DARÜŞŞAFAKA LİSESİ SALİH ZEKİ MATEMATİK

YARIŞMASI

ÇENTİK METODU İLE

SAYMA TEKNİKLERİNDE YENİ
TEOREMLER

MATEMATİK PROJESİ

DANIŞMAN
YASEMİN YAVAŞ

İSTANBUL-2014
 İÇİNDEKİLER

AMAÇ ......................................................... 3

GİRİŞ ........................................................... 4

TEOREMLER ................................................ 9

ÖRNEKLER……………………………………………………24

KAYNAKLAR ................................................ 34
AMAÇ

Lise müfredatında öğretilen metodlarla çözülemeyen Umo ve Bilgisayar

Olimpiyatları sorularının daha kolay bir yoldan çözülmesi ve bu yolun
derinlemesine arşivlenmesidir.

Bu derlemenin yapılma amaclarından biri de “çentik metodu” hakkında yeterli

dokümanın bulunmaması da vardır.

Örneğin ;

4 özdeş oyuncak 4 çocuğa kaç farklı şekilde dağıtılır?

1.yol (Lise düzeyi)

a+b+c+d=4
4!
1 1 1 1
4!

4!
1 2 1 0
2!

4!
2 2 0 0
2!.2!

4!
3 1 0 0
2!

4!
4 0 0 0
3!

1+12+6+12+4=35 farklı şekilde dağatılır.Sayılar büyüdükçe bu çözüm yolunun

kullanımı daha da zorlaşacaktır.

2.Yol (Çentik Metodu)

 4  4 1   7 
 4 1    3   35 olur.
   
 GİRİŞ
SAYMA TEKNİKLERİ

PERMÜTASYON
1-)Saymanın Temel İlkesi
D1 E1
D2 F1
K L E2 M N
D3 F2
E3
D4

D={ K den L ye giden yollar } = { D1 , D2 , D3 , D4 }

E={ L den M ye giden yollar } = { E1 , E2 , E3 }

F={ M den N ye giden yollar } = { F1 , F2 }

K den (L ve M den geçmek koşuluyla) N ye gidebilmek için önce D kümesinden

bir eleman sonra E den ve sonra da F den bir eleman seçilmelidir. (D3, E2, F1)
sıralı üçlüsü K den N ye giden bir yolu göstermektedir. (D4, E1, F2) , (D1, E1, F1)
sıralı üçlüleri de farklı birer yolu göstermektedir. Bu şekilde kaç tane sıralı üçlü
yazılabileceği bu üç kümenin eleman sayılarının çarpımı ile bulunur. Bu kurala “
Saymanın Temel İlkesi” denir. Buna göre,

yol sayısı = s(D).s(E).s(F) = 4.3.2 = 24 tür.

Genellikle izlenen yöntem; sıralı üçlü yazılacağından üç kutu oluşturulur.

4 3 2

2-) Sıralama

ÖRNEK: 5 kişi yan yana sıralanmış 5 sandalyeye kaç değişik

biçimde oturabilir? ( 5 kişi yan yana kaç değişik biçimde sıralanabilir? )

ÇÖZÜM: Bu örneğin çözümü için kutu yöntemi kullanılırsa:

5 4 3 2 1 = 5.4.3.2.1 = 5!

Çözüme soldaki kutudan başlandı. Bir kişi iki yere birden oturamayacağına
göre, kişi sayısı birer azalacaktır.
Sonuç olarak; n! , n tane nesnenin yan yana SIRALANMA sayısını

3) Permütasyon

n ve r birer doğal sayı olmak üzere r≤n olsun. n tane elemanın

r li sıralanışına n nin r li permütasyonu denir ve P(n,r) ile gösterilir.
n!
P(n,r) =
(n-r)!

4-) Dönel ( Dairesel ) Permütasyon

n tane elemanın kapalı bir eğri üzerindeki farklı sıralanışına dönel

(dairesel) permütasyon denir.
(sabit)
n
n-1
  1
 Çember üzerinde sıralama yapabilmek için
n-2
 2 elemanlardan biri sabit tutulur. Buna göre, n tane
.. 3
.
elemanın biri sabit tutulduğunda kalan n-1
. . elemanın sıralanışı;
. P( n-1 , n-1) = (n-1)! kadardır.

5-) Tekrarlı Permütasyon

n tane farklı elemanın n1 tanesi aynı, n2 tanesi aynı, …, nr tanesi

aynı ise n1+ n2+…+ nr = n tane elemanın farklı sıralamasının sayısı;
n!
kadardır.
n1!.n2!...nr!
Kombinasyon kullanımı
Geometride;

1) Alt Kümelerde;

ÖRNEK: A={1,2,3,4,5,6,7,8,9} kümesinin 5 elemanlı alt kümelerinin kaç

tanesinde 1 ve 2 birlikte bulunmaz?
9 7
ÇÖZÜM: 5 - 3

2) Gruplamada;

ÖRNEK: 5 evli çift arasından 3 kişilik bir kurul,

a) Hiçbir şart olmaksızın

b) Kurulda 2 erkek, 1 kadın olmak şartıyla

c) Eşler aynı kurulda bulunmamak şartıyla

kaç farklı şekilde seçilir?

ÇÖZÜM:

a) Sıra önemi olmadığından 10 kişi arasından 3 ünün seçimi düşünülür.

10 10!
= = 120
3 7!.3!

5 5
b) 2 erkek 2 = 10 yolla seçilir. Bu seçim yapıldıktan sonra 1 kadın 1 = 5
5 5
yolla seçilir. Çarpma kuralından 2 . 1
= 10.5=50

c) Eşler aynı kurulda bulunmayacaklarına göre, kurulda bulunan kişiler

5
eş olmamalıdır. Önce 3 çift, 5 çift arasından 3 yolla seçilir. 3 çift
seçildikten sonra, ilk çiftten iki (erkek ya da kadın), ikinci çiftten iki
üçüncü çiftten iki seçim yapılabilir. Çarpma kuralıyla;

2 2 2
 5
3 . 1 . 1 . 1
= 80 ya da

10 tüm seçim 5 beş çiftten

. 8 geri kalan 8 kişiden
3 sayısından 1 birinin seçimi 1 birinin seçimi

10 5 . 8
3 1 1 = 80

4) Dağılımda;

ÖRNEK: ( x+y+z+t )12 ifadesinin açılımında kaç terim vardır?

ÇÖZÜM: a+b+c+d=12, a≥0, b≥0, c≥0, d≥0

denkleminin ( a, b, c, d tam sayıları için) çözüm sayısı kadar terim vardır.

O halde;

4+12-1 = 15!
=455
12 12!.3!

tane çözüm vardır. Yani ifadenin açılımında 455 terim vardır.

Lise düzeyinde öğrendiğimiz yukarıdaki konular son soruda ifade

ettiğimiz dağılım sorularında yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden n özdeş
nesnenin r farklı kutuya dağılımı soruları çok fazla uygulaması olduğu
için teferruatlı bir şekilde incelenecektir.
 Teorem
 n  r 1   n  r 1 
 r 1    n 
N özdeş nesne r farklı kutuya     farklı şekilde yerleştirilir.

İSPAT
N özdeş nesnenin r farklı kutuya dağalımını inceleyelim.

1 2 3 ... r  n özdeş nesne

r kutu için ,her kutu arasına bir çentik atarsak r-1 tane çentik oluşur.

1 2 3 ... r  n

n nesneyi , n=1+1+1 … +1 ( n tane 1 ) olacak şekilde 1’lerden oluşturalım.

1 2 3 ... r  1  1  1...  1
(n tane nesne)

1’lerimiz r kutuya rastgele dağıtıldığında , örneğin;

1 111 ...11
şeklinde bir dağılım oluşur.Yani;

1 111 ... 11
şeklini alır.Bu ise, (r-1) çentik (çizgiler) N nesne (1‘ler) için ikili tekrarlı
permütasyondur.Kısaca;

( n  r  1)!
n ! r  1 !
.

 n  r 1   n  r 1 
 r 1    n 
Bu ise     kombinasyonudur.
 Teorem 1
x1  x2  x3 ...  xr  n n N

 n  r 1   n  r 1 
x1 , x2 , x3 ...xr  N  r 1    n 
için denklemin çözüm kümesi    
elemanlıdır.

İSPAT
Çentik metodu ile,

x1 x2 x3 ... xr  1  1  1...  1
(n tane 1)

x1 , x2 , x3 ...xr
kutularına özdeş 1’lerimizi dağıtırsak ilk teorem gereği doğal
 n  r 1   n  r 1 
 r 1    n 
sayılarda çözüm kümesi     elemanlıdır.

ÖRNEK: a+b+c+d+e=37 denkleminin doğal sayılarda kaç tane çözümü vardır?

  37  5  1  41
ÇÖZÜM:   
 5 1   4 

Teorem 2
x1  x2  x3 ...  xr  n , n  N ve

x1 , x2 , x3 ...xr  Z   N  denkleminin çözüm kümesi

 ( n  r )  r 1   n 1 
 nr    nr 
    elemanlıdır.

İSPAT
Çentik metodunun geçerli olması için kutularda boş kutu kalabilmelidir.Bu
yüzden pozitif tam sayı kümesi elemanları olmak şartı ile n özdeş nesneden birer
tane kutulara koymamız gerekir.Yani r tane dağıtırsak,

x1l  x2l  x3l ...xrl  n  r

x1l , x2l , x3l ...xrl en az bir elemanlı olur. Yani pozitif tamsayılar olur.

(n-r) elemanı r kutuya dağıtırsak yine (r-1) çentik olur.

 ( n  r )  r 1   n 1 
 nr    nr 
   
SORU: a+b+c+d+e=37 denkleminin pozitif tamsayılarda kaç çözümü vardır?

ÇÖZÜM: aı  bı  cı  d ı  eı  37  5

aı  bı  cı  d ı  eı  32

 32  5  1  36 
  
 5 1   4 

Teorem 3
x1 , x2 , x3 ...xr  N n  N
ise,

x1  x2  x3 ...  xr  n

 nr   nr 
 n  r 
Eşitsizliğinin çözüm kümesi     elemanlıdır.

İSPAT
x1  x2  x3 ...  xr  n

x1  x2  x3 ...  xr  n  1

x1  x2  x3 ...  xr  n  2

. .
. .
x1  x2  x3 ...  xr  0
Denklemlerinin hepsi yukarıdaki eşitsizliği sağlar.n deki azalma yerine sol tarafa

xr 1 elemanını eklersek ve n’de her azalmadaki nesneleri bu kutuya atarsak

tek formülle çözüm elemanlarının sayılarını bulabiliriz. Yani,

x1  x2  x3 ...  xr  xr 1  n

N özdeş nesneyi (r+1) kutuya , r çentiğe dağıtırsak

 nr   nr 
 n  r 
    ispatlanmış olur.

SORU: a  b  c  d  e  f  20 eşitsizliğinin doğal sayılarda kaç çözümü

vardır?

ÇÖZÜM: a+b+c+d+e+f+k=20

 20  7  1  26 
  
 7 1   6 

Teorem 4

x1 , x2 , x3 ..., xr  Z 
 x1  x2  x3 ...  xr  n eşitsizliğinin çözüm

n  n 

kümesi  r   n  r  elemanlıdır.
   

İSPAT

x1  x2  x3 ...  xr  n

Teorem 2 deki yolla birer eleman x1 , x2 , x3 ..., xr kutularına

yerleştirelim.Teorem 3’teki yolla eşitsizliğin azalan n değerleri için xr 1

kutusuna ekleyelim.Yani,

x1l  x2l  x3l ...xrl  xr 1  n  r

Çentik metodu ile (n-r) nesne, r çentiğe dağıtılırsa çözüm kümesi

 n r  r   n r  r   n 
 r    nr    r  elemanlıdır.
     

ÖRNEK: a  b  c  d  e  f  20 eşitsizliğinin doğal sayılarda kaç

çözümü vardır?

ÇÖZÜM: a  b  c  d  e  f  20  6  14
l l l l l l
 14  7  1  20 
  
 7  1  6

Teorem 5

x1 , x2 , x3 ..., xr  N n N

x1  x2  x3 ...  xr  n
için çözüm kümeleri

 nr 2   nr 2 
 n 1    r 1 
    elemanlıdır.

İSPAT

x1  x2  x3 ...  xr  n  1 olur. ( n  N için )

x1  x2  x3...  xr  xr 1  n  1
  nr 2   nr 2 
 n 1    r 1 
(n-1) nesneyi r çentiğe dağıtırsak, çözüm kümesi
   
elemanlı olur.

ÖRNEK a  b  c  d  e  f  20 eşitsizliğinin doğal sayılarda kaç

çözümü vardır?

ÇÖZÜM: a  b  c  d  e  f  19

a  b  c  d  e  f  k  19

 20  7  2   25 
  
 7 1   6 

TEOREM 6
x1 , x2 , x3 ...xr  N n  N ve

n  a1  a2  a3  ...ar olmak üzere

x1  a1, x2  a2 , x3  a3 ,...xr  ar olacak şekilde doğal sayılarda

x 1  x2  x3...  xr  n denkleminin çözüm kümesi

 n  T  r  1
a1  a2  a3  ...ar  T olacak şekilde   elemanlıdır.
 r 1 

İSPAT

x1 ' e a1 tane, x2 ' ye a2 tane , xr ' ye ar tane elemanı n’den alıp yerleştirirsek
 n  a1  a2  a3  ...ar şartı gerçekleşecek şekilde düzenleyelim.. Yani;

x1l  x2l  x3l ...  xr  n  (a1  a2  a3...  ar ) dır.

n  (a1  a2  a3...  ar ) elemanı , (r-1) çentikle yöntemimizi uygularsak

 n  (a1  a2 ...  ar )  r  1  n  T  r  1
Çözüm kümesi   
r 1   r 1 

elemanlı olur.

ÖRNEK: x1  3, x2  2, x3  4 olmak üzere,

x1  x2  x3...  x7  30 denkleminin çözüm kümesi kaç tanedir?

ÇÖZÜM: 3+2+4=9, bu elemanları x1 , x2 , x3 ’e yerleştirirsek

x1l  x2l  x3l  x4 ...  x7  30  9  21

 21  7  1  27 
  
 7  1  6

Teorem 7

x1 , x2 , x3 ...xr  N , n  N olmak üzere

x1  a1 , x2  a2 , x3  a3... xr  ar olacak şekilde, n N ,

 x1  x2  x3 ...  xr  n , a1  a2  a3 ...  ar  T

a1  a2  a3 ...  ar  n olmak üzere doğal sayılarda çözüm kümesi

 T  n  r  1   T  n  r  1
   elemanlıdır.
 T  n   r 1 

İSPAT

Burada kutuların üst limitleri vardır. x1 kutusu en fazla a1 tane eleman alırken

x2 kutusu en fazla a2 eleman alır ve bu şekilde devam eder.

Eğer a1  a2  a3 ...  ar  n ise n nesne kutuları doldurmaya

yetmeyecektir.Burada (a1  a2  a3 ...  ar )  n farkı kadar kutularda boşluk

kalır.O halde bu boşlukların kutulara dağıtılması çözüm kümesi için yeterlidir.

x1  x2  x3 ...  xr  (a1  a2 ...  ar )  n

a1  a2  a3 ...  ar  T olmak üzere çözüm kümesi T-n nesne , r-1 çentikle

 T  n  r  1   T  n  r  1
   elemanlıdır.
 T  n   r 1 

İkinci olarak ;
 T  a1  a2  a3 ...  ar  n ise n nesneyi kutulara dağıtınca kutular

dolacağı için dağılım tam olarak gerçekleşmez.Adeti sıfırdır.Bir kısmı dağıtılırsa

önceki teoremlerden çözüm yapılabilir.

ÖRNEK: x1  13, x2  15, x3  4 olmak üzere,

x1  x2  x3...  x8  27 denkleminin doğal sayılarda kaç çözümü vardır?

ÇÖZÜM: 13+15+4>27

32>27 olduğundan, 32-27=5 boşluğu dağıtmamız gerekir.

x1  x2  x3 ...  x8  5

 5  8  1 12 
  
 8  1  7
 Teorem 8

( x1  x2  x3...  xr )n açılımında

 n  r  1   n  r  1
   tane terim vardır.
 n   r 1 

İSPAT

( x1  x2  x3...  xr )n  ...  K .x1a1 .x1a2 ...xrar  ...

şeklinde bir K .x1a1 .x1a2 ...xrar elemanı vardır.

Burada , a1  a2  a3...  ar toplamı n’ye eşit olur. Yani ;

a1  a2  a3...  ar  n olur. a1  a2  a3...  ar  N olmak üzere dağılım

yaparsak açılımdaki bütün terimleri saymış oluruz. Açılımın terim sayısı

 n  r  1   n  r  1
   olur.
 n   r 1 

ÖRNEK: (a  b  c  d  e) açılımında kaç terim vardır?

21

ÇÖZÜM: ...K .a 1 .b 2 .c 3 .d 4 .e 5  ... açılımını elde ederiz.

a a a a a
 a1  a2  a3  a4  a5  21 olmalıdır.

 21  5  1  25 
  
 5  1  4

Teorem 9

r basamaklı x1 x2 x3...xr sayısında rakamlar toplamı k olan (k<10)

 k  r  2
  farklı doğal sayı yazılır.
 r 1 

İSPAT

x1  x2  x3...  xr  k olmalı ve aynı zamanda ilk basamak olduğu için

x1  1 şartı vardır.k’dan 1 nesneyi x’e yerleştirirsek,

 x1l  x2  x3...  xr  k  1 olur.

(k-1) tane nesneyi r kutuya ,(r-1) çentiğe yerleştirirsek,

 k  1  r  1  k  r  2   k  r  2 
    sayı yazılabilir.
 k  1   k  1   r 1 

ÖRNEK :Altı basamaklı abcdef sayısının rakamlar toplamı 8 olacak şekilde kaç

farklı sayı yazılır?

ÇÖZÜM: a  b  c  d  e  f  8 , a1  1 için ,

a1  b  c  d  e  f  7

 7  6  1 12 
  
 6 1   5 
 Teorem 10
r basamaklı x1, x2 , x3 ...xr sayısı rakamları toplamı k olacak şekilde (k  10)

 k  r  2  k  r  13   k  r  12 
   ( r  1)   
 r 1   r 1   r 1 

farklı şekilde yazılabilir.

İSPAT
x1  1
x1  x2  x3 ...  xr  k
x1  x2  x3 ...  xr  k  1
Burada rakamlar x1, x2 , x3 ...xr 9’dan küçük eşit olmalıdır.

O halde (k-1) özdeş nesneyi r kutu , (r-1) çentiğe dağıtırsak,

 k  1  r  1
  ile bütün durumları buluruz.Bütün durumlardan,
 r 1 
x1  10, x2  10, x3  10..., xr  10 şartlarını çıkarmalıyız.Örneğin,
x2  10 şartı için (k-1)-9=k-10 tane nesneyi x2 ‘ye yerleştirmemiz
mümkün değildir.Çünkü sadece 0, 1, 2,...,9 tane özdeş nesneleri (10 adet)
yerleştirebiliz.

O halde (k-10) özdeş nesnenin x2 gibi (r-1) tane kutuya dağılımı bütünden
çıkarılmalıdır.Ayrıca x1 için 1 elemanı olma şartı olduğundan farklı ele alınır.

 k  r  2  k  r  13   k  r  12 
   (r  1)   
 r 1   r 1   r 1 
ÖRNEK: Altı basamaklı abcdef sayısının rakamları toplamı 14 ise kaç farklı sayı

yazılır ?

ÇÖZÜM: a+b+c+d+e+f=14 a  1 için

a1  b  c  d  e  f  13

 k  1  r  1 13  6  1 18 
      bütün durumlar.
 r  1   6  1  5

18   7  8
k  14 , r  6     (5)      olur.
5  5   5

Teorem 11
x1.x2 .x3 ....xr Çarpımı bir n  Z  sayısına eşitse ( x1, x2 , x3 , x4 ...xr )
doğal sayı çözüm kümesi n  p1 1 . p2 2 . p3 3 .... pn n asal çarpanları için,
a a a a

 a1  r  1  a2  r  1  a3  r  1  an  r  1
  .  .  ....  tanedir.
 r 1   r 1   r 1   r 1 

İSPAT
x1.x2 .x3....xr  n  p1a1 . p2a2 . p3a3 .... pnan

p1 , p2 ..., pn asal sayılar olacak şekilde asal çarpanlara ayrılabilir.

x1 , x2 , x3 ..., xr kutularının her birinin oluşumu p1 , p2 ..., pn asal sayılarının bu

kutulara dağılımı ile ulaşılır. a1 tane p1 , a2 tane p2 , an tane pn asal sayımız
varsa, (r-1) çentiğe,
 a1  r  1  a2  r  1  an  r  1
  .  ....  
 r 1   r 1   r 1 
 farklı şekilde yazılabilir.

BİLGİSAYAR OLİMPİYATI SORULARI VE CEVAPLARI

BİLGİ: Serender pastanesinde muzlu, kestaneli,limonlu,bademli ve çikolatalı

pasta çeşitleri bulunmaktadır.Ali okulda düzenleyecekleri parti için 12 adet

pasta almak istenmektedir.

SORU 1: Ali 12 pastayı kaç farklı şekilde seçebilir? (2002 Bilgisayar

Olimpiyatları)

ÇÖZÜM: Muzlu+Kestaneli+Limonlu+Bademli +Çikolatalı=12 olarak alındığında

problem çentik problemine dönüşür. Çentik denkleminde sayı formülü,

 m  n  1
  ’dir. Burada;
 n 1 

m = alınacak pasta sayısı

n = kaç çeşit pasta olduğu

durumu için cevabımız:

 m  n  1 12  5  1 16  16.15.14.13

     1820
 n  1   5  1   
4 4.3.2.1

olarak bulunur.

SORU 2: En az 4 pastanın muzlu olması istenildiğinde Ali 12 pastayı kaç farklı

şekilde seçebilir? (2002 Bilgisayar Olimpiyatları)

ÇÖZÜM: Muzlu+Kestaneli+Limonlu+Bademli+Çikolatalı=12 olarak alınır.

Fakat burada en az 4 pasta muzlu olacağı için muzlu yerine a+4 yazılır.

Kestaneli=b

Limonlu=c

Bademli=d

Çikolatalı=e
olarak alındığında,

a+4+b+c+d+e=12

a+b+c +d+e=8 olur.

Çentik denklem formülünden ;

 m  n  1  8  5  1 12  12.11.10.9
     495 olarak bulunur.
 n 1   5 1   4  4.3.2.1

SORU 3: x+y+z=17 denkleminde x,y ve z negatif olmayan tamsayılardır.

x>1, y>2 ve z>3 durumunda denkleminin kaç çözümü vardır?

(2003 Bilgisayar Olimpiyatları )

ÇÖZÜM: Bu durumda x,y ve z tekrar yazılırsa ;

x =a+2 , y=b+3, z=c+4

Buna göre denklem şu şekilde değişir.

a +b+c+2+3+4=17

a+b+c=8
Artık bir çentik denklemine dönüşmüş olan denklem için tamsayı çözümleri

bulunur;

 m  n  1  8  3  1 10 
       45
 n 1   3 1   2 

Verilen bu durum için denklemin 45 farklı çözümü vardır.

Soru 4: m  2(n  1) iken m adet 0 ve n adet 1 içeren ve her 1’in en az iki 0 ile

ayrıldığı kaç farklı dizi oluşturulabilir?

ÇÖZÜM: İlk önce minimum durum için 1 ve 0’ları dizelim;

1001001001…1001

Bu dizilimde n adet 1 ve n(n-1) adet 0, yani toplamda 3n-2 adet rakamımız

mevcut .

Şimdi dağıtmamız gereken m-2(n-1) adet 0 rakamımız kaldı. Bu sıfırları 1

rakamları arasında dağıtacağımız için, dağıtabilecek (n+1) bölgemiz var.

Elimizdeki 1 rakamlarını ayraçlar olarak kabul ettiğimizde, çentik (genel kutu

dağılım ) formülümüze göre uygun bir biçimde verileri yerlerine yerleştirelim:

 k  r  1   m  2n  2  n  1  1   m  n  2 
    sonucunu elde ederiz.
 r 1   n 11   n 

Bizden istenen şekilde C (m  n  2, n) adet farklı dizi oluşturulabilir.

SORU 5: 20 adet posta kartı ve 12 adet zarf (zarflar 1’den 12’ye kadar

numaralandırılmıştır) bulunmaktadır.

Kartlar aynı ise (ayırt edilebiliyorsa) 20 posta kartını zarflara kaç farklı şekilde

koyabiliriz?

ÇÖZÜM: ... = 20 aynı posta kartı

1 2 3 4 ...11 12 = 12 tane zarf

Zarfların arasına çentik (çizgi) koyarsak

1 | 2 | 3 | 4 | ...11 | 12 = 12 tane zarf ve 12-1 tane çentik

 dağıtılacaklar  ayraçlar   20  11  31

Çentik formülünden sonuç       olur.
 ayraçlar   11   11 

SORU 6: 20 adet posta kartı ve 12 adet zarf (zarflar 1’den 12’ye kadar

numaralandırılmıştır) bulunmaktadır.
 Kartlar aynı ise (ayırt edilemiyorsa) 20 posta kartını zarflara hiçbir zarf boş

kalmamak şartıyla kaç şekilde koyabiliriz?

ÇÖZÜM: 20 aynı zarftan 12 tanesini 12 zarfa her birine birer tane olmak

üzere dağıtılır.Geriye 20-12=8 tane posta kartı kalır. Geriye kalan 8 posta kartını

12 zarfa dağıtmak için çentik formülü kullanılır.

 kartlar  zarflar  1  8  12  1 19 

      olur.
 zarflar  1   12  1   11 

SORU 7: 100 tane birbirinin aynısı top ve 5 adet birbirinden farklı kutu

bulunmaktadır.
 Her bir kutuda en az 6 adet top bulunacak şekilde topları kaç farklı şekilde

kutulara dağıtabiliriz?

ÇÖZÜM: En az her kutuda 6 tane olacaksa her kutuya 6 tane koyalım:

6.5=30 bütün kutularda var olan toplardır

100-30=70 tane kutularda olamayan top vardır.

 n  r  1  74 
Çentik formülü sonuç      olur.
 r 1   4 

SORU 8: 100 tane birbirinin aynısı top ve 5 adet birbirinden farklı kutu

bulunmaktadır.

Her bir kutuda en fazla 40 tane top bulunacak şekilde topları kaç farklı şekilde

kutulara dağıtabiliriz?

ÇÖZÜM: Önce gelen durumu buluruz.

 n  r  1 104 
Genel durum    olur.
 r 1   4 

1.kutu= x1

2.kutu= x2
3.kutu= x3

4.kutu= x4

5.kutu= x5 olmak üzere

x1  x2  x3  x4  x5  100

Olmayan durumlara bakalım;

x1  41  y1  y1  x2  x3  x4  x5  59  5.C (63,4)

x2  41  y2  y1  y2  x3  x4  x5  18  10.C (22,4)

Genel durum – özel durum

C(104,4)-5.C(63,4)+10.(22,4)

SORU 9: ( x  y  z )100 ifadesi açıldığında, her bir xi yi z k (i  j  k  100)

şeklindeki ortak terimlerin toplandığı varsayılırsa toplam kaç farklı terim elde

edilir?

ÇÖZÜM: Tipik bir çentik sorusudur.

 i +j+k=100 denklemini sağlayan değerlerin sayısını bulmak yeterlidir.

100  3  1 102 
i +j+k=100 ise     5151
 3 1   2 

SORU10: Bir programcı çalışması gereken toplam 15 saati, günde en az 2 saat

çalışmayı sağlayacak şekilde, toplam 5 güne dağıtmak istiyor.

Programcının zamanını birer saatlik birimlerin katları ile dağıtılabildiğini

varsayarsak, kaç farklı dağıtım yapılabilir?

ÇÖZÜM: Toplam 5 günü g1, g2 , g3 , g4 , g5 ile gösterelim.

Buna göre g1, g2 , g3 , g4 , g5  15 olacaktır.

Her gün en az 2 saat çalışacağına göre,

g1ı  2  g2ı  2  g3ı  2  ...  g5ı  2  15 ve

g1ı  g2ı  g3ı  ...  g5ı  5

 5  5  1  9 
Buradan;      olur.
 5 1   4
 OLİMPİYAT SORULARI VE CEVAPLARI

SORU 1: Çarpanlarının sırasını da hesaba katarsak 1000000 sayısı üç pozitif

tam sayının çarpımı olarak kaç değişik biçimde gösterilir? (UM0-1993)

ÇÖZÜM: a.b.c=1000000

a.b.c  106  a.b.c  26.56

 6  3  1  6  3  1
  28  784
2
  .
 3 1   3 1 

SORU 2: En fazla 3,5,7 ve 8 top alabilen dört kutuya birbirinin aynı olan 19 top

kaç farklı şekilde dağıtılabilir?

ÇÖZÜM: a+b+c+d=19

a  3, b  5, c  7, d  8

3+5+7+8=23

23-19=4 tane boşluk olur. boşlukları dağıtırsak,

 4  4  1  7 
      35 tane dağılım gerçekleşir.
 4 1   3
SORU 3: x. y.z  106 eşitliğini sağlayan kaç(x,y,z) doğal sayı üçlüsü vardır?

(UMO-2005)

ÇÖZÜM: x. y.z  106

x. y.z  26.56

 6  3  1  6  3  1
  28  784
2
  .
 3 1   3 1 

KAYNAKLAR

1-CANSU Kürşat Fatih, AYSAN Bülent, TUBİTAK Ulusal Bilgisayar Olimpiyatı

Soruları ve Çözümleri 2000-2010

2-YAGLOM A.M and YAGLOM I.M, Challenging Mathematical Problems with

Elementary Solutıons

3-ALİYEV İlham, Sonlu Matematik

4-ÖZDEMİR Mustafa, Matematik Olimpiyatları Hazırlık-3

5-YÜCESAN Recep, Meraklısına Lise Matematik