Planu wynikowy dla klasy VII szkoły podstawowej do serii Chemia Nowej Ery
Materiał opracował Michał Błoński na podstawie Programu nauczania chemii w szkole podstawowej autorstwa Teresy Kulawik i Marii Litwin.
L.p
Temat lekcji Cele lekcji
. godzin
Substancje i ich przemiany
1. Zasady bezpiecznej Uczeń:
pracy na lekcjach poznaje przepisy BHP,
chemii regulamin pracowni i
podstawowe wyposażenie
laboratoryjne.
2. Właściwości Uczeń:
substancji, czyli ich poznaje pojęcia:
cechy substancja, ciało fizyczne.
charakterystyczne Poznajewłaściwości
fizycznei chemiczne
substancji.
3. Gęstość substancji Uczeń:
poznaje pojęciegęstość.
Przeprowadzaobliczenia z
wykorzystaniem
pojęć:gęstość, masa i
objętość. Przelicza
jednostki.
4. Rodzaje mieszanin i Uczeń:
Liczba
Treści nauczania
1  chemia jako nauka przyrodnicza
 przykłady zastosowań chemii w
życiu codziennym
 nazwy wybranego szkła i sprzętu
laboratoryjne oraz ich
przeznaczenie
 zasady bezpieczeństwa
obowiązujące w pracowni
chemicznej
 regulamin pracowni chemicznej
 sposób opisywania
przeprowadzanych doświadczeń
chemicznych
 wymagania i sposób oceniania
stosowane przez nauczyciela
1  substancje będące głównymi
składnikami stosowanych na co
dzień produktów, np.: soli
kuchennej, cukru, mąki, wody,
miedzi, żelaza
 badanie właściwości wybranych
substancji
 właściwości fizyczne a chemiczne
1  wzór na gęstość jako zależność
między masą a objętością
 obliczenia z wykorzystaniem pojęć:
masa, gęstość, objętość
 przeliczanie jednostek objętości i
masy
2  cechy mieszanin jednorodnych
Wymagania edukacyjne
Wymagania szczegółowe podstawy
programowej
podstawowe (P) ponadpodstawowe (PP)
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 zna wymagania i sposób oceniania stosowane przez  podaje zastosowaniawybranego sprzętui I. 2) rozpoznaje znaki
nauczyciela szkła laboratoryjnego (C) ostrzegawcze (piktogramy)
 zalicza chemię do nauk przyrodniczych (A) stosowane przy oznakowaniu
 określa, czym się zajmuje chemia (B) substancji niebezpiecznych;
 omawia podział chemii na organiczną i nieorganiczną (A) wymienia podstawowe zasady
 omawia, czym zajmuje chemia organiczna i bezpiecznej pracy z
nieorganiczna ( B) odczynnikamichemicznymi
 wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną
ludziom (B)
 stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w
pracowni chemicznej (C)
 nazywa wybrane przykłady szkła i sprzętu
laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie (A)
 zna sposoby opisywania doświadczeń chemicznych (A)
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 wyjaśnia, czym ciało fizyczne różni się od substancji (B)  bada właściwości substancji (C) I. 1) opisuje właściwości substancji
 odróżnia właściwości fizyczne od właściwości  identyfikuje substancje na podstawie będących głównymi składnikami
chemicznych (A) podanych właściwości (D) stosowanych na co dzień
 opisuje właściwości substancji, będących głównymi produktów, np. soli kuchennej,
składnikami produktów stosowanych na co dzień (C) cukru, mąki, wody […], miedzi […],
 wyjaśnia, na czym polega zmiana stanu skupienia (B) żelaza; projektuje i przeprowadza
 wyjaśnia, co to są warunki normalne (B) doświadczenia, w których bada
 bada niektóre właściwości substancji (C) wybrane właściwości substancji
I. 3) opisuje stany skupienia
materii
I. 4) tłumaczy, na czym polegają
[…] zmiany stanu skupienia
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 zna wzór na gęstość (A)  przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem I. 10) przeprowadza obliczenia
 przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem wzoru na gęstość (C) z wykorzystaniem pojęć: masa,
pojęć: masa, gęstość, objętość (C) gęstość i objętość
 porównuje doświadczalnie gęstość wody i oleju
 przelicza jednostki (C )
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
1
5. sposoby ich poznaje cechy oraz
rozdzielania na przykłady mieszanin
składniki jednorodnych
i niejednorodnych,
a takżeprostych metod ich
rozdzielania na składniki.
Sporządza mieszaniny
i dobieraodpowiednie
metody ich rozdzielania.
6. Zjawisko fizyczne Uczeń:
a reakcja chemiczna poznaje różnicę między
zjawiskiem fizycznym a
reakcją
chemiczną.Rozpoznaje
rodzaj przemian. Podaje
przykłady i projektuje
doświadczeniailustrujące
zjawisko fizyczne i reakcję
chemiczną.
7. Pierwiastki i związki Uczeń:
chemiczne poznaje pojęcia:
pierwiastek chemiczny,
związek chemiczny. Poznaje
pochodzenienazw
pierwiastków chemicznych.
Posługuje się podstawowymi
symbolami
chemicznymi.Odróżnia
symbole chemiczne od
wzorów związków
chemicznych. Odróżnia
związkichemiczne od
mieszanin.
8. Właściwości metali i Uczeń:
9. niemetali poznaje podział
pierwiastków chemicznych
na metale i niemetale.
Odróżniametale od
niemetali na podstawie ich
i niejednorodnych
 różnice między właściwościami
fizycznymi składników mieszaniny
 metody rozdzielania mieszanin na
składniki w zależności od
właściwości składników mieszaniny
 sporządzanie mieszanin o różnym
składzie i rozdzielanie ich na
składniki
1  zjawisko fizyczne i reakcja
chemiczna
 przykłady reakcji chemicznych i
zjawisk fizycznych
 przykłady zjawisk fizycznych i
reakcji chemicznych zachodzących
w otoczeniu człowieka
 doświadczenia ilustrujące zjawisko
fizyczne i reakcję chemiczną
1  pierwiastek chemiczny
 pochodzenie nazw pierwiastków
chemicznych
 potrzeba wprowadzenia symboli
chemicznych
 symbole pierwiastków chemicznych
 pierwiastek chemiczny a związek
chemiczny
 związek chemiczny a mieszanina
2  podział pierwiastków chemicznych
na metale i niemetale
 właściwości metali i niemetali
 różnice między metalami
i niemetalami
 stopy metali
 dzieli substancje i je definiuje (A)
 rozróżnia substancje proste, złożone i mieszaniny (C)
 definiuje mieszaninę substancji (A)
 opisuje cechy mieszanin jednorodnych i
niejednorodnych (B)
 podaje przykłady mieszanin (B)
 podaje przykłady mieszanin jednorodnych i
niejednorodnych (B)
 opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na
składniki (B)
 sporządza mieszaninę (B)
 planuje rozdzielanie mieszanin na składniki (C)
Uczeń:
 definiuje zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną (A)
 podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji
chemicznych w otoczeniu człowieka (A)
 opisuje różnicę między zjawiskiem fizycznym a reakcją
chemiczną (C)
 projektuje doświadczenie (przykłady z lekcji)
ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną (C)
Uczeń:
 definiuje pierwiastek chemiczny i związek chemiczny
(A)
 podaje przykłady związków chemicznych (A)
 wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboli chemicznych
(B)
 posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków: H,
O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb,
Sn, Ag, Au, Ba, Hg, Br, I (B)
 rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne (C)
 wyjaśni, co to jest wzór chemiczny (B)
 podaje przykłady mieszanin i związków chemicznych (B)
Uczeń:
 dzieli pierwiastki chemiczne na metale i niemetale (B)
 podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i
niemetali) (C)
 charakteryzuje metale i niemetale (B)
 wyjaśnia, na czym polega korozja, a na czym rdzewienie
2
 wskazuje wśród podanych przykładów
mieszaninę jednorodną i mieszaninę
niejednorodną (C)
 stosuje odpowiednie metody rozdzielania
mieszanin dla podanego przykładu (C)
 projektuje doświadczenia pozwalające
rozdzielić daną mieszaninę (inną niż na
lekcji) (D)
 wskazuje różnice między właściwościami
fizycznymi składników mieszaniny, które
umożliwiają jej rozdzielenie (C)
 podaje sposób rozdzielenia wskazanej
mieszaniny na składniki(C)
Uczeń:
 projektuje doświadczenia ilustrujące
reakcję chemiczną (C)
 zapisuje obserwacje i formułuje wnioski
dotyczące doświadczenia (C)
 wskazuje wśród podanych przykładów
reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne (C)
Uczeń:
 wyszukuje podane pierwiastki w układzie
okresowym pierwiastków chemicznych (C)
 wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem
chemicznym a związkiem chemicznym (C)
 wskazuje wśród różnych substancji
mieszaninę i związek chemiczny (D)
 wyjaśnia różnicę między mieszaniną a
związkiem chemicznym i motywuje swój
wybór (C)
 wyjaśnia, dlaczego mieszanina nie ma
wzoru chemicznego
Uczeń:
 odróżnia metale od niemetali na podstawie
właściwości (C)
 proponuje sposoby zabezpieczania przed
rdzewieniem produktów zawierających
żelazo (C)
I. 5) opisuje cechy mieszanin
jednorodnych i niejednorodnych
I. 6) sporządza mieszaniny i dobiera
metodę rozdzielania składników
mieszanin (np. sączenie, destylacja,
rozdzielanie cieczy w rozdzielaczu);
wskazuje te różnice między
właściwościami fizycznymi składników
mieszaniny, które umożliwiają jej
rozdzielenie
Uczeń:
I. 4) tłumaczy, na czym polegają […]
zmiany stanu skupienia
III. 1) opisuje i porównuje zjawisko
fizyczne i reakcję chemiczną; podaje
przykłady zjawisk fizycznych i
reakcji chemicznych zachodzących w
otoczeniu człowieka; projektuje i
przeprowadza doświadczenia
ilustrujące zjawisko fizyczne i
reakcję chemiczną; na podstawie
obserwacji klasyfikuje przemiany do
reakcji chemicznych i zjawisk
fizycznych
Uczeń:
I. 7) opisuje różnice między […]
związkiem chemicznym lub
pierwiastkiem
I. 9) posługuje się symbolami
pierwiastków […]: H, C, N, O, Na, Mg,
Al, Si, P, S, Cl, K, Ca, Fe, Cu, Zn, Br,
Ag, Sn, I, Ba, Au, Hg, Pb
Uczeń:
I. 3) opisuje stany skupienia materii
I. 8) klasyfikuje pierwiastki na
metale i niemetale; odróżnia metale
od niemetali na podstawie ich
właściwości
 właściwości. Opisuje  korozja (B)  wyjaśnia, dlaczego częściej używa się IV. 4) wymienia czynniki środowiska,
korozję i metody  sposoby zabezpieczania przed  definiuje stopy metali (A) stopów metali niż czystych metali (C) które powodują korozję; proponuje
zabezpieczaniametali przed rdzewieniem przedmiotów  podaje różnice we właściwościach między stopami a  projektuje doświadczenia, w których sposoby zabezpieczania produktów
tym procesem. zawierających żelazo metalami (B) zbada właściwości metali (C) zawierających żelazo przed
 potrafi zbadać niektóre właściwości metali (C)  określa sposoby ochrony metali i ich rdzewieniem
 planuje doświadczenie, w którym zbada wpływ różnych stopów przed działaniem czynników
czynników na metale (C) środowiska (C)
 określa niektóre sposoby ochrony przed działaniem
czynników środowiska przedmiotów zawierających
żelazo (C)

10. Podsumowanie 1
wiadomości
o substancjach i ich
przemianach

11. Sprawdzian 1 1
wiadomości
umiejętności z działu
Substancje i ich
przemiany

Składniki powietrza i rodzaje przemian, jakim ulegają

12. Powietrze – mieszanina Uczeń: 1  znaczeniepowietrza Uczeń: Uczeń: Uczeń:

jednorodna gazów poznaje skład powietrza, dlażycia organizmów  opisuje skład i właściwości powietrza (A)  wyjaśnia, które składniki IV. 8) projektuje i przeprowadza
jego właściwości i znaczenie  badanie składu  wymienia stałe i zmienne składniki powietrza (A) powietrza są stałe, a które doświadczenie potwierdzające, że
w przyrodzie oraz powietrza  omawia znaczenie powietrza (A) zmienne (C) powietrze jest mieszaniną; opisuje
nazwypierwiastków  skład powietrza  bada skład powietrza (C)  bada przybliżony skład powietrza skład i właściwości powietrza
chemicznych zaliczanych do  składniki stałe i  oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu znajdujących się np. w (C) IV. 9) opisuje właściwości fizyczne
gazów szlachetnych, ich zmienne powietrza sali lekcyjnej (B)  wykonuje obliczenia dotyczące gazów szlachetnych; wyjaśnia,
właściwości i zastosowania.  właściwości powietrza  wymienia przykłady gazów szlachetnych (A) zawartości procentowej dlaczego są one bardzo mało aktywne
Poznaje właściwości azotu –  występowanie,  określa właściwości azotu i gazów szlachetnych (C) poszczególnych składników chemicznie; wymienia ich
głównego składnika właściwości i obieg  podaje niektóre zastosowania azotu i gazów szlachetnych (A) powietrza (D) zastosowania
powietrza. azotu w przyrodzie  wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu (C)  wykonuje obliczenia z
 pierwiastki  definiuje zjawisko higroskopijności (A) wykorzystaniem gęstości
chemiczne będące składników powietrza (D)
gazami szlachetnymi  objaśnia obieg azotu
 właściwości i w przyrodzie (C)
zastosowania gazów  określa rolę pary wodnej
szlachetnych w powietrzu (C)
 obecność pary  projektuje doświadczenie
wodnej w powietrzu wykrywające obecność pary
 zjawisko wodnej w powietrzu (C)
higroskopijności  wyjaśnia zjawisko
higroskopijności i jego
zastosowanie (C)

13. Tlen – najważniejszy Uczeń: 2  otrzymywanie tlenu Uczeń: Uczeń: Uczeń:

14. składnik powietrza Poznaje metody  właściwości fizyczne  opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenu (C)  wyjaśnia, w jakich reakcjach IV. 1) projektuje i przeprowadza
otrzymywania tlenu, jego i chemiczne tlenu  opisuje sposób identyfikowania tlenu (B) możemy otrzymać tlen (C) doświadczenie polegające na

3
 właściwości fizyczne
i chemiczneoraz
zastosowania. Poznaje
pojęcia: tlenek, substrat,
produkt, reakcje syntezy i
analizy.
15. Tlenek węgla(IV) Uczeń:
16. poznaje obieg tlenu i tlenku
węgla(IV) w przyrodzie,
właściwości
fizycznei chemiczne,
zastosowania, metody
otrzymywania
i identyfikacji tlenku
węgla(IV). Poznaje
pojęcia:reakcja wymiany,
reakcja charakterystyczna.
17. Wodór Uczeń:
poznaje miejsca
występowania i sposoby
otrzymywania wodoru, jego
właściwościfizyczne
i chemiczne oraz
zastosowania.
 znaczenie i  definiuje reakcję analizy (A)  projektuje doświadczenia: otrzymaniu tlenu oraz bada wybrane
zastosowanie tlenu  wyjaśnia, na czym polega reakcja syntezy (B) otrzymywanie tlenu, badanie właściwości fizyczne i chemiczne
 tlenki i ich podział  wyjaśni, jaką reakcję nazywamy spalaniem (B) właściwości tlenu (C) tlenu; odczytuje z różnych źródeł
 substraty i produkty  wyjaśnia, co to są substrat i produkt reakcji chemicznej (B)  opisuje doświadczenie (np. układu okresowego
reakcji  wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej (A) przeprowadzanena lekcji (C) pierwiastków, wykresu
 reakcje analizy,  opisuje otrzymywanie tlenu (C)  określa rolę tlenu w życiu rozpuszczalności) informacje
syntezy, spalania  opisuje znaczenie tlenu (B) organizmów (C) dotyczące tego pierwiastka;
 słowny zapis przebiegu  wymienia zastosowania tlenu(A)  projektuje doświadczenie wymienia jego zastosowania; pisze
reakcji chemicznej  wyjaśnia, co to są tlenki i jak się one dzielą (B) o podanym tytule (rysuje równania reakcji otrzymywania tlenu
 wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej schemat, zapisuje obserwacje i oraz równania reakcji tlenu z
substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne (C) wnioski) (D) metalami i niemetalami […]
 przewiduje wyniki niektórych
doświadczeń na podstawie
zdobytej wiedzy (D)
 zapisuje słownie przebieg reakcji
chemicznej (C)
2  obieg tlenu i tlenku Uczeń: Uczeń: Uczeń:
węgla(IV) w  opisuje obieg tlenu i tlenku węgla(IV) w przyrodzie (B)  wykrywa obecność tlenku IV. 5) opisuje właściwości fizyczne i
przyrodzie  opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(IV) (C) węgla(IV) w powietrzu chemiczne tlenku węgla(IV) oraz
 proces fotosyntezy  definiuje reakcję charakterystyczną (A) wydychanym z płuc (C) funkcję tego gazu w przyrodzie;
 właściwości fizyczne  opisuje, jak wykryć obecność tlenku węgla(IV) w powietrzu  otrzymuje tlenek węgla(IV) w projektuje i przeprowadza
i chemiczne tlenku wydychanym z płuc (C ) reakcji węglanu wapnia z kwasem doświadczenie pozwalające otrzymać
węgla(IV)  definiuje reakcję wymiany (A) solnym (C) oraz wykryć tlenek węgla(IV) (np.
 wykrywanie obecności  wyjaśnia, na czym polega reakcja wymiany (B)  uzasadnia na podstawie reakcji w powietrzu wydychanym z płuc) […]
tlenku węgla(IV)  określa, jak wykryć tlenek węgla(IV) magnezu z tlenkiem węgla(IV), że IV. 6) opisuje obieg tlenu […] w
w powietrzu  omawia sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) na przykładzie tlenek węgla(IV) jest związkiem przyrodzie
wydychanym z płuc reakcji spalania (C) chemicznym węgla i tlenu (D)
 reakcja  wymienia zastosowania tlenku węgla(IV) (A)  planuje doświadczenie
charakterystyczna  objaśnia, jak działa tlenek węgla(II) na organizm człowieka (B) umożliwiające wykrycie obecności
 reakcja wymiany tlenku węgla(IV) w powietrzu
 substraty i produkty wydychanym z płuc (C)
reakcji wymiany  wyjaśnia, co to jest woda
 zastosowania tlenku wapienna (D)
węgla(IV)  opisuje właściwości tlenku
 właściwości tlenku węgla(II) (C)
węgla(II)  wyjaśnia znaczenie procesu
fotosyntezy dla człowieka (C)
 scharakteryzuje tlenek węgla(II)
i jego wpływ na organizm
człowieka (C)
1  występowanie wodoru Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 otrzymywanie wodoru  wymienia, gdzie występuje wodór (A)  omawia sposoby otrzymywania IV. 7) projektuje i przeprowadza
 właściwości fizyczne  podaje, w jaki sposób otrzymuje się wodór (reakcja kwasu z wodoru (C) doświadczenie polegające na
i chemiczne wodoru metalem) (A)  projektuje doświadczenie otrzymaniu wodoru oraz bada
 zastosowania wodoru  opisuje właściwości fizyczne i chemiczne wodoru (B) otrzymywania wodoru w reakcji wybrane jego właściwości fizyczne i
 określasposób identyfikowania wodoru (C) kwasu chlorowodorowego chemiczne; odczytuje z różnych
 wymienia zastosowania wodoru (A) z cynkiem, magnezu z parą wodną źródeł (np. układu okresowego
 zapisuje słownie przebieg reakcji otrzymywania wodoru z wody (C) pierwiastków, wykresu
4
 (C)  uzasadnia na podstawie reakcji
magnezu z parą wodną, że woda
jest tlenkiem wodoru (D)
rozpuszczalności) informacje
dotyczące tego pierwiastka;
wymienia jego zastosowania; pisze
równania reakcji otrzymywania
wodoru […]

18. Zanieczyszczenia Uczeń: 1  źródła, rodzaje i Uczeń: Uczeń: Uczeń:

powietrza poznaje rodzaje, źródła i
skutki zanieczyszczania
powietrza oraz sposoby na
to,jak można im zapobiegać.
skutki zanieczyszczeń  wymienia podstawowe źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza  określa zagrożenia wynikające z IV. 3) wskazuje przyczyny i skutki
powietrza (B) występowania nadmiernego spadku stężenia ozonu w
 efekt cieplarniany  określa skutki zanieczyszczenia powietrza (C) efektu cieplarnianego, dziury stratosferze ziemskiej; proponuje
 zapobieganie  podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska (B) ozonowej i kwaśnych opadów (C) sposoby zapobiegania powiększaniu
nadmiernemu  wyjaśnia, co to są efekt cieplarniany, ozon, smog (B)  proponuje sposoby ograniczenia się „dziury ozonowej”
zwiększaniu się efektu  opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej i kwaśnych czynników powodujących IV. 10) wymienia źródła, rodzaje i
cieplarnianego opadów (C) powstawanie kwaśnych opadówi skutki zanieczyszczeń powietrza;
 dziura ozonowa  podaje niektóre sposoby przeciwdziałania niekorzystnym zapobiegania powiększaniu się wymienia sposoby postępowania
 zapobieganie zmianom zachodzącym w powietrzu (C) dziury ozonowej (D) pozwalające chronić powietrze przed
powiększaniu się  planuje postępowanie zanieczyszczeniami
dziury ozonowej umożliwiające ochronę powietrza
 kwaśne opady przed zanieczyszczeniami (D)
 sposoby postępowania  wskazuje zależność między
umożliwiające ochronę rozwojem cywilizacji
powietrza przed a występowaniem zagrożeń dla
zanieczyszczeniami środowiska przyrodniczego (D)

19. Rodzaje reakcji Uczeń: 1  reakcje Uczeń: Uczeń: Uczeń:

chemicznych poznaje pojęcia: reakcja
egzoenergetyczna, reakcja
endoenergetyczna,
reakcjaspalania. Rozpoznaje
rodzaje reakcji
chemicznych ze względu na
efekt energetyczny.
egzoenergetyczne  wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym  podaje przykłady reakcji III. 2) podaje przykłady różnych
i endoenergetyczne (A) egzoenergetyczne i typów reakcji (reakcja syntezy,
 przykłady reakcji  definiuje reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne (A) endoenergetycznych (C) reakcja analizy, reakcja wymiany);
egzoenergetycznych  wyjaśnia, na czym polegają reakcje: syntezy, analizy, wymiany,  podaje przykłady różnych typów wskazuje substraty i produkty
i endoenergetycznyc spalania (B) reakcji chemicznych (C) III. 4) definiuje pojęcia: reakcje
h  określa typy reakcji chemicznych (B)  zapisuje słownie przebieg egzotermiczne i reakcje
 przykłady reakcji  podaje przykłady reakcji chemicznych danego typu (C) różnych rodzajów reakcji endotermiczne; podaje przykłady
syntezy, analizy i chemicznych (C) takich reakcji
wymiany, spalania
 klasyfikacja reakcji
chemicznej na
podstawie zapisu
słownego jej
przebiegu

20. Podsumowanie
wiadomości
o składnikach
powietrza i rodzajach
przemian, jakim
ulegają

21. Sprawdzian 2
wiadomości z działu
Składniki powietrza i

5
 rodzaje przemian,
jakim ulegają
Atomy i cząsteczki
22. Atomy i cząsteczki – Uczeń: 1  ziarnista budowa
składniki materii poznaje pojęcia: dyfuzja,
ziarnistość materii,
jednostka masy atomowej.
Planujei przeprowadzadoświ
adczenia potwierdzające
ziarnistość materii.
Określaróżnicew budowie
mikroskopowej
pierwiastków i związków
chemicznych.
23. Masa atomowa, masa Uczeń: 1  jednostka masy
cząsteczkowa poznaje pojęcia: masa
atomowa, masa
cząsteczkowa. Określa
masy atomowepierwiastka
chemicznego i oblicza masy
cząsteczkowe pierwiastków
i związków
chemicznych.Interpretuje
zapis symboli atomów
i wzorów cząsteczek.
24. Budowa atomu – Uczeń: 1  budowa atomu: jądro
nukleony i elektrony poznaje budowę atomu
pierwiastka chemicznego
oraz właściwości
protonów,neutronów i
elektronów. Poznaje
pojęcia: liczba atomowa,
liczba masowa, jądro
atomowe,
powłoka elektronowa,
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
materii  definiuje pojęcie materia (A)  planuje doświadczenie I. 4) tłumaczy, na czym polegają
 zjawisko dyfuzji  opisuje ziarnistą budowę materii (B) potwierdzające ziarnistość zjawiska dyfuzji […]
 założenia teorii  definiuje pojęcia atom i cząsteczka(A) budowy materii (C) II. 8) opisuje, czym różni się atom
atomistyczno-  wyjaśnia, czym atom różni się od cząsteczki (B)  wyjaśnia różnice między od cząsteczki[…]
cząsteczkowej  omawia poglądy na temat budowy materii (B) pierwiastkiem a związkiem
budowy materii  wymienia założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy chemicznym na podstawie założeń
 różnica między materii (A) atomistyczno-cząsteczkowej
pierwiastkiem a  wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji (C) teorii budowy materii (C)
związkiem  podaje przykłady zjawiska dyfuzji obserwowane w życiu
chemicznym na codziennym (B)
podstawie założeń  definiuje pojęcia jednostka masy atomowej(A)
teorii atomistyczno-
cząsteczkowej
budowy materii
 atom a cząsteczka
 jednostka masy
atomowej
 masy atomów i
cząsteczek wyrażane
w jednostkach masy
atomowej
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
atomowej  definiuje pojęcia masa atomowa, masa cząsteczkowa (A)  oblicza masy cząsteczkowe II. 6) odczytuje z układu okresowego
 odczytywanie mas  odczytuje masy atomowe pierwiastków chemicznych z układu związków chemicznych (C) podstawowe informacje o
atomowych z układu okresowego (C) pierwiastkach ([…] liczbę atomową,
okresowego  oblicza masę cząsteczkową pierwiastków i prostych związków masę atomową[…])
pierwiastków chemicznych (C) III. 6) oblicza masy cząsteczkowe
chemicznych pierwiastków występujących w
 obliczanie masy formie cząsteczek i związków
cząsteczkowej chemicznych
pierwiastków i
prostych związków
chemicznych
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
atomowe, powłoki  opisuje jądro atomowe, powłoki elektronowe, rdzeń atomowy (B)  oblicza maksymalną liczbę II. 1) posługuje się pojęciem
elektronowe  opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego elektronów na powłokach (C) pierwiastka chemicznego jako zbioru
 rdzeń atomowy (jądro: protony i neutrony, elektrony) (B)  rysuje modele atomów (C) atomów o danej liczbie atomowej Z
 skład atomu  definiuje pojęciaelektrony walencyjne, nukleony  zapisuje konfiguracje II. 2) opisuje skład atomu (jądro:
pierwiastka  wyjaśnia, co to sąliczba atomowa, liczba masowa (A) elektronowe (C) protony i neutrony, elektrony) […]
chemicznego: protony,  ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego II. 3) ustala liczbę protonów,
neutrony, elektrony pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa elektronów i neutronów w atomie na
 elektrony walencyjne, (C) podstawie liczby atomowej i
masowej; stosuje zapis
nukleony  rysuje uproszczone modele atomów (proste przykłady) (C)
6
 elektrony walencyjne,
nukleony, konfiguracja
elektronowa, rdzeń
atomowy.
25. Izotopy Uczeń: 1  definicja izotopów
poznaje pojęcieizotop.
Zapoznaje się z wybranymi
zastosowaniami izotopów.
26. Układ okresowy Uczeń: 1  prawo okresowości
pierwiastków poznaje budowę układu
chemicznych okresowego i prawo
okresowości.
Wykazujepodobieństwa we
właściwościach
pierwiastków chemicznych
położonych w tej samej
grupieoraz zmiany we
właściwościach
pierwiastków położonych w
tym samym okresie.
 liczba atomowa i  zapisujekonfigurację elektronową (proste przykłady) (C)
liczba masowa
 liczba protonów,
neutronów i
elektronów w atomie
danego pierwiastka
chemicznego (zapis
)
 model (pełny
i uproszczony) atomu
pierwiastka
chemicznego
 konfiguracja
elektronowa
(rozmieszczenie
elektronów na
powłokach) atomu
pierwiastka
chemicznego
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 izotopy wodoru  definiuje pojęcie izotop (A)  definiuje pojęcie masy II. 4) definiuje pojęcie izotopu;
 budowa atomów  wymienia rodzaje izotopów (A) atomowejjako średniej masy opisuje różnice w budowie atomów
izotopu wodoru  wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopówwodoru (B) atomów danego pierwiastka izotopów, np. wodoru; wyszukuje
 pojęcie masa atomowa  nazywa izotopy wodoru (A) chemicznego z uwzględnieniem informacje na temat zastosowań
(średnia mas atomów  wyróżnia w zbiorze izotopy tego samego pierwiastka jego składu izotopowego i różnych izotopów
danego pierwiastka  wymienia zastosowania izotopów (A) analizuje definicję (D) II. 5) stosuje pojęcie masy atomowej
chemicznego,  poszukuje informacji na temat (średnia masa atomów danego
z uwzględnieniem jego zastosowań różnych izotopów pierwiastka, z uwzględnieniem jego
składu izotopowego) (C) składu izotopowego)
 różnice w budowie
atomów izotopów
danego pierwiastka
 zastosowania izotopów
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 budowa układu  podaje nazwisko twórcy układu okresowego pierwiastków  wyjaśnia prawo okresowości (C) II. 2) […] na podstawie położenia
okresowego chemicznych (A)  odczytuje informacje o podanym pierwiastka w układzie okresowym
 twórca układu  opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych (B) pierwiastku chemicznym z układu określa liczbę powłok elektronowych
okresowego  podaje prawo okresowości (A) okresowego (C) w atomie oraz liczbę elektronów
pierwiastków  odczytuje informacje o podanym pierwiastku z układu zewnętrznej powłoki elektronowej
 podstawowe okresowego (proste przykłady)(C) dla pierwiastków grup 1.–2. i 13.–18.;
informacje określa położenie pierwiastka w
o pierwiastkach układzie okresowym (numer grupy,
chemicznych zawarte numer okresu)
w układzie okresowym II. 6) odczytuje z układu okresowego
pierwiastków (symbol podstawowe informacje o
chemiczny, nazwa, pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę
liczba atomowa, masa atomową, masę atomową, rodzaj
atomowa, rodzaj pierwiastka – metal lub niemetal)
7
 pierwiastka
chemicznego – metal
lub niemetal)
27. Zależność między Uczeń: 1  informacje na temat
budową atomu odczytuje z układu budowy atomu
pierwiastka okresowego informacje pierwiastka
chemicznego a jego o budowie atomu chemicznego na
położeniem w układzie pierwiastkachemicznego. podstawie znajomości
okresowym Poznaje zależność między numeru grupy
położeniem pierwiastka i numeru okresu w
chemicznego układzie okresowym
w układzieokresowym a jego oraz liczby atomowej
charakterem chemicznym.  związek między
Określazmiany właściwości podobieństwem
pierwiastkówchemicznych właściwości
w zależności od ich pierwiastków
położenia w układzie chemicznych
okresowym. należących do tej
samej grupy układu
okresowego a budową
ich atomów i liczbą
elektronów
walencyjnych
 zmiana charakteru
chemicznego (metale –
niemetale)
pierwiastków grup
głównych w miarę
zwiększania się
numeru grupy
i numeru okresu
28. Podsumowanie
wiadomości o atomach
i cząsteczkach
29. Sprawdzian 3
wiadomości z działu
Atomy i cząsteczki
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 wymienia, które grupy zaliczamy do głównych (A)  korzysta swobodnie z informacji II. 2) […] na podstawie
 odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje zawartych w układzie okresowym położeniapierwiastka w układzie
o pierwiastkach chemicznych (B) pierwiastków chemicznych (C) okresowym określa liczbę powłok
 korzystając z układu okresowego,określa liczbę protonów,  podaje rozmieszczenie elektronowych w atomie oraz liczbę
elektronów, powłok elektronowych, elektronów walencyjnych, elektronów na powłokach elektronów zewnętrznej powłoki
rodzaj pierwiastka chemicznego (metal, niemetal) (C) elektronowych (C) elektronowej dla pierwiastków grup
 podaje rozmieszczenie elektronów w powłokach elektronowych  analizuje informacje i wyjaśnia 1.–2. i 13.–18. […]
(proste przykłady) (C) związek między podobieństwami II. 7) wyjaśnia związek między
 wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego właściwości pierwiastków podobieństwem właściwości
pierwiastków chemicznych (C) chemicznych zapisanych w tej pierwiastków należących do tej
 wyjaśnia, jak zmieniają się właściwości pierwiastków wraz ze samej grupie układu okresowego samej grupy układu okresowego oraz
zmianą numeru grupy i okresu (B) a budową ich atomów i liczbą stopniową zmianą właściwości
elektronów walencyjnych (D) pierwiastków leżących w tym samym
 identyfikuje pierwiastki okresie (metale – niemetale) a
chemiczne na podstawie analizy budową atomów
niepełnych informacji o ich
położeniu w układzie okresowym
pierwiastków chemicznych i ich
właściwościach (D)
 analizuje, jak zmienia się
charakter chemiczny (metale –
niemetale) pierwiastków grup
głównych w miarę zwiększania
się numeru grupy i numeru
okresu (D)
8
30. Wiązanie kowalencyjne Uczeń: 2 
31. poznaje pojęcia: wiązanie
chemiczne, wiązanie
kowalencyjne,
elektroujemność.Poznaje
mechanizm powstawania
wiązania kowalencyjnego.
Określa, w jakich
związkachchemicznych
występują wiązania
kowalencyjne.
rola elektronów Uczeń: Uczeń: Uczeń:
walencyjnych w  opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów (B)  wyjaśnia reguły oktetu i dubletu II. 8) opisuje, czym
łączeniu się atomów  podaje definicję wiązania kowalencyjnego (atomowego) (A) elektronowego (C) różni się atom odcząsteczki;
 mała aktywność  posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych (C)  wyjaśnia, dlaczego gazy interpretuje zapisy,
gazów szlachetnych  wie, co to jest wzór elektronowy (A) szlachetne są bardzo mało np. H2, 2 H, 2 H2
 wiązanie  odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego (C) aktywne chemicznie – na II. 9) opisuje funkcję
kowalencyjne  zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek (C) podstawie budowy ich atomów (C) elektronów zewnętrznej
(atomowe) na  odczytuje ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków  opisuje powstawanie wiązań powłoki w łączeniu się
przykładzie chemicznych i ilu atomów składa się cząsteczka (C) kowalencyjnych (atomowych) atomów; stosuje pojęcie elektroujemności do
cząsteczek H2, Cl2,  podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (B) niespolaryzowanych – dla określania rodzaju wiązań
N2, CO2, H2O, HCl,  podaje definicjewiązań kowalencyjnych:niespolaryzowanego i podanych przykładów (C) (kowalencyjne […])
NH3 spolaryzowanego (A)  opisuje powstawanie wiązań w podanych substancjach
 wiązanie  podaje przykłady substancji kowalencyjnych (atomowych) II. 10) na przykładzie
kowalencyjne o wiązaniachkowalencyjnych(atomowych): niespolaryzowanym, spolaryzowanych dla podanych cząsteczek H2, Cl2, N2,
 wzór elektronowy spolaryzowanym (B) przykładów (C) CO2, H2O, HCl, NH3,
 wzory sumaryczne  określa rodzaj wiązania CH4 opisuje powstawanie
i strukturalne w cząsteczce (C) wiązań chemicznych;
 uzasadnia, dlaczego w danej zapisuje wzory sumaryczne
cząsteczce występuje dany i strukturalne tych
rodzaj wiązania kowalencyjnego cząsteczek
(D)
9
32. Wiązanie jonowe Uczeń:
poznaje pojęcia: jon, kation,
anion, wiązanie jonowe.
Poznaje
mechanizmpowstawania
wiązania jonowego. Określa,
w jakich związkach
chemicznych
występująwiązania jonowe.
33. Wpływ rodzaju Uczeń:
wiązania na poznaje wpływ rodzaju
właściwości związku wiązania na właściwości
chemicznego związku chemicznego.
Porównujewłaściwości
związków kowalencyjnych
i jonowych.
34. Znaczenie Uczeń:
35. wartościowości poznaje pojęcia:
pierwiastków wartościowość, indeks
chemicznych przy stechiometryczny,
ustalaniu wzorów współczynnikstechiometryc
i nazw związków zny. Odczytuje z układu
chemicznych okresowego wartościowości
pierwiastków
chemicznychgrup głównych.
Ćwiczy określanie
wartościowości i pisanie
wzorów oraz nazwzwiązków
chemicznych.
1  pojęcie jon Uczeń: Uczeń: Uczeń:
 rodzaje jonów i ich  wymienia typy wiązań chemicznych (A)  zapisuje elektronowo mechanizm II. 9) opisuje funkcję elektronów
powstawanie z atomów  opisuje sposób powstawania jonów (B) powstawania jonów (C) zewnętrznej powłoki w łączeniu się
na przykładach: Na,  definiuje pojęcia: jon, kation, anion (A)  opisuje mechanizm powstawania atomów; stosuje pojęcie
Mg, Al, O, Cl, S  podaje definicję wiązania jonowego (A) wiązania jonowego (C) elektroujemności do określania
 wiązanie jonowe  podaje przykłady substancji o wiązaniu jonowym (B)  określa typ wiązania chemicznego rodzaju wiązań ([…] jonowe) w
 mechanizm  definiuje elektroujemność (A) w podanym związku chemicznym podanych substancjach
powstawania wiązania  odczytuje elektroujemność dla podanych pierwiastków (C) (C) II. 11) stosuje pojęcie jonu (kation i
jonowego (NaCl, MgO)  wyjaśnia, jak wykorzystać elektroujemność do określenia  przewiduje typ wiązania anion) i opisuje, jak powstają jony;
 pojęcie rodzaju wiązania (B) chemicznego,wykorzystującele określa ładunek jonów metali (np. Na,
elektroujemności  określa rodzaj wiązania w cząsteczkach o prostej budowie (C) ktroujemnośćpierwiastkówchem Mg, Al) oraz niemetali (np. O, Cl, S);
 elektroujemność icznych (D) opisuje powstawanie wiązań jonowych
pierwiastków a rodzaj  w zbiorze (np. NaCl, MgO)
wiązania chemicznego cząsteczekwskazujecząsteczki
w cząsteczce o wiązaniu jonowym (C)
(kowalencyjne,
jonowe)
1  właściwości związków  scharakteryzuje właściwości związków kowalencyjnych  wyjaśnia różnice między typami Uczeń:
kowalencyjnych i i jonowych (B) wiązań chemicznych (D) II. 12) porównuje właściwości
jonowych (stan  porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych  identyfikuje rodzaj wiązania w związków kowalencyjnych
skupienia, (C) danej cząsteczce (C) i jonowych (stan skupienia,
temperatury topnienia  określa rodzaj wiązania w cząsteczce (C)  opisuje zależność właściwości rozpuszczalność w wodzie,
i wrzenia, związku chemicznego od rodzaju temperatura topnienia i
przewodnictwo występującego w nim wiązania temperatura wrzenia,
elektryczne i cieplne) chemicznego (D) przewodnictwo ciepła i
 porównuje właściwości związków elektryczności)
kowalencyjnych i jonowych (stan
skupienia, temperatury topnienia
i wrzenia, przewodnictwo cieplne
i elektryczne (C)
2  definicja Uczeń: Uczeń: Uczeń:
wartościowości  definiuje pojęcie wartościowość (A)  wykorzystuje pojęcie II. 13) określa na podstawie układu
 odczytywanie  odczytuje z układu okresowego maksymalną (względem tlenu) wartościowości (C) okresowego wartościowość
wartościowości z wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i 13.–17. (C)  określa możliwe wartościowości (względem wodoru i maksymalną
układu okresowego  wie, że wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie pierwiastka chemicznego na względem tlenu) dla pierwiastków
pierwiastków wolnym wynosi 0 (B) podstawie jego położenia w grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17.
chemicznych (grup 1.,  wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na układzie okresowym pierwiastków II. 14) rysuje wzór strukturalny
2. i 13.–17.) podstawie wzorów sumarycznych (C) (maksymalna względem tlenu, cząsteczki związku
 wzory sumaryczne  zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku względem wodoru) (C) dwupierwiastkowego (o wiązaniach
i strukturalne dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków  wyznacza wartościowość kowalencyjnych) o znanych
cząsteczek związków chemicznych (C) pierwiastków chemicznych na wartościowościach pierwiastków
dwupierwiastkowych  określa na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku podstawie wzorów związków II. 15) ustala dla związków
 nazewnictwo prostych chemicznym (C) chemicznych (C ) dwupierwiastkowych (np. tlenków):
dwupierwiastkowych  interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste  podaje nazwy związków nazwę na podstawie wzoru
związków chemicznych zapisy), np. H2, 2 H, 2 H2 itp. (C) chemicznych na podstawie ich sumarycznego, wzór sumaryczny na
 interpretacja zapisów:  ustala nazwę prostego dwupierwiastkowego związku wzorów; zapisuje wzory związków podstawie nazwy, wzór sumaryczny
H2, 2 H, 2 H2 itp. chemicznego na podstawie jego wzoru sumarycznego (C) chemicznych na podstawie ich na podstawie wartościowości,
 pojęcia:indeksy  ustala wzór sumaryczny prostego dwupierwiastkowego związku nazw – dla przykładów o wyższym wartościowość na podstawie wzoru
10
 stechiometryczne chemicznego na podstawie jego nazwy (C) stopniu trudności (C) sumarycznego
i współczynniki
stechiometryczne

36. Prawo stałości składu Uczeń: 2  prawo stałości składu
37. związku chemicznego poznaje prawo stałości
składu związku
chemicznego. Wykonuje
obliczeniaz zastosowaniem
tego prawa.
Uczeń: Uczeń: Uczeń:
związku chemicznego  podaje treść prawa stałości składu związku chemicznego (A)  przeprowadza obliczenia na III. 7) stosuje do obliczeń prawo
 obliczenia  przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa podstawie prawa stałości składu stałości składu […]
z wykorzystaniem stałości składu związku chemicznego (C) związku chemicznego (C)
prawa stałości składu  oblicza procentową zawartość pierwiastka chemicznego w  oblicza procentową zawartość
związku chemicznego związku chemicznym (proste przykłady) (C) pierwiastków chemicznych w
związku chemicznym (C)
 ustala wzór związku chemicznego
na podstawie stosunku mas
pierwiastków stanowiących skład
tego związku chemicznego(D)

38. Równania reakcji Uczeń: 2  równanie reakcji Uczeń: Uczeń: Uczeń:

39. chemicznych zapisuje, uzgadnia i
interpretuje równania
reakcji chemicznych.
chemicznej  określa substraty i produkty reakcji chemicznej(C)  przedstawia modelowy schemat III. 3) zapisuje równania reakcji
 zapis równania reakcji  rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji chemicznych (B) równania reakcji chemicznej (C) chemicznych w formie
chemicznej  definiuje równanie reakcji chemicznej, współczynnik  podaje przykłady równań reakcji cząsteczkowej […]; dobiera
 uzgadnianie równania stechiometryczny (A) dla określonego typu reakcji (C) współczynniki stechiometryczne,
reakcji chemicznych  wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu  zapisuje i odczytuje równania stosując prawo zachowania masy
(współczynniki stechiometrycznego (C) reakcji chemicznych o większym i prawo zachowania ładunku
stechiometryczne)  uzgadnia współczynniki stechiometryczne w prostych stopniu trudności (C)
 odczytywanie przykładach równań reakcji chemicznych (C)
równania reakcji  zapisuje proste przykłady równań reakcji chemicznych (C)
chemicznej  odczytuje proste równania reakcji chemicznych (C)

40. Prawo zachowania Uczeń: 1  prawo zachowania Uczeń: Uczeń: Uczeń:

masy poznaje prawo zachowania
masy i doświadczalnie
wykazuje jego
słuszność.Wykonuje proste
obliczenia z zastosowaniem
prawa zachowania masy.
masy  podaje treść prawa zachowania masy (A)  przeprowadza obliczenia na III. 3) zapisuje równania reakcji
 obliczenia z  przeprowadza proste obliczenia z zastosowaniem prawa podstawie prawa zachowania chemicznych w formie
zastosowaniem prawa zachowania masy (C) masy (C) cząsteczkowej i jonowej; dobiera
zachowania masy  udowadnia doświadczalnie, że współczynniki stechiometryczne,
masa substratów jest równa stosując prawo zachowania masy
masie produktów(C) i prawo zachowania ładunku
III. 7) stosuje do obliczeń […] prawo
zachowania masy […]

41. Obliczenia Uczeń: 2  zapisy równań reakcji Uczeń: Uczeń: Uczeń:

42. stechiometryczne odczytujeinformacje
ilościowe z równań reakcji
chemicznych.
Wyznaczastosunek masowy
substratów w reakcjach
chemicznych. Wykonuje
obliczeniastechiometryczne
. stałości składu i prawo zachowania
chemicznych  przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem równań  wykonuje obliczenia
 obliczenia reakcji chemicznych (C) stechiometryczne (C)
stechiometryczne  rozwiązuje trudniejsze zadania
dotyczącepraw: zachowania
masy, stałości składu związku
chemicznego (D)
I. 9) posługuje się symbolami
pierwiastków i stosuje je do
zapisywania wzorów chemicznych: H,
C, N, O, Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, K, Ca,
Fe, Cu, Zn, Br, Ag, Sn, I, Ba, Au, Hg,
Pb
III. 7) stosuje do obliczeń prawo
masy (wykonuje obliczenia związane
ze stechiometrią wzoru chemicznego

11
 i równania reakcji chemicznej)

43. Podsumowanie 1
wiadomości o łączeniu
się atomów
i równaniach reakcji
chemicznych

44. Sprawdzian 4 1
wiadomości z działu
Łączenie się atomów.
Równania reakcji
chemicznych

Woda i roztwory wodne

45. Woda – właściwości i Uczeń: 1  właściwości i Uczeń: Uczeń: Uczeń:

jej rola w przyrodzie poznaje właściwości
fizyczne wody, jej rolę i
występowanie w przyrodzie.
Omawia sposoby
racjonalnego
gospodarowania wodą.
znaczenie wody w  wymienia i charakteryzuje rodzaje wód występujących w  wymienia sposoby otrzymywania I. 3) opisuje stany skupienia
przyrodzie przyrodzie (B) wody (C) materii
 rodzaje wód w  omawia obieg wody w przyrodzie (B)  analizuje wpływ ciśnienia
przyrodzie  definiuje wodę destylowaną (A) atmosferycznego na wartość
 woda destylowana  wymieniastany skupienia wody (A) temperatury wrzenia wody (D)
 wpływ ciśnienia  nazywa przemiany stanów skupienia wody (A)  wyjaśnia, co to jest woda
atmosferycznego na  opisuje właściwości wody (A) destylowana i czym się różni od
wysokośćtemperatur  podajeprzykłady zanieczyszczeń wód naturalnych (A) wód występujących w przyrodzie
y wrzenia wody  określa niektóre źródła zanieczyszczeń wód naturalnych (C) (C)
 źródła  proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą (C)  wymienia źródła zanieczyszczeń
zanieczyszczeń wód wód (B)
naturalnych  wymienia niektóre zagrożenia
 sposoby racjonalnego wynikające z zanieczyszczenia
gospodarowania wodą wód naturalnych(C)
 sposoby usuwania
 wymienia sposoby
zanieczyszczeń z wód
przeciwdziałania
zanieczyszczaniu wód (C)

 omawia metody usuwania

zanieczyszczeń z wód (C)

46. Woda jako Uczeń: 1  zdolność do Uczeń: Uczeń: Uczeń:

rozpuszczalnik poznaje pojęcia:
rozpuszczalnik, roztwór,
substancja rozpuszczona,
dipol.
Wyjaśnia proces
rozpuszczania. Poznaje
budowę cząsteczki wody.
rozpuszczania się  zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody (A)  wyjaśnia, na czym polega I. 4) tłumaczy, na czym polegają
różnych substancji  opisuje budowę cząsteczki wody (B) tworzenie się wiązania zjawiska […] rozpuszczania, zmiany
w wodzie  nazywa rodzaj wiązania występującego w cząsteczce wody (A) kowalencyjnego stanu skupienia
 proces rozpuszczania  definiuje pojęcie dipol (A) spolaryzowanegow cząsteczce V. 1) opisuje budowę cząsteczki
 budowa cząsteczki  wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna (B) wody (C) wody oraz przewiduje zdolność do
wody  identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol (B)  omawia budowę polarną rozpuszczania się różnych
 rozpuszczalność w  dzieli substancje na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz cząsteczki wody (C) substancji w wodzie oraz przykłady
wodzie związków praktycznie nierozpuszczalne w wodzie (A)  określa właściwości wody substancji, które rozpuszczają się
kowalencyjnych  podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie wynikające z jej budowy polarnej w wodzie […]
i jonowych rozpuszczają się w wodzie (A) (C) V. 2) podaje przykłady substancji,
 pojęcia: roztwór,  wyjaśnia, na czym polegają procesy rozpuszczania i mieszania (C)  wyjaśnia, dlaczego woda które nie rozpuszczają się w
rozpuszczalnik,  definiuje roztwór (A) dla jednych substancji jest, a dla wodzie […]

12

47. Rodzaje roztworów Uczeń:
poznaje rodzaje roztworów
w zależności od: stanu
skupienia rozpuszczalnika
orazsubstancji
rozpuszczanej, ze względu
na ilość substancji
rozpuszczonej (roztwory
nasycone,nienasycone).
Poznaje podział mieszanin
ze względu na wielkość
cząstek substancji
rozpuszczonej (roztwory
właściwe,koloidy,
zawiesiny). Analizuje wpływ
temperatury, mieszania i
stopnia rozdrobnienia
substancjina szybkość
rozpuszczania się
substancji stałej w wodzie.
48. Rozpuszczalność Uczeń:
49. substancji w wodzie poznanie
pojęcierozpuszczalność
i wykonuje obliczenia
związanez rozpuszczalności
ą. Korzysta z wykresów i
tabel rozpuszczalności
substancji w wodzie.
substancja  definiuje pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana (A) innych nie jest rozpuszczalnikiem V. 3) projektuje i przeprowadza
rozpuszczana  określa, dla jakich substancji woda jest dobrym (C) doświadczenia dotyczące
 wpływ różnych rozpuszczalnikiem (C)  przedstawia za pomocą modeli rozpuszczalności różnych
czynników na szybkość  wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się proces rozpuszczania się w substancji w wodzie
rozpuszczania się substancji stałej w wodzie (A) wodzie substancji, np. chlorku V. 4) projektuje i przeprowadza
substancji stałych  projektuje i przeprowadza doświadczenia wykazujące wpływ sodu, chlorowodoru (C) doświadczenia wykazujące wpływ
w wodzie różnych czynników na szybkość rozpuszczania się substancji  porównuje rozpuszczalność w różnych czynników na szybkość
stałych w wodzie (C) wodzie związków kowalencyjnych rozpuszczania się substancji
i jonowych (D) stałych w wodzie
 wyjaśnia, jak te czynniki
wpływają na szybkość
rozpuszczania substancji stałej w
wodzie (B)
1  pojęcia: roztwór Uczeń: Uczeń: Uczeń:
nasycony, roztwór  definiuje pojęcia: roztwór właściwy, koloid, zawiesina (A)  porównuje rozmiary cząstek I. 5) opisuje cechy mieszanin
nienasycony,  definiuje pojęcia: roztwór nasycony, roztwór nienasycony(A) substancji wprowadzonych do jednorodnych i niejednorodnych
roztwórstężony,  definiuje pojęcia: roztwór stężony, roztwór rozcieńczony (A) wody i znajdujących się w V. 2) podaje […] przykłady
roztwórrozcieńczony  definiuje pojęcie krystalizacja (A) roztworze właściwym, koloidzie, substancji, które rozpuszczają się
 różnice między  określa, jak można przeprowadzić krystalizację (C) zawiesinie (C) w wodzie, tworząc roztwory
roztworami:rozcieńcz  wymienia sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego  planuje doświadczenie właściwe; podaje przykłady
onym, stężonym, z nasyconego i otrzymywania roztworu nasyconego sprawdzające, czy roztwór jest substancji, które z wodą tworzą
nasyconym i z nienasyconego (B) nasycony czy nienasycony (C) koloidy i zawiesiny
nienasyconym  podaje przykłady substancji, które tworzą roztwory właściwe (B) V. 5) definiuje pojęcie
 przykłady substancji  podaje przykłady substancji, które tworzą koloidy lub zawiesiny rozpuszczalność; podaje różnice
tworzących z wodą (B) między roztworem nasyconym
roztwory właściwe  wymienia różnice między roztworem właściwym a zawiesiną (B) i nienasyconym
 pojęcia: zawiesina,  opisuje różnice między roztworami:rozcieńczonym, stężonym,
koloid nasyconym i nienasyconym (B)
 podaje przykłady  określa, na czym polega krystalizacja (C)
substancji tworzących
z wodą koloidy
i zawiesiny
2  pojęcie Uczeń: Uczeń: Uczeń:
rozpuszczalność  definiuje pojęcie rozpuszczalność (A)  posługuje się sprawnie wykresem V. 6) odczytuje rozpuszczalność
substancji  wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność (A) rozpuszczalności (C) substancji z tabeli
 wykres  wyjaśnia, co to jest wykres (krzywa) rozpuszczalności (B)  dokonuje obliczeń rozpuszczalności lub z wykresu
rozpuszczalności  odczytuje z wykresu (krzywej) rozpuszczalności z wykorzystaniem wykresów rozpuszczalności; oblicza masę
 korzystanie z rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze (C) rozpuszczalności (C) substancji, którą można rozpuścić
wykresów  porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej w określonej ilości wody w podanej
rozpuszczalności (lub temperaturze (C) temperaturze
tabel) różnych  oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej
substancji ilości wody w podanej temperaturze (C)
 obliczenia z  określa na podstawie danych z zadania i wykresu
wykorzystaniem rozpuszczalności rodzaj powstałego roztworu – nasycony,
wykresów nienasycony (C )
13
 rozpuszczalności

50. Stężenie Uczeń: 3  definicja stężenia Uczeń: Uczeń: Uczeń:

51. procentoweroztworu poznaje pojęciestężenie
52. procentowe roztworu.
Oblicza stężenia
procentowez wykorzystanie
m wzoru oraz proporcji.
Wykonuje obliczenia
z uwzględnieniem stężeń
roztworówo znanej
gęstości.
procentowego  definiuje stężenie procentowe roztworu (A)  oblicza masę wody V. 7) wykonuje obliczenia
roztworu  podaje wzór opisujący stężenie procentowe (A) (rozpuszczalnika), znając masę z zastosowaniem pojęć:
 obliczenia z  wykonuje proste obliczenia z wykorzystaniem stężenia roztworu i jego stężenie rozpuszczalność, stężenie
wykorzystaniem pojęć: procentowego, masy substancji, masy rozpuszczalnika, masy procentowe (C) procentowe (procent masowy),
stężenie procentowe, roztworu (C)  rozwiązuje zadania rachunkowe masa substancji, masa
masa substancji, masa  oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, dotyczące stężenia rozpuszczalnika, masa roztworu,
rozpuszczalnika, masa znając stężenie procentowe roztworu (C) procentowego – gęstość roztworu
roztworu, gęstość  wymienia sposoby zmniejszania i zwiększania stężenia z wykorzystaniem gęstości (C) (z wykorzystaniem tabeli
 stężenie procentowe procentowego roztworów (B)  oblicza stężenie procentowe rozpuszczalności lub wykresu
roztworu nasyconego  wyjaśnia, jak sporządza się roztwór o określonym stężeniu roztworu nasyconego w danej rozpuszczalności)
a rozpuszczalność procentowym (np. 200 g 10-procentowego roztworu soli temperaturze
 zmniejszenie lub kuchennej) (C) (z wykorzystaniem wykresu
zwiększenie stężenia  rozpuszczalności) (C)
roztworów  oblicza rozpuszczalność
substancji w danej
temperaturze, znając stężenie
procentowe jej roztworu
nasyconego w tej temperaturze
(D)
 oblicza stężenie procentowe
roztworu powstałego przez
zatężenie lub przez
rozcieńczenie roztworu (C)
 wymienia czynności, które należy
wykonać, aby sporządzić
określoną ilość roztworu o
określonym stężeniu
procentowym (C)

53 Podsumowanie 1
wiadomości o wodzie
i roztworach wodnych

54 Sprawdzian 5 1
wiadomości z działu
Woda i roztwory
wodne

Tlenki i wodorotlenki

55. Tlenki metali Uczeń: 1  budowa tlenków Uczeń: Uczeń: Uczeń:

i niemetali poznaje wzory sumaryczne,  wzory i nazwy tlenków  definiuje tlenki (A)  podaje przykłady tlenków III. 5) wskazuje wpływ
sposoby otrzymywania,  sposoby otrzymywania  dokonuje podziału tlenków(A) różnego typu (A) katalizatora na przebieg reakcji
właściwości tlenków  rozróżnia tlenki metali i niemetali  zapisujewzory tlenków (C) chemicznej; na podstawie równania
fizycznei zastosowania  właściwości fizyczne  zapisujewzory sumaryczne tlenków (C)  podaje nazwy tlenków (C) reakcji lub opisu jej przebiegu

14
 wybranych tlenków. i zastosowania
wybranych tlenków
 pojęcie katalizator
 podaje nazwy tlenków (C)  podaje przykłady katalizatorów
 podaje sposób otrzymywania tlenków (B) reakcji (A)
 zapisujeproste równania reakcji (C)  opisuje rolę katalizatora
 określa właściwości i niektóre zastosowania wybranych podczas reakcji (C)
tlenków (C)  podaje przykład reakcji
 definiuje katalizator (A) z zastosowaniem katalizatora
(C)
odróżnia reagenty (substraty
i produkty) od katalizatora
IV. 2) opisuje właściwości fizyczne
oraz zastosowania wybranych
tlenków (np. tlenku wapnia, tlenku
glinu, tlenków żelaza, tlenków
węgla, tlenku krzemu(IV), tlenków
siarki)

56. Elektrolity Uczeń: 1  pojęcia:elektrolit, Uczeń: Uczeń: Uczeń:

i nieelektrolity poznaje pojęcia: elektrolit,
nieelektrolit, wskaźniki
kwasowo-zasadowe,
odczyn.Odróżnia odczyn
roztworu na podstawie
barwy wskaźników. Omawia
zastosowaniawskaźników:
oranżu metylowego,
uniwersalnych papierków
wskaźnikowych,
fenoloftaleinydo określania
odczynu.
nieelektrolit,  definiuje elektrolit i nieelektrolit(A)  projektuje doświadczenie V. 4) […] definiuje pojęcia:
wskaźniki  wymienia odczyny roztworów badające przewodnictwo elektrolit i nieelektrolit; […]
 przewodnictwo  wyjaśnia pojęcie wskaźnikodczynu(B) elektryczne roztworów (C) V. 5) wskazuje na zastosowania
elektryczne różnych  określa barwy wskaźników w zależności od odczynu roztworu (C)  planuje doświadczenie wskaźników, np. fenoloftaleiny,
substancji  opisuje zastosowania wskaźników (B) pozwalające rozróżnić kwasy oranżu metylowego, uniwersalnego
rozpuszczonych  odróżnia doświadczalnie odczyn roztworu, stosując wskaźniki i zasady za pomocą wskaźników papierka wskaźnikowego; rozróżnia
w wodzie (C) (C) doświadczalnie roztwory […]
 wskaźniki wodorotlenków za pomocą
(fenoloftaleina, oranż wskaźników
metylowy, uniwersalny V. 6) wymienia rodzaje odczynu
papierek roztworu; określa i uzasadnia
wskaźnikowy) odczyn roztworu (kwasowy,
 wpływ różnych zasadowy, obojętny)
substancji zawartych
w roztworach na
zmianę barwy
wskaźników
 rodzaje odczynu
roztworu (kwasowy,
zasadowy, obojętny)
 zastosowanie
wskaźników odczynu
 doświadczalnie
rozróżnianie
odczynów kwasowego i
zasadowegoroztworu
za pomocą wskaźników

57. Wzory i nazwy Uczeń: 1  budowa Uczeń: Uczeń: Uczeń:

wodorotlenków poznaje
pojęciewodorotlenek
i omawia budowę tej grupy
związków chemicznych.
wodorotlenków  definiuje wodorotlenek (A)  objaśnia budowę VI. 1) rozpoznaje wzory
 wzory i nazwy  zapisujewzór i nazywa grupę charakterystyczną dla wodorotlenków (B) wodorotlenków […]; zapisuje wzory
wodorotlenków wodorotlenków, podaje jej wartościowość (C)  zapisujewzory i nazywa sumaryczne wodorotlenków: NaOH,
 zapisujewzory sumaryczne wodorotlenków (C) wodorotlenki (C) KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, Cu(OH)2
 nazywa wodorotlenki (C) […]

58. Wodorotlenek sodu, Uczeń: 1  wzory sumaryczne Uczeń: Uczeń: Uczeń:

wodorotlenek potasu poznaje sposoby wodorotlenków sodu i  wymienia zasady BHP dotyczące obchodzenia się z zasadami  wyjaśnia, dlaczego podczas VI. 2) projektuje i przeprowadza
otrzymywania, właściwości potasu (A) pracyz zasadami należyzachować doświadczenia, w wyniku których
oraz zastosowania  otrzymywanie  opisuje budowę wodorotlenków (B) szczególną ostrożność (C) można otrzymać wodorotlenek
wodorotlenków sodui wodorotlenku sodu i  zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenku sodu i wodorotlenku  planuje doświadczenie, w którego (rozpuszczalny i trudno

15
 potasu. wodorotlenku potasu
 równania reakcji
otrzymywania
wodorotlenków sodu i
potasu
 właściwości
wodorotlenków sodu
i potasu
 zastosowania
wodorotlenków sodu
i potasu
59. Wodorotlenek wapnia Uczeń: 1  wzór sumaryczny
poznaje sposoby wodorotlenku wapnia
otrzymywania, właściwości  otrzymywanie
oraz zastosowania wodorotlenku wapnia
wodorotlenku wapnia.  właściwości
wodorotlenku wapnia
 zastosowania
wodorotlenku wapnia
60. Sposoby otrzymywania Uczeń: 2  definicja zasad
61. wodorotlenków poznaje wodorotlenki  różnica między
praktycznie trudno rozpuszczalne i wodorotlenkiem i
nierozpuszczalnych w praktycznie zasadą
wodzie nierozpuszczalne  wzór i właściwości i
w wodzie – ich wzory otrzymywanie zasady
sumaryczne oraz sposoby amonowej
otrzymywania.  tabela
rozpuszczalności
wodorotlenków i soli
 przykłady zasad
(tabela
rozpuszczalności)
 otrzymywanie
wodorotlenków
trudno
rozpuszczalnych i
praktycznie
nierozpuszczalnych
w wodzie
potasu (C) wyniku można otrzymać
 opisuje właściwości i zastosowania wodorotlenku sodu oraz wodorotlenek sodu lub
wodorotlenku potasu (B) wodorotlenek potasu (D)
 podaje przykłady zastosowania wodorotlenku sodu oraz  opisuje doświadczenie badania
wodorotlenku potasu (B) właściwości wodorotlenku sodu
 wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków przeprowadzone na lekcji (C)
(A)
 zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu
i wodorotlenku potasu (C)
Uczeń: Uczeń:
 zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku wapnia (C)  planuje i wykonuje
 opisuje właściwości wodorotlenku wapnia (B) doświadczenia, w których
 wymienia najważniejsze zastosowanie wodorotlenku wapnia (B) wyniku można otrzymać
 wyjaśnia pojęcia: woda wapienna, wapno palone, wapno gaszone wodorotlenek wapnia (C)
(B)
 zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku wapnia (C)
Uczeń: Uczeń:
 definiuje pojęcie zasada (A)  opisuje doświadczenie
 wymienia przykłady wodorotlenków i zasad (A) otrzymywania wodorotlenków:
 określa rozpuszczalność wodorotlenków na podstawie tabeli miedzi(II), glinu (C)
rozpuszczalności wodorotlenków i soli (C)  planuje doświadczenia, w których
 zapisujewzór zasady amonowej (C) otrzyma wodorotlenki trudno
 wymienia najważniejsze właściwości zasady amonowej (A) rozpuszczalne i praktycznie
 zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenków praktycznie nierpzuszczalne w wodzie (D)
nierozpuszczalnych w wodzie (C)  zapisuje wzór sumaryczny
 zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku dowolnego metalu
wodorotlenków: miedzi(II), glinu (C) (C)
 określa właściwości i zasady
amonowej (C)
 zapisuje równania reakcji
otrzymywania różnych
wodorotlenków (D)
 identyfikuje wodorotlenki
na podstawie podanych
informacji (D)
16
rozpuszczalny w wodzie), […] (np.
NaOH […]); zapisuje odpowiednie
równania reakcji w formie
cząsteczkowej
VI. 3) opisuje właściwości i
wynikające z nich zastosowania
niektórych wodorotlenków […] (np.
NaOH […])
Uczeń:
VI. 2) projektuje i przeprowadza
doświadczenia, w wyniku których
można otrzymać wodorotlenek
(rozpuszczalny i trudno
rozpuszczalny w wodzie), […] (np. […]
Ca(OH)2 […]); zapisuje odpowiednie
równania reakcji w formie
cząsteczkowej
VI. 3) opisuje właściwości i
wynikające z nich zastosowania
niektórych wodorotlenków […] (np.
[…] Ca(OH)2 […])
Uczeń:
IV. 7) […]pisze […] równania reakcji
wodoru z niemetalami; opisuje
właściwości fizyczne oraz
zastosowania wybranych wodorków
niemetali (amoniaku […])
VI. 2) projektuje i przeprowadza
doświadczenia, w wyniku których
można otrzymać wodorotlenek
(rozpuszczalny i trudno
rozpuszczalny w wodzie), […] (np.
[…]Cu(OH)2 […]); zapisuje
odpowiednie równania reakcji w
formie cząsteczkowej
VI. 4) […]; rozróżnia pojęcia:
wodorotlenek i zasada
 62. Proces dysocjacji Uczeń:
jonowej zasad poznaje pojęciezasada.
Odróżnia zasady od
wodorotlenków.
Opisujewłaściwości zasad.
Omawia proces dysocjacji
jonowej zasad. Zapisuje
równania dysocjacjijonowej
zasad.
1  pojęciedysocjacja Uczeń: Uczeń: Uczeń:
jonowa(elektrolityczna)  definiuje pojęcie dysocjacja jonowa(elektrolityczna) (A)  porównuje pojęcia VI. 4) wyjaśnia, na czym polega
 dysocjacja jonowa  wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa zasad (B) wodorotlenek i zasada (C) dysocjacja elektrolityczna zasad
zasad  odróżnia zasady od kwasów i innych substancji za pomocą  zapisuje i odczytuje równania […]; definiuje pojęcia: elektrolit i
 równania reakcji wskaźników (C) reakcji dysocjacji jonowej nieelektrolit; zapisuje równania
dysocjacji jonowej  zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej zasad(C) zasad (C) dysocjacji elektrolitycznej zasad
zasad  definiuje zasady zgodnie z teorią Arrheniusa (A)  określa odczyn roztworu […]; rozróżnia pojęcia:
 barwa wskaźników  wymienia wspólne właściwości zasad (A) zasadowego na podstawie wodorotlenek i zasada
w roztworach zasad  wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości zasad (B) znajomości jonów obecnych
 wspólne właściwości  definiuje pojęcie odczyn zasadowy(A) w badanym roztworze (C)
zasad  wyjaśnia, dlaczego wodne roztwory zasad przewodzą prąd
elektryczny (B)

63. Podsumowanie 1
wiadomości o tlenkach
i wodorotlenkach

64. Sprawdzian 6 1
wiadomości z działu
Tlenki i wodorotlenki

W toku realizacji materiału – w ramach ewaluacji zaplanowano: zbadanie stanu wiedzy i umiejętności uczniów poprzez przeprowadzenie:
-6 sprawdzianów
-około 10 kartkówek.

17