1

Wymagania edukacyjne z przyrody w klasie 4. Seria „Tajemnice przyrody”

Wymagania konieczne Wymagania
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
Dział 1. Poznajemy warsztat przyrodnika
1. Przyroda i jej 1. Poznajemy wymienia dwa elementy wyjaśnia znaczenie pojęcia wymienia cechy podaje przykłady powiązań wyjaśnia, w jaki sposób zmiana
składniki składniki przyrody nieożywionej (A)*; przyroda (B); wymienia trzy ożywionych elementów przyrody nieożywionej jednego elementu przyrody
przyrody wymienia dwa elementy niezbędne do życia składniki przyrody (A); wskazuje z przyrodą ożywioną (A); może wpłynąć na jej pozostałe
przyrody ożywionej (A) przyrody nieożywionej (A); w najbliższym otoczeniu klasyfikuje wskazane elementy elementy (B)
podaje trzy przykłady wytwory działalności na: ożywione składniki
wytworów działalności człowieka (C) przyrody, nieożywione
człowieka (A) składniki przyrody oraz
wytwory działalności
człowieka (C)
2. Jak poznawać 2. Jakimi wymienia zmysły omawia na przykładach porównuje liczbę i rodzaj wyjaśnia, w jakim celu na podstawie obserwacji
przyrodę? sposobami umożliwiające poznawanie rolę poszczególnych informacji uzyskiwanych prowadzi się doświadczenia i podejmuje próbę przewidzenia
poznajemy otaczającego świata (A); zmysłów w poznawaniu za pomocą eksperymenty przyrodnicze niektórych sytuacji i zjawisk,
przyrodę? podaje dwa przykłady świata (B); wymienia poszczególnych zmysłów (B); wyjaśnia różnice między np. dotyczących pogody,
informacji uzyskanych dzięki źródła informacji o (C); wymienia cechy eksperymentem a zachowania zwierząt (D);
wybranym zmysłom (A); przyrodzie (A); omawia przyrodnika (A); określa doświadczeniem (B) przeprowadza dowolne
wyjaśnia, czym jest obserwacja najważniejsze zasady rolę obserwacji doświadczenie, posługując się
(B) bezpieczeństwa podczas w poznawaniu przyrody instrukcją, zapisuje obserwacje i
prowadzenia obserwacji i (B); omawia etapy wyniki (D); wyjaśnia, dlaczego
wykonywania doświadczenia (B) do niektórych doświadczeń
doświadczeń (B) należy używać dwóch zestawów
doświadczalnych (D)
3. Przyrządy 3. Przyrządy podaje nazwy przyrządów przyporządkowuje przyrząd planuje miejsca planuje obserwację dowolnego przygotowuje notatkę na temat
i pomoce i pomoce służących do prowadzenia służący do prowadzenia dwóch/trzech obserwacji obiektu lub organizmu w innych przyrządów służących do
przyrodnika ułatwiające obserwacji w terenie (A); obserwacji do (D); proponuje przyrząd terenie (D); uzasadnia prowadzenia obserwacji, np.
prowadzenie przeprowadza obserwację za obserwowanego obiektu (C); odpowiedni do obserwacji celowość zaplanowanej odległych obiektów lub głębin
obserwacji pomocą lupy lub lornetki (C); wymienia propozycje konkretnego obiektu (C); obserwacji (D); omawia (D)
notuje dwa/trzy spostrzeżenia przyrządów, które należy wymienia najważniejsze sposób przygotowania obiektu
dotyczące obserwowanych przygotować do prowadzenia części mikroskopu (A) do obserwacji
obiektów (C); wykonuje obserwacji w terenie (D); mikroskopowej (B)
schematyczny rysunek określa charakterystyczne
obserwowanego obiektu (C); cechy obserwowanych
dokonuje pomiaru z obiektów (C); opisuje sposób
wykorzystaniem użycia taśmy mierniczej (B)
taśmy mierniczej (C)

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
4. Określamy 4. W jaki podaje nazwy głównych
kierunki sposób kierunków geograficznych
geograficzne określamy wskazanych przez
kierunki nauczyciela na widnokręgu
geograficzne? (A); wyznacza – na
podstawie instrukcji słownej
– główne kierunki
geograficzne za pomocą
5. Określamy kompasu (C); określa
kierunki warunki wyznaczania
geograficzne za kierunku północnego za
pomocą kompasu pomocą gnomonu, czyli
i gnomonu – prostego patyka lub pręta, w
lekcja w terenie słoneczny dzień (B)
Podsumowanie 6., 7. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy warsztat przyrodnika”
działu 1
Dział 2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze
1.Substancje 8. Otaczają nas wskazuje w najbliższym
wokół nas substancje otoczeniu przykłady ciał
stałych, cieczy i gazów (B);
wskazuje w najbliższym
otoczeniu po dwa przykłady
ciał plastycznych, kruchych i
sprężystych (B); podaje dwa
przykłady występowania
zjawiska rozszerzalności
cieplnej ciał stałych (A);
porównuje ciała stałe z
cieczami pod względem jednej
właściwości, np. kształtu (C)
2. Woda 9. Poznajemy wymienia stany skupienia
występuje stany skupienia wody w przyrodzie (A); podaje
w trzech wody przykłady występowania wody
stanach w różnych stanach skupienia
skupienia (A); omawia budowę
termometru (B); odczytuje
wskazania termometru (C);
wyjaśnia, na czym polega
krzepnięcie i topnienie (B)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
podaje nazwy głównych
kierunków geograficznych
(A); przyporządkowuje
skróty do nazw głównych
kierunków geograficznych
(A); określa warunki
korzystania z kompasu (A);
posługując się instrukcją,
wyznacza główne kierunki
geograficzne za pomocą
gnomonu (C)
wymienia stany skupienia, w
których występują substancje
(A); podaje dwa/trzy
przykłady wykorzystania
właściwości ciał stałych w
życiu codziennym (C)
wyjaśnia zasadę działania
termometru (B);
przeprowadza, zgodnie
z instrukcją, doświadczenia
wykazujące:
– wpływ temperatury
otoczenia na parowanie
wody (C),
– obecność pary wodnej
w powietrzu (C);
wyjaśnia, na czym polega
parowanie i skraplanie
wody (B)
Wymagania
Wymagania dopełniające
rozszerzające
(ocena bardzo dobra). Uczeń:
(ocena dobra). Uczeń:
wyjaśnia, co to jest podaje przykłady
widnokrąg (B); omawia wykorzystania w życiu
budowę kompasu (B); umiejętności wyznaczania
samodzielnie wyznacza kierunków geograficznych (B);
kierunki geograficzne za porównuje dokładność
pomocą kompasu (C); wyznaczania kierunków
wyjaśnia, w jaki sposób geograficznych za pomocą
wyznacza się kierunki kompasu i gnomonu (D);
pośrednie (B) wyjaśnia, w jaki sposób tworzy
się nazwy kierunków
pośrednich (B)
wyjaśnia, na czym polega klasyfikuje ciała stałe ze
zjawisko rozszerzalności względu na właściwości (B);
cieplnej (B); podaje wyjaśnia, na czym polega
przykłady występowania kruchość, plastyczność i
zjawiska rozszerzalności sprężystość (B); porównuje
cieplnej ciał stałych właściwości ciał stałych,
i cieczy (C) oraz gazów cieczy i gazów (C); opisuje
(D) zasadę działania termometru
cieczowego (B)
wymienia czynniki dokumentuje doświadczenia
wpływające na szybkość według poznanego schematu
parowania (A); formułuje (D); podaje znane z życia
wnioski na podstawie codziennego przykłady zmian
przeprowadzonych stanów skupienia wody (C);
doświadczeń (D); przedstawia w formie
przyporządkowuje stan schematu zmiany stanu
skupienia wody skupienia wody
do wskazań w przyrodzie (C)
termometru (C)
2
Wymagania wykraczające
(ocena celująca). Uczeń:
podaje historyczne
i współczesne przykłady
praktycznego wykorzystania
umiejętności wyznaczania
kierunków geograficznych (A);
omawia sposób wyznaczania
kierunku północnego na
podstawie położenia Gwiazdy
Polarnej oraz innych obiektów
w otoczeniu (B)
uzasadnia, popierając swoje
stanowisko przykładami z życia,
dlaczego ważna jest znajomość
właściwości ciał (D)
przedstawia zmiany stanów
skupienia wody podczas
jej krążenia w przyrodzie,
posługując się wykonanym
przez siebie rysunkiem (D)
 3

Wymagania konieczne Wymagania

Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
3. Składniki 10. Poznajemy wymienia przynajmniej trzy wyjaśnia, co nazywamy podaje, z czego mogą być wyjaśnia, jak tworzy się nazwę wyjaśnia różnice między
pogody składniki pogody składniki pogody (A); pogodą (B); wyjaśnia zbudowane chmury (A); wiatru (B); rozpoznaje na opadami a osadami
rozpoznaje na dowolnej pojęcia: upał, przymrozek, rozróżnia rodzaje osadów mapie rodzaje wiatrów (C); atmosferycznymi (D)
ilustracji rodzaje opadów (C); mróz (B); atmosferycznych na wykazuje związek pomiędzy
wyjaśnia, dlaczego burze są podaje nazwy osadów ilustracjach (C); wyjaśnia, porą roku a występowaniem
groźne (B) atmosferycznych (A) czym jest ciśnienie określonego rodzaju opadów
atmosferyczne (B); i osadów (D)
wyjaśnia, jak powstaje
wiatr (B)
4. Obserwujemy 11. Obserwujemy dobiera odpowiednie zapisuje temperaturę wymienia przyrządy odczytuje prognozę pogody przygotowuje i prezentuje
pogodę pogodę przyrządy służące do pomiaru dodatnią i ujemną (C); służące do obserwacji przedstawioną za pomocą informacje na temat rodzajów
trzech składników pogody (A); omawia sposób pomiaru meteorologicznych (A); znaków graficznych (C); wiatru występujących na świecie
odczytuje temperaturę ilości opadów (B); podaje dokonuje pomiaru określa kierunek wiatru na (C); na podstawie opisu
powietrza z termometru jednostki, w których wyraża składników pogody – podstawie obserwacji (C) przedstawia – w formie mapy –
cieczowego (C); na podstawie się składniki pogody (A); prowadzi kalendarz prognozę pogody dla Polski (D)
instrukcji buduje wiatromierz buduje deszczomierz na pogody (C); przygotowuje
(C); odczytuje symbole podstawie instrukcji (C); możliwą prognozę pogody
umieszczone na mapie pogody prowadzi tygodniowy dla swojej miejscowości na
12. Obserwacja (C); przedstawia stopień kalendarz pogody na następny dzień (C)
i pomiar zachmurzenia za pomocą podstawie obserwacji
składników symboli (C); przedstawia wybranych składników
pogody – lekcja rodzaj opadów za pomocą pogody (C); określa aktualny
w terenie symboli (C) stopień zachmurzenia nieba
na podstawie obserwacji (C);
opisuje tęczę (B)
5. „Wędrówka” 13. „Wędrówka” wyjaśnia pojęcia: wschód omawia pozorną wędrówkę określa zależność między omawia zmiany długości podaje przykłady praktycznego
Słońca po niebie Słońca po niebie Słońca, zachód Słońca Słońca nad widnokręgiem wysokością Słońca a cienia w ciągu dnia (B); wykorzystania wiadomości
(B); rysuje „drogę” (B); omawia zmiany temperaturą powietrza (C); porównuje wysokość Słońca dotyczących zmian temperatury
Słońca na niebie (C); temperatury powietrza w określa zależność między nad widnokręgiem oraz i długości cienia w ciągu dnia,
podaje daty rozpoczęcia ciągu dnia (B); wyjaśnia wysokością Słońca a długość cienia podczas np. wybór ubrania, pielęgnacja
kalendarzowych pór roku pojęcia: równonoc, długością cienia (C); górowania w poszczególnych roślin, ustawienie budy dla psa
(A); podaje po przesilenie (B); omawia wyjaśnia pojęcie porach roku (C) (B); wymienia fenologiczne pory
trzy przykłady zmian cechy pogody górowanie Słońca (B); roku, czyli te, które wyróżnia się
zachodzących w poszczególnych porach omawia zmiany w pozornej na podstawie fazy rozwoju
14. Jak zmieniają w przyrodzie ożywionej roku (B) wędrówce Słońca nad roślinności (A)
się pogoda i w poszczególnych porach widnokręgiem
przyroda w ciągu roku (C) w poszczególnych porach
roku? – lekcja w roku (B)
terenie
Podsumowanie 15., 16. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze”
działu 2
Dział 3. Poznajemy świat organizmów

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
1. Organizmy mają 17. Poznajemy wyjaśnia, po czym rozpoznaje
wspólne cechy budowę się organizm (B); wymienia
i czynności przynajmniej trzy czynności
życiowe życiowe organizmów (A);
organizmów omawia jedną wybraną przez
siebie czynność życiową
organizmów (B); odróżnia
przedstawione na ilustracji
organizmy jednokomórkowe
od organizmów
wielokomórkowych (C)
2. Organizmy 18. W jaki określa, czy podany organizm
różnią się sposób jest samożywny czy
sposobem organizmy cudzożywny (B); podaje
odżywiania zdobywają przykłady organizmów
pokarm? cudzożywnych: mięsożernych,
roślinożernych i
wszystkożernych (B);
19. Poznajemy wskazuje na ilustracji
zależności charakterystyczne cechy
pokarmowe drapieżników (C)
między układa łańcuch pokarmowy
organizmami z podanych organizmów (C);
układa jeden łańcuch
pokarmowy na podstawie
analizy sieci pokarmowej (D)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
wyjaśnia pojęcia:
organizm
jednokomórkowy,
organizm wielokomórkowy
(B); podaje
charakterystyczne cechy
organizmów (A);
wymienia czynności
życiowe organizmów (A);
rozpoznaje na ilustracji
wybrane
organy/narządy (C)
dzieli organizmy
cudzożywne ze względu na
rodzaj pokarmu (A); podaje
przykłady organizmów
roślinożernych (B); dzieli
mięsożerców na drapieżniki
i padlinożerców (B);
wyjaśnia, na czym polega
wszystkożerność (B)
wyjaśnia, czym są zależności
pokarmowe (B); podaje
nazwy ogniw łańcucha
pokarmowego (A)
4
Wymagania
Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
rozszerzające
(ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
(ocena dobra). Uczeń:
omawia hierarchiczną podaje przykłady różnych prezentuje informacje na
budowę organizmów sposobów wykonywania tych temat najmniejszych
wielokomórkowych (B); samych czynności przez i największych organizmów
charakteryzuje czynności organizmy, np. ruch, wzrost żyjących na Ziemi (D);
życiowe organizmów (C); porównuje rozmnażanie omawia podział organizmów
(B); omawia cechy płciowe z rozmnażaniem na pięć królestw (A)
rozmnażania płciowego bezpłciowym (C)
i bezpłciowego (B)
wyjaśnia pojęcia: organizm omawia sposób wytwarzania prezentuje – w dowolnej formie
samożywny, organizm pokarmu przez rośliny (B); – informacje na temat
cudzożywny (B); wymienia określa rolę, jaką odgrywają pasożytnictwa w świecie
cechy roślinożerców (B); w przyrodzie zwierzęta roślin (D); podaje przykłady
wymienia, podając odżywiające się szczątkami obrony przed wrogami w
przykłady, sposoby glebowymi (C); wyjaśnia, świecie roślin i zwierząt (C);
zdobywania pokarmu przez na czym polega uzasadnia, że zniszczenie
organizmy cudzożywne pasożytnictwo (B); omawia jednego z ogniw łańcucha
(B); podaje przykłady rolę destruentów w łańcuchu pokarmowego może
zwierząt odżywiających się pokarmowym (B) doprowadzić do wyginięcia
szczątkami glebowymi (B); innych ogniw (D)
wymienia przedstawicieli
pasożytów (A); wyjaśnia
nazwy ogniw łańcucha
pokarmowego (B);
wyjaśnia, co to jest sieć
pokarmowa (B)

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
3. Rośliny 20. Obserwujemy wymienia korzyści
i zwierzęta wokół rośliny i zwierzęta wynikające z uprawy roślin
nas w domu i ogrodzie (A);
podaje przykłady zwierząt
hodowanych przez
człowieka w domu (A);
podaje przykład drobnego
zwierzęcia żyjącego w
domu (A); rozpoznaje trzy
zwierzęta żyjące w ogrodzie
(C)
Podsumowanie 21., 22. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy świat organizmów”
działu 3
Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
1. Trawienie 23. Poznajemy podaje przykłady produktów
i wchłanianie składniki pokarmu bogatych w białka, cukry,
pokarmu tłuszcze, witaminy (A);
omawia znaczenie wody dla
organizmu (B)
24. Jak przebiega wskazuje na modelu położenie
trawienie poszczególnych narządów
i wchłanianie przewodu pokarmowego (C);
pokarmu? wyjaśnia, dlaczego należy
dokładnie żuć pokarm (B);
uzasadnia konieczność mycia
rąk przed każdym
posiłkiem (C)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
podaje trzy przykłady roślin
stosowanych jako przyprawy
do potraw (B); wyjaśnia,
dlaczego decyzja o hodowli
zwierzęcia powinna być
dokładnie przemyślana (B);
omawia zasady opieki nad
zwierzętami (B); podaje
przykłady dzikich zwierząt
żyjących w mieście (A);
wykonuje zielnik, w którym
umieszcza pięć okazów (D)
wymienia składniki
pokarmowe (A);
przyporządkowuje podane
pokarmy do wskazanej grupy
pokarmowej (C)
wymienia narządy budujące
przewód pokarmowy (A);
omawia rolę układu
pokarmowego (B); podaje
zasady higieny układu
pokarmowego (A)
5
Wymagania
Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
rozszerzające
(ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
(ocena dobra). Uczeń:
rozpoznaje wybrane opisuje szkodliwość zwierząt prezentuje jedną egzotyczną
rośliny doniczkowe (C); zamieszkujących nasze domy roślinę (ozdobną lub
wyjaśnia, jakie znaczenie (C); formułuje apel do osób przyprawową), omawiając jej
ma znajomość wymagań mających zamiar hodować wymagania życiowe (D);
życiowych uprawianych zwierzę lub podarować je przygotowuje ciekawostki
roślin (D); określa cel w prezencie (D) i dodatkowe informacje na
hodowania zwierząt w temat zwierząt, np.
domu (B); wyjaśnia, omówienie najszybszych
dlaczego nie wszystkie zwierząt (D)
zwierzęta możemy
hodować w domu (B);
wskazuje źródła
informacji na temat
hodowanych zwierząt (C);
wyjaśnia, dlaczego coraz
więcej dzikich zwierząt
przybywa do miast (B)
omawia rolę składników omawia rolę witamin (B); przedstawia krótkie informacje
pokarmowych w wymienia wybrane objawy na temat sztucznych barwników,
organizmie (B); wymienia niedoboru jednej z poznanych aromatów identycznych
produkty zawierające sole witamin (B); omawia rolę soli z naturalnymi, konserwantów
mineralne (A) mineralnych w organizmie (B) znajdujących się w żywności (D)
wyjaśnia pojęcie trawienie wyjaśnia rolę enzymów omawia rolę narządów
(B); opisuje drogę pokarmu trawiennych (B); wskazuje wspomagających trawienie (B);
w organizmie (B); omawia, narządy, w których zachodzi wymienia czynniki, które mogą
co dzieje się w organizmie mechaniczne i chemiczne negatywnie wpłynąć na
po zakończeniu trawienia przekształcanie pokarmu (C) funkcjonowanie wątroby lub
pokarmu (B) trzustki (A)
 6

Wymagania konieczne Wymagania

Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
2. Układ 25. Jaką rolę wskazuje na schemacie serce i omawia rolę serca i naczyń wymienia funkcje układu wyjaśnia, jak należy dbać o prezentuje – w dowolnej formie
krwionośny odgrywa układ naczynia krwionośne (C); krwionośnych (B); pokazuje krwionośnego (B); układ krwionośny (B); podaje – informacje na temat
transportuje krew krwionośny? wymienia rodzaje naczyń na schemacie poszczególne wyjaśnia, czym jest tętno przykłady produktów składników krwi (B) i grup krwi
krwionośnych (A); mierzy puls rodzaje naczyń (B); omawia rolę układu żywnościowych korzystnie (D)
(C); podaje dwa przykłady krwionośnych (C) krwionośnego wpływających na pracę układu
zachowań korzystnie w transporcie substancji krwionośnego (C)
wpływających na pracę układu w organizmie (C);
krążenia (C) proponuje zestaw prostych
ćwiczeń poprawiających
funkcjonowanie układu
krwionośnego (D)
3. Układ 26. Jak pokazuje na modelu lub wymienia narządy budujące określa cel wymiany wyjaśnia, na czym polega ilustruje wymianę gazową
oddechowy oddychamy? planszy dydaktycznej drogi oddechowe (A); gazowej (B); omawia rolę współpraca układów zachodzącą w komórkach
zapewnia położenie narządów wyjaśnia, co dzieje się z poszczególnych narządów pokarmowego, krwionośnego ciała (C); planuje i prezentuje
wymianę budujących układ oddechowy powietrzem podczas układu oddechowego (B); i oddechowego (B); wykonuje doświadczenie potwierdzające
gazową (C); wymienia zasady higieny wędrówki przez drogi wyjaśnia, dlaczego drogi schematyczny rysunek obecność pary wodnej w
układu oddechowego (B) oddechowe (B); określa rolę oddechowe są wyściełane ilustrujący wymianę gazową wydychanym powietrzu (D)
układu oddechowego (A); przez komórki z rzęskami zachodzącą w płucach (C)
opisuje zmiany w wyglądzie (B)
części piersiowej tułowia
podczas wdechu i wydechu
(C)
4. Szkielet i 27. Jakie układy wskazuje na sobie, modelu lub wymienia elementy budujące rozróżnia rodzaje porównuje zakres ruchów wyjaśnia, dlaczego w okresie
mięśnie narządów planszy elementy szkieletu układ ruchu (A); podaje połączeń kości (C); stawów: barkowego, szkolnym należy szczególnie
umożliwiają ruch umożliwiają (C); wyjaśnia pojęcie stawy nazwy i wskazuje główne podaje nazwy głównych biodrowego i kolanowego dbać o prawidłową postawę
organizmowi (B); omawia dwie zasady elementy szkieletu (C); stawów u człowieka (A); (D); na modelu lub planszy ciała (B); omawia działanie
ruch? higieny układu ruchu (B) wymienia trzy funkcje wyjaśnia, w jaki sposób wskazuje kości o różnych mięśni budujących narządy
szkieletu (A); wymienia mięśnie są połączone kształtach (C); omawia pracę wewnętrzne (B)
zasady higieny układu ze szkieletem (B) mięśni szkieletowych (C)
ruchu (A)
5. Układ nerwowy 28. Jak wskazuje na planszy położenie omawia rolę poszczególnych omawia, korzystając wymienia zadania mózgu, podaje przykłady skutków
kontroluje pracę organizm układu nerwowego (C); narządów zmysłów (B); z planszy, w jaki sposób rdzenia kręgowego i nerwów uszkodzenia układu nerwowego
organizmu odbiera wskazuje na planszy lub omawia rolę skóry jako powstaje obraz (A); wyjaśnia, w jaki sposób (A); prezentuje informacje
informacje z modelu położenie narządów narządu zmysłu (B); oglądanego obiektu (C); układ nerwowy odbiera na temat wad wzroku lub słuchu
otoczenia? zmysłów (C); wymienia wymienia zasady higieny wskazuje na planszy informacje z otoczenia (B) (D)
Narząd wzroku zadania narządów smaku oczu i uszu (B) elementy budowy oka: podaje wspólną cechę
i powonienia (A); wymienia, soczewkę, siatkówkę narządów węchu i smaku (A);
podając przykłady, rodzaje i źrenicę (C); wskazuje na wskazuje na planszy drogę
smaków (A); wymienia dwa planszy małżowinę uszną, informacji dźwiękowych (C);
 7

Wymagania konieczne Wymagania

Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
29. Jak organizm zachowania wpływające przewód słuchowy i błonę uzasadnia, że układ nerwowy
odbiera niekorzystnie na układ bębenkową (C); omawia koordynuje pracę wszystkich
informacje z nerwowy (A) zasady higieny układu narządów zmysłów (D); na
otoczenia? nerwowego (B) podstawie doświadczenia
Narządy: węchu, formułuje wniosek dotyczący
smaku, słuchu i zależności między zmysłem
dotyku smaku a zmysłem powonienia
(C)
6. Układ 30. Jak jest wskazuje na planszy położenie wymienia narządy tworzące omawia rolę wyjaśnia przyczyny różnic w prezentuje informacje na temat
rozrodczy zbudowany układ narządów układu rozrodczego żeński i męski układ poszczególnych budowie układu rozrodczego roli kobiet i mężczyzn
umożliwia rozrodczy? (C); rozpoznaje komórki rozrodczy (A); określa rolę narządów układu żeńskiego i męskiego (C); w rodzinie i społeczeństwie na
wydawanie na rozrodcze: męską i żeńską (C); układu rozrodczego (A); rozrodczego (C) omawia przebieg rozwoju przestrzeni kilku pokoleń, np.
świat wyjaśnia pojęcie zapłodnienie omawia zasady higieny nowego organizmu (A) omawia zajęcia prababci, babci,
potomstwa (B) układu rozrodczego (B); wskazuje na planszy narządy mamy, starszej siostry itp. (D)
wskazuje na planszy miejsce układu rozrodczego męskiego i
rozwoju nowego organizmu układu rozrodczego żeńskiego
(C) (C)
7. Dojrzewanie to 31. Dojrzewanie podaje przykłady zmian wymienia zmiany opisuje zmiany psychiczne wyjaśnia na przykładach, czym prezentuje informacje dotyczące
czas wielkich to czas wielkich w organizmie świadczących fizyczne zachodzące w zachodzące w okresie jest odpowiedzialność (B) zagrożeń, na które mogą być
zmian zmian o rozpoczęciu okresu okresie dojrzewania dojrzewania (B) narażone dzieci w okresie
dojrzewania u własnej płci u dziewcząt i chłopców dojrzewania (D)
(A); podaje dwa przykłady (A); omawia zasady
zmian w funkcjonowaniu higieny, których należy
skóry w okresie dojrzewania przestrzegać w okresie
(B) dojrzewania (B)
Podsumowanie 32., 33. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice ciała człowieka”
działu 4
Dział 5. Odkrywamy tajemnice zdrowia
1. Zdrowy 34. Jak dbać wymienia co najmniej trzy podaje zasady prawidłowego wymienia wszystkie wyjaśnia, czym jest zdrowy przygotowuje propozycję
styl życia o higienę? zasady zdrowego stylu życia odżywiania (A); wyjaśnia, zasady zdrowego stylu styl życia (B); omawia skutki prawidłowego jadłospisu na trzy
(A); korzystając z piramidy dlaczego należy dbać o życia (A); wyjaśnia rolę niewłaściwego odżywiania się dni, który będzie odpowiedni w
zdrowego żywienia, wskazuje higienę skóry (B); opisuje aktywności fizycznej w (B); wyjaśnia, na czym polega okresie dojrzewania (D)
produkty, które należy sposób pielęgnacji paznokci zachowaniu zdrowia (B); higiena osobista (B); podaje
spożywać w dużych i w (B); wyjaśnia, na czym opisuje sposób pielęgnacji sposoby na uniknięcie
małych ilościach (C); polega właściwy dobór skóry – ze szczególnym zakażenia się grzybicą (A)
wyjaśnia, dlaczego ważna jest odzieży (B) podaje przykłady uwzględnieniem okresu
czystość rąk (B); omawia wypoczynku czynnego i dojrzewania (C); wyjaśnia,
sposoby dbania o zęby (C); wypoczynku biernego (B) na czym polega higiena
wymienia dwie zasady jamy ustnej (B)
bezpieczeństwa podczas zabaw
na świeżym
powietrzu (A)

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
2. Choroby 35. Poznajemy wymienia drogi wnikania do
zakaźne i choroby zakaźne organizmu człowieka
pasożytnicze drobnoustrojów
chorobotwórczych i zwierząt
pasożytniczych (A); wymienia
trzy zasady, których
przestrzeganie pozwoli
uniknąć chorób przenoszonych
drogą oddechową (A);
wymienia trzy zasady, których
przestrzeganie pozwoli
uniknąć chorób przenoszonych
przez uszkodzoną skórę (A);
wymienia trzy zasady, których
przestrzeganie pozwoli
uniknąć chorób przenoszonych
drogą pokarmową (A)
3. Jak postępować 36. Jak uniknąć wymienia zjawiska pogodowe,
w niebezpiecznyc niebezpiecznych które mogą stanowić
h sytuacjach? sytuacji w naszym zagrożenie (A); odróżnia
otoczeniu? muchomora sromotnikowego
od innych grzybów (C);
określa sposób postępowania
po użądleniu (A)
37. omawia zasady postępowania
Niebezpieczeństw podczas pielęgnacji roślin
a i pierwsza hodowanych w domu (B);
pomoc w domu podaje przykłady środków
czystości, które stwarzają
zagrożenia dla zdrowia (A);
wymienia rodzaje urazów
skóry (A)
4. Czym jest 38. Uzależnienia podaje przynajmniej dwa
uzależnienie i ich skutki przykłady negatywnego
wpływu dymu tytoniowego
i alkoholu na organizm
człowieka (B); opisuje
zachowanie świadczące
o mogącym rozwinąć się
uzależnieniu od komputera lub
telefonu (B); prezentuje
zachowanie asertywne
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
wymienia przyczyny chorób
zakaźnych (A); wymienia
nazwy chorób
przenoszonych drogą
oddechową (A); omawia
objawy wybranej choroby
przenoszonej drogą
oddechową (B); omawia
przyczyny zatruć (B);
określa zachowania
zwierzęcia, które mogą
świadczyć o tym, że jest ono
chore na wściekliznę (C)
określa zasady postępowania
w czasie burzy, gdy
przebywa się w domu lub
poza nim (A); rozpoznaje
owady, które mogą być
groźne (C)
podaje przykłady trujących
roślin hodowanych w domu
(A); przyporządkowuje
nazwę zagrożenia do symboli
umieszczanych na
opakowaniach (C); omawia
sposób postępowania w
wypadku otarć i skaleczeń
(B)
podaje przykłady substancji,
które mogą uzależniać (A);
podaje przykłady skutków
działania alkoholu na
organizm (B); podaje
przykłady sytuacji,
w których należy zachować
się asertywnie (C)
8
Wymagania
Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
rozszerzające
(ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
(ocena dobra). Uczeń:
wyjaśnia, czym są porównuje objawy przygotowuje informacje na
szczepionki (B); wymienia przeziębienia z objawami temat objawów boreliozy
sposoby zapobiegania grypy i anginy (C); i sposobów postępowania
chorobom przenoszonym klasyfikuje pasożyty na w przypadku zachorowania na
drogą oddechową (A); wewnętrzne i zewnętrze, nią (D)
wymienia szkody, które podaje ich przykłady (C);
pasożyty powodują w charakteryzuje pasożyty
organizmie (A); omawia wewnętrzne człowieka (C);
objawy zatruć (B) opisuje objawy wybranych
chorób zakaźnych (B);
wymienia drobnoustroje
mogące wnikać do organizmu
przez uszkodzoną skórę (B)
wymienia omawia sposób postępowania prezentuje plakat ostrzegający
charakterystyczne cechy po ukąszeniu przez żmiję (B); o niebezpieczeństwach w swojej
muchomora rozpoznaje dziko rosnące okolicy (D)
sromotnikowego (A); rośliny trujące (C)
wymienia objawy zatrucia
grzybami (A)
omawia zasady pierwszej omawia zasady postępowania
pomocy po kontakcie ze w przypadku oparzeń (B)
środkami czystości (B)
wyjaśnia, na czym polega wyjaśnia, czym jest przygotowuje informacje na
palenie bierne (B); uzależnienie (B); temat pomocy osobom
wymienia skutki charakteryzuje substancje uzależnionym (D); prezentuje
przyjmowania narkotyków znajdujące się w dymie informacje na temat możliwych
(B); wyjaśnia, czym jest papierosowym (C); uzasadnia przyczyn, postaci i profilaktyki
asertywność (B) konieczność zachowań chorób nowotworowych (D)
sertywnych (D); uzasadnia,
dlaczego napoje
energetyzujące nie są obojętne
dla zdrowia (C)
 9

Wymagania konieczne Wymagania

Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
w wybranej sytuacji (C)
Podsumowanie 39.,40. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice zdrowia”
działu 5
Dział 6. Orientujemy się w terenie
1. Co 41. Co to jest oblicza wymiary biurka w skali wyjaśnia, jak powstaje plan wyjaśnia pojęcie skala rysuje plan pokoju wyjaśnia pojęcia: skala
pokazujemy na plan? 1 : 10 (C); rysuje plan biurka w (B); rysuje plan dowolnego liczbowa (B); oblicza w skali 1 : 50 (C); dobiera mianowana, podziałka liniowa
planach? skali 1 : 10 (C) przedmiotu (wymiary wymiary przedmiotu skalę do wykonania planu (B)
przedmiotu podzielne bez w różnych skalach, np. 1 : dowolnego obiektu (D);
reszty przez 10) w skali 5, 1 : 20, 1 : 50; wykonuje wykonuje szkic okolic szkoły
1 : 10 (C) szkic terenu szkoły (D) (D)
2. Jak czytamy 42. Czytamy plan wymienia rodzaje map (A); wyjaśnia pojęcia: mapa opisuje słowami fragment porównuje dokładność planu rysuje fragment drogi do szkoły,
plany i mapy? miasta i mapę odczytuje informacje zapisane i legenda (B); określa terenu przedstawiony na miasta i mapy turystycznej (D); np. ulicy, zmniejszając jej
turystyczną w legendzie planu (C) przeznaczenie planu miasta i planie lub mapie (D); odszukuje na mapie wskazane wymiary (np. 1000 razy)
mapy turystycznej (B); przygotowuje zbiór obiekty (C) i używając właściwych znaków
rozpoznaje obiekty znaków kartograficznych kartograficznych (D)
przedstawione na planie lub dla planu lub mapy
mapie za pomocą znaków najbliższej okolicy (C)
kartograficznych (C/D)
3. Jak się 43. Jak się wskazuje kierunki określa położenie innych wyjaśnia, na czym polega orientuje mapę za pomocą dostosowuje sposób
orientować w orientować geograficzne na mapie (C); obiektów na mapie w orientowanie planu lub obiektów w terenie (C) orientowania mapy do
terenie? w terenie? odszukuje na planie okolicy stosunku do podanego mapy (B); orientuje plan otaczającego terenu (D)
wskazany obiekt, np. kościół, obiektu (C); opowiada, jak lub mapę za pomocą
44. Ćwiczymy szkołę (C) zorientować plan lub mapę kompasu (C)
orientowanie się za pomocą kompasu (B)
w terenie – lekcja
w terenie
Podsumowanie 45.,46. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Orientujemy się w terenie”
działu 6

Dział 7. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy

1. Rodzaje 47. Co to jest rozpoznaje na zdjęciach
krajobrazów krajobraz? rodzaje krajobrazów (C);
podaje przykłady krajobrazu
naturalnego (B); wymienia
nazwy krajobrazów
kulturowych (B); określa
rodzaj krajobrazu najbliższej
okolicy (D)
wyjaśnia, do czego odnoszą
się nazwy krajobrazów (B);
wymienia rodzaje
krajobrazów: naturalny,
kulturowy (A); wyjaśnia
pojęcie krajobraz kulturowy
(B); wskazuje w krajobrazie
najbliższej okolicy składniki,
które są wytworami
człowieka (C)
wyjaśnia pojęcie krajobraz opisuje krajobraz najbliższej wskazuje pozytywne
(B); wymienia składniki, okolicy (D) i negatywne skutki
które należy uwzględnić, przekształcenia krajobrazu
opisując krajobraz (A); najbliższej okolicy (D)
omawia cechy
poszczególnych
krajobrazów kulturowych
(B); wskazuje składniki
naturalne w krajobrazie
najbliższej okolicy (D)
 10

Wymagania konieczne Wymagania

Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
2. 48. Poznajemy rozpoznaje na ilustracji formy omawia na podstawie opisuje wklęsłe formy klasyfikuje wzniesienia na przygotuje krótką prezentację
Ukształtowanie formy terenu terenu (C); wyjaśnia, czym są ilustracji elementy terenu (B); opisuje formy podstawie ich wysokości (A); o najciekawszych formach terenu
terenu równiny (B); wykonuje modele wzniesienia (C); wskazuje terenu dominujące w omawia elementy doliny (A) w Polsce, w Europie, na świecie
wzniesienia i doliny (C) formy terenu w krajobrazie krajobrazie najbliższej (D)
najbliższej okolicy (D) okolicy (D)
3. Czy wszystkie 49. Czy wszystkie przyporządkowuje jedną/dwie podaje nazwy grup skał (A); opisuje budowę skał opisuje skały występujące przygotowuje kolekcję skał
skały są twarde? skały są twarde? pokazane skały podaje przykłady skał litych, litych, zwięzłych i luźnych w najbliższej okolicy (D); z najbliższej okolicy wraz z ich
do poszczególnych grup (C) zwięzłych i luźnych (B) (C); rozpoznaje omawia proces powstawania opisem (D)
co najmniej jedną skałę gleby (B)
występującą w najbliższej
okolicy (C/D)
4. Wody słodkie 50. Wody słodkie podaje przykłady wód podaje przykłady wód wyjaśnia pojęcia: wody charakteryzuje wody słodkie prezentuje informacje typu
i wody słone i wody słone słonych (B); wskazuje na słodkich – w tym wód słodkie, wody słone (B); występujące na Ziemi (C); „naj” – najdłuższa rzeka,
mapie przykład wód powierzchniowych (B); wykonuje schemat omawia, jak powstają bagna największe jezioro, największa
stojących i płynących wskazuje różnice między podziału wód (B); charakteryzuje wody głębia oceaniczna (D);
w najbliższej okolicy (D) oceanem a morzem (B); powierzchniowych (C); płynące (C) wyjaśnia, czym są lodowce
na podstawie ilustracji omawia warunki niezbędne i lądolody (B)
rozróżnia rodzaje wód do powstania jeziora (B);
stojących i płynących (C/D); porównuje rzekę z kanałem
wymienia różnice między śródlądowym (C)
jeziorem a stawem (C)
5. Krajobraz 51. Krajobraz rozpoznaje na zdjęciach wymienia, podając omawia zmiany podaje przykłady działalności przygotowuje plakat lub
wczoraj i dziś wczoraj i dziś krajobraz kulturowy (C); przykłady, od jakich nazw w krajobrazie wynikające człowieka, które prowadzą do prezentację multimedialną na
podaje dwa/trzy przykłady pochodzą nazwy z rozwoju rolnictwa (B); przekształcenia krajobrazu (B); temat zmian krajobrazu na
zmian w krajobrazie miejscowości (A); podaje omawia zmiany w wskazuje źródła, z których przestrzeni dziejów (A);
najbliższej okolicy (D) przykłady zmian krajobrazie związane z można uzyskać informacje o przygotuje prezentację
w krajobrazach kulturowych rozwojem przemysłu (A); historii swojej multimedialną lub plakat pt.
(B) wyjaśnia pochodzenie miejscowości (A) „Moja miejscowość dawniej i
nazwy swojej dziś” (D)
miejscowości (C)
6. Obszary 52. Obszary wymienia dwie/trzy formy wyjaśnia, czym są parki wyjaśnia cel ochrony wskazuje różnice między prezentuje – w dowolnej formie
i obiekty i obiekty ochrony przyrody w Polsce narodowe (B); podaje przyrody (B); wyjaśnia, parkiem narodowym a parkiem – informacje na temat ochrony
chronione chronione (A); podaje dwa/trzy przykłady przykłady obiektów, które są czym są rezerwaty krajobrazowym (C); na przyrody w najbliższej okolicy:
ograniczeń obowiązujących pomnikami przyrody (B); przyrody (B); wyjaśnia podstawie mapy gminie, powiecie lub
na obszarach chronionych (B); omawia sposób zachowania różnice między ochroną w podręczniku lub atlasie województwie (D)
wyjaśnia, na czym polega się na obszarach chronionych ścisłą a ochroną czynną podaje przykłady pomników
ochrona ścisła (B) (B) (B); podaje przykład przyrody ożywionej
obszaru chronionego lub i nieożywionej na terenie
pomnika przyrody Polski i swojego województwa
znajdującego się (D)
w najbliższej okolicy (A)
Podsumowanie 53.,54. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy”
działu 7

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie
1. Warunki życia 55. Poznajemy podaje trzy przystosowania ryb
w wodzie warunki życia do życia w wodzie (A);
w wodzie wymienia dwa przykłady
innych przystosowań
organizmów do życia
w wodzie (A)
2. Z biegiem rzeki 56. Poznajemy wskazuje na ilustracji elementy
rzekę rzeki: źródło, bieg górny, bieg
środkowy, bieg dolny, ujście
(C/D)
3. Życie w jeziorze 57. Poznajemy przyporządkowuje na
warunki życia schematycznym rysunku
w jeziorze odpowiednie nazwy do stref
życia w jeziorze (C); odczytuje
z ilustracji nazwy
dwóch/trzech organizmów
żyjących w poszczególnych
strefach jeziora (C)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
omawia, podając przykłady,
przystosowania zwierząt do
życia w wodzie (B);
wyjaśnia, dzięki czemu
zwierzęta wodne mogą
przetrwać zimę (B)
podaje dwie/trzy nazwy
organizmów żyjących
w górnym, środkowym
i dolnym biegu rzeki (A);
omawia warunki panujące
w górnym biegu rzeki (A)
podaje nazwy stref życia
w jeziorze (A); wymienia
grupy roślin żyjących
w strefie przybrzeżnej (A);
rozpoznaje na ilustracjach
pospolite rośliny wodne
przytwierdzone
do podłoża (C)
Wymagania
rozszerzające
(ocena dobra). Uczeń:
omawia, podając
przykłady, przystosowania
roślin do ruchu wód (B);
omawia sposób pobierania
tlenu przez organizmy
wodne (B)
wymienia cechy, którymi
różnią się poszczególne
odcinki rzeki (B);
porównuje warunki życia
w poszczególnych biegach
rzeki (C); omawia
przystosowania
organizmów żyjących
w górnym, środkowym
i dolnym biegu rzeki (B)
charakteryzuje
przystosowania roślin
do życia w strefie
przybrzeżnej (C);
wymienia czynniki
warunkujące życie
w poszczególnych strefach
jeziora (A); wymienia
zwierzęta żyjące w strefie
przybrzeżnej (A);
charakteryzuje
przystosowania ptaków
i ssaków do życia w strefie
przybrzeżnej (C)
Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra). Uczeń:
wyjaśnia pojęcie plankton (B);
charakteryzuje, podając
przykłady, przystosowania
zwierząt do ruchu wody (B)
porównuje świat roślin
oraz zwierząt w
górnym, środkowym i
dolnym biegu rzeki
(C); rozpoznaje na
ilustracjach organizmy
charakterystyczne dla
każdego z biegów
rzeki (C)
wyjaśnia pojęcie plankton (B);
charakteryzuje poszczególne
strefy jeziora (C); rozpoznaje
na ilustracjach pospolite
zwierzęta związane
z jeziorami (C); układa
z poznanych organizmów
łańcuch pokarmowy
występujący w jeziorze (C)
11
Wymagania wykraczające
(ocena celująca). Uczeń:
prezentuje informacje
o największych organizmach
żyjących w środowisku
wodnym (D)
podaje przykłady pozytywnego i
negatywnego wpływu rzek na
życie i gospodarkę człowieka
(D)
przygotowuje prezentację na
temat trzech/czterech
organizmów tworzących
plankton (D); prezentuje
informacje „naj” na temat jezior
w Polsce, w Europie i na
świecie (D)
 12

Wymagania konieczne Wymagania

Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca). rozszerzające
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń: (ocena dobra). Uczeń:
4. Warunki życia 58. Warunki życia wymienia czynniki omawia przystosowania charakteryzuje omawia negatywną prezentuje informacje na
na lądzie na lądzie warunkujące życie na lądzie roślin do niskiej lub przystosowania roślin i i pozytywną rolę wiatru temat przystosowań
(A); omawia przystosowania wysokiej temperatury (B) zwierząt zabezpieczające w życiu roślin (B); dwóch/trzech gatunków
zwierząt do zmian je przed utratą wody (B); charakteryzuje wymianę roślin lub zwierząt do życia
temperatury (B) wymienia przykłady gazową u roślin (B); w ekstremalnych warunkach
przystosowań chroniących wymienia przystosowania lądowych (C)
zwierzęta przed roślin do wykorzystania
działaniem wiatru (A); światła (A)
opisuje sposoby wymiany
gazowej u zwierząt
lądowych (B)
5. Las ma budowę 59. Poznajemy wskazuje warstwy lasu na podaje nazwy warstw lasu omawia wymagania charakteryzuje poszczególne prezentuje informacje o życiu
warstwową budowę lasu i planszy dydaktycznej lub (A); omawia zasady środowiskowe warstwy lasu, uwzględniając wybranych organizmów leśnych
panujące w nim ilustracji (C); wymienia po zachowania się w lesie (B); wybranych gatunków czynniki abiotyczne oraz (innych niż omawiane na lekcji)
warunki dwa gatunki organizmów rozpoznaje pospolite zwierząt żyjących w rośliny i zwierzęta żyjące w z uwzględnieniem ich
żyjących w dwóch wybranych organizmy żyjące poszczególnych tych warstwach (C) przystosowań do życia w danej
warstwach lasu (A); podaje w poszczególnych warstwach lasu (C) warstwie lasu (C)
60. Jakie
trzy zasady zachowania się warstwach lasu (C);
organizmy
w lesie (A) rozpoznaje pospolite grzyby
spotykamy
jadalne (C)
w lesie? – lekcja
w terenie
6. Jakie drzewa 61. Poznajemy podaje po dwa przykłady porównuje wygląd igieł porównuje drzewa liściaste podaje przykłady drzew prezentuje informacje na temat
rosną w lesie? różne drzewa drzew iglastych i liściastych sosny z igłami świerka (C); z drzewami iglastymi (C); rosnących w lasach roślin iglastych pochodzących
(A); rozpoznaje dwa drzewa wymienia cechy budowy rozpoznaje rosnące w liściastych, iglastych z innych regionów świata, które
iglaste i dwa liściaste (C) roślin iglastych ułatwiające Polsce rośliny iglaste (C); i mieszanych (A) są uprawiane w polskich
ich rozpoznawanie, np. rozpoznaje przynajmniej ogrodach (D)
kształt i liczba igieł, kształt sześć gatunków drzew
i wielkość szyszek (B); liściastych (C); wymienia
wymienia cechy ułatwiające typy lasów rosnących
rozpoznawanie drzew w Polsce (A)
liściastych (B)

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
7. Na łące 62. Na łące podaje dwa przykłady
znaczenia łąki (A); wyjaśnia,
dlaczego nie wolno wypalać
traw (B); rozpoznaje
przynajmniej trzy gatunki
poznanych roślin łąkowych (C)
8. Na polu 63. Na polu wymienia nazwy zbóż (A);
uprawnym uprawnym rozpoznaje na ilustracjach
owies, pszenicę i żyto (C);
podaje przykłady warzyw
uprawianych na polach (A);
wymienia nazwy dwóch
szkodników upraw polowych
(A)
Podsumowanie 64.,65. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie”
działu 8
* Wymaganiom zostały przypisane kategorie taksonomiczne celów kształcenia: A – zapamiętywanie wiadomości, B – rozumienie wiadomości, C – stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, D – stosowanie
wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych). Według: B. Niemierko Między ocena szkolna a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa 1997.
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
wymienia cechy łąki (A);
wymienia zwierzęta
mieszkające na łące
i żerujące na niej (A);
przedstawia w formie
łańcucha pokarmowego
proste zależności
pokarmowe między
organizmami żyjącymi
na łące (C)
omawia sposoby
wykorzystywania roślin
zbożowych (B); rozpoznaje
nasiona trzech zbóż (C);
wyjaśnia, które rośliny
nazywamy chwastami (B);
uzupełnia brakujące ogniwa
w łańcuchach pokarmowych
organizmów żyjących
na polu (C)
13
Wymagania
Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
rozszerzające
(ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
(ocena dobra). Uczeń:
omawia zmiany przyporządkowuje nazwy wykonuje zielnik z poznanych
zachodzące na łące gatunków roślin na lekcji roślin łąkowych (C)
w różnych porach roku do charakterystycznych barw lub innych roślin (D)
(B); rozpoznaje łąki (C); uzasadnia, że łąka jest
przynajmniej pięć środowiskiem życia wielu
gatunków roślin zwierząt (C)
występujących na łące
(C); wyjaśnia, w jaki
sposób ludzie
wykorzystują łąki (B)
wyjaśnia pojęcia: zboża podaje przykłady innych upraw wyjaśnia, czym jest walka
ozime, zboża jare (B); niż zboża i warzywa, biologiczna (B); prezentuje
podaje przykłady wskazując sposoby ich informacje na temat korzyści
wykorzystywania wykorzystywania (B); i zagrożeń wynikających ze
uprawianych warzyw (B); przedstawia zależności stosowania chemicznych
wymienia występujące na polu w formie środków zwalczających
sprzymierzeńców co najmniej dwóch łańcuchów szkodniki (D)
człowieka w walce ze pokarmowych (C); rozpoznaje
szkodnikami upraw zboża rosnące w najbliższej
polowych (B) okolicy (D)