Thầy đơn giản chỉ là VNA − Tài liệu của thầy đơn giản chỉ là ĐỈNH

CHƯƠNG 2: SÓNG CƠ − LIVE 03

★★★★★

TÌM SỐ ĐIỂM THỎA MÃN PHA DAO ĐỘNG

I LÝ THUYẾT

I. Lý thuyết
Một sóng truyền trên mặt nước với bước sóng .
Hai điểm trên cùng một phương truyền sóng cách nhau khoảng d.
2d
Độ lệch pha giữa hai điểm đó là:  = .
O
*  = k2  d = k  hai điểm dao động cùng pha. 
*  = (2k + 1)  d = (k + 0,5)  hai điểm dao động ngược pha.

*  = (2k + 1)  d = (k + 0,5)  hai điểm dao động vuông pha.
2 2
Tập hợp các điểm cách O một khoảng k, k nguyên thì sẽ dao động cùng pha
với O.

II VÍ DỤ MINH HỌA

Câu 1: [VNA] Cho một sóng truyền trên mặt nước với tần số 50 Hz, tốc độ truyền 160 cm/s. Hai
điểm M, N nằm trên một phương truyền sóng có vị trí cân bằng cách nguồn sóng một đoạn lần lượt
là 16 cm và 96 cm. Số điểm trên đoạn MN dao động vuông pha với nguồn là bao nhiêu điểm ?
A. 33 điểm B. 49 điểm C. 50 điểm D. 51 điểm
HD:
Gọi điểm E thuộc đoạn MN và dao động vuông pha với nguồn.
Khi đó: OE = (k + 0,5) , k nguyên và OM  OE  ON.
2
Suy ra: 16  OE  96  9,5  k  59,5  Có 50 điểm thỏa mãn.
Chọn C.

Câu 2: [VNA] Trên mặt thoáng của một chất lỏng, một mũi nhọn O chạm vào mặt thoáng dao động
điều hòa với tần số f, tạo thành sóng trên mặt thoáng với bước sóng λ. Xét trên hai phương truyền
sóng Ox và Oy vuông góc với nhau. Gọi A là điểm thuộc Ox cách O một đoạn 16λ và B thuộc Oy
cách O là 12λ. Tìm số điểm dao động ngược pha với nguồn trên đoạn AB.
A. 8 điểm B. 9 điểm C. 6 điểm D. 12 điểm
HD:

Trang 1
 Thầy đơn giản chỉ là VNA − Tài liệu của thầy đơn giản chỉ là ĐỈNH

Gọi điểm E thuộc AB dao động ngược pha với O. B

E
Kẻ OH vuông góc với AB  OH = 9,6.
H
Khi đó ta có: OE = (k + 0,5). 12
Xét trên BH: OH  OE  OB  9,1  k  11,5 9,6
 k = {10, 11}  có 2 điểm dao động ngược pha với nguồn.
O 16 A
Xét trên AH: OH  OE  OA  9,1  k  15,5.
 k = {10, 11, 12, 13, 14, 15}
 có 6 điểm dao động ngược pha với nguồn.
Vậy trên đoạn AB có 8 điểm dao động ngược pha với nguồn.
Chọn A.

Câu 3: [VNA] Một nguồn phát sóng dao động điều hòa tạo ra sóng tròn đồng tâm O truyền trên mặt
nước với bước sóng λ. Hai điểm M và N thuộc mặt nước, nằm trên hai phương truyền sóng mà các
phần tử nước dao động. Biết OM = 8λ; ON = 12 λ và OM vuông góc ON. Trên đoạn MN, số điểm
mà phần tử nước dao động ngược pha với dao động của nguồn O là:
A. 5 B. 6 C. 7 D. 4
HD:
+ Gọi I là một điểm bất kì nằm trêm MN
Độ lệch pha dao động giữa nguồn và I là:
2d 
    2k  1   d   2k  1
 2
+ Gọi H là trung điểm của MN, khi đó dựa vào tính chất của tam giác
MN
vuông ta có OH   2 13
2
+ Số điểm dao động ngược pha với O trên đoạn NH:

2 13   2k  1  12  6,7  k  12,5 → Có 5 điểm.
2

+ Số điểm dao động ngược pha với O trên đoạn MH: 2 13   2k  1  8  6,7  k  7,5
2
→ Có 1 điểm.
Vậy có tất cả 6 điểm dao động ngược pha với O trên đoạn MN.
Chọn B.

Câu 4: [VNA] Trên một mặt chất lỏng đang có sóng cơ lan truyền với bước sóng λ. Hai điểm A và B
cách nguồn sóng O lần lượt là 6λ và 9λ. Số điểm dao động cùng pha với nguồn trên đoạn AB không
thể là
A. 3 điểm B. 9 điểm C. 6 điểm D. 12 điểm
HD:
Số điểm dao động cùng pha max khi OA và OB là hai tia đối nhau lúc đó sẽ có 6 + 9 = 15 điểm.
Số điểm dao động cùng pha min khi OA và OB trùng nhau (A nằm giữa) lúc đó sẽ có: 9 − 6 + 1 = 4
điểm → 4 ≤ n ≤ 15.
Vậy không thể có 3 điểm cùng pha với O trên AB.
Chọn A.

Trang 2
 Thầy đơn giản chỉ là VNA − Tài liệu của thầy đơn giản chỉ là ĐỈNH

III BÀI TẬP ÁP DỤNG

Câu 1: [VNA] Sóng ngang truyền trên một dây đàn hồi với phương trình tại nguồn là uO = 10cos(4πt
+ π/2) cm. Tốc độ truyền sóng trên dây là 50 cm/s. Phương trình sóng tại điểm M có vị trí cân bằng
cách vị trí cân bằng của điểm O một đoạn 12,5 cm là
A. uM = 10cos(πt) cm B. uM = 10sin(πt) cm
C. uM = 10cos(πt + π/2) cm D. uM = 10sin(πt − π/2) cm
Câu 2: [VNA] Sóng ngang truyền trên một dây đàn hồi. Một điểm M cách nguồn phát sóng O một
khoảng d = 50 cm có phương trình dao động uM = 15cos(πt + π/20) cm, vận tốc truyền sóng trên dây
là 5 m/s. Phương trình dao động của nguồn O là
A. uO = 15cos(πt + 3π/20) cm B. uO = 15sin(πt – 3π/20) cm
C. uO = 15cos(πt – 3π/20 ) cm D. uO = 15cosπt cm
Câu 3: [VNA] Một sóng cơ học truyền dọc theo trục Ox có phương trình u = 5cos(1000t − 10x) cm,
trong đó x là tọa độ tính bằng mét, t là thời gian tính bằng giây. Tốc độ truyền sóng là
A. 100 m/s B. 62,8 m/s C. 10 m/s D. 628 m/s
Câu 4: [VNA] Một sóng mặt nước lan truyền từ điểm O, tần số sóng là 100 Hz. Các đỉnh (gợn) sóng
lan truyền trên mặt nước tạo thành các đường tròn đồng tâm. Ở một thời điểm t, người ta đo đường
kính của hai gợn sóng hình tròn liên tiếp lần lượt là 9 cm và 11 cm. Tốc độ truyền sóng là
A. 100 cm/s B. 80 cm/s C. 200 cm/s D. 40 cm/s
Câu 5: [VNA] Một cần rung dao động với tần số 10 Hz tạo ra trên mặt nước những gợn lồi và gợn
lõm là nhữngđường tròn đồng tâm. Biết tốc độ truyền sóng trên mặt nước là 40 cm/s. Ở cùng một
thời điểm, hai gợn lồi liên tiếp (tính từ cần rung) có bán kính chênh lệch nhau
A. 4 cm B. 6 cm C. 2 cm D. 8 cm
Câu 6: [VNA] Sóng cơ hình sin truyền từ M đến N, chu kỳ T. Biết N cách M một khoảng bằng λ/8.
Tại thời điểm N đang ở vị trí cao nhất, sau đó bao lâu thì M ở vị trí cao nhất?
A. 5T/6 B. T/6 C. 7T/8 D. T/8
Câu 7: [VNA] Một sóng ngang lan truyền trên sợi dây đàn hồi với bước sóng 20 cm, tần số 5 Hz. M,
N là hai điểm trên sợi dây có khoảng cách từ VTCB đến nguồn lần lượt là 20 cm và 22,5 cm. Tại thời
điểm t, điểm M có vận tốc bằng 0 thì sau đó một khoảng thời gian ngắn nhất bao nhiêu tốc độ N
cực đại ?
A. 0,005 s B. 0,075 s C. 0,025 s D. 0,010 s
Câu 8: [VNA] Trong môi trường đàn hồi có một sóng cơ có tần số f = 50 Hz, vận tốc truyền sóng là
v = 175 cm/s. Hai điểm M và N trên phương truyền sóng dao động ngược pha nhau, giữa chúng có
2 điểm khác cũng dao động ngược pha với M. Khoảng cách MN là
A. 7,0 cm B. 10,5 cm C. 8,75 cm D. 12,25 cm
Câu 9: [VNA] Hai điểm M, N ở trên một phương truyền sóng dao động ngược pha nhau với bước
sóng λ. Trong khoảng MN có 8 điểm khác dao động cùng pha N. Khoảng cách giữa vị trí cân bằng
của M và N là
A. 9λ B. 7,5λ C. 8,5λ D. 8λ
Trang 3
 Thầy đơn giản chỉ là VNA − Tài liệu của thầy đơn giản chỉ là ĐỈNH

Câu 10: [VNA] Cho một sóng truyền trên mặt nước với tần số 50 Hz, tốc độ truyền 160 cm/s. Hai
điểm M, N nằm trên một phương truyền sóng có vị trí cân bằng cách nguồn sóng một đoạn lần lượt
là 16 cm và 98 cm. Số điểm trên đoạn MN dao động cùng pha với nguồn là
A. 27 B. 26 C. 25 D. 24
Câu 11: [VNA] Nguồn sóng O phát đẳng hướng trên một mặt nước với bước sóng λ. M, N nằm trên
mặt nước sao cho tam giác OMN là tam giác đều có cạnh bằng 9,8λ. Số điểm trên MN dao động
cùng pha với nguồn O là
A. 8 B. 9 C. 2 D. 4
Câu 12: [VNA] Một dây đàn hồi rất dài có đầu A dao động với tần số f theo phương vuông góc với
sợi dây. Tốc độ truyền sóng trên dây là 4 m/s. Xét điểm M trên dây và cách A một đoạn 14 cm, người
ta thấy M luôn dao động ngược pha với nguồn. Biết tần số f có giá trị trong khoảng từ 98 Hz đến
102 Hz. Bước sóng của sóng đó có giá trị là
A. 8 cm B. 4 cm C. 6 cm D. 5 cm

ĐÁP ÁN

01: B 02: A 03: A 04: A 05: A 06: C 07: B 08: C 09: C 10: B
11: C 12: B

––– HẾT –––

Trang 4