SANAYSAY
isyung bukod sa kababakasan ng personalidad ng
KATUTURAN, URI, BAHAGI AT SANGKAP
Ang sanaysay ay hango sa pahayag na
“Pagsasalaysay ng isang sanay” kung saan ito ay
kakikitaan ng dalawang sangkap ang “Salaysay” at
“Sanay”-dalawang salita na pinaghanguan ng salitang
sanaysay.
Ito ay bunga ng pagkahilig ng mga Pilipino sa
pagsasalaysay bilang isang anyo ng pagpapahayag,
samatalang ang sanay naman na binanggit sa aklat ni
Lilia Antonio, ay maiuugnay sa pagiging sanay ng
mananaysay sa paksang tinatalakay, lalo na, ang
paggamit ng kasanayan sa wika at gamit ng wika.
(Alejandro G. Abadilla)
Arrogante, 2007
Ang sanaysay ay isang uri ng akda na nasusulat sa
anyong tuluyan na karaniwang pumapaksa tungkol sa
mga kaisipan at mga bagay-bagay na sadyang
kinapupulutan ng aral at aliw ng mambabasa.
Komposisyon itong taglay ang tatak ng panlasa at
hilig, reaksyon at palagay, saloobin at paniniwala,
kalagayan at katauhan, karanasan at kaalaman ng
bawat may-akda.
Lilia Santiago 2006
Ang sanaysay ay may paglilinaw ng mga bagay-
bagay, paglalatag ng paninindigan upang humikayat o
mangumbinsi sa iba ukol sa isang punto. Maaaring
maglaman ito ng pagsusuri at pagmumuni, pag-uulat
at pagpapaliwanag o pangangaral o sermon.
Santiago, 2006
Sa tradisyong Europeo, na pinagmulan ng anyo ng
pagsulat ng essay, “pagtatangka” o attempts o
eksplorasyon ang unang ibig sabihin nito. Ayon ito sa
French writer ng 1500s na si Montaigne ng gumamit
ng katagang ‘Essais’ bilang pamagat ng kanyang
sulatin tungkol sa personal at trivial na danas sa bias
ng impormal na wika at asta
Ethics ni Aristotle at Characters ni Theoprastus
Ito ang unang lumabas at pinag-ugatan ng sanaysay.
Ang mga ito ay nagsilbing inspirasyon sa mga
sumunod na mananaysay. Ang dalawang materyla na
ito ay naglalarawan ng iba’t ibang katangian ng tao:
mabait, mapanlinlang, galante, madaldal,
magreklamo at iba pa.
Mga Uri ng Sanaysay
Pormal o Maanyo – Tinatawag ding impersonal kung
ito ay maimpormasyon. Naghahatid ng
mahahalagang kaisipan o kaalaman sa pamamagitan
ng makaagham at lohikal na pagsasaayos ng mga
materyales tungo sa ikalilinaw ng pinakapiling
paksang tinatalakay.
Ang sanaysay na pamilyar o palagayan ay
sanaysay na mapang-aliw, nagbibigay lugod sa
pamamagitan ng pagtatalakay sa mga paksaing
karaniwan, pang-araw-araw at personal. Idinidiin nito
ang mga bagay-bagay, mga karanasan, at mga
may-akda at maaring empatihayan o kasangkutan ng
mambabasang medya.
Apat na uri ng Pggsulat ng Sanaysay
1. Sanaysay na Naglalahad
 isang uri ng sanaysay na nangangailangan
ng pagsusuri ng ideya, pagtataya ng mga patunay,
pagpapalawak ng kaisipan, at pagtakda ng
pangangatwiran ukol sa ideya o kaisipan sa malinaw
at tiyak na paraan.
 Ito ay ginagamitan ng paghahambing at
pagkokontrast, paglalahad, pagbibigay ng halimbawa,
pag-aanalisa ng sanhi at bunga.
2. Sanaysay na Naglalarawan
 Sanaysay na ginagamit sa paglalarawan ng
isang tao, bagay, lugar, pangyayari, damdamin at
sitwasyon.
 Ito ay uri ng sanaysay na humihimok sa
kakayahan ng mga mag-aaral na sumusulat batay sa
partikular na karanasan.
 Higit pa rito, hinahayaang ang mga
manunulat na gamitin ang kalayaan sa paglikha,
layunin nitong magkintal ng imahe sa isip ng mga
mambabasa.
3. Sanaysay na Nagsasalaysay
 Maaaring isipin nito ay isang uri ng
pagkukwento, ang ganitong uri ng sanaysay ay
malimit na gumagamit ng anekdota, karanasan at
may pagkapersonal-hinayaan nitong ang mga mag-
aaral ay ihayag ang kanilang saloobin gamit ang
pagiging malikhain.
4. Sanaysay na Nangangatwiran
 Isang uri ng sanaysay na matamang
nagsusuri sa isang paksa, nangongolekta ng datos,
nakalilikha at nakapagsusuri ng mga ebidensya at
nakapagpapatibay ng tindig o panig ng isang paksa
sa tiyak na paraan sa pagbuo ng argumento o
pangangatwiran.
Mga Sangkap ng Sanaysay
Tema at Nilalaman - Anuman ang nilalaman ng isang
sanaysay ay itinuturing na paksa
Anyo at Istruktura – Isang mahalagang sangkap
nakaapekto ito sa pagkakaunawa ng mga
mambabasa. Ang maayos na pagkakasunod-sunod
ng ideya o pangyayari ay makatutulong sa
mambabasa sa pag-unawa sa sanaysay.
Wika at Istilo - Ang uri at antas ng wika at estilo ng
pagkakagamit nito ay nakaapekto rin sa
pagkakaunawa ng mambabasa, higit na gumamit ng
simple, natural at matapat na mga pahayag.
  May kabatiran sa mga kaalamang makabago
hinggil sa makataong kapakanan.
Katangian ng Mahusay na Sanaysay
 Pamilyar sa mga mabubuting panitikan at iba
(Santiago, 2006) pang sining.
1. Kailangang may mahusay na ideya. Bahagi ng Sanaysay
- Ang ideya ang nagdadala ng sanaysay. Panimula/Introduksyon – Ito ang pinakamahalagang
bahagi ng isang sanaysay sapagkat ito ang unang
2. Kailangang masinop at organisado.
tinitingnan ng mga mambabasa. Dapat nakakapukzw
- Ang pagsinop ay nangangailangan ng disiplina. Piliin ng atensyon ang panimula upang ipagpatuloy ng
lamang yaong mga ideya na isasangkot sa talakay at mambabasa ang pagbasa ng akda.
iwasan ang pagpapahayag sa kung saan-saang
Katawan – Dito nakalagay ang lahat ng ideya at
paksain at pagkakaroon ng maraming pag-iiba ng
pahayag
focus ng sanasay.
Wakas/Konklusyon – Dito nakalagay ang iyong
3. Litaw ang sariling tinig.
pagwakas na salita o ang buod ng sanaysay.
- Isang napakahirap na hamon ito pero ang totoo, sa
Paraan ng Pagsulat ng Panimula
sanaysay nasusubok kung mayroon ngang sariling
estilo o tinig ang isang manunulat. Pasaklaw na Pahayag – Inuuna ang
pinakamahalagang impormasyon hanggang sa maliliit
4. Dapat may sariwang pagtingin o perspektibang
na detalye.
inihaharap.
Tanong na Retorikal – Isang tanong na tinatanong
- Kahit paulit-ulit na tinatalakay ang ideya kung may
ang nagbabasa para hanapin ang sagot sa sanaysay
panibagong pagtingin o perspektiba mas katakam-
at para isipin niya.
takam ito.
Paglalarawan – Pagbibigay linaw at deskripsyon sa
5. Maging bukas sa mga pagbabago o puna.
paksa.
- Ang kahingiang ito ay isang tatak ng pagiging
Sipi – Isang kopya galing sa ibang mga literaturang
mahusay na manunulat.
gawa gaya ng libro, rtikulo at iba pang sanaysay.
Bigotry – Ang tawag doon sa ayaw tumanggap ng
Makatawag Pansing Pangungusap – Isang
puna at posibilidad ng pagbabago sa pagtingin man o
pangungusap na makakakuha ng atensyon ng
sa sinisiyasat, inihaharap na sanaysay.
nagbabasa.
Ito’y malagom gamit ang katagang MASIGABU, na
Kasabihan – Isang kasabihang nakapagbigay ng
tulad ng masigabo ang palakpak sa isang sanaysay
maikling eksplanasyon ng iyong sanaysay.
kung ito ay (Santiago, 2006)
Salaysay – Isang ekspalanasyon ng iyong sanaysay.
MA – May masuhay at sariwang ideya
Paraan ng Pagsulat ng Katawan
SI – Masinop ang organisasyon at pagkakalahad.
Pakronohikal – Nakaayos sa panahon ng pangyayari
GA - Gamit ang sariling estilo at tinig.
Paanggulo – Pinapakita ang bawat anggulo o side ng
BU – Bukas sa mga posibilidad ng pagbabago.
paksa.
Katangian ng Sanaysay
Paghahambing – Pagkukumpara ng dalawang
 Mabilis ang utak. problema,anggulo atbp ng isang paksa.

 Sensitibo sa kapaligiran. Papayak o Pasalimuot – Nakaayos sa paraang

simple hanggang kumplikado at vice versa.
 May laging tugon at hinuha sa interes ng
buhay, ng tao, at ng mga bagay-bagay. Paraan ng Pagsulat ng Wakas

 May kakayahang manuklas ng mga bagay- Tuwirang Pagsabi – Mensahe ng sanaysay.

bagay na hindi nakikita ang panlabas
Panlahat ng Pahayag – Pinakaimportanteng detalye
lamang.
ng sanaysay.
 Malikhain at orihinal sa isip.
Pagtatanong – Winawakas ang sanaysay sa isang
 May mapiling panlasa. retorikal na tanong.

 May kalugurang mapagkakatiwalaan. Pagbubuod – Ang ‘summary’ ng iyong sanaysay o

kabuoan ng sanaysay.