CHỊ EM THÚY KIỀU

- trích “Truyện Kiều”-

Nguyễn Du
A. Kiến thức cơ bản
I. Vị trí đoạn trích
- Nằm ở phần mở đầu Truyện Kiều, giới thiệu gia cảnh nhà Vương viên ngoại. Sau
bốn câu nói về gia đình họ Vương, tác giả dành hai mươi bốn câu thơ để nói về
Thúy Vân, Thúy Kiều.
II. Bố cục
- Bốn câu đầu: Giới thiệu khái quát hai chị em Thúy Kiều
- Bốn câu tiếp: Gợi tả vẻ đẹp Thúy Vân
- Mười hai câu còn lại: Gợi tả vẻ đẹp Thúy Kiều
- Bốn câu cuối: Nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em
III. Đọc hiểu văn bản
1. Bốn câu đầu: Giới thiệu về vẻ đẹp chung của hai chị em Thúy Kiều
“Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.”
- Với bút pháp ước lệ, hình ảnh ẩn dụ, phép đối, tác giả đã gợi lên vẻ đẹp duyên
dáng, thanh cao, trong trắng của người thiếu nữ ở hai chị em Kiều:”Mai cốt cách,
tuyết tinh thần (cốt cách như mai, tinh thần như tuyết). Đó là vẻ đẹp hoàn hảo cả
hình thể lẫn tâm hồn.
- Cả hai đều tuyệt đẹp “mười phân vẹn mười” nhưng mỗi người lại mang vẻ đẹp
riêng khác nhau. Chỉ một câu thơ, tác giả đã khái quát được vẻ đẹp chung và vẻ
đẹp riêng của mỗi người.
2. Gợi tả vẻ đẹp Thúy Vân
 “Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.”
- Bốn câu thơ miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân: thanh cao, duyên dáng, trong trắng.
 Câu thơ “Vân xem trang trọng khác vời” khái quát được vẻ đẹp cao sang,
quý phái của nàng.
 Vẻ đẹp của Vân sánh vói những thứ đẹp nhất từ tự nhiên như hoa, mây
trắng, tuyết ngọc.
 Chân dung của Thúy Vân đẹp từ khuôn mặt, nụ cười, mái tóc, làn da, với
phong thái điềm đạm (các chi tiết so sánh, ẩn dụ thú vị trong thơ)
-> Vẻ đẹp của Vân hơn mọi chuẩn mực của tự nhiên, khiến đời nàng sẽ được yên
ổn, không sóng gió.
3. Vẻ đẹp tài hoa của Thúy Kiều
“Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghent hua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.”
- Tác giả tả vẻ đẹp Thúy Vân trước để làm nổi bật vẻ đẹp Thúy Kiều:
 Kiều càng sắc sảo mặn mà: Vẻ đẹp của Thúy Kiều mặn mà về tâm hồn, sắc
sảo về trí tuệ
 Tác giả sử dụng lối ước lệ tượng trưng: thu thủy, xuân sơn để đặc tả riêng
đôi mắt trong sáng, long lanh của kiều
 Thúy Kiều gợi lên là trang tuyết thế gai nhân với vẻ đẹp khiến tự nhiên phải
ganh ghét, đố kị: hoa ghen, liễu hờn.
 Cái tài của Thúy Kiều đạt đến mức lí tưởng theo quan niệm thẩm mỹ phong
kiến: cầm, kì, thi, họa
 Nhấn mạnh tài đàn của nàng, đặc biệt cung đàn Bạc mệnh của nàng (một
thiên Bạc mệnh lại càng não nhàn) là tiếng lòng của trái tim đa sầu, đa cảm.
-> Chân dung Thúy Kiều khiến tạo hóa ganh ghét, tài hoa thiên bẩm, tâm hồn đa
sầu đa cảm dự báo số phận trắc trở, nghiệt ngã đầy sóng gió bởi “Chữ tài chữ
mệnh khéo là ghét nhau”
- Nguyễn Du miêu tả Thúy Vân trước rồi miêu tả Thúy Kiều, thủ pháp đòn bẩy này
làm nổi bật vẻ đẹp của Thúy Kiều (vẻ đẹp mang số phận): mặn mà, trang trọng,
sắc sảo.
- Các biện pháp so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, đối xứng liệt kê, tăng tiến, điển tích
điển cố… được sử dụng linh hoạt trong đoạn trích
-> Bút pháp ước lệ tượng trưng là cách thể hiện con người quen thuộc trong thơ
ca trung đại (miêu tả qua công thức, chuẩn mực có sẵn được quy ước trong nghệ
thuật)
4. Nhận xét chung về cuộc sống của 2 chị em Kiều
“Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.”
- Bốn câu cuối Nguyễn Du đã dùng những ngôn từ đẹp đẽ để nói chung về cuộc
sống của hai nàng
  Cho dù đã đến tuổi búi tóc cài trâm (tuổi lấy hồng) nhưng hai nàng vẫn sống
khuôn phép, nề nếp, phong lưu trong sự chở che yêu thương của cha mẹ,
trướng rủ màn che, chưa từng hẹn hò cùng ai.
5. Cảm hứng nhân văn của Nguyễn Du thể hiện trong đoạn trích
- Nhà thơ đã trân trọng, ngợi ca những giá trị vẻ đẹp của con người qua việc miêu
tả nhan sắc, tài hoa của Thúy Vân và Thúy Kiều
- Thể hiện tấm lòng thương cảm sâu sắc với con người trước dự cảm xót thương
về kiếp người bạc mệnh, hồng nhan bạc phận
B. Đề luyện.