2 Madde ve Özellikleri - 2 TYT Fizik /@notbudur

3 Temiz notlar, kaliteli içerik!

KATILARDA DAYANIKLILIK
• Sıvının türü yüzey geriliminin büyüklüğünü etkiler
Tüm canlı cansız katı cisimlerin, fiziksel özelliklerini kaybetmeden
• Sıvının sıcaklığı arttırılırsa yüzey gerilimi azalır.
kendi ağırlıklarını taşıma direncine dayanıklılık denir. • Su içine tuz atılırsa yüzey gerilimi artar.
• Su içine sabun gibi temizlik maddeleri katılırsa yüzey gerilimi
Kesit alanı Dayanıklılık kesit alanının hacime azalır.
Dayanıklılık α
Hacim oranı ile doğru orantılıdır. • Islatan sıvılar için kohezyon kuvveti, adezyon kuvvetinden
küçüktür. Islatmayan sıvılar için kohezyon kuvveti adezyon
kuvvetinden büyüktür.
Bazı geometrik biçimlerin kesit alanlarının hacimlerine oranı
• Bir sıvının havaya açık yüzüne etki eden gaz basıncı arttırılırsa
yüzey gerilimi azalır.
Küp Dikdörtgenler prizması Küre Silindir • Genel olarak sıvının yoğunluğu arttırılırsa yüzey gerilimi artar.
ℓ
ℓ
r
ℓ h h
w

om
ℓ
r Kılcallık
Kesit alanı 1 Kesit alanı 1 Kesit alanı 3 Kesit alanı 1
=
Hacim
=
ℓ Hacim
=
h Hacim 4r Hacim
=
h Kılcallık, sıvı ile katı maddelerin molekülleri arasındaki adezyon etkisi
ile yüzey geriliminin birlikte rol aldığı olaydır.

• Bir cismin dayanıklılığı boyut değiştirme oranı ile ters orantılıdır.

• Tüm boyutlar aynı oranda artarsa, dayanıklılık azalır. Boyutlar iki h
katına çıkarsa, dayanıklılık yarıya düşer.
• Tüm boyutlar aynı oranda azalırsa, dayanıklılık artar. Örneğin, h
boyutlar yarıya düşerse, dayanıklılık iki katına çıkar.
• Dikdörtgenler prizması, küp, silindir gibi geometrik şekilli katı
cisimlerin dayanıklılıkları yükseklikleri ile ters orantılıdır.
• Yükseklikleri eşit olan aynı maddeden yapılmış katı cisimlerin
hacimleri ne olursa olsun dayanıklıkları eşittir. .c Su

Adezyon kohezyondan büyükse sıvı

kılcal boruda yükselir. Borunun çapı
azaldıkça yükselme miktarı artar.
Cıva

Adezyon kohezyondan küçükse sıvı

kılcal boruda alçalır. Borunun çapı
azaldıkça azalma miktarı artar.
ur
h değeri;
SIVILARDA YÜZEY GERİLİMİ ve KILCALLIK • Borunun yapıldığı maddenin türüne bağlıdır.
Kohezyon Kuvveti (Birbirini Tutma) ve Adezyon Kuvveti (Yapışma) • Sıvının türüne bağlıdır.
• Sıvının sıcaklığına bağlıdır.
Sıvı moleküllerinin birbirlerine uyguladığı çekme kuvvetine
• Borunun kesit alanı ile ters orantılıdır.
kohezyon denir.
• Atmosfer basıncına bağlı değildir.
ud

Farklı maddelere ait moleküllerin birbirine uyguladığı çekme

kuvvetine ise adezyon kuvveti denir.

Su molekülleri arasındaki kohezyon kuvveti, cam ile EK NOTLAR

su arasındaki adezyon kuvvetlerinden küçük
olduğundan su yüzeyi içbükey biçim alacak şekilde
Su Kütle-Hacim Grafiklerinden Elde Edilen Pratik Sonuçlar
dengede kalır.
Kütle Karışımın özkütlesi karışıma giren sıvıların özkütle
dB
tb

dK değerleri arasında olur.

Cıva molekülleri arasındaki kohezyon kuvveti, cam A ve B sıvıları ile bu sıvıların karışımına ait
ışım
ile cıva arasındaki adezyon kuvvetlerinden büyük Kar kütle-hacim grafiği yandaki gibidir.
dA
olduğundan su yüzeyi dışbükey biçim alacak
Cıva dB > dA dB > dK > dA
şekilde dengede kalır. Hacim
0
no

Yüzey Gerilimi Kütle

dB Grafikte X = Y ise, karışımda A ve B sıvıları
{ eşit hacimlidir.
Bir sıvının yüzey katmanının esnek dK Grafikte X > Y ise , karışımda A sıvısının hacmi daha
X
bir zar gibi davranmasına yol büyüktür. Bu nedenle karışımın özkütlesi A sıvının
açan etkiye yüzey gerilimi denir. { Y dA özkütlesine daha yakındır.
Bu olayda sıvı yüzeyi olası Grafikte Y > X ise, karışımda B sıvısının hacmi daha
en küçük alanı kaplayacak şekilde 0
Hacim büyüktür. Bu nedenle karışımın özkütlesi B sıvısının
büzülür. Şekilde sıvının iç kısımlarındaki özkütlesine daha yakındır.
moleküller her yönden çekme
Yüzey gerilimini oluşturan kuvvetler kuvveti etkisinde dengededir. Sıvı
kohezyon kuvvetleridir. yüzeyindekimoleküller ise sadece Kütle
dB Grafikte X = Y ise, karışımda A ve B sıvılarının
Yüzey geriliminin büyüklüğü aşağı yönde çekme kuvvetlerinin
dK kütleleri eşittir.
maddenin türüne, sıcaklığına ve etkisindedir. Böylece yüzey Grafikte X > Y ise , karışımda A sıvısının kütlesi daha
saflık derecesine bağlıdır. Bu moleküllerinin sıkışmasıyla büyüktür.
X Y
bağlılık maddelerin yüzeyde bir gerilme oluşur. dA Grafikte Y > X ise, karışımda B sıvısının kütlesi daha
{
{

yüzey gerilim katsayısı ile ifade edilir. Hacim

büyüktür.
0