Δεκέμβριος ’99

Αρχαία
Β΄ Λυκείου Θεωρητική Κατ/νση
Αδίδακτο Κείμενο

Α΄ Κείμενο Λυσίας «Κατά σιτοπωλῶν» παρ. 17-18.

«Ἐνθυμεῖσθαι δέ χρή ὅτι ἀδύνατον ὑμῖν ἐστιν ἀποψηφίσασθαι. Εἰ γάρ ἀπογνώσεσθε

ὁμολογούντων αὐτῶν ἐπί τούς ἐμπόρους συνίστασθαι, δόξεθ’ ὑμεῖς ἐπιβουλεύειν τοῖς
εἰσπλέουσιν. Εἰ μέν γάρ ἄλλην τινά ἀπολογίαν ἐποιοῦντο, οὐδείς ἄν εἶχε τοῖς
ἀποψηφισαμένοις ἐπιτιμᾶν. ἐφ’ ὑμῖν γάρ ὁποτέροις βούλεσθε πιστεύειν . νῦν δέ πῶς οὐ δεινά
ἄν δόξαιτε ποεῖν, εἰ τούς ὁμολογοῦντας παρανομεῖν ἀζημίους ἀφήσετε; Ἀναμνήσθητε δέ, ὦ
ἄνδρες δικασταί, ὅτι πολλῶν ἤδη ἐχόντων ταύτην τήν αἰτίαν, καί ἀρνουμένων καί μάρτυρας
παρεχομένων, θάνατον κατέγνωτε, πιστοτέρους ἡγησάμενοι τούς τῶν κατηγόρων λόγους».

Β΄ Παρατηρήσεις :

1. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. (μονάδες 20)

2. α. ὑμῖν, τινά, οὐδείς, ταύτην : Να αναγνωρίσετε τις αντωνυμίες (γραμματικώς) και να

γράψετε τον αντίστοιχο του άλλου αριθμού.
β. δεινά, πιστοτέρους, πολλῶν : Να αντικαταστήσετε τους τύπους στους άλλους βαθμούς.
Στον τρίτο τύπο να κλίνετε τον ενικό αριθμό του αρσενικού γένους στο θετικό και
συγκριτικό βαθμό.
γ. συνίστασθαι, ἀφήσετε, κατέγνωτε : Να γράψετε τους τύπους στους υπόλοιπους
χρόνους της ίδιας φωνής. Να γράψετε το β΄ ενικό των εγκλίσεων του ΑΟΡ. β΄ στην ίδια
φωνή.
δ. εἰσπλέουσιν : Να γράψετε το β΄ + γ΄ πληθυντικό πρόσωπο των εγκλίσεων στο χρόνο
που βρίσκεται ο τύπος.
(μον. 10 = 2+3+3+2)

3. α. «εἰ μέν γάρ ἄλλην τινά … ἐπιτιμᾶν» : Να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού λόγου
και να μεταγραφεί αυτός ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη και το προσδοκώμενο.
 β. Να αναγνωριστούν συντακτικώς οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις του κειμένου.
(μον. 10 = 5+5)
Γ΄ Λεξιλόγιο : ἀπογιγνώσκω τινός (δικανικός όρος) = αθωώνω κάποιον
οἱ εἰσπλέοντες (εδώ) = οι εισαγωγείς σιταριού
ἐφ’ ὑμῖν (ἐστι) = είναι στην κρίση σας, εξαρτάται από εσάς.

Απαντήσεις

1. Μετάφραση
Και πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι είναι αδύνατο σε σας (= δεν μπορείτε εσείς) να τους
αθωώσετε. Γιατί, αν τους αθωώσετε, ενώ παραδέχονται (= ομολογούν) ότι συνασπίζονται
εναντίον των εμπόρων, θα φανείτε (= θα δώσετε την εντύπωση) ότι σκέφτεστε άσχημα (= ότι
επιβουλεύεστε τους… / είστε εχθροί των…) για τους εισαγωγείς σιταριού. Γιατί, αν μεν
παρουσίαζαν (= έκαναν) κάποιαν άλλη απολογία, κανείς δε θα μπορούσε να κατηγορήσει (=
κατακρίνει / επικρίνει) αυτούς που τους αθώωσαν . (επομένως) (είναι) στην κρίση σας (= από
εσάς εξαρτάται) να πιστεύετε όποιον από τους δύο θέλετε . τώρα όμως πώς δε θα φαινόσαστε
(= δε θα δίνατε την εντύπωση) ότι κάνετε πράγματα φοβερά, αν θα αφήσετε ατιμώρητους
αυτούς που παραδέχονται (= ομολογούν) ότι παρανομούν; Θυμηθείτε ακόμα, άνδρες
δικαστές, ότι πολλούς που ήδη (= ως σήμερα) αντιμετώπιζαν αυτήν την κατηγορία, αν και
(την) αρνούνταν και παρουσίαζαν μάρτυρες, (τους) καταδικάσατε, γιατί θεωρήσατε (=
νομίσατε) πιο αξιόπιστους τους λόγους των κατηγόρων.

2. α. Αναγνώριση αντωνυμιών.
ὑμῖν : δοτική πληθυντικού, β΄ πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας.
τινά : αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους, της αόριστης αντωνυμίας τις, τι.
οὐδείς : ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους, της αόριστης επιμεριστικής αντωνυμίας
οὐδείς, οὐδεμία, οὐδέν.
ταύτην : αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους, τη δεικτικής αντωνυμίας ὖτος, αὕτη, τοῦτο.

Αντίστοιχοι τύπου άλλου αριθμού : ὑμῖν σοί (σοι)

τινά τινάς
οὐδείς οὐδένες
ταύτην ταύτας
 β. Παραθετική αντικατάσταση
Θετικός δεινά πιστούς πολλῶν
Συγκριτικός δεινότερα πιστοτέρους πλειόνων + πλεόνων
Υπερθετικός δεινότατα πιστοτάτους πλείστων

Κλίση ενικού αριθμού

Θετικός Συγκριτικός
ὁ πολύς πλείων (πλέων)
τοῦ πολλοῦ πλείονος (πλέονος)
τῷ πολλῷ πλείονι (πλέονι)
τόν πολύν πλείονα + πλείω (πλέονα + πλέω)
ὦ πολύ πλεῖον (πλέον)

γ. Χρονική αντικατάσταση
ΕΝΣ. συνίστασθαι καταγιγνώσκετε
ΠΡΤ. — κατεγιγνώσκετε
ΜΕΛ. συστήσεσθαι (-σταθήσεσθαι) καταγνώσεσθε
ΑΟΡ. συστῆναι + συστήσασθαι (- σταθῆναι) κατέγνωτε
ΠΡΚ. συνεστηκέναι + συνεστάναι κατεγνώκατε
ΥΠΡ. — κατεγνώκετε

ΕΝΣ. ἀφίετε
ΠΡΤ. ἀφίετε
ΜΕΛ. ἀφήσετε
ΑΟΡ. ἀφεῖτε
ΠΡΚ. ἀφείκατε
ΥΠΡ. ἀφείκετε

Εγκλιτική αντικατάσταση στο β΄ εν. ΑΟΡ. β΄

ΟΡΣ. συνέστης κατέγνως ἀφῆκας
 ΥΠΤ. συστῇς καταγνῷς ἀφῇς
ΕΥΚ. συσταίης καταγνοίης ἀφείης
ΠΡΣ. σύστηθι κατάγνωθι ἄφες

δ. ΟΡΣ. ΥΠΤ. ΕΥΚ. ΠΡΣ.

β΄ πληθ. εἰσπλεῖτε εἰσπλέητε εἰσπλέοιτε εἰσπλεῖτε
γ΄ πληθ εἰσπλέουσι εἰσπλέωσι εἰσπλέοιεν εἰσπλεόντων + εἰσπλείτωσαν

3. α. Υποθετικός Λόγος
Υ: εἰ … ἐποιοῦντο : εἰ + ΟΡΣ. Ι.Χ.
μη πραγματικό
Α: ἄν εἶχε…. : δυν. ΟΡΣ.

Μεταγραφή σε απλή σκέψη : Για το είδος αυτό η υπόθεση πρέπει να πάρει τη μορφή εἰ
+ ΕΥΚ. και η απόδοση δυν. ΕΥΚ. Επειδή ο ΠΡΤ., στον οποίο βρίσκονται τα ρήματα της
υπόθεσης και της απόδοσης, δεν έχει ΕΥΚ., θα χρησιμοποιήσουμε την αντίστοιχη έγκλιση
του ΕΝΣ. Έτσι έχουμε :
Υ : εἰ + ΕΥΚ. : εἰ ποιοῖντο
Α : δυν. ΕΥΚ. : ἄν ἔχοι
Μεταγραφή σε προσδοκώμενο : Για το είδος αυτό η υπόθεση πρέπει να πάρει τη μορφή
ἐάν (ἄν, ἤν) + ΥΠΤ. και η απόδοση ΟΡΣ. ΜΕΛ. (ή μελλοντική έκφραση). Επειδή ο ΠΡΤ.,
στον οποίο βρίσκεται το ρήμα της υπόθεσης, δεν έχει ΥΠΤ., θα χρησιμοποιήσουμε το ρήμα
της υπόθεσης, δεν έχει ΥΠΤ., θα χρησιμοποιήσουμε την αντίστοιχη έγκλιση του ΕΝΣ. Έτσι
έχουμε:

Υ : ἐάν (ἄν, ἤν) + ΥΠΤ. : ἐάν (ἄν, ἤν) ποιῶνται

Α : ΟΡΣ. ΜΕΛ. : ἕξει (ή σχήσει)

β. Αναγνώριση δευτ. ονοματικών προτάσεων :

«ὅτι ἀδύνατον… ἀποψηφίσασθαι»: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση, που
λειτουργεί ως ΑΝΤ. στο ΑΠΡ. ἐνθυμεῖσθαι της προηγούμενης κύριας πρότασης.
Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι, γιατί δηλώνει κρίση αντικειμενική. Εκφέρεται
με ΟΡΣ., γιατί δηλώνει το πραγματικό (σε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο : ἐνθυμεῖσθαι
 χρή)

«ὁποτέροις βούλεσθε»: δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση

(προσδιοριστική / ουσιαστική), που λειτουργεί ως ΑΝΤ. στο ΑΠΡ. πιστεύειν της κύριας
πρότασης. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ὁποτέροις και εκφέρεται με ΟΡΣ.,
γιατί δηλώνει το πραγματικό.

«ὅτι πολλῶν ἤδη … τῶν κατηγόρων λόγους»: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση,
που λειτουργεί ως ΑΝΤ. στο ρήμα ἀναμνήσθητε της κύριας πρότασης. Εισάγεται με
τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι, γιατί δηλώνει κρίση αντικειμενική. Εκφέρεται με ΟΡΣ., γιατί
δηλώνει το πραγματικό.

Επιμέλεια θεμάτων :
Τσιβιλή Εύκλεια
Φιλόλογος