„ Универзитет „св.

Кирил и Методиј “

„ Педагошки факултет „св.Климент Охридски “

Скопје

Семинарска работа по предметот: Македонски јазик со култура

на изразување II

Тема: Moрфолошка анализа на извадок од книгата „Хајди“ –

Јохана Шпири

Студент: Професор:

Мелиса Дуроска Проф. Д-р Елизабета Бандиловска

бр. На индекс : 12564

Скопје 2021
 СОДРЖИНА

Морфологија(лингвистика) ......................................................................3-4

Глава II – Kaj си дедо....................................................................................5

Морфолошка анализа ..................................................................................

Именки.........................................................................................................6

Придавки......................................................................................................7

Глаголи.........................................................................................................8

Заменки........................................................................................................9

Прилози......................................................................................................10

Корстена литература..................................................................................11

2
 МОРФОЛОГИЈА

Морфологијата во македонскиот јазик и во останатите јазици е дел

од лингвистиката која се занимава со проучување на формите на
зборовите, нивното градење и граматички значења.
Самиот збор е од старогрчко потекло и во превод значи наука за формите.
Главната цел на морфологијата е да ја проучува структурата на зборовите
и правилата и принципите според кои самите зборови се обединуваат во
групи. 
Зборот во секој јазик, така и во македонскиот е изграден од неколки
различни елементи. Некои од нив имаат значење односно се лексички, а
некои немаат значење и се граматички или функционални.
Од квантитативна гледна точка, зборовите можат да бидат составени од
една или повеќе морфеми.
Морфемите во македонскиот јазик се делат на две големи
групи: зборообразувачки и формообразувачки. Првата категорија опфаќа
морфеми или наставки кои се користат за изведување нови зборови со
ново значење базирани на друг. Втората категорија опфаќа морфеми кои
не образуваат нови зборови, туку ја модифицираат постоечката форма на
зборот на кој се додаваат. Според местото на додавање на службените
(граматички) морфеми, тие можат да бидат претставки и наставки.
Претставките се морфеми кои се додаваат пред коренот и се нарекуваат и
како префикси, додека наставките се зборови кои се додаваат после
коренот и се нарекуваат како суфикси.Во морфологијата доста важни се
и завршетоците. Со завршетоците се означуваат последните гласови од
зборовите и тие се важни пред сè при определување на родот на
именките или групите на глаголите.
Зборовите во секој јазик претставуваат одделни единки, но според некои
карактеристики тие се поврзани меѓу себе, формирајќу помали или
поголеми групи. Така, тие можат да бидат поврзани според значење,
според форма, според службата во реченицата итн. Така поврзаните
зборови создаваат зборовни групи или класи. Во науката за јазикот има
различен број класификации, но најчести се значенската или семантичка,
формалната или морфолошка и функционална
или синтаксичка класификација.
3
Според значенската класификација, во македонскиот јазик има единаесет
зборовни групи и тие се: именки, придавки, броеви, заменки, глаголи,
прилози, предлози, сврзници, честички, извици, и модални зборови.
Според морфолошката класифицикација, единаесетте зборовни групи се
класифицираат во две групи и тоа на менливи и неменливи зборовни
групи. Менливите зборовни групи ја менуваат својата форма заради
морфолошките потреби, а неменливите не. Менливите зборови ги
опфаќаат: именки, придавки, броеви, заменки и глаголи, додека
неменливите ги опфаќаат прилозите, предлозите, сврзиниците,
честичките, извиците и модалните зборови.

Според синтаксичката класификација зборовите се делат на полнозначни

или отворени зборовни групи и службени или лексички и службени или
функционални зборови. Во полнозначните се вметнуваат именките,
придавките, броевите, заменките, глаголите, прилозите и модалните
зборови, додека во службените се вметнуваат предлозите, сврзниците,
честичките и извиците. Во вистинска самостојност се изделуваат
именките, глаголите и дел од заменките (именските), а другите самостојни
зборови имаат ограничена синтаксичка независност

ГЛАВА II
 КAЈ ДЕДО СИ

Дета замина, а чичко седна на клупата и почна да се пушта од своето луле.

Притоа гледаше во земјата и ништо не зборуваше. Во меѓувреме, Хајди
разгледа се наоколу и беше многу задоволна. Таа ги здогледа и пондилата
за козите што беа изградени крај колибата и љубопитно ѕирна во нив.
Внатре немаше ништо. Потоа детето продолжи со ипитување и на
месноста зад колибата, така што стигна и до старите ели. Тука ветерот
дуваше толку силно низ гранките, што тие се нишкаа и шумолеа. Хајди
застана и почна да слуша. А кога шумолењето малку стивна, таа ја
обиколи колибата и се врати кај дедо си. Кога го виде дека се уште стои во
истата положба во која го остави, таа застана пред него, ги стави рацете на
грбот и почна да го гледа.

„Што сакаш сега да правиш?“ го праша тој девојчето, додека тоа стоеше се
уште неподвижно пред него.

Сакам да видам што има внатре, во колибава, рече Хајди.

„Тогаш дојди!“, рече тој снатувајќи и прв влезе во колибата. „Земи си го со
себе и бовчичето со фустанчињата“, заповеда тој.

Старецот се сврте и пробивно го погледна девојчето, чии очи светкаа од

нетрпение што побрзо да ја разгледа колибата внатре.
„Не е глупаво“, рече тој полугласно. „А зошто веќе не ти треба?“ додаде
стариот гласно.

„Најмногу би сакала да се движам, како козите кои имаат мнпгу лесни

нозе“.

„Добро, ако сакаш така, но сепак земи си го бовчичето“,пак и заповеда

дедо и. Ќе го ставиме внатре, во шифоњерот.

Хајди го послуша. Старецот ја отвори вратата и Хајди влезе во една

прилично голема соба, која беше едиснствена под тој покрив. Во неа
имаше маса и еден стол. Во едниот агол се наоѓаше постелата на дедо и, а
во другиот огништето над кое висеше голем казан... 5

МОРФОЛОШКА АНАЛИЗА
 ИМЕНКИ

именки род број Определност

Дета Ж.р Еднина Определна
Чичко М.р Еднина Неопределна
Луле С.р Еднина Неопределна
Земјата Ж.р Еднона Определна
Хајди Ж.р Еднина Опредлена
бовчиче С.р Еднина Неорпеделна
Пондилата С.р Множина Определна
Козите Ж.р Множина Определна
Колибата Ж.р Еднина Определна
Ели Ж.р Множина Неопределна
Ветерот М.р Еднина Определна
Гранките Ж.р Множина Определна
Грбот М.р Еднина Определна
Девојчето Ж.р Еднина Определна
Бовчичето Ж.р Еднина Определна
фустанчињата С.р Множина Определна
нозе Ж.р Множина Неопределна
шифоњерот М.р Еднина Определна
вратата Ж.р Еднина Определна
соба Ж.р Еднина Неопределна
Покирв М.р Еднина Неопределна
Маса Ж.р Еднина Неопределна
Стол М.р Еднина Неопределна
Постелата Ж.р Еднина Определна
Огништето С.р Еднина Определна
казан М.р еднина неопределна

ПРИДАВКИ
придавки род број определност
Многу неопределна
Љубопитно С.р Еднина неопределна
Старите Множина определна
Силно С.р еднина неопределна
јак М.р Еднина неопределна
Пробивно С.р Еднина неопределна
Глупаво С.р Еднина неопределна
Гласно С.р Еднина неопределна
Најмногу степенувана
Лесни множина неопределна
Голема Ж.р Еднина неопределна
Единстевна Ж.р Еднина неопределна
Голем М.р еднина неопрделена

ГЛАГОЛИ
глагол род број вид време начин
Замина Еднина Свршен М.о.н исказе
Седна Еднина Несвршен М.о.н исказе
Пушта Еднина Несвршен М.о.н исказе
Гледаше Еднина Свршен М.о.с исказе
Разгледа Еднина Свршен М.о.с Исказе
Здогледа Еднина Свршен М.о.с Исакзе
Ѕирна Еднина свршен М.о.с Исказе
Продолжи Еднина свршен М.о.с Исказе
Дуваше Еднина свршен М.о.с Исказе
Нишкаа Множина Свршен М.о.с Исказе
Шумолеа Множина Свршен М.о.с Исказе
Застана Еднина Свршен М.о.с Исказе
Слуша Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Виде Еднина Свршен М.о.с Исказе
Стои Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Гледа Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Сакаш Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Стоеше Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Сакам Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Сврте Еднина Свршен М.о.с Исказе
Светкаа Множина Свршен М.о.с Исказе
Ставаше Еднина несвршен М.о.н Исказе
Отвори Еднина Несвршен М.о.н Исказе
Влезе Еднина Свршен М.о.с Исказе
Висеше еднина Несвршен М.о.н Исказе

ЗАМЕНКИ
Него Долга заменска форма за д.п
Ги Кратка заменска форма за д.п
Тие Лична замнека
Таа Лична заменка
Тоа Лична заменка
Се Кртка лично повратна заменка
Го Кратка заменска форма за д.п
Тој Лична заменка
Ним Долга заменска форма за и.п
неа Долга заменска форма за д.п

ПРИЛОЗИ
Меѓувреме Прилог за време
Наоколу Прилог за место
Крај Прилог за мести
Внатре Прилог за место
Потоа Прилог за време
Зад Прилог за место
Толку Прилог за количевство
Пред Прилог за место
покрај Прилог за место
Уште Прилог за количевство
Пред Прилог за место
Многу Прилог за количевство
Внатре Прилог за количевство
Под Прилог за место
над Прилог за место

10

КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА
1.Билјана Богданоска (2006) За матуранти, Скопје.

2.Spyri Johanna, (2004) Heidi,Просветно дело ад –Скопје..

https://mk.wikipedia.org/wiki/
%D0%94%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_
%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82

https://www.google.com/webhp?sourceid=chrome-
instant&ion=1&espv=2&ie=UTF-8#q=
%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA
%D0%B8%D0%BE%D1%82+%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80

11