ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Ο λόγος «Περί Αλοννήσου» δεν ανήκει στον Δημοσθένη, γράφτηκε όμως στην εποχή του από κάποιον από τους
πολιτικούς του φίλους. Ήδη από τον 4ο μ.Χ. αι. συγγραφέας του λόγου θεωρείται ο Ηγήσιππος. Ο Φίλιππος το 342
π.Χ. έστειλε στην Αθήνα πρέσβεις με διαλλακτικές προτάσεις, μεταξύ των οποίων η εκχώρηση της Αλοννήσου
στους Αθηναίους, η διαιτησία για ορισμένα αμφισβητούμενα θρακικά εδάφη, η σύναψη εμπορικών συμφωνιών, η
υπογραφή συμφώνου που θα έδινε εγγυήσεις για την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων κρατών.
Στο απόσπασμα ο ρήτορας απαντά στην πρώτη από τις προτάσεις που έστειλε με επιστολή ο Φίλιππος, για την
εκχώρηση της Αλοννήσου στην Αθήνα, την οποία και απορρίπτει αμφισβητώντας τις καλές προθέσεις του.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Φίλιππος γὰρ ἄρχεται μὲν περὶ Ἁλοννήσου λέγων ὡς ὑμῖν δίδωσιν ἑαυτοῦ οὖσαν, ὑμᾶς δὲ οὔ φησι

δικαίως αὐτὸν ἀπαιτεῖν· οὐ γὰρ ὑμετέραν οὖσαν οὔτε λαβεῖν οὔτε νῦν ἔχειν. Ἔλεγε δὲ καὶ πρὸς ἡμᾶς

τοιούτους λόγους, ὅτε πρὸς αὐτὸν ἐπρεσβεύσαμεν, ὡς λῃστὰς ἀφελόμενος ταύτην τὴν νῆσον

κτήσαιτο, καὶ προσήκειν αὐτὴν ἑαυτοῦ εἶναι. Τοῦτον δὲ τὸν λόγον, ὡς οὐκ ἔστι δίκαιος, οὐ χαλεπόν

ἐστιν αὐτοῦ ἀφελέσθαι. Ἅπαντες γὰρ οἱ λῃσταὶ τοὺς ἀλλοτρίους τόπους καταλαμβάνοντες καὶ

τούτους ἐχυροὺς ποιούμενοι, ἐντεῦθεν τοὺς ἄλλους κακῶς ποιοῦσιν. Ὁ δὴ τοὺς λῃστὰς

τιμωρησάμενος καὶ κρατήσας οὐκ ἂν δήπου εἰκότα λέγοι, εἰ φαίη, ἃ ἐκεῖνοι ἀδίκως καὶ ἀλλότρια

εἶχον, ταῦθ’ ἑαυτοῦ γίγνεσθαι.

Δημοσθένους, Περὶ Ἁλοννήσου, 2-3

Α. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ἄρχομαι + γενική = κάνω αρχή // ἄρχομαι + κατηγορηματική μετοχή = αρχίζω να, βρίσκομαι στην αρχή
μιας ενέργειας

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 1

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ἀπαιτῶ τινά τι = διεκδικώ από κάποιον κάτι, απαιτώ να μου επιστραφεί κάτι από κάποιον
ἀφαιροῦμαί τί τινα = αφαιρώ κάτι από κάποιον, αποστερώ, εμποδίζω // ἀφαιροῦμαί τί τινος = παίρνω
κάτι από κάποιον, στερώ, εμποδίζω, εδώ: αναιρώ (επιχείρημα)
κακῶς ποιῶ = βλάπτω (κάποιον), λεηλατώ (κάτι)
ἐχυρός, -ά, -ὸν = οχυρός, οχυρωμένος
ἀλλότριος, -α, -ον = ξένος, παράδοξος, αποξενωμένος // ἀλλοτρίως = παραδόξως

Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

Γ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ: Συνολική επανάληψη στην κλίση ουσιαστικών και επιθέτων
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ: Αντικείμενο (άμεσο, έμμεσο, σύστοιχο) // Κατηγορούμενο – Γενική κατηγορηματική
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: δίδωμι, -ομαι, λαμβάνω, -ομαι, ἔχω, αἱρῶ, -οῦμαι, γίγνομαι

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 2

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΣΚΗΣΗ 1
Να κλιθούν οι παρακάτω ονοματικοί τύποι του κειμένου: λῃστὰς, νῆσον, δίκαιος, ἅπαντες
ΑΣΚΗΣΗ 2
Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές του κειμένου: τοιούτους λόγους, ἀλλοτρίους τόπους
ΑΣΚΗΣΗ 3
Να γίνει χρονική αντικατάσταση στους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου: ἄρχεται, ἔλεγε,
ἀφελόμενος, εἶχον, γίγνεσθαι
ΑΣΚΗΣΗ 4
Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση των παρακάτω ρηματικών τύπων σε β΄ ενικό και γ΄ πληθυντικό
πρόσωπο του χρόνου στον οποίο βρίσκονται: κτήσαιτο, κρατήσας
ΑΣΚΗΣΗ 5
Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους των παρακάτω ρημάτων:
• ἔλεγε: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
• ἀπαιτεῖν: το γ΄ ενικό πρόσωπο του παρατατικού στην ίδια φωνή
• δίδωσιν: το β΄ ενικό της ευκτικής του ενεστώτα
• ἐπρεσβεύσαμεν: το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής και το απαρέμφατο του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή· το
β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου στη μέση φωνή
• καταλαμβάνοντες: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του υπερσυντέλικου στη μέση φωνή
• κακῶς ποιοῦσιν: τη δοτική πληθυντικού του αρσενικού και του ουδετέρου της μετοχής του ενεστώτα
ΑΣΚΗΣΗ 6
Να γράψετε τις πτώσεις που σας ζητούνται από τις επόμενες λέξεις του κειμένου:
• ἑαυτοῦ: την ίδια πτώση στο δεύτερο πρόσωπο στο θηλυκό γένος
• ὑμᾶς: τη δοτική του τρίτου προσώπου του ενικού αριθμού
• ἅ: τη δοτική του ενικού του αρσενικού
• τούτους: την ίδια πτώση στο θηλυκό γένος
• χαλεπόν: τον συγκριτικό βαθμό του επιρρήματος
• κακῶς: την αιτιατική του πληθυντικού του ουδετέρου του συγκριτικού βαθμού του επιθέτου
• κρατήσας: τη γενική του ενικού στο θηλυκό γένος
ΑΣΚΗΣΗ 7
Να προβείτε στις ζητούμενες μετατροπές στις ακόλουθες προτάσεις:
• Φίλιππος λέγει ὡς ὑμῖν δίδωσιν τὴν νῆσον ἑαυτοῦ οὖσαν: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
• Φίλιππος ἔλεγεν ὡς λῃστὰς ἀφελόμενος ταύτην τὴν νῆσον κτήσαιτο: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε
ευθύ.
• Λῃστὰς ἀφελόμενος ταύτην τὴν νῆσον ἐκτήσατο: Να αναλύσετε τη χρονική μετοχή σε χρονική πρόταση.
• Ὁ δὴ τοὺς λῃστὰς τιμωρησάμενος καὶ κρατήσας οὐκ ἂν δήπου εἰκότα λέγοι: να αναλύσετε τις επιθετικές
μετοχές σε αναφορικές προτάσεις.

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 3

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

• Τοῦτον δὲ τὸν λόγον, ὡς οὐκ ἔστι δίκαιος, οὐ χαλεπόν ἐστιν αὐτοῦ ἀφελέσθαι: Να τρέψετε την αιτιολογική
πρόταση σε μετοχική.
• Οὐ γὰρ ὑμετέραν οὖσαν οὔτε λαβεῖν οὔτε νῦν ἔχειν: Να εξαρτήσετε την απαρεμφατική περίοδο από τη φράση
«Φίλιππος ἔλεγεν» και να τη μετατρέψετε σε ειδική πρόταση.
• Ὑμῖν δίδωσιν τὴν Ἁλόννησον ἑαυτοῦ οὖσαν: Να επαναδιατυπώσετε την περίοδο, αντικαθιστώντας την
εναντιωματική μετοχή με εναντιωματική πρόταση.
• Ἔλεγε προσήκειν αὐτὴν ἑαυτοῦ εἶναι: Να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ (ρήμα εξάρτησης το ἔλεγε).
• Εἰ φαίη, ἃ ἐκεῖνοι ἀδίκως καὶ ἀλλότρια εἶχον, ταῦθ’ ἑαυτοῦ γίγνεσθαι, οὐκ ἂν δήπου εἰκότα λέγοι: Να
αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον επαναδιατυπώσετε έτσι, ώστε να δηλώνει το μη
πραγματικό και το προσδοκώμενο.

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 4