ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

----
KHOA CƠ KHÍ

CẢM BIẾN CÔNG NGHIỆP

CẢM BIẾN SIÊU ÂM

GVHD: TS.Đặng Phước Vinh

SVTH : Lê Hoàng Phúc
Phạm Hưng Vương
Thái Văn Sang
Nguyễn Hữu Tài
Nguyễn Sinh Thuật
Lương Duy Thạch
Lớp SH:18CDT2
Lớp HP:18N05
Nhóm :3

Đà Nẵng, tháng 9 năm 2020

1
 A.GIỚI THIỆU
I.SÓNG SIÊU ÂM LÀ GÌ ? (ULTRASOUD WAVES)
-Siêu âm là âm thanh có tần số cao hơn tần số tối đa
mà tai người nghe thấy được.
-Tần số mà tai người nghe được giao động từ 20Hz tới
20kHz
-𝜆 ngắn,nên ứng dụng trong thực tế rất nhiều như máy
siêu âm,sonar v..v
-Tia X không phải là sóng siêu âm mà là sóng điện từ
-Sóng siêu âm không truyền được trong chân không.

2
 II.CẢM BIẾN SIÊU ÂM ?(ULTRASONIC SENSORS)
-Cảm biến siêu âm là thiết bị đo nhỏ gọn chứa máy phát
siêu âm và mô-đun điện tử.
-Là một thiết bị cảm biến hoạt động dựa trên sóng siêu
âm.

HC-SR04 HC-SR05

III.CẤU TẠO CẢM BIẾN SIÊU ÂM ?

-Gồm 3 bộ phận là: + Đầu phát tín hiệu siêu âm
+ Đầu thu tín hiệu siêu âm
+ Phần xử lí tín hiệu siêu âm

3
 IV.NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CẢM BIẾN SIÊU ÂM ?
-Khi đầu phát phát ra sóng siêu âm chạm vào vật thể tự
động nó sẽ phản hồi lại đầu thu bằng với đường đi của đầu
phát sóng siêu âm,sau khi nhận tín hiệu từ đầu thu sẽ có
một bộ phận xử lý tín hiệu từ đó ta tính ra khoảng cách của
vật thể.

 Đo độ trễ phản hồi của âm thanh vừa phát để xác định

khoảng cách.

4
 V.CÁCH TÍNH KHOẢNG CÁCH THỜI GIAN ?

-Gọi s là quãng đường đi Gọi v là vận tốc của sóng âm

v=344m/s=34400cm/s
v=0.0344cm/us

-Gọi v là vận tốc của sóng âm

v=344m/s=34400cm/s
v=0.0344cm/us
s= 2 × 𝑑
-Gọi t là thời gian truyền thì ta có :
S=2× 𝑑 = 𝑣 × 𝑡
𝑡 𝑡
 d = v× =
2 58

𝑡
Như vậy d=
58

5
 VI.CẢM BIẾN SIÊU ÂM TRONG ĐỜI SỐNG
VÀ CÔNG NGHIỆP.

6
 B.TÌM HIỂU VỀ HC-SR04,HC-SR05
I.CẢM BIẾN SIÊU ÂM HC-SR04
1)KHÁI QUÁT

-Cảm biến siêu âm HC-SR04 là một dạng cảm biến module. Cảm
biến này thường chỉ là một bản mạch, hoạt động theo nguyên lý
thu phát sóng siêu âm bởi 2 chiếc loa cao tần.

-Cảm biến siêu âm HC-SR04 thường được kết hợp với các bộ
arduino, PIC, AVR,… để chạy một số ứng dụng như : phát hiện
vật cản trên xe robot, đo khoảng cách vật,…

-Cảm biến khoảng cách siêu âm HC-SR04 được sử dụng rất phổ
biến để xác định khoảng cách vì RẺ

-Cảm biến sử dụng sóng siêu âm và có thể đo khoảng cách trong

khoảng từ 2 -> 300 cm

7 KÍCH THƯỚC CỦA HC-SR04

 2)CẤU TẠO

- CẢM BIẾN SIÊU ÂM HC-SR04 GỒM CÓ 4 CHÂN :

+Vcc:chân cấp nguồn(5V)

+Trig:Chân Digital output

( chân phát tín hiệu từ cảm biến)

+Echo: Chân Digital Input

(chân nhận lại tín hiệu được
phản xạ từ vật cản)

+GND: Nối mass(0V)

- CẢM BIẾN SIÊU ÂM HC-SR04 CÓ 3 BỘ PHẬN CHÍNH:

1.Bộ phận phát sóng

siêu âm

2.Bộ phận thu sóng siêu

âm phản xạ

3.Bộ phận xử lý, điều

khiển tín hiệu

8
 -Bộ phận phát sóng siêu âm
+Cấu tạo của các đầu phát và đầu thu siêu âm là các loa gốm đặc
biệt, phát siêu âm có cường độ cao ở tần số thường là 40kHz cho
nhu cầu đo khoảng cách.Về nguyên lý, các loa này cần có nguồn
điện áp cao mới phát tốt được ( nhà sản xuất công bố = 30V). Trên
mạch công suất sử dụng IC MAX232 làm nhiệm vụ đệm. IC này
sẽ lấy tín hiệu từ bộ điều khiển, khuếch đại biên độ lên mức +/-
30V cấp nguồn cho bộ loa trên.
-Bộ phận thu sóng siêu âm phản xạ
+Thiết bị thu là dạng loa gốm có cấu tạo chỉ nhạy với một tần số
chẳng hạn như 40KHz. Qua một loạt các linh kiện như OPAM
TL072, transistor NPN…Tín hiệu này liên tục được khuếch đại
biên độ và cuối cùng là đưa qua một bộ so sánh, kết hợp với tín
hiệu từ bộ điều khiển để đưa về bộ điều khiển.
-Bộ phận xử lý, điều khiển tín hiệu
+Vi điều khiển (PIC16F688, STC11,…) được sử dụng làm nhiệm
vụ phát xung, xử lý tính toán thời gian từ khi phát đến khi thu
được sóng siêu âm nếu nhận được tín hiệu TRIG.
3)NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG

-Đầu tiên, ta kích một xung có độ rộng tối thiểu là 10us từ chân
Trig.Sau khi việc phát xung vừa kết thúc sẽ có một con chip đảm
nhận chức năng phát ra 8 xung cao tần vơi tần số 40KHz đê tạo ra
sóng siêu âm phát ra từ loa phát truyền đi trong không khí với tốc
9
 độ bằng vận tốc âm .thanh(340m/s).Đồng thời sau khi việc phát 8
xung cao tần kết thúc, chân Echo được đẩy lên mức cao và sau khi
nhận tín hiệu quay trở lại thì xung ở chân Echo được hạ xuống
mức thấp.Chiều rộng của xung sẽ bằng với thời gian sóng siêu âm
được phát từ cảm biển và quay trở lại.
Nếu sao 30ms mà chân Echo không nhận được tín hiệu quay trở
lại thì xung ở chân Echo sẽ tự động hạ xuống mức thấp và thông
báo không có vật cản trong phạm vi đo của cảm biến.Thông qua
khoản thời gian từ lúc kích hoạt cảm biến cho tới khi có tín hiệu
trả về ta có thể tính ra khoảng cách dựa vào công thức d=vt/2.

II.CẢM BIẾN SIÊU ÂM HC-SR05

1)KHÁI QUÁT
Ưu việt hơn HC-SR04
- Khoảng đo lớn : 2-
400cm
- Được nâng cấp từ
phiên bàn HC-SR04
- Giá thành không đổi
mặc dù đã tăng 1 số
tính năng cho HC-
SR05
- Hoạt động với 2 chế
độ mode

10
 2)CẤU TẠO

1)VCC : chân cấp nguồn

(5V)

2)Trig : chân kích xung để

kích hoạt cảm biến hoạt
động

3)Echo : chân báo có tín

hiệu phản xạ của xóng siêu
âm

4)OUT : chân sử dụng để

chọn mode hoạt động của
cảm biến

3)NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG 5)GDN : chân cấp GDN

nối đất và
Mode 1: chế độ hoạt động riêng rẽ 2 chân(Trigger 0VEcho
)
- hoạt đông như HC-SR04
+sơ đồ nối dây :
Tương tự như HC-SR04 , ta thả nổi chân OUT.

11
 Mode 2: chế độ hoạt động chung 2 chân Trigger và Echo
- Ở chế độ này , chân OUT nối với GND ( nối đất )
- Tiết kiệm ngoại vi (chân ) cho vi điều khiển
- Thêm vào 1 khoảng delay để hỗ trợ cho những vi điều khiển cũ

C.ĐẶC ĐIỂM,ỨNG DỤNG

I.ỨNG DỤNG,ĐẶC ĐIỂM
1.ỨNG DỤNG
*Tùy vào mỗi lọai cảm biến chúng sẽ có những ứng dụng
khác nhau:
a) Ứng dụng của HC-SR04,HC-SR05:

CẢM BIẾN SIÊU ÂM ARDUINO HC-SR04

12
 -Loại cảm biến siêu âm này và một số loại cảm biến như: HC-SR05, cảm
biến siêu âm arduino, SRF05 … cần phải có code để lập trình. Code cảm
biến siêu âm khá đơn giản với các cấu trúc có sẵn & chỉ cần nạp vào vi xử
lý để đọc. Nó có khả năng đo khoảng cách trong khoảng từ 2 -> 300 cm.

b)Cảm biến siêu âm phát hiện vật cản

-Trên các dòng ô tô hiện

nay, ở phần đầu xe và đuôi
xe đều được trang bị cảm
biến siêu âm đo khoảng
cách. Khi phát hiện phần
đầu xe hoặc đuôi xe gần va
chạm thì cảm biến sẽ xuất
tín hiệu báo động về để báo
cho tài xế biết là sắp có va
chạm.
ỨNG DỤNG TRONG Ô TÔ

-Cảm biến siêu âm zws-70/CU/QS-Cảm biến siêu âm với tín hiệu output
dạng Analog 4-20mA/0-10V, Cảm biến siêu âm với tín hiệu output dạng
PNP và NPN thích hợp điều khiển và giám sát mức.
-Cảm biến siêu âm công nghiệp dùng cho phát hiện vật cản. Đây là một
loại được thiết kế khá nhỏ gọn như một con cảm biến tiệm cận. Loại này
được sử dụng để phát hiện vật cản do có chùm tia phóng khá lớn. Đường
13
 kính chùm tia từ 1-2m phù hợp cho việc phát hiện vật cản nhưng lại là
nhược điểm khi dùng để đo mức nước và đo mức chất rắn.

-Đối với các bồn chứa chất lỏng có đường kính từ 2m trở xuống sẽ không
thể sử dụng loại cảm biến này để đo mức nước. Bởi các tia khi phát ra sẽ
bị chạm vào thành bồn chứa. Lúc này kết quả cho về sẽ không chính và
gặp hiện tượng kết quả cho giá trị rất lớn hoặc rất nhỏ liên tục thay đổi.

c)Cảm biến siêu âm đo mức nước

-Đo mực nước bằng cảm biến siêu

âm là một trong những ứng dụng
được sử dụng nhiều nhất trong
công nghiệp. Bởi góc phát tia sóng
âm của loại cảm biến này rất nhỏ
từ 10-12 độ. Khoảng cách càng lớn
thì góc phát càng lớn. Cảm biến
siêu âm đo mức nước có độ chính
xác khá cao từ 1mm cho tới
2.5mm.

-Tín hiệu ngõ ra của cảm biến siêu

âm đo mức nước là 4-20mA hoặc
0-10V với hai tuỳ chọn có hiển thị
và không hiển thị. Giải pháp đo
mức nước bằng cảm biến siêu âm
có hiển thị mang tới độ chính xác
cao và sự tuỳ biến dể dàng khi cần
điều chỉnh thang đo thực tế.

-Một trong những khó khăn khi sử

dụng cảm biến siêu âm là làm sao
Cảm biến siêu âm đo mức cài đặt để đo chính xác. Đôi khi
nước hãng DINEL chúng ta quá quan tâm tới giá
thành của cảm biến mà quên rằng
14 loại càng có giá trị cao thì việc sử
dụng lại càng đơn giản.
 d)Cảm biến siêu âm đo khoảng cách

-Đo khoảng cách bằng cảm

biến siêu âm chúng ta thường
dùng cảm biến siêu âm co thiết
kế như cảm biến tiệm cận bởi
giá thành rẻ. Loại này phù hợp
cho những vị trí không quan
trọng và cần chi phí thấp.

-Cảm biến siêu âm phát hiện

vật cản chính xác cao
-Cảm biến siêu âm phát hiện
vật cản ULS-53N cho độ
chính xác cao & mức độ tuỳ
biến cho từng môi trường sử
dụng. Cảm biến có thể tuỳ ý
cài đặt các khoảng đo trong
giới hạn của cảm biến.
Chúng ta có thể tuỳ chọn
On-Off trong vùng của cảm
biến.

15
 e)Cảm biến siêu âm phát hiện khuyết tật chi tiết

-Sóng siêu âm để phát hiện các khuyết tật nằm ẩn trong vật liệu như các vết
nứt, lỗ rỗng, rỗ khí và các bất liên tục nằm trong kim loại, chất dẻo và gốm
sứ bằng cách phát ra luồng sóng siêu âm từ bộ phát sung. Lúc này luồng
năng lượng âm được hình thành và lan truyền qua các vật liệu dưới dạng
sóng.
-Khi có sự gián đoạn hệ sóng được tạo ra bới các vết nứt, rỗ trên đường
truyền sóng thì một phần năng lượng sẽ bị phản xạ trở lại từ bề mặt khuyết
tật. Tín hiệu được tiếp nhận lại thiết bị và chuyển thành tín hiệu điện nhờ
biến từ và tính toán rồi mới thể hiện lên màn hình hiển thị. Bằng kỹ thuật
này, chúng ta có thể kiểm tra chất lượng các mẫu vật liệu được đút ra hay
các mối hàn kim loại,…

f)Cảm biến siêu âm ứng dụng trong y học:

-Sóng siêu âm cho phép chuẩn đoán được các khối u trong các tổ chức cơ
thể ở giai đoạn đầu phát triển .Khi qua các khối u bắt đầu hình thành,các tế
bào đó có sự thày đổi kích thước so với tế bào lành,làm thay đổi vận tốc
song âm khi truyền qua.Do sự không đồng đều trong tổ chức cơ thể gây ra
16
 bởi các khối u này ,người ta chiếu một chum siêu âm định hướng rất hẹp
vào cơ thể ghi nhận tín hiệu phản xạ ,từ đó xác định được khối u và vị trí
của nó và còn rất nhiều ứng dụng khác,…..

2.ĐẶC ĐIỂM(ƯU,NHƯỢC)

-Bất kỳ một loại thiết bị cảm biến công nghiệp nào cũng đều có ưu điểm
và nhược điểm khác nhau. Và cảm biến siêu âm cũng vậy. Hãy cùng mình
tìm hiểu về những ưu điểm cũng như nhược điểm của cảm biến sóng siêu
âm sau đây.

ƯU ĐIỂM:

-Sử dụng sóng siêu âm nên có thể đo khoảng cách mà không cần tiếp xúc
với vật chất cần đo. Vì thế, cảm biến siêu âm thường được dùng để đo mức
chất lỏng có độ ăn mòn cao như acid hoặc xăng, dầu,…

-Sóng siêu âm là một loại âm thanh có tần số cao nên độ nhạy của cảm
biến rất cao, thời gian đáp ứng nhanh.

-Độ chính xác của cảm biến siêu âm gần như là tuyệt đối, sai số trung bình
khoảng 0,15% đối với khoảng cách 2m trở lại.

NHƯỢC ĐIỂM:

-Cảm biến siêu âm chịu ảnh hưởng nhiều bởi nhiệt độ và áp suất. Vì thế nó
chỉ hoạt động tốt nhất ở môi trường có nhiệt độ từ 60 độ C trở xuống và áp
suất khoảng 1 bar trở lại.

-Các loại cảm biến siêu âm đo mức chất lỏng có chi phí đầu tư ban đầu là
khá cao so với các loại cảm biến đo mức chất lỏng khác.

-Một nhược điểm khác là cảm biến siêu âm rất dễ bị nhiễu tín hiệu nên khi
lắp đặt, bạn cần phải lắp theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.

17
 D.GIÁ THÀNH MỘT SỐ CẢM BIẾN SIÊU ÂM

18
19