV A Mengurus hal pentadbiran
B Menggubal undang-undang
15. Antara petempatan berikut, manakah yang C Mengurus hal kesihatan
diletakkan di bawah pentadbiran Negeri- D Mengurus jabatan pendidikan
negeri Selat? (m/s 47)
20. Antara berikut, yang manakah tidak terdapat
I Betawi dalam struktur pentadbiran Negeri-negeri
II Bangkahulu Selat pada 1 April 1867? (m/s 49)
III Dinding
IV Labuan A Pejabat Tanah Jajahan London
B Majlis Eksekutif
A I dan II C Majlis Perundangan
B I dan IV D Residen Konsular
10
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

1. Perjanjian London 1824 ditandatangani oleh British dan Belanda. Kandungan perjanjian tersebut
merangkumi butiran tentang wilayah pengaruh, perdagangan dan kewangan.

a) Apakah kesan perjanjian tersebut. (3 markah)

Cadangan Jawapan:

• Dua lingkungan pengaruh barat

• Perpecahan empayar Johor Riau
• Selat Melaka di bawah British

b) Nyatakan syarat Perjanjian London 1824.

(3 markah)

Cadangan Jawapan:
British
• Berundur dari Sumatera
• Serah Bangkahulu kepada Belanda
• Tidak membuka petempatan baharu di
Kepulauan Riau Lingga
Belanda
• Iktiraf petempatan British di Singapura
• Serah Melaka kepada British
• Tidak membuka petempatan baharu di
TM
c) Pada pandangan anda, apakah pengajaran
yang diperolehi melalui peristiwa
pemeteraian perjanjian tersebut?
(4 markah)
Cadangan Jawapan:

• Menjaga kedaulatan negara

• Berwaspada terhadap anasir luar
• Bijak membuat keputusan
• Cinta akan negara

11
2. Negeri-negeri Selat dibentuk pada tahun 1826 dan dibubarkan pada tahun 1946.

a) Nyatakan kepentingan pembentukan

Negeri-negeri Selat kepada British.
(3 markah)

Cadangan Jawapan:

• British menguasai seluruh Selat

Melaka
• Taraf pelabuhan bebas NNS menarik
pedagang tempatan
• NNS menjadi pusat pengumpulan
• NNS menjadi pintu masuk bagi buruh
luar

b) Huraikan hubungan Negeri-negeri Selat

dengan negeri-negeri Melayu. (3 markah)

Cadangan Jawapan:

• NNS memerlukan hasil ekonomi NNM

bagi perdagangan
• Melabur modal bagi memajukan
perlombongan bijih timah
• NNM memerlukan pelabuhan bagi
perdagangan

c) Apakah iktibar yang boleh kita dapati

melalui peristiwa pembentukan Negeri-
negeri Selat? (4 markah)

Cadangan Jawapan:

• Mempertahankan keistimewaan negara

• Tidak dieksploitasi
• Pentadbiran yang sistematik
• Kemajuan negara

12
BAHAGIAN C: SOALAN ESEI

1. Pada awal abad ke-18, British melalui SHTI yang bertapak di India berusaha mendapatkan petempatan
baharu di Alam Melayu berikutan perkembangan pesat perdagangan dengan China.

a) Nyatakan latar belakang Pulau Pinang

sebelum kedatangan British. (4 markah)
Cadangan Jawapan:

• Wilayah kesultanan Kedah

• Pelabuhan dagang bagi wilayah
serantau
• Batu Uban merupakan pelabuhan
paling awal
• Dibuka oleh orang Melayu dari
Sumatera

b) Kedudukan strategik Pulau Pinang

memenuhi keperluan British. Huraikan.
(8 markah) Cadangan Jawapan:

• Pusat pengumpulan barang

• Keperluan barangan dari China
• China memerlukan emas,perak,bijih
timah dan rempah ratus
• Pelabuhan persinggahan
• Di laluan perdagangan antara India
dan China
• Tempat membaiki kapal
• Pangkalan tentera
• Bagi mempertahankan petempatan
di India
• Daripada ancaman tentera Perancis
c) Sehingga kini, Pulau Pinang masih menjadi
tarikan para pelancong dari dalam dan luar
negara. Mengapa? (8 markah)

Cadangan Jawapan:

• Pengiktirafan oleh UNESCO

• Tapak warisan Dunia
• Fort Cornwallis
• Mempamerkan sejarah tempatan
• Pantai yang cantik
• Batu Feringgi
• Pelbagai makanan
• Memenuhi permintaan pelancong

13
BAB 3 4. Maklumat berikut berkaitan Lembah
Kinta.
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU
Pada akhir abad ke-19, Lembah
BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF Kinta muncul sebagai pengeluar bijih
timah dunia. Perkembangan ini
1. Maklumat berikut berkaitan dengan
menyebabkan kemunculan bandar.
perlombongan bijih timah di negara
kita.
Apakah bandar-bandar yang muncul
daripada kemajuan perlombongan
Seawal abad ke-15, bijih timah di Lembah Kinta? (m/s 60)
perlombongan bijih timah telah
diusahakan di lembah-lembah I Gopeng
sungai. II Ipoh
III Lukut
IV Klian Pauh

Siapakah yang mengusahakan A. I dan II

perlombongan bijih timah seawal B. I dan IV
abad ke-15? (m/s 58) C. II dan III
A. Orang Melayu D. III dan IV
B. Orang Cina
C. Orang Acheh 5. Negeri Pahang terkenal dengan hasil
D. Orang India emas.Perlombongan emas dilakukan
di Hulu Pahang. Kawasan yang
2. Apakah kaedah tradisional yang terlibat ialah (m/s 63)
digunakan untuk melombong bijih
timah? (m/s 58) I Sungai Lumpur
II Sungai Dua
A. Kapal korek III Sungai Jelai
IV Sungai Tembeling
B. Melampan
C. Lombong dedah
A. I dan II
D. Pam kelikir
B. I dan IV
C. II dan III
3. Mengapakah menjelang akhir abad
D. III dan IV
ke-18, pengeluaran bijih timah di
Perak merosot? (m/s 59) 6. Pelbagai strategi digunakan oleh
British untuk meluaskan kuasa di
A. Berlaku perang Perak, Selangor, Negeri Sembilan
B. Berlaku perebutan takhta dan Pahang kecuali (m/s 64)
C. Berlaku aktiviti penyeludupan
D. Berlaku rompakan A. manipulasi
B. desakan dan paksaan
C. menandatangani perjanjian
D. tipu helah

14
7. Maklumat berikut berkaitan Perang Siapakah tokoh X? (m/s 72)
Klang (1876-1874).
A J.W.W Birch
Sewaktu pemerintahan Sultan B. J.G. Davidson
Abdul Samad (1857-1898), C. Martin Lister
tercetus pertelingkahan dalam D. J.P.Roger
kalangan kerabat diraja
Selangor menyebabkan
berlakunya Perang Klang. 10. Maklumat berikut merujuk kepada
pelaksanaan Sistem Residen.
Siapakah yang terlibat dalam
Perang Klang? (m/s 66) • Kamu perlu membayar cukai
tanah pertanian sebanyak 50
I Raja Abdullah bin Raja Jaafar sen seekar.
II Raja Mahadi bin Raja Sulaiman • Kamu ditahan kerana
III Raja Abdullah bin Sultan Ali meneroka tanah tanpa
IV Tunku Dhiauddin kebenaran tuan Residen

A. I dan II Apakah iktibar daripada peristiwa

B. I dan IV tersebut? (m/s 73)
C. II dan III
D. III dan IV A. Waspada terhadap anasir luar.
B. Bertoleransi dalam
bermasyarakat.
8. Maklumat berikut berkaitan dengan C. Gigih dalam mempertahankan
Negeri Sembilan. hak.
D. Berbangga dengan kekayaan
Perjanjian British – Negeri negara.
Sembilan (1895)
11. Negeri-negeri Melayu Bersekutu juga
Apakah kesan perjanjian tersebut dikenali sebagai (m/s 74)
terhadap pentadbiran di Negeri
Sembilan? (m/s 71) A. Persekutuan 1896
B. Persekutuan 1986
A. Pentadbiran yang sistematik. C. Persekutuan 1819
B. Negeri Sembilan berpecah. D. Persekutuan 1866
C. British berjaya menguasai
Negeri Sembilan. 12. Berikut merupakan faktor
D. Orang Melayu kekal berkuasa. pembentukan Negeri-negeri Melayu
Bersekutu kecuali (m/s 75)

9. Jadual berikut berkaitan dengan A. menyeragamkan pentadbiran

tindakan yang telah dilakukan oleh B. menjamin keselamatan negeri
pentadbiran British. C. menangani masalah kewangan
Johor
Tokoh Peristiwa D. mengatasi kelemahan sistem
Dilantik sebagai Residen
X Residen British yang
pertama di Selangor.

15
13. Yang manakah benar tentang ciri-ciri 17. Selepas pembentukan Negeri-negeri
Negeri-negeri Melayu Bersekutu? Melayu Bersekutu, Majlis Mesyuarat
(m/s 74) Negeri tidak berkuasa kerana kuasa
perundangan terletak di tangan
A. Ipoh merupakan pusat (m/s 76)
pentadbiran Negeri-negeri
Melayu Bersekutu
A. Residen
B. Negeri-negeri Melayu Bersekutu
B. Pesuruhjaya Tinggi British
dikenali sebagai Persekutuan
1896 C. Residen Jeneral
C. Raja-raja Melayu menerima D. Raja-raja Melayu
semua nasihat Residen Jeneral
dalam semua perkara 18. Mengapakah Durbar ditubuhkan?
D. Residen Jeneral menjadi ketua (ms 77)
pentadbiran bagi kerajaan negeri
A. Memantapkan pentadbiran
14. Negeri-negeri berikut digabung dan B. Mengurangkan kuasa Raja-raja
dibentuk Negeri-negeri Melayu Melayu
Bersekutu kecuali (m/s 74) C. Mengembalikan kuasa Raja-raja
Melayu
A. Johor
D. Mendapatkan sokongan Raja-
B. Perak
C. Selangor raja Melayu
D. Pahang
19. Siapakah Residen Jeneral Negeri-
15. Negeri manakah yang menghadapi negeri Melayu Bersekutu pada tahun
masalah kewangan? (m/s 75) 1896-1900? (m/s 76)

A. Selangor A. Frank Swettenham

B. Negeri Sembilan B. J.P Roger
C. Pahang C. Martin Lister
D. Perak D. J.G Davidson
16. Apakah peranan Majlis Mesyuarat
20. Pada tahun 1909, British
Negeri yang dipengerusikan oleh
menandatangani perjanjian dengan
Raja Melayu? (m/s 76)
Raja-raja Melayu bagi menubuhkan
A. Membantu pentadbiran negeri (m/s 77)
B. Membantu pentadbiran negara
C. Melaksanakan undang-undang A. Majlis Mesyuarat Persekutuan
baru B. Majlis Mesyuarat Bersekutu
D. Melaksanakan undang-undang C. Majlis Mesyuarat Negeri
Barat D. Durba

16
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

1. Petikan berikut menerangkan Perjanjian yang ditandatangani di Perak.

Perjanjian pertama British dengan negeri Melayu ialah

perjanjian dengan pembesar Perak di Pulau Pangkor yang
dikenali sebagai Perjanjian Pangkor 1874.

Cadangan jawapan 1(a)

- Pulau Pangkor, Perak
a) Di manakah perjanjian tersebut ditandatangani? - Kapal HMS Pluto
(ms 70)
[2 markah]
Cadangan jawapan 1(b)
b) Nyatakan dua syarat Perjanjian Pangkor. - Raja Abdullah
i. - Raja Ismail
- menerima Residen
ii. British
- Ngah Ibrahim diakui
[2 markah] sebagai Orang Kaya
Menteri Larut
- British berkuasa penuh
(ms70)
c) Senaraikan dua ketua kumpulan kongsi gelap di Perak.
i.
Cadangan jawapan 1(c)
ii. - Kumpulan Hai San
- Kumpulan Ghee Hin
[2 markah] (ms70)

d) Bagaimanakah Perjanjian Pangkor menggugat kuasa raja dan

pembesar Perak?

- Cadangan jawapan
1(d)
- Pelantikan Residen
British
- Nasihat diikuti
- Ngah Ibrahim Menteri
Larut menerima
Penolong Residen
- British berkuasa penuh
mengutip cukai
- Pembesar hilang hak
pungut cukai

17
2. Maklumat berikut menunjukkan negeri-negeri yang berjaya dikuasai oleh British
melalui strategi manipulasi.

• Perak
• Negeri Sembilan
• Selangor
a) Nyatakan peristiwa yang berjaya dimanipulasikan oleh British di negeri tersebut.

i) Perak : ________ ___

Cadangan jawapan 2(a)
- Perebutan takhta (ms 65)
_ - Kongsi gelap (ms 64)
ii) Negeri Sembilan : ____________________________ - Perang Klang (ms 66)
iii) Selangor : - Persengketaan di Sungai
Linggi (ms 67)

[3 markah]
b) Mengapakah berlaku persaingan antara pembesar di Negeri Sembilan?

Cadangan jawapan 2(b)

- Persaingan pungut cukai
- bersaing untuk mengawal
pungutan cukai di Sungai
Linggi (ms67)

[2 markah]

c) Apakah tindakan British untuk mengatasi persaingan

Cadangan jawapan 2(b)
pembesar di Negeri Sembilan? - British melakukan manipulasi
politik
- British memberikan bantuan
ketenteraan kepada Dato
Kelana
- British telah memperoleh hak
memungut cukai di Sungai
Linggi.
[2 markah]

d) Apakah keistimewaan di Sungai Linggi sehingga menjadi

rebutan antara pembesar Melayu ketika itu? [3 markah] Cadangan jawapan 2(d)
- Kaya dengan bijih timah
- laluan penting
- laluan pedagang
- laluan ke Pelabuhan Melaka
pembesar mendapat hak
memungut cukai

18
BAHAGIAN C: SOALAN ESEI

1 (a) Jelaskan ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu. [4 markah]

(b) Terangkan faktor-faktor pembentukan pentadbiran Negeri-negeri Melayu

Bersekutu.
[8 markah]

(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, mengapakah pembentukan Negeri-

negeri Melayu Bersekutu banyak memberi kesan kepada Tanah Melayu?
[8 markah]

19
SKEMA BAHAGIAN C - ESEI

1 (a) Jelaskan ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

F1 Gabungan Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang yang membentuk sebuah [1m]
persekutuan

F2 Residen jeneral sebagai ketua pentadbiran kerajaan persekutuan [1m]

F3 Raja-raja Melayu menerima nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara [1m]

F4 Kecuali yang berkaitan agama Islam dan adat Melayu [1m]

F5 Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu. [1m]

F6 Negeri Melayu Bersekutu juga dikenali sebagai Persekutuan1896 [1m]

(b) Terangkan faktor-faktor pembentukan pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

Buku teks: M.S. 75 [6 markah]

F1 Mengatasi kelemahan sistem residen [1m]

H1a Residen tidak diberikan garis panduan yang jelas melaksanakan tugas [1m]

H1b Residen menjadi semakin berkuasa dalam Majlis Mesyuarat Negeri [1m]

H1c Raja dan pembesar Melayu tidak berpuas hati kerana kehilangan kuasa dalam
pentadbiran dan pungutan cukai
[1m]

F2 Menyeragamkan pentadbiran [1m]

H2a Pentadbiran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan tidak seragam kerana mempunyai [1m]
undang-undang sendiri

H2b Kemajuan ekonomi antara negeri tidak seimbang [1m]

H2c British memerlukan pentadbiran yang cekap dan seragam untuk memudahkan [1m]
eksploitasi ekonomi

F3 Menjamin keselamatan negeri [1m]

H3a Penggabungan membolehkan NNMB mempunyai pasukan keselamatan sendiri [1m]

H3b Menjaga keamanan tanpa mengharapkan bantuan luar [1m]

F4 Menangani masalah kewangan Pahang [1m]

H4a Gabungan negeri-negeri Melayu yang kaya [1m]

H4b Perak, Selangor, Negeri Sembilan dapat membantu mengurangkan beban [1m]
kewangan negeri Pahang

20
(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, mengapakah pembentukan Negeri-negeri
Melayu Bersekutu banyak memberi kesan kepada Tanah Melayu? KBAT [8 markah]

F1 Pemusatan kuasa Residen Jeneral [1m]

H1 Residen Jeneral merupakan ketua kerajaan pusat yang mempunyai kuasa penuh [1m]
dalam bidang pentadbiran di NNMB

F2 Kemerosotan kuasa sultan dan pembesar [1m]

H2 Kehilangan kuasa dalam pentadbiran dan pungutan cukai [1m]

F3 Kuasa sultan terhad [1m]

H3a Sultan mesti menerima semua nasihat residen dalam hal ehwal pentadbiran [1m]

H3b Kecuali yang berkaitan dengan adat resam dan agama islam [1m]

F4 Undang-undang Barat diperkenalkan [1m]

H4a Orang Melayu terbeban dengan undang-undang tersebut [1m]

H4b Cukai diperkenalkan [1m]

F5 Pelantikan pegawai Barat [1m]

H5a Membantu pentadbiran Residen Jeneral [1m]

H5b Penduduk tempatan tidak mempunyai peluang dalam pentadbiran [1m]

21
BAB 4 5. Gelaran berikut pernah digunakan
dalam kalangan negeri-negeri
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI
Melayu. (m/s 86)
MELAYU TIDAK BERSEKUTU
BAHAGIAN A - SOALAN OBJEKTIF
Dato’ Belat Paduka Seri Perdana Menteri
1. Maklumat berikut berkaitan dengan
pembentukan negeri Perlis. (m/s 86)
Gelaran tersebut diguna pakai di
negeri .
Awalnya, Perlis adalah sebahagian A. Kedah
daripada wilayah X. B. Kelantan
C. Terengganu
D. Perlis
X ialah .
A. Kelantan
6. Pertapakan Islam di Kedah bermula
B. Pattani pada abad ke-12 Masihi.
C. Kedah
Peristiwa tersebut berlaku semasa
D. Terengganu
pemerintahan . (m/s 87)
A. Sultan Abdullah Shah
2. Bilakah pemisahan wilayah antara B. Sultan Muhammad Jiwa
Perlis dengan wilayah Kedah
C. Sultan Mudzaffar Shah
dilakukan? (m/s 86)
D. Sultan Hussin Jamalullail
A. Tahun 1840
B. Tahun 1841
7. Antara berikut, yang manakah syarat
C. Tahun 1842
Perjanjian 1855? (m/s 95)
D. Tahun 1843
A. Menerima Penasihat British
B. Mencontohi pentadbiran Barat
3. Apakah kerajaan terawal yang C. Memajukan pertanian komersil
bermula sejak abad ketujuh?
D. Menawarkan wilayah Kesang
(m/s 87)
kepada British
A. Perlis
B. Kedah
8. Antara berikut, yang manakah
C. Kelantan
merupakan negeri penampan British
D. Terengganu
untuk menghalang peluasan kuasa
Barat di negara kita? (m/s 90)
4. Apakah perjanjian yang terawal sekali
I Kedah
ditandatangani oleh kerajaan British II Melaka
dan Siam untuk menguasai negeri-
III Pulau Pinang
negeri Melayu Utara? (m/s 92)
IV Kelantan
A. Perjanjian Bangkok
A. I dan II
B. Perjanjian Sempadan
B. I dan IV
C. Perjanjian Burney
C. II dan III
D. Perjanjian Sulit
D. III dan IV

22
9. Kawasan berikut turut menjadi 14. Tindakan berikut telah dilakukan oleh
tumpuan kuasa Barat untuk pentadbiran British.
meluaskan pengaruh.

Ujung Salang Menawarkan bantuan pinjaman

kewangan kepada negeri Johor.
Apakah kuasa Barat yang
dimaksudkan? (m/s 90)
Berapakah jumlah tawaran pinjaman
A. Sepanyol
tersebut? (m/s 95)
B. Perancis
A. 50,000 dolar
C. Portugis
B. 100,000 dolar
D. Rusia
C. 150,000 dolar
D. 200,000 dolar
10. Apakah langkah British untuk
menyekat kemasukan kuasa Barat
15. Apakah kegunaan pinjaman yang
lain di Perlis, Kedah, Kelantan dan
ditawarkan terhadap negeri Johor?
Terengganu? (m/s 90)
(m/s 95)
A. Menjalin persahabatan
A. Memodenkan pertahanan
B. Menyebarkan tamadun
B. Membina kereta api
C. Melaksanakan penaklukan
C. Memulakan pelabuhan
D. Meluaskan kuasa dan pengaruh
D. Memulakan sistem birokrasi
11. Apakah yang hendak dicapai oleh
16. Antara berikut, yang manakah
British melalui Perjanjian Sulit 1897?
berkaitan dengan pentadbiran Negeri-
(m/s 92)
negeri Melayu Tidak Bersekutu? (m/s
A. Memajukan negeri
96)
B. Mewujudkan keamanan
A. Terdapat perubahan dalam
C. Menetapkan sempadan
kedudukan Raja Melayu
D. Perjanjian dengan Siam
B. Pentadbiran yang tidak seragam
bersifat longgar
12. Apakah kesan Perjanjian Bangkok
C. Cadangan Penasihat British wajib
1909 terhadap negeri Perlis, Kedah,
dipatuhi dan diikuti
Kelantan dan Terengganu? (m/s 93)
D. Pentadbiran mencontohi Negeri-
A. Mempertuankan Siam
negeri Melayu Bersekutu.
B. Menerima Penasihat British
C. Menjadi jajahan takluk British
17. Kedatangan British membawa kepada
D. Mendukung sistem pentadbiran
pembentukan Negeri-negeri Melayu
British
Tidak Bersekutu.
Bilakah pembentukan negeri-negeri
13. E.H.Strobel terlibat dalam Perjanjian
tersebut berakhir? (m/s 96)
Bangkok. Apakah jawatan beliau
A. Semasa Perang Dunia Pertama
dalam perjanjian tersebut? (m/s 93)
B. Sebelum Perang Dunia Pertama
A. Residen British
C. Sebelum Perang Dunia Kedua
B. Penasihat Am Siam
D. Semasa Perang Dunia Kedua
C. Penasihat Am British
D. Residen Jeneral British

23
18. Siapakah pegawai tadbir yang paling
penting dalam jentera pentadbiran di
Perlis dan Kedah? (m/s 97)
A. Penghulu
B. Menteri Besar
C. Penasihat British
D. Setiausaha Kerajaan

19. Apakah persamaan yang terdapat

pada perlembagaan berikut?
(m/s 98)

Undang-undang Undang-undang
Tubuh Kerajaan Bagi Diri
Johor Kerajaan
Terengganu

A. Kaedah pentadbiran
B. Tatacara pelantikan pewarisan
takhta
C. Tanggungjawab pemerintah
memajukan negeri
D. Larangan menyerahkan negeri
kepada kuasa luar

20. Berikutan pembentukan Negeri-negeri

Melayu Tidak Bersekutu, institusi
Jemaah Menteri dan Majlis Negeri
terus diamalkan. Apakah kesimpulan
yang dapat anda buat tentang
pentadbiran negeri-negeri ini? (m/s
101)
A. Pentadbiran yang moden
B. Birokrasi Barat tidak dapat
dilaksanakan
C. Penerusan sistem pentadbiran
tradisional
D. Kuasa pemerintahan Raja-raja
Melayu semakin merosot

24
BAHAGIAN B – SOALAN STRUKTUR

1. Terdapat lima bab dalam undang-undang Kedah. CADANGAN JAWAPAN 1(a)

▪ Undang-undang 1060H
(a) Senaraikan tiga daripada bab-bab tersebut, [3 markah] ▪ Tembera Dato’ Seri Paduka
Tuan 1057 H
▪ Hukum Kanun Dato’ Kota
i. Setar, Adat Bunga Emas
▪ Adat Kebesaran
ii. ▪ Adat Meminang dan Undang-
undang 1199H
iii.

(b) Jelaskan bentuk-bentuk hubungan yang wujud antara kerajaan CADANGAN JAWAPAN 1(b)
Kedah dan Siam. [3 markah] ▪ Hubungan diplomatik
▪ Hubungan pentadbiran
▪ Hubungan kewangan

(c) Mengapakah kita perlu mengekalkan hubungan baik dengan negara CADANGAN JAWAPAN 1(c)
lain? [4 markah] ▪ Mengekalkan kedaulatan
negara
▪ Mewujudkan suasana
harmoni
▪ Memudahkan pengalaman
dasar kerjasama
▪ Mengamalkan semangat
setiakawan
(mana-mana jawapan yang
munasabah)

25
2. Pembentukan Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu mengekalkan sistem pentadbiran
tradisional.

CADANGAN JAWAPAN 2(a)

(a) Buktikan pengekalan sistem pentadbiran tradisional tersebut. ▪ Meneruskan sistem Jemaah
Menteri
[3 markah] ▪ Meneruskan Majlis Negeri
▪ Meneruskan peraturan yang
terdapat dalam Undang-
undang Tubuh Kerajaan
▪ Pembesar Melayu menjadi
peneraju sistem pentadbiran
negeri
▪ Pihak British membantu
melalui peminjaman pegawai
daripada Perkhidmatan Awam
Negeri-negeri Melayu
Bersekutu dan Negeri-negeri
Selat
▪ Mempunyai sistem
perkhidmatan awamnya
tersendiri

(b) Jelaskan pelaksanaan pengekalan sistem birokrasi Barat di CADANGAN JAWAPAN 2(b)
Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu. [3 markah] ▪ Penasihat British menentukan
dasar pentadbiran negeri
sehingga mengurangkan
kuasa sultan dan pembesar
▪ Memperkenalkan jabatan
baharu di setiap negeri
▪ Mewujudkan pasukan polis
▪ Urusan pentadbiran negeri
mula mengamalkan cara
Barat
▪ Mahkamah sivil diperkenalkan
▪ Membawa masuk pegawai
British sebagai pegawai
pentadbiran

(c) Mengapakah sesebuah negara melakukan perubahan dalam sistem CADANGAN JAWAPAN 2(c)
pentadbiran? [4 markah] ▪ Menjamin kemajuan negara
▪ Membolehkan bersaing
dengan negara yang lain
▪ Mengekalkan keharmonian
negara
▪ Menjamin kestabilan politik
(mana-mana jawapan yang
munasabah)

26
BAHAGIAN C – SOALAN ESEI

1. Johor telah mencapai tahap kemakmuran yang tinggi.

(a) Jelaskan faktor-faktor yang membawa kepada kejayaan tersebut. CADANGAN JAWAPAN 1(a)
[4 markah] ▪ Perkembangan pesat dalam
ekonomi komersial
▪ Pemodenan dalam pelbagai
bidang
▪ Kebijaksanaan dan
kecekapan pemerintah
▪ Golongan pentadbir yang
komited dan menjalankan
tugas dengan berkesan

(b) Bagaimanakah tindakan British untuk menguasai Johor? [8 markah] CADANGAN JAWAPAN 1(b)
▪ F1 Menjalankan strategi
secara tersusun
▪ H1a Melalui perjanjian
▪ H1b Perjanjian 1855 antara
Sultan Ali dengan
Temenggung Ibrahim
▪ H1c Menyatakan sekiranya
jajahan Kesang hendak dijual
oleh Sultan, hendaklah
ditawarkan terlebih dahulu
kepada pihak British
▪ H1d Perjanjian Setia 1855
antara Johor dan British
▪ H1e Menyebut bahawa Johor
hanya akan menerima
seorang ejen
▪ H1f Peranannya menyamai
seorang pegawai Konsul
▪ H1g Lebih rendah daripada
Penasihat
▪ H1h Hal ehwal luar dikawal
oleh British
▪ F2 Melaksanakan manipulasi
▪ H2a Memanipulasi
kedudukan kewangan Johor
▪ H2b Menawarkan pinjaman
sebanyak 200,000 dolar
kepada Johor
▪ H2c Membiayai pembinaan
kereta api
▪ H2d Usaha ini tidak berjaya
apabila cadangan tidak
diterima
▪ H2e Menjejaskan ekonomi
Johor
▪ H2f Jawatan konsul yang
sebelumnya ditempatkan di
Johor ditukarkan kepada
Penasihat Am British
(mana-mana jawapan yang
munasabah)

27
(c) Pelbagai perkara akan berlaku sekiranya negara masih dikuasai CADANGAN JAWAPAN 1(c)
British. Jelaskan pernyataan tersebut. [8 markah] ▪ Menghalang kemerdekaan
negara
▪ Memundurkan ekonomi
rakyat
▪ Menghalang perpaduan
dalam kalangan masyarakat
▪ Kuasa tertinggi akan dibolot
oleh British
▪ Menggugat keamanan negara
▪ Menghalang pembangunan
negara
▪ Menghapuskan peranan
institusi diraja
▪ Menjejaskan kestabilan
negara
(mana-mana jawapan yang
munasabah)

28
BAB 5 6. Pada abad berapakah sistem Ketua
PENTADBIRAN BARAT DI Bebas mula diamalkan di Sabah? (m/s
SARAWAK DAN SABAH 113)

BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF A. Abad k-17

B. Abad ke-19
C. Abad ke-14
1. Berapakah jumlah kerajaan Melayu D. Abad ke-15
yang terdapat di Sarawak? (m/s 110)
7. Berikut ialah hasil kekayaan Sarawak
A. 4 yang telah menarik minat James
B. 5 Brooke kecuali (m/s 114)
C. 3
D. 7 A. sagu
B. antimoni
2. Siapakah pemimpin utama bagi C. emas
masyarakat Iban? (m/s 111) D. sarang burung
A. Tua Kapong 8. Siapakah yang telah dihantar oleh
B. Peran Lepo Brunei untuk menyelesaikan masalah
C. Tuai Rumah di Sarawak? (m/s 114)
D. Menteri
A. Pangiran Indera Mahkota
3. Pemimpin masyarakat Kadazandusun B. Pangiran Muda Raja Hashim
dikenali sebagai (m/s 111) C. Datu Patinggi Ali
D. James Brooke
A. Majlis Kampung
B. Tukang Adat 9. Apakah hubungan kekeluargaan antara
C. Kelunan Maren Pangiran Raja Muda Hashim dengan
D. Orang Tua Sultan Brunei? (m/s 114)
4. Berapakah jumlah etnik yang A. Sepupu sultan
terdapat di Sarawak? (m/s 110) B. Bapa saudara sultan
C. Anak saudara sultan
A. 10 D. Abang sultan
B. 17
C. 20 10. Berikut merupakan strategi James
D. 34 Brooke untuk menguasai Sarawak
kecuali (m/s 115-116)
5. Apakah yang menjadi asas kepada
kekuasaan Kesultanan Brunei di A. rundingan
Sabah? (m/s 113) B. ugutan
C. perjanjian
A. Keturunan pemimpin D. manipulasi
B. Penguasaan tanah
C. Pencapaian pemimpin 11. Apakah hasil ekonomi Sabah
D. Pencapaian keturunan yang mendapat pasaran tinggi
di China? (m/s 121)

A. Teh
B. Emas
C. Tembakau
D. Sarang burung

29
12. Antara berikut, yang manakah III Menjaga adat resam penduduk
menggunakan undang-undang tempatan
Barat dalam sistem perundangan IV Melantik pembesar Melayu
di Sabah? (m/s 129) sebagai Pegawai Tadbir

A. Mahkamah Adat A. I dan II

B. Mahkamah Majistret B. I dan IV
C. Mahkamah Anak Negeri C. II dan III
D. Mahkamah Residen D. III dan IV

13. Apakah alasan yang digunakan

James Brooke untuk menentang 18. Pilih pernyataan yang benar
orang Iban di Saribas dan Batang tentang Mahkamah Anak Negeri
Lupar? (m/s 117) (m/s 129)
I Diadili oleh Ketua Anak Negeri
A. Menghapuskan lanun II Dipengaruhi undang-undang
B. Mempertahankan kota Barat
C. Mengukuhkan ekonomi III Mengadili kesalahan pedagang
D. Melaksanakan pembaharuan asing
IV Mengguna pakai undang-
14. William Hood Treacher pernah undang tempatan
berkhidmat semasa pentadbiran
SBUB di Sabah. Apakah jawatan A. I dan II
beliau ketika itu? (m/s 123) B. I dan IV
C. II dan III
A. Gabenor D. III dan IV
B. Residen
C. Presiden 19. Pernyataan berikut berkaitan dengan
D. Pegawai Tadbir sistem pentadbiran di Sabah.

15. Apakah asas penting dalam Sistem Ketua Bebas

pentadbiran sistem Kesukuan di
Sarawak dan Sabah? (m/s 110) Apakah kriteria yang perlu ada pada
individu untuk dilantik menjadi Ketua
A. Pegangan adat Bebas?(m/s 113)
B. Pengaruh asing
C. Sokongan penduduk I Sikap berani
D. Kebijaksanaan pembesar II Bernilai moral
III Disayangi orang ramai
16. Siapakah yang mengetuai pentadbiran IV Sikap keperwiraan
di Sarawak? (m/s 124) A. I dan II
B. I dan IV
A. Majlis Tertinggi C. II dan III
B. Majlis Negeri D. III dan IV
C. Raja Brooke
D. Residen 20. Apakah langkah yang diambil oleh
Pangiran Raja Muda Hashim untuk
menamatkan pemberontakan
17. Antara syarat yang perlu dipatuhi Penduduk di Sarawak? (m/s 114)
oleh SBUB untuk menerima
Piagam Diraja pada tahun 1881 ialah A. Meminta bantuan Belanda
(m/s 123) B. Meminta bantuan Portugis
C. Meminta bantuan SHTI
I Memajukan ekonomi D. Meminta bantuan James Brooke
II Menerima Penasihat British

30
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

1. Pentadbiran di Sarawak merupakan sebuah sistem pentadbiran berhierarki di mana raja

merupakan ketua dan berada di kedudukan tertinggi dalam hierarki. Kemudiannya raja
dibantu oleh Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri. Di bawah merupakan carta organisasi
pentadbiran Sarawak mengikut hierarki.

CADANGAN JAWAPAN 1(a)

▪ Mengetuai pentadbiran di
setiap bahagian yang
terdiri daripada Kuching,
Sibu, Simanggang, Marudi
dan Lawas.
▪ Membantu mengutip cukai
▪ Mengetuai ekspedisi
ketenteraan

CADANGAN JAWAPAN 1(b)

▪ Membantu dalam
penggubalan dasar-
(a) Apakah fungsi Residen di Sarawak? [2 markah] dasar dalam
pentadbiran negeri
▪ Merupakan penasihat
Brooke dalam
pentadbiran
▪ Dianggotai oleh
James Brooke,
Charles Brooke dan 4
orang pembesar
(b) Mengapakah Majlis Tertinggi diperkenalkan pada pemerintahan Dinasti Melayu yang
terkemuka.
Brooke? [4 markah] ▪ Meluluskan undang-
undang dan peraturan
berkaitan dengan
pentadbiran negeri

CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Berlakunya perubahan dalam

politik, ekonomi dan sosial di
sarwak.
(c) Pada pandangan anda, sejauh manakah sistem pentadbiran di Sarawak ▪ Melakukan perluasan kuasa ke
semasa pemerintahan Dinasti Brooke berjaya membangunkan Sarawak? beberapa wilayah Kesultanan
Brunei yang menjadikan wilayah
[4 markah] Sarawak bertambah luas
▪ Mengekalkan sistem pentadbiran
tradisional
▪ Pembesar Melayu yang telah
disingkirkan oleh Pangiran
Mahkota dilantik semula seperti
Datu Patinggi, Datu Temenggung
dan Datu Bandar.
▪ Menamatkan amalan pemburuan
kepala dan perhambaan
▪ Pusat kegiatan lanun dihapuskan
seperti Saribas, Rimbas dan lain-
lain
▪ Ekonomi sara diri bertukar
kepada pertanian perdagangan.

31
2.Kedudukan SBUB sebagai sebuah syarikat berpiagam menjadi asas penting
dalam usaha British menguasai Sabah.
CADANGAN JAWAPAN 1(a)
(a) Apakah matlamat utama SBUB di Sabah? [2 markah]
▪ Eksploitasi sumber-sumber yang
terdapat di Sabah.
▪ Melindungi dan
mempertahankan hak-hak
masyarakat tempatan.

(b) Nyatakan syarat-syarat pemberian Piagam kepada SBUB. [4 markah] CADANGAN JAWAPAN 1(b)

▪ SBUB menerima
Penasihat British.
▪ SBUB perlu memelihara
adat resam, agama dan
undang-undang penduduk
tempatan.
▪ SBUB mesti melantik
Pegawai Tadbir daripada
pegawai yang diakui
British.
▪ SBUB tidak dibenarkan
(c) Berikan cadangan anda untuk mengelakkan perluasan menyerahkan Sabah
kepada pihak lain tanpa
kebenaran British.
pengaruh luar ke negara kita. [4 markah]

CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Mengukuhkan pentadbiran
▪ Memodenkan pentadbiran
▪ Menjamin penguasaan ekonomi
▪ Melibatkan pemimpim tempatan
(mana-mana jawapan yang
munasabah)

32
BAHAGIAN C: SOALAN ESEI

1. (a) Jelaskan peranan individu berikut dalam politik Sarawak:

(i) Pangiran Muda Hashim CADANGAN JAWAPAN 1(a)
(ii) Datu Patiggi Ali [6 markah]
(i) Pangiran Muda Hasim

▪ Dihantar oleh Sultan Brunei untuk

menyelesaikan masalah penentangan di
Sarawak.
▪ Memujuk Datu Patinggi Ali untuk
menamatkan penentangan.
▪ Meminta bantuan James Brooke untuk
menamatkan penentangan

(ii) Datu Patinggi Ali

▪ Menentang pentadbiran Brunei pada
tahun 1836.
▪ Membantah Tindakan wakil sultan Brunei
yang mengenakan cukai yang tinggi.
▪ Bersetuju berunding dengan James
Brooke dan menamatkan penentangan
terhadap Kesultanan Brunei

(b) Terangkan tindakan James Brooke mengukuhkan kuasanya

di Sarawak menggunakan kekuatan ketenteraan. [8 markah] CADANGAN JAWAPAN 1(b)

▪ Mendapat bantuan daripada angkatan

tentera laut British
▪ Kapal perang HM Dido berjaya
menghancurkan kubu orang Iban
▪ Kapal tersebut juga memerangi ancaman
lanun yang menganggu perdagangan
▪ James Brooke menganggap kebangkitan
orang tempatan sebagai lanun
▪ Dijadikan alasan untuk meluaskan
pengaruh di kawasan orang Iban
▪ Membina benteng dan kubu yang
dilengkapi dengan Meriam di kawasan
yang strategik
▪ Pada tahun 1849, membina kubu di
Sungai Skrang bertujuan memerhati
pergerakan kaum Iban
▪ Pada tahun 1862, menubuhkan Renjer
Sarawak bagi menjaga keamanan dan
mengukuhkan pertahanan

(c) Apakah ikhtibar daripada peluasan kuasa James Brooke

di Sarawak? [6 markah] CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Berfikir sebelum bertindak

▪ Tidak mudah menabur janji
▪ Berusaha menguatkan pertahanan
▪ Tidak bertindak atas kepentingan diri
▪ Berhati-hati dengan muslihat kuasa
asing
▪ Bekerjasama menolak campur tangan
asing
(mana-mana jawapan yang munasabah)

33
 “Kita semua adalah rakyat Malaysia dan
kemerdekaan inilah menyatukan kita. Ingatlah
bahawa toleransi adalah kekuatan kita sebagai
rakyat dan bangsa”
Tunku Abdul Rahman

34
BAB 6
KESAN PENTADBIRAN BARAT TERHADAP
EKONOMI DAN SOSIAL 6. Undang-undang tanah di bawah dilaksanakan
oleh British di Tanah Melayu. (m/s 146)
BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF. Akta Tanah Simpanan Melayu
1. Apakah bahan galian yang dilombong oleh Apakah tujuan British memperkenalkan
British di lokasi berikut? (m/s 139) undang-undang tersebut?
A Memudahkan orang Melayu bercucuk
Batu Arang, Selangor tanam.
B Menjamin kelangsungan ekonomi dan politik
A Arang batu British.
B Bijih besi C Meningkatkan pengeluaran pertanian orang
C Emas Melayu.
D Tembaga D Memudahkan tanah tersebut dijual kepada
orang asing.
2. Jadual berikut berkaitan dengan kegiatan
perlombongan semasa pentadbiran British di 7. Jadual berikut berkaitan dengan tindakan yang
Tanah Melayu. (m/s 139) telah dilakukan oleh kuasa Barat. (m/s 146)

Tahun Peristiwa Tahun Peristiwa

1888 Membuka lombong bijih timah 1931 Memperkenalkan Land Order
bawah tanah yang terpanjang di
dunia.
Land Order tersebut telah diperkenalkan oleh
British di
Kawasan lombong tersebut terletak di A Melaka
A Batu Arang
B Pahang
B Lukut
C Sabah
C Lembah Kinta
D Sarawak
D Sungai Lembing
8. Buruh dari India telah dibawa masuk ke Tanah
3. Syarikat berikut telah ditubuhkan semasa Melayu menggunakan sistem di bawah.
pentadbiran British di negara kita. (m/s 139) (m/s 147)
Sistem Kangani
Gopeng Consolidated
Istilah ‘kangani‘ membawa maksud
Syarikat tersebut menjalankan kegiatan I ketua
A melombong arang batu II pelindung
B melombong besi III pemimpin
C melombong bijih timah IV penyelia
D melombong perak A I dan II
B I dan IV
4. Lokasi berikut terletak di Sabah. (m/s 139) C II dan III
D III dan IV
Sungai Segama
9. Syarikat berikut telah ditubuhkan pada tahun
Lokasi tersebut mengusahakan perlombongan 1860. (m/s 149)
A arang batu Syarikat Royal Insurance Company
B bijih timah
C emas Apakah bidang perniagaan yang dijalankan
D minyak oleh syarikat tersebut?
A Insurans
5. Apakah kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh B Kesihatan
Syarikat Cowie Harbour Coal? (m/s 139) C Perbankan
A Bertani D Perladangan
B Melombong
C Perladangan
D Perkapalan

35
10. Pada tahun 1897 lembaga berikut ditubuhkan C II dan III
untuk mengeluarkan wang kertas di negara D III dan IV
kita. (m/s 149)
Lembaga Pesuruhjaya Wang 15. Pada tahun 1937, perkhidmatan berikut telah
disediakan di negeri-negeri Melayu. (m/s 152)
Antara berikut, negeri manakah yang
Perrkhidmatan penerbangan awam
menggunakan mata wang tersebut?
I Johor
II Kelantan Perkhidmatan tersebut dijalankan di antara
III Melaka Singapura, Kuala Lumpur dan
IV Pulau Pinang A Kota Kinabalu
A I dan II B Kuching
B I dan IV C Melaka
C II dan III D Pulau Pinang
D III dan IV
16. Apakah kepentingan bandar berikut di Sabah?
11. Tindakan berikut telah dilakukan oleh (m/s 155)
pentadbiran British. (m/s 150) Jesselton
Membina landasan kereta api A Perladangan tebu
menghubungkan utara dan selatan B Perlombongan bijih timah
Tanah Melayu. C Pembinaan landasan kereta api
D Pembinaan Pelabuhan
Pembinaannya telah bermula pada
A Tahun 1890-an 17. Institut Penyelidikan Perubatan telah
B Tahun 1910-an ditubuhkan di Kuala Lumpur pada tahun 1900.
C Tahun 1920-an Apakah tujuan penubuhannya?
D Tahun 1930-an (m/s 161)
A Mengkaji penyakit beri-beri
12. Apakah kawasan yang menjadi tumpuan B Mengkaji penyakit denggi
pembinaan landasan kereta api di Sarawak? C Mengkaji penyakit kusta
(m/s 151) D Mengkaji penyakit taun
A Kawasan selatan Sarawak
B Kawasan tenggara Sarawak 18. Hospital Raja Brooke Memorial telah dibina di
C Pantai barat Sarawak Sarawak pada tahun 1925. Pembinaannya
D Pantai utara Sarawak bertujuan menempatkan pesakit (m/s 162)
A kepialu
13. Jadual berikut berkaitan dengan pentadbiran di B kusta
Sarawak. (m/s 151) C malaria
D taun
Tahun Peristiwa
1904 Membina landasan kereta api 19. Rajah berikut berkaitan dengan langkah yang
telah dilakukan oleh pentadbiran British.
(m/s 163)
Pembinaannya dilakukan di
X Menjadi petempatan banduan dari
A Bukau
India
B Beaufort
C Jesselton
D Tenom
Apakah lokasi X tersebut?
A Melaka
14. Menjelang tahun 1939, jaringan jalan raya
B Pahang
dibina untuk menghubungkan seluruh negeri di
C Pulau Pinang
negeri-negeri Melayu. (m/s 151)
D Selangor
Apakah kesan daripada tindakan tersebut?
I Pembukaan kawasan ladang getah
20. SBUB telah membina penjara di Sabah.
II Pembukaan kawasan perlombongan bijih
Penjara itu terletak di (ms 163)
timah
A Labuan
III Pembukaan kawasan pertanian padi
B Jesselton
IV Pembukaan kawasan pertanian kopi
C Sandakan
A I dan II
D Sibu
B I dan IV
36
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

1. Jadual dibawah berkaitan dengan perubahan

sistem ekonomi yang berlaku di Tanah Melayu
sebelum dan selepas kedatangan British.

Sebelum Selepas
kedatangan British kedatangan British
Ekonomi Tradisional Ekonomi Moden CADANGAN JAWAPAN 1(b)
(a) Nyatakan tiga ciri ekonomi moden. ▪ Penghasilan pertanian secara besar-
besaran
▪ Untuk diperdagangkan ke peringkat
antarabangsa
▪ Contoh lada hitam,buah
pala,cengkih,kulit kayu manis,
gambir,pinang dan kelapa.

[3 markah]

(b) Kemasukan pemodal dan pelabur asing ke

dalam industri perlombongan dan
perladangan telah memperkenalkan
kepada pertanian komersial. Jelaskan
maksud pertanian komersial. CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Mempunyai modal yang banyak

▪ Pengeluaran berasakan intensif modal
▪ Menggunakan teknologi moden
▪ Menggunakan kapal korek dalam
aktiviti perlombongan bijij timah
▪ Aktiviti perlombongan dan
perladangan dijalankan dalam skala
yang besar
[3 markah] ▪ Pembesar memajakkan tanah kepada
pemodal Eropah.
▪ Enakmen tanah memihak kepada
(c) Pada pendapat anda, mengapakah pemodal Eropah.
ekonomi moden di Tanah Melayu setelah
kedatangan British dikuasai oleh syarikat
Eropah?

[4 markah]

37
2. Perkembangan dalam bidang perlombongan
dan perladangan telah mendorong pihak
British membawa masuk buruh dari luar untuk
memenuhi keperluan ekonomi di Tanah
Melayu.
(a) Nyatakan cara kemasukan buruh berikut CADANGAN JAWAPAN 2(a)
ke Tanah Melayu. (i)
i. Buruh dari China ▪ Sistem Kontrak
▪ Buruh dari China dibawa masuk
oleh pihak majikan
▪ Menyediakan tambang perjalanan,
makanan,pakaian dan tempat
tinggal

(ii)
[2 markah] ▪ Sistem Kangani
▪ Kangani bermaksud
ii. Buruh dari India ketua,tandil,mandur atau penyelia
ladang getah
▪ Pemilik ladang menghantar Kangani
ke India
▪ Untuk mencari tenaga buruh.

[2 markah] CADANGAN JAWAPAN 2(b)

(b) Nyatakan kesan daripada peningkatan ▪ Pembentukan masyarakat

jumlah kemasukan buruh di Tanah Melayu. berbilang kaum
▪ Wujud petempatan yang berbeza
mengikut kaum
▪ Jenis pekerjaan berbeza mengikut
kaum
▪ Penggunaan bahasa yang berbeza
▪ Tidak terdapat interaksi antara
kaum
▪ Tidak wujud perpaduan kaum
▪ Muncul pendidikan secara
[3 markah] vernakular

CADANGAN JAWAPAN 2(c)

(c) Kebanjiran tenaga kerja asing ke Malaysia
telah membawa kesan negatif kepada
negara kita. Jelaskan.
(mana-mana jawapan yang munasabah)
▪ Wujud masalah sosial
▪ Terlibat kes-kes jenayah
▪ Mengancam keselamatan negara
▪ Kekurangan peluang pekerjaan
kepada rakyat tempatan
▪ Majikan lebih berminat untuk
mengupah pekerja asing kerana
bayaran yang rendah
▪ Wujudnya masalah perumahan
▪ Wujudnya kawasan setinggan
▪ Timbul persepsi buruk pelancong
kepada negara kita

[4 markah]

38
Bahagian C: Soalan Esei
1. British telah menggalakkan kemasukan buruh
asing ke Tanah Melayu disebabkan
perkembangan pesat perusahaan getah dan
bijih timah.

(a) Mengapakah Brirish membawa kemasukan

buruh asing ke Tanah Melayu?

CADANGAN JAWAPAN 1(a)

▪ Tampung kekurangan tenaga kerja
▪ Buruh india untuk penanaman getah
▪ Buruh cina untuk perusahaan bijih timah
▪ Dibawa masuk melalui sistem
diperkenalkan British
▪ Dibawa msuk beramai-ramai
▪ menyumbang tenaga

[6 markah]
CADANGAN JAWAPAN 1(b)
(b) Semasa pemerintahan British di Tanah Melayu,
terangkan cara kemasukan buruh asing ▪ Sistem Kangani
Membawa masuk Buruh India
-
mengikut sistem yang diperkenalkan.
Maksud kangani ketua,tandil
-
mandur atau penyelia di ladang
getah
- Kangani dihantar ke India untuk
mencari pekerja
- Kangani urus tambang perjalanan
buruh
▪ Sistem Kontrak
- Buruh dari cina dibawa masuk
majikan
- Majikan sedikan tempat tinggal,
makanan, tambang perjalanan, dan
pakaian
- Buruh dari china bekerja di lombong
bijih timah
[6 markah]

(c) Jelaskan kesan negatif kepada negara kita

akibat kebanjiran tenaga kerja asing.
CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Wujud masalah sosial

▪ Terlibat kes-kes jenayah
▪ Mengancam keselamatan negara
▪ Kekurangan peluang pekerjaan
kepada rakyat tempatan
▪ Majikan lebih berminat untuk
mengupah pekerja asing kerana
bayaran yang rendah
▪ Wujudnya masalah perumahan
▪ Wujudnya kawasan setinggan
▪ Timbul persepsi buruk pelancong
kepada negara kita
(mana-mana jawapan yang munasabah)
[8 markah]

40
BAB 7:
PENENTANGAN MASYARAKAT
TEMPATAN
BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF

1. Apakah sebab masyarakat tempatan

menentang peraturan baharu yang
diperkenalkan oleh British?
(m/s 172)
A. Menyulitkan kehidupan rakyat
B. Menjejaskan adat resam tempatan
C. Mengekalkan pentadbiran tradisional
D. Mengukuhkan kedudukan pemerintah
5. Bagaimanakah strategi Sharif Masahor untuk
menggulingkan Dinasti Brooke?
(m/s 176)
A. Mewujudkan tipu helah
B. Mewujudkan manipulasi
C. Mengadakan pakatan sulit
D. Menandatangani perjanjian

2. Siapakah tokoh yang digelar sebagai ‘Raja 6. Sharif Masahor dan Dato’ Patinggi Abdul Gapur
Darat’ dan ‘Penggoncang Dunia’? merupakan tokoh penentangan di Sarawak.
(m/s 175) Apakah tindakan Dinasti Brooke terhadap kedua-
A. Mat Saleh dua tokoh berikut?
B. Dato Bahaman
C. Dol Said (m/s 176)
D. Rentap
A. Dipenjarakan
3. Maklumat berikut berkaitan B. Dibuang negeri
penentangan terhadap British di C. Dihukum gantung
Naning. D. Dilucutkan jawatan

Penentangan oleh Penghulu Dol 7. Kebangkitan Tani merupakan kebangkitan

Said pada tahun 1831-1833. petani menentang British. Siapakah yang
mengetuai penentangan tersebut?
Mengapakah berlaku penentangan (m/s 187)
tersebut? (m/s 173) A. Tok Janggut
B. Haji Abdul Rahman Limbong
A. Penubuhan balai polis C. Yamtuan Antah
B. Pelaksanaan cukai kepala D. Dato Bahaman
C. Paksaan bayaran cukai
D. Penghapusan orang suruhan 8. Apakah tujuan Mat Sator membina kubu di
Kampung Kapayan Lama Tambunan?
(m/s 177)
4. Mengapakah British menggunakan nama
Sultan Kelantan untuk mematahkan A. Mengugut menentang SBUB
kebangkitan Tok Janggut pada tahun B. Melambatkan serangan British
C. Menjatuhkan British dari arah Barat
1915?
D. Merancang menyerang Pulau Gaya.
(m/s 188)
A. Menghormati sultan. 9. Apakah tujuan Sultan Abdullah dan
B. Kuasa mutlak sultan. pembesar Perak mengupah R.C. Woods,
C. Mengekalkan kuasa sultan. peguam dari Pulau Pinang?
D. Kesetiaan rakyat kepada sultan. (m/s 178)
A. Menubuhkan Jabatan Kehakiman
B. Membatalkan hak pemungut cukai
C. Memansuhkan Perjanjian Pangkor
41
D. Menggubal undang-undang negeri.

10. Sekiranya anda adalah rakyat Terengganu, 13. Maklumat berikut berkaitan tindakan SBUB
apakah dokumen yang diperlukan untuk terhadap orang Murut di Sabah.
mengambil hasil hutan dan membuka
Mereka dilarang membuka tanah baharu
tanah?
untuk pertanian pindah atau penempatan.
(m/s 182)
A. Surat Rujukan
B. Surat Pajakan
C. Surat kelulusan
D. Surat kebenaran Apakah kesan tindakan SBUB tersebut terhadap
orang Murut?

11. British telah menempatkan pegawai Barat (m/s 183)

untuk menguasai kawasan berikut di Negeri
A. Menyebabkan kehilangan pekerjaan
Sembilan.
B. Menerima campur tangan pihak luar
C. Mengalami kekurangan bekalan beras
• Rembau
D. Melakukan penghijrahan ke hulu sungai
• Jelebu
• Seri Menanti
14. Sultan dan pembesar Perak telah bersumpah
Siapakah pegawai Barat tersebut? merahsiakan pakatan sulit untuk membunuh
J.W.W. Birch. Bagaimanakah mereka mengikat
(m/s 180) taat setia merahsiakan pakatan sulit tersebut?
(m/s 184)
I. Majistret A. Menepuk bahu kiri
II. Residen British
B. Meminum air keris
III. Pemungut Hasil
C. Memakai baju putih
IV. Pegawai Majistret
D. Memakan sirih pinang
A. I dan II
B. I dan IV
C. II dan III
15. Apakah faktor Rentap berjaya
D. III dan IV
mematahkan serangan Dinasti Brooke
sebanyak dua kali?
12. Barangan mewah orang Iban telah (m/s 185)
dirampas oleh pegawai British apabila A. Keutuhan kubu Bukit Sadok
gagal membayar cukai. Apakah barang B. Kekuatan meriam Bujang Sadok
mewah tersebut? C. Kesungguhan sokongan dari Acheh
(m/s 183) D. Kerjasama daripada semua pembesar
A. Mutiara
B. Kain Pua
16. Apakah faktor Yamtuan Antah gagal dalam
C. Tempayan
penentangan terhadap British di Negeri
D. Batu Permata
Sembilan?
(m/s 186)
I. Kehabisan peluru
II. Kekurangan ubat bedil
III. Kehabisan makanan
IV. Kerosakan meriam tembaga
A. I dan II
B. I dan IV

42
 C. II dan III
D. III dan IV
17. Apakah kesan Rundingan Perdamaian
Menggatal pada tahun 1898 terhadap Mat
Saleh di Sabah?
(m/s 188)
A. Membenarkan mentadbir Tambunan
B. Merampas kawasan pentadbirannya
C. Menjatuhi hukuman buang negeri
D. Menempatkan Residen Jeneral

18. Antara berikut yang manakah strategi

British untuk menggagalkan tentangan
masyarakat tempatan di Tanah Melayu?
(m/s 189)
I. Memberi rasuah
II. Menangkap pembesar
III. Menggunakan istana
IV. Memecahbelahkan pakatan
A. I dan II
B. I dan IV
C. II dan III
D. III dan IV

19. Apakah tujuan British menubuhkan

Perkhidmatan Tadbir Melayu (MAS) di
Tanah Melayu?
(m/s 190)
A. Melantik pegawai British dalam
pentadbiran
B. Memecahkan orang Melayu sebagai
pembesar
C. Mengurangkan kuasa sultan sebagai
pemimpin
D. Melibatkan orang Melayu dalam sektor
kerajaan

20. Mengapakah Durbar diperkenalkan oleh

British?
(m/s 191)
A. Menjamin kedudukan Raja dan
Pembesar Melayu
B. Menjadikan bahasa Melayu sebagai
bahasa rasmi
C. Memantapkan kuasa British di Tanah
Melayu
D. Mengurangkan kuasa pemimpin
tempatan

43
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

I. Campur tangan British di negara kita telah mendorong kepada kebangkitan masyarakat
tempatan melakukan penentangan.

a. Senaraikan dua pihak yang mengetuai penentangan CADANGAN JAWAPAN 1(a)

masyarakat tempatan tersebut. (2 markah)
▪ Golongan bangasawan tempatan
▪ Pembesar-pembesar
tempatan
▪ Pemimpin agama

b. Apakah matlamat perjuangan masyarakat tempatan terhadap CADANGAN JAWAPAN 1(b)

British? (2 markah) ▪ Mempertahankan hak dan
kedudukan pemerintah
tempatan
▪ Menentang perubahan
pentadbiran Barat yang
merugikan mereka
▪ Mengembalikan sistem
pentadbiran tradisional

c. Berikan dua bentuk penentangan masyarakat tempatan

terhadap British? (2 markah) CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Penentangan bersenjata
▪ Mencabar perjanjian
▪ Menggunakan sistem
perundangan

d. Apakah iktibar yang boleh diambil melalui kebangkitan masyarakat

tempatan menentang British? (4 markah) CADANGAN JAWAPAN 1(d)

▪ Mengutamakan perpaduan
▪ Bekerjasama antara
masyarakat dan pemimpin
▪ Semangat setia pada
negara
▪ Sanggup berkorban untuk
mempertahankan negara
▪ Saling membantu untuk
kemajuan negara
▪ Berani menentang anasir luar
yang menggugat kedaulatan
negara.
▪ Gigih berusaha
▪ Melengkapkan diri dengan
ilmu pengetahuan

44
2. Kehadiran British telah mengubah sistem cukai yang ada di Tanah
Melayu.
CADANGAN JAWAPAN 2(a)(i)
a. Nyatakan ciri-ciri cukai berikut. ▪ Kutipan cukai berdasarkan
jumlah keluaran.
▪ Sekiranya hasi l tanaman
sedikit, dikecualikan daripada
cukai
i. Sebelum pentadbiran British (2 markah) ▪ Kadar cukai bagi tanah
pertanian ialah 40 sen seekar
hingga $1.20 ringgit seekar

__

CADANGAN JAWAPAN 2(a)(ii)

ii. Selepas kedatangan British (2 markah) ▪ Setiap penduduk mesti

melaporkan jumlah keluasan
sawah padi yang dimiliki.
_ ▪ Setiap tanah mempunyai
_ _ keluasan 400 depa per segi
dikenakan cukai
_ ▪ Kadar cukai ialah sebanyak tiga
kupang (30 sen setahun
▪ Semua pemilik tanah diwajibkan
membayar cukai
▪ Tanaman dan binatang
ternakan juga dikenakan cukai

b. Pengenalan cukai yang diperkenalkan British telah

CADANGAN JAWAPAN 2(b)
membebankan rakyat tempatan. Beri penjelasan anda. (3 markah)
▪ Menghadapi masalah
membayar cukai
▪ Pejabat bayaran cukai terletak
jauh dari tempat tinggal mereka
▪ Bayaran cukai hanya boleh
dijelaskan semasa waktu
pejabat
▪ Penduduk yang enggan
membayar cukai ditangkap dan
didenda
▪ Bercanggah dengan nilai
tempatan

c. Maklumat berikut berkaitan dengan cukai-cukai yang ditetapkan

di negara kita pada hari ini. (4 markah)

• Cukai pendapatan
• Cukai jualan
• Cukai tanah
• Cukai pintu CADANGAN JAWAPAN 2(c)

▪ Sumber pendapatan kerajaan

Mengapakah cukai tersebut penting kepada sesebuah negara? ▪ Dana pembangunan negara
▪ Membantu golongan masyarakat
yang memerlukan
▪ Untuk membangunkan
insfrastuktur
▪ Untuk mengurus negara

45
BAHAGIAN C: SOALAN ESEI

1. Penentangan masyarakat tempatan terhadap British telah

memberikan kesan kepada kedua-dua pihak.

a) Jelaskan kesan penentangan tersebut terhadap masyarakat

CADANGAN JAWAPAN 1(a)
tempatan. (6 markah)
▪ Pemerintah dan pembesar tempatan
kehilangan jawatan dan kedudukan
contohnya Dol Said
▪ Kehilangan jiwa contohnya Dato
Maharaja Lela
▪ Ramai dibuang negeri contohnya
Sultan Abdullah
▪ Durbar diperkenalkan
▪ Persidangan Majlis Mesyuarat
Negeri
▪ Menjadi inspirasi kepada pejuang
kemerdekaan tanah air.

b) Terangkan kesan penentangan masyarakat tempatan terhadap CADANGAN JAWAPAN 1(b)

pentadbiran British. (6 markah)
• Kerugian akibat peperangan
• Kerugian sebanyak 100000 Pound
Sterling dalam Perang Naning
• British lebih berhati-hati dalam
pentadbiran dengan melantik
Residen yang berpengalaman
• British menubuhkan Majlis
Mesyuarat Negeri
• Menjadi badan penasihat Sultan
• Merombak semula skim
penempatan pegawai
• Menubuhkan Kolej Melayu Kuala
Kangsar di Perak
• Menubuhkan Perkhidmatan Tadbir
Melayu (MAS)
c) Jika anda seorang pemimpin tempatan, apakah tindakan
yang boleh diambil bagi memastikan sesuatu perjuangan
mencapai kejayaan? (8 markah)

CADANGAN JAWAPAN 1(c)

▪ Bijak mengatur strategi
▪ Semangat perjuangan yang
kental
▪ Berilmu pengetahuan
▪ Berjuang melalui organisasi
▪ Mempunyai matlamat perjuangan
yang jelas
▪ Bekerjasama antara semua pihak
▪ Mementingkan perpaduan
▪ Mematuhi undang-undang
▪ Menguatkan sistem pertahanan
negara

46
BAB 8:
KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR
MELAYU MENANGANI CABARAN BARAT
BAHAGIAN A: SOALAN OBJEKTIF
1. Apakah tujuan British menandatangani
Perjanjian Bangkok 1090? (m/s 200)
A. Menggabungkan Negeri-negeri
Melayu Utara
B. Memulihkan hubungan antara Siam
dengan Kedah
C. Membangkitkan kuasa British di
Negeri-Negeri Melayu
D. Memecahbelahkan wilayah Negeri-
negeri Melayu Utara
2. Maklumat berikut berkaitan dengan
tindakan British dan Siam terhadap
Negeri-negeri Melayu Utara.
B. Mengemukakan bantahan kepada
Gabenor NNS
C. Membatalkan jalinan hubungan luar
dengan British
D. Menghentikan penghantaran bunga
emas kepada Siam.
4. Rajah berikut berkaitan pemindahan
pusat pentadbiran di Johor.
Teluk Belanga Tanjung
Mengapakah berlaku pemindahan pusat
pentadbiran tersebut? (m/s 203)
A. Kedudukan lebih strategik
B. Birokrasi Barat dilaksanakan
C. Tekanan British dapat dielakkan
D. Jalinan hubungan luar berkembang
5. Maklumat berikut berkaitan kewibawaan
Temenggung Daeng Ibrahim di Johor.

Kedua-dua kuasa tersebut melakukan Temenggung Daeng Ibrahim telah

perubahan di Negeri-negeri Melayu menggalakkan orang Cina untuk
Utara untuk kepentingan kedudukan mengusahakan tanaman gambir dan
pengaruh masing-masing tanpa lada hitam
mengambilkira soal kebudayaan,
geografi, etnik dan agama penduduk Apakah sistem yang diperkenalkan oleh
tempatan. beliau untuk menggalakkan kemasukan
orang Cina tersebut? (m/s 203)

Apakah perubahan yang dilakukan oleh A. Sistem Surat

kuasa tersebut? (m/s 200) B. Sistem Bebas
C. Sistem Kangcu
A. Mengubah laluan perdagangan D. Sistem Kangani
B. Memperkenalkan birokrasi Barat
C. Mengurangkan peranan pemerintah 6. Apakah cadangan sultan berikut dalam
D. Melakukan pembahagian sempadan Durbar di Seri Menanti, Negeri Sembilan
1939? (m/s 204)
3. Bagaimanakah usaha sultan berikut
Sultan Hisamuddin Alam Shah,
mengecam tindakan Siam menyerahkan Selangor
Terengganu kepada British? (m/s 202)
A. Menubuhkan Malay Girls Collage
Sultan Zainal Abidin II B. Melahirkan Ikatan Pemuda Pelajar
A. Memohon bantuan ketenteraan C. Membina Maktab Perguruan Sultan
daripada Jerman Idris
D. Mewujudkan Pejabat Karang
Mengarang

47
7. Sultan Abu Bakar di Johor telah
mengadakan hubungan baik dengan
kerajaan Negeri-negeri Selat. Apakah
kepentingan tindakan sultan tersebut?
(m/s 205)
A. Melindungi hak orang Melayu
B. Meningkatkan sosioekonomi negeri
C. Mengekalkan kedaulatan kesultanan 11. Apakah peranan Dato’ Jaafar bin
D. Meningkatkan perdagangan Muhammad dalam pentadbiran dan
pendidikan? (m/s 214)
8. Apakah kesan perjanjian berikut kepada
Perlis? (m/s 206) A. Melukis peta lengkap pertama
bagi negeri Johor
Tarikh 28 April 1930
B. Mengarahkan bendera Union
Peristiwa Perjanjian Perlis
Jack diturunkan dan digantikan
British ditandatangani
dengan bendera Johor
A. Melantik Residen Jeneral C. Menetapkan penggunaan bahasa
Melayu dalam penulisan surat
B. Menerima naungan British
rasmi kerajaan
C. Mengembalikan kuasa raja
D. Memaksa pegawai British yang
D. Mengekalkan kedaulatan negeri berkhidmat di Johor untuk
memakai pakaian rasmi kerajaan
9. Mengapakah Raja-raja Melayu Johor
menggubal undang-undang tubuh
kerajaan negeri? (m/s 208)

A. Membangunkan kawasan luar bandar

B. Mengeratkan hubungan antara negeri
C. Mempertahankan identiti setiap negeri
D. Menghalang campur tangan kuasa
asing

10. Apakah negeri Melayu pertama yang

mengamalkan sistem raja
berperlembagaan?(m/s 210) 12. Apakah idea yang telah dicetuskan
oleh Wan Muhammad Saman dalam
A. Johor bidang pertanian? (m/s 213)
B. Kedah
C. Pahang A. Membina terusan dari Alor Setar
D. Selangor hingga kaki Gunung Jerai
B. Membina terusan dari Alor Setar
hingga kaki Gunung Ledang
C. Membina terusan dari Alor Setar
hingga kaki Gunung Kinabalu
D. Membina terusan dari kaki
Gunung Jerai hingga Alor Setar

48
 15. Apakah usaha Long Jaafar dalam
pembangunan sosioekonomi? (m/s
212)

A. Membawa kemajuan di Sabak

Bernam
B. Menggalakkan pusat pengajian
tinggi
C. Membina Sekolah Melayu
13. Apakah usaha Ahli Majlis Mesyuarat
Matang
Persekutuan dalam usaha
D. Memperkenalkan negeri Melayu
memodenkan negeri? (m/s 215)
sebagai pengeluar sarang
burung.
A. Memaksa British untuk hadir ke
mesyuarat
B. Menuntut pembentukan Rejimen
16.
Askar Melayu Diraja • Menubuhkan sekolah khas
C. Meminta British untuk mengambil bagi kaum wanita
alih Rejimen Askar Melayu Diraja mempelajari ilmu agama
D. Mendesak British untuk tidak • Dilantik sebagai ahli Majlis
membuka lebih banyak peluang Tertinggi dan Majlis Negeri
pekerjaan kepada anak-anak watan • Mengasaskan Majlis
Syuyukh Islam

Siapakah tokoh tersebut? (m/s 215)

A. Dato' Abdullah Haji Dahan
B. Datuk Patinggi Abang Haji
Abdillah
C. Datuk Hakim Imam Abang Haji
Murshidi
14. Berikut merupakan sumbangan Dato’ D. Orang Kaya-kaya Haji
Muhammad Ibrahim Munsyi dalam Muhammad Arshad
bidang pendidikan di Johor kecuali (m/s
214) 17. Apakah faktor yang membantutkan cita-
cita British untuk meluaskan kuasa
A. membentuk Jawatankuasa terhadap negeri Johor? (m/s 217)
Pelajaran Negeri
B. mendesak diwartakan pendidikan A. Pemodenan sistem pentadbiran
wajib kepada kanak-kanak Johor kerajaan negeri
C. perintis penubuhan Pakatan Belajar B. Penubuhan pelbagai badan dan
Mengajar Pengetahuan Bahasa jabatan kerajaan
(1888) C. Pembinaan kubu pertahanan di
D. menubuhkan Jabatan Pelajaran setiap muara sungai
pada tahun 1883 dan sekolah- D. Penggubalan Undang-Undang
sekolah di Johor Tubuh Kerajaan Johor

49
18. Mengapakah British tidak memberi
penekanan kepada penyediaan
kemudahan pendidikan di negeri-negeri
Melayu? (m/s 218)

A. Tiada sumber kewangan

B. Matlamat mereka hanya untuk
mengeksploitasi ekonomi
C. Halangan raja-raja Melayu
D. Mendapat tentangan masyarakat
tempatan

19. Kompeni Percubaan yang ditubuhkan

pada tahun 1933 menjadi asas kepada
penubuhan Rejimen Askar Melayu pada
tahun 1935.
Di manakah Kompeni Percubaan
tersebut mula ditubuhkan? (m/s 218)

A. Kem Terendak, Melaka

B. Kem Batu Uban, Pulau Pinang
C. Port Dickson, Negeri Sembilan
D. Padang Tembak, Kuala Lumpur

20. Mengapakah skim Perkhidmatan Tadbir

Melayu (PTM) ditubuhkan pada tahun
1910? (m/s 219)

A. Persediaan orang Melayu menjadi

pegawai tentera
B. Persediaan orang Melayu terlibat
dalam pentadbiran negeri
C. Persediaan orang Melayu terlibat
dalam pentadbiran persekutuan
D. Persediaan orang Melayu untuk
mempertahankan institusi beraja

50
BAHAGIAN B: SOALAN STRUKTUR

Cadangan jawapan 1 a)
1. Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok telah diluluskan dalam • Garis sempadan berasaskan
Perjanjian Bangkok 1909 yang bertujuan untuk mengenal pasti legeh dan sungai
masalah-masalah kawasan pengaruh bagi British dan maruah • Bermula dari utara muara
Sungai Perlis di sebelah barat
bagi Siam.
• Berakhir di muara Kuala Tabal di
sebelah timur
a) Nyatakan dua Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909
• Pulau Langkawi dan pulau-pulau
tersebut. (2 markah) di bahagian selatan menjadi
kepunyaan British
i. • Pulau Terutau dan pulau-pulau
di bahgaian utara menjadi milik
ii. Siam

Cadangan jawapan 1b)

• Perjanjian Bangkok tidak dapat
diterima sama sekali oleh sultan,
b) Bagaimanakah kesan Protokol Sempadan Perjanjian
ulama dan pembesar
Bangkok 1909 terhadap pemerintah negeri berikut?
• Sultan Zainal Abidin III
mengecam tindakan Siam
i. Pemerintah Terengganu (2 markah) menyerahkan Terengganu
kepada British
• Baginda menegaskan bahawa
Siam tidak mempunyai sebarang
hak ke atas Terengganu
• Baginda mengemukakan
bantahan ke atas Gabenor
Negeri-negeri Selat
ii. Pemerintah Kedah (2 markah)

• Sultan Abdul Hamid Halim Shah

berasa tersinggung kerana tidak
dipanggil berunding Bersama
• Kedah kehilangan wilayah
Sadao, Setul, Pulau Terutau,
Butang dan pulau-pulau
sekitarnya kepada Siam
• Sultan Kedah menegaskan
sempadan baharu Kedah dan
Siam harus ditentukan mengikut
kriteria sempadan sedia ada
• Baginda murka dan tidak
memaafkan pihak yang menjual
Kedah seperti menjual seekor
kerbau

51
c) Tindakan pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara yang Cadangan jawapan 1 c)
berusaha mempertahankan hak masing-masing adalah • Menunjukkan pendirian tegas
wajar dihargai. (4 markah) Raja-raja Melayu untuk menjaga
Jelaskan hujah anda untuk menyokong pernyatan tersebut. maruah tanah air
• Menentang pihak luar yang cuba
mengambil kesempatan
menentukan hala tuju negara
kita
• Mempertahankan kedaulatan
negara
• Tidak membenarkan
penguasaan kuasa luar
• Menjaga keamanan negara
• mengelakkan penindasan kuasa
luar
• mempertahankan kekayaan
negara
• menjamin keselamatan negara
• mengelakkan kehilangan kuasa
dan wilayah
[mana-mana munasabah]

52
2. Raja-raja Melayu menggunakan pelbagai strategi bagi
melindungi kepentingan bangsa dan kedaulatan negeri Cadangan jawapan 2 a)
dalam menghadapi cabaran perluasan kuasa Barat.
• Raja-raja berperanan sebagai
a) Apakah peranan raja Melayu melalui Durbar? Buktikan jurubicara, menzahirkan suara
pernyataan tersebut. (2 markah) membela nasib dan melindungi
kepentingan bangsa
• cth:Tunku Muhammad Ibni
Yamtuan Antah menuntut
bahasa Melayu digunakan
sebagai bahasa rasmi
persekutuan.

b) Sultan Abu Bakar terkenal dengan kebijaksanaannya Cadangan jawapan 2 b )

berdiplomasi dengan kuasa Barat bagi memastikan
kedaulatan negeri Johor. • Mengadakan hubungan baik
dengan kerajaan Negeri-negeri
Nyatakan dua bentuk hubungan diplomasi tersebut dengan
Selat.
kuasa Barat. (2 markah)
• kunjungan ke England bertemu
i. Ratu Victoria
• Menubuhkan Lembaga
ii. penasihat Johor di London

c) Apakah sebab utama pemerintah negeri-negeri Melayu Cadangan jawapan 2 c)

enggan menerima penasihat British?
(2 markah)
• British mengetepikan kewibawaan
raja dan pembesar Melayu
• Mengancam kedudukan politik
pemerintah negeri-negeri Melayu

d) Perjanjian Inggeris Kedah pada 1 November 1923 telah Cadangan jawapan 2 d)

menjadikan Kedah negeri naungan British secara rasmi.
Namun begitu, nyatakan empat bukti yang menunjukkan • Penggunaan bahasa Melayu
Kedah berjaya mengekalkan identiti negeri Melayu melalui dalam pentadbiran dan
perundangan
perjanjian tersebut. (4 markah)
• penggunaan kalendar Hijrah
• Cuti umum pada hari Jumaat
i.
• keutamaan melantik pegawai
ii.
Melayu dalam pentadbiran.
iii.
iv.

53
 BAHAGIAN C: SOALAN ESEI Cadangan jawapan 1(a)
1. Berikut merupakan langkah yang diambil oleh pemerintah keraja an Kerajaaan Terengganu
Terengganu untuk menghalang kuasa asing mencampuri urusan merupakan Kerajaan Melayu
pentadbiran negeri. Islam (Malayuwiyyah Islamiyah)
Islam merupakan asas
Sultan Zainal Abidin III telah menggubal Undang-undang perundangan negeri
Tubuh Kerajaan Terengganu( Iltiqan Al-Muluk Bi Ta ‘dil Al- Sultan Terengganu tidak boleh
Suluk) pada 2 November 1911 menyerahkan negeri Terengganu
kepada mana-mana kuasa asing
Sultan Terengganu yang
a) Jelaskan perkara-perkara penting yang terdapat dalam undang-
menyerahkan negeri Terengganu
undang tersebut. kepada kuasa asing hendaklah
(6 markah) turun takhta
Menteri besar mestilah
beragama Islam dan rakyat
Terengganu
Ahli Mesyuarat Negeri boleh
terdiri daripada orang bukan
Islam tetapi mestilah rakyat
Terengganu
b) Mengapakah undang-undang itu penting terhadap kerajaan
Terengganu? Cadangan jawapan 1 (b)
(6 markah) Penggubalan Undang-undang
(6 markah)
Bagi Diri Kerajaan Terengganu
merupakan langkah Sultan
Zainal Abidin III untuk
memantapkan pentadbiran dan
memelihara kedaulatan negeri.
Undang-undang tersebut juga
berhubung rapat dengan usaha
Sultan mengukuhkan perpaduan
c) Pada pandangan anda, apakah kepentingan undang-undang dalam kalangan raja, pembesar
dan rakyat jelata
sesebuah negara?
(8 markah) Kekuatan hubungan antara raja
dengan rakyat

Cadangan jawapan 1 (c)

• Waspada terhadap anasir

luar
• Kita bersatu padu
mempertahankan
kedaulatan negara.
• Tidak mudah percaya
dengan tipu helah kuasa-
kuasa barat.

54
JAWAPAN

BAB 1 BAB 2
1 A 6 D 11 A 16 B 1 C 6 A 11 A 16 D
2 B 7 B 12 C 17 D 2 B 7 D 12 C 17 B

3 B 8 C 13 A 18 D 3 A 8 A 13 C 18 B

4 A 9 C 14 D 19 B 4 D 9 D 14 A 19 A
5 D 10 B 15 A 20 D 5 B 10 C 15 D 20 D

BAB 3 BAB 4
1 A 6 D 11 A 16 A 1 C 6 C 11 D 16 B

2 B 7 A 12 C 17 C 2 C 7 D 12 B 17 D
3 C 8 C 13 B 18 D 3 B 8 B 13 B 18 D
4 A 9 B 14 A 19 A 4 C 9 D 14 D 19 D
5 D 10 A 15 C 20 A 5 D 10 D 15 B 20 C

BAB 5 BAB 6
1 A 6 A 11 D 16 C 1 A 6 B 11 A 16 D
2 C 7 D 12 B 17 C
2 D 7 D 12 C 17 A
3 D 8 B 13 A 18 B
3 C 8 B 13 C 18 B
4 D 9 B 14 A 19 B
4 C 9 A 14 A 19 C
5 B 10 D 15 A 20 D
5 B 10 D 15 D 20 C

BAB 7 BAB 8
1 A 6 B 11 D 16 A 1 D 6 A 11 C 16 C

2 D 7 B 12 C 17 A 2 D 7 C 12 A 17 D

3 C 8 B 13 C 18 D 3 B 8 B 13 B 18 B

4 D 9 C 14 B 19 D 4 C 9 D 14 C 19 C

5 C 10 D 15 A 20 A 5 C 10 A 15 C 20 B

55
PANEL PENULIS

BAB 1 SMK BANDAR UTAMA DAMANSARA 3 1. WAN NORALIZA BINTI WAN ISMAIL
2. NOORHYDAYAH BINTI AHMA NOR
3. AHMAD FIKRUL HAKIM BIN SHAHRUDDIN

BAB 2 SMK BANDAR UTAMA DAMANSARA 4 1. DEVI A/P SENDRASARAN

2. HAZIAH BINTI ALI

BAB 3 SMK DAMANSARA DAMAI 1 1. NURUL NABIHAH BINTI ISEMAIL

2. SITI NAZIRA BINTI SAIDIN
3. NORABIATUL WAHIDAH BINTI NORHAN
4. PAIZAH BIN MUHAMMED

BAB 4 SMK SEKSYEN 4 KOTA DAMANSARA 1. NURASYIKIN BINTI ALI

BAB 5 SMK BANDAR UTAMA DAMANSARA 2 1. ZALINA BINTI ABDUL RAHMAN

2. NOOR ATIERAH BINTI MAHADIL

BAB 6 SMK BANDAR SRI DAMANSARA 1 1. NORAZAH BINTI HASAN

2. SITI RUSMAWARDAH BINTI ALIAS
3. WAN MUHAMAD SALIHIN BUKHARI BIN
SALAHUDIN

BAB 7 SMK LEMBAH SUBANG 1. NORUL FARHA BINTI MOHD NOR

BAB 8 SMK SEKSYEN 8 KOTA DAMANSARA 1. NURULHUDA BINTI MOHAMAD ZAMAN

2. AZLINDA BINTI ALIAS@RAJAR
3. NOOR HIDAYU BINTI TUKIJAN
4. NORMALAILY BINTI KAMARRUDIN
5. AHMAD FARID MUZOFFAR BIN MD
MAKHTAR

56