Nota

1. Morfem dan Perkataan

Morfem Perkataan
• Semua
• Unit bahasa terkecil • Unit bahasa terkecil perkataan
• Berfungsi gramatis / • Mempunyai makna lengkap ialah morfem
menjalankan tugas nahu • Dapat berdiri sendiri
• Dapat berdiri sendiri jika • Bersifat bebas (morfem • Bukan semua
morfem bebas sahaja bebas) morfem ialah
• Bersifat bebas dan terikat • Terbentuk daripada morfem perkataan
• Membentuk perkataan

2. Bentuk kata

Kata dasar
Kata tunggal Kata majmuk

• Berbentuk: • Satu bentuk dasar

• tunggal sahaja – tidak alami • Dua/lebih kata dasar
• terbitan perubahan dirangkaikan = alami
proses pemajmukan
• majmuk • Binaan satu atau
beberapa suku kata • Makna berlainan daripada
• ganda
maksud asal kata dasar
• Dapat diperluas = • Termasuk akronim
• Bersifat satu unit = tidak
ditambah bentuk lain.
boleh disisipkan unsur lain
• Jenis: rangkaian kata
bebas, istilah khusus,
Kata terbitan Kata ganda maksud kiasan
• Ejaan:
• Lazimnya terpisah
• Kata dasar yang • Kata dasar yang diulang = • Bercantum: 15 kata
ditambahkan imbuhan = alami pengulangan yang mantap/utuh
alami proses pengimbuhan • Jenis: penuh, separa, dan
• Jenis: awalan, akhiran, berentak (vokal, konsonan,
apitan, sisipan dan bebas)

@ SuhaimiMohdSalleh
3. Kata kerja (KK)

KK Aktif
KK Pasif

• Digunakan dalam ayat aktif. • Terbit daripada KK aktif

• Jenis: • Digunakan dalam ayat pasif
• KK aktif transitif • Jenis:
• KK aktif tak transitif • KK pasif imbuhan pasif
• KK pasif orang I dan II
• KK pasif dengan kata “kena”

KK Aktif Transitif
• di- (oleh) • ...saya beli
• Digunakan dalam ayat aktif • di-...-kan (oleh) • ...kujejaki
transitif – dalam predikat • di-...-i (oleh) • ...kita cari
• Diikuti objek (FN): • ter- oleh • ...kami pakai
• 1 objek • ber- (oleh) • ...awak bawa
• 2 objek (objek tepat dan • ke-...-an • ...tuan ucapkan
objek sipi)
• ...kena halau
• ...kena buli
• ...kena tipu
• ...membonceng KK Aktif Tak Transitif
motosikal
• ...menamai
• Digunakan dalam ayat aktif tak
tempat itu • ...tinggal di
transitif – dalam predikat
Tanjung Piai kampung
• Tidak perlukan objek
• ...mendapatkan • ...membelok ke
• Jenis:
kot itu untuk kanan
kamu • Perlu diikuti pelengkap = KK aktif
tak transitif berpelengkap • ...berselimutkan
• ...makan nasi kain buruk
• Tidak perlukan pelengkap = KK
• ...terlanggar • ...menjadi lemah
aktif tak transitif tanpa pelengkap
periuk lauk

• ...bermain bola lisut. • ...bermain.

• ...membelikan • ...terjatuh di padang. • ...terjatuh.
adiknya buku • ...terperanjat besar. • ...terperanjat.
• ...menghadiahi • ...sudah berjanji • ...sudah berjanji.
saya jam tangan dengan ibunya.
• ...membawakan
ayahnya air teh
@ SuhaimiMohdSalleh
4. Pelengkap – Objek – Penerang – Keterangan

Pelengkap Objek Penerang

• Mengikuti KK tak • Mengikuti KK aktif • Mengikuti KN, KK &

transitif berpelengkap
– dalam predikat ayat
• Tak boleh digugurkan
• Terdiri daripada KN,
KA, & FS
transitif – dalam KA – dalam subjek &
predikat ayat predikat ayat
• Tak boleh digugurkan • Boleh digugurkan
• Terdiri daripada FN • Terdiri daripada KN,
• Jenis: objek tepat & KA, KK dan FS.
objek sipi

Keterangan
• Hadir selepas FK dan FA
• Terdiri daripada FA dan FS
• Boleh digugurkan
• Air sungai mengalir dengan lajunya.
• Kerajaan telah membuat keputusan tentang PPSMI.
• Pelatih-peltih itu mahir dalam masa tiga bulan.
• Kanak-kanak itu tidur sungguh nyenyak.
• Dia sampai lewat benar.

• Dalam ayat majmuk keterangan: • Pertandingan diteruskan walaupun hari hujan.

berupa klausa keterangan • Ia bertempik terlalu kuat hingga serak suaranya.
• Jika digugurkan, jadi ayat tunggal • Mereka ke situ dengan menaiki motosikal.
• Saya terlewat kerana jalan sangat sesak.

5. SATU KATA PELBAGAI FUNGSI

• Kata adjektif – menunjukkan jarak

dalam • Kata sendi nama – menunjukkan hala
• Kata arah – “sesuatu yang tiada ruang atau jarak”

• Kata sendi nama

untuk • Kata hubung keterangan
• Kata hubung komplemen

mengenai • Kata kerja – “kena pada”

• Kata sendi nama – dapat bertukar ganti dengan “tentang”

sampai • Kata kerja – “tiba”

• Kata sendi nama – dapat bertukar ganti dengan “hingga”

• Kata bantu aspek – menunjukkan masa bakal tiba

akan • Kata sendi nama – selepas KA emosi @ SuhaimiMohdSalleh