ΑΚΟΥΣΙΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ‘‘Death’s reluctant lover’’, Richard M.

Berlin

(εικόνα 1) stop (εικόνα 1). Ευχαριστώ τον Περικλή Σφυρίδη για τα καλά του λόγια για τον αδελφό
μου. Ο συνάδελφος-λογοτέχνης Περικλής Σφυρίδης έχει εξαντλήσει στην χώρα μας το θέμα της
ιατρικής λογοτεχνικής ματιάς του γιατρού σε μορφή πρόζας. Με αφορμή τη σημερινή εκδήλωση
διάβασα πρόσφατα το συνολικό του έργο με τα ιατρικά του διηγήματα σε επιμέλεια και εκτεταμένη
εισαγωγή της Σωτηρίας Σταυρακοπούλου, εκδόσεις βιβλοπωλείον της Εστίας, 2016, σελίδες 500 με
γενικό τίτλο ΤΑ ‘‘ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ’’.ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ
ΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ. Διαβάζοντας το βιβλίο ζει κανείς από πρώτο χέρι τον αγώνα των γιατρών
μεταξύ ζωής και θανάτου. Τέλος, οφείλω να ομολογήσω ότι δεν γνώριζα το βάθος της σχεδόν
‘‘αδελφικής’’ σχέσης του Περικλή Σφυρίδη με τον αδελφό μου, που την διαπίστωσα ιδίοις όμμασι
μετά το θάνατό του.

Βέβαια, η βιωματική ματιά της ιατρικής σε λογοτεχνική μορφή από ένα γιατρό δεν αφορά μόνο τη
χώρα μας ούτε μόνο και την μορφή πρόζας, και εγώ θα μιλήσω για τη βιωματική ματιά που
ανακάλυψα σε μορφή ποίησης και με συγκίνησε βαθιά, σαν να είχα ζήσει ο ίδιος από πρώτο χέρι τα
περιγραφόμενα γεγονότα. Μια έκλαμψη με ανάγκασε να γίνω ο δεύτερος συγγραφέας μεταφραστής
τους. Τα ποιήματα αφορούν ένα Αμερικανό ψυχίατρο ποιητή τον Richard M. Berlin. Αυτά τα
ποιήματα της βιωματικής ματιάς της ιατρικής από την πλευρά του γιατρού και των ασθενών του,
παρουσιάζουν μια πρωτοτυπία που ανάγεται στην διαρκή επαφή του μεταφραστή και του ποιητή,
με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις όπου υπήρχαν διλήμματα να ξεκαθαρίζει στη μετάφραση το
νόημα του ποιήματος και συνεπώς να προκαλείται η αυθεντική συγκίνηση του πρωτότυπου
ποιήματος. Καθόλου εύκολη δουλειά γιατί υπήρξαν δεκάδες ερωτήσεις-αναλύσεις εκ μέρους μου
για την ερμηνεία των στίχων και απαντήσεις εκ μέρους του. Ακόμα υπήρξαν και φορές που δέχτηκε
την δική μου ερμηνεία και άλλες που δεν μπόρεσε να μου δώσει απάντηση. Καταστάσεις και
γεγονότα της μεταπολεμικής Αμερικής διευκρινίστηκαν και ερμηνεύτηκαν για να στηρίξουν τις
μεταφορικές αλλά και πραγματικές εικόνες όπως και την βιωματική ματιά του φοιτητή της ιατρικής,
του ειδικευόμενου και του ειδικού πάντα σε σχέση με τον ασθενή. Οι σημειώσεις στο τέλος στο
‘‘Εγχειρίδιο ποίησης’’ και της επόμενης έτοιμης τρίτης συλλογής είναι κάτι το μοναδικό γιατί
επεξηγούν και υποστηρίζουν τα ποιήματα σαν οικοδομικός σκελετός.

Η βιωματική-λογοτεχνική ματιά του γιατρού για μένα αφορά κυρίως την ποίηση επειδή συμφωνώ
απόλυτα με το απόσπασμα μιας συνέντευξης που έδωσε ο Berlin στον Mark Moron και η οποία
δημοσιεύτηκε στο Psychiatrist Times το 2003, όπου ο Berlin αναφέρεται στο τρόπο με τον οποίο
έμαθε να γράφει ποίηση. Λέει: ‘‘Στ’ αλήθεια δεν αντιλαμβανόμουν πως δουλεύει η σύγχρονη ποίηση
έως ότου παρακολούθησα ένα ποιητικό εργαστήριο με αντικείμενο τη βασική τεχνική του ποιητικού
στίχου όπως το τελείωμα ενός στίχου και την αρχή του επομένου, τη δημιουργία των στροφών και τη
δυναμική που κρύβει ο ελεύθερος στίχος. Η δύναμη της ποίησης πηγάζει από ελάχιστες πηγές. Η μια
είναι βέβαια η συμπύκνωση μιας μεγάλης συναισθηματικής έντασης, η άλλη είναι η έκπληξη που
προκαλεί και πρέπει να συνοδεύει το καλό ποίημα. Με τον ίδιο τρόπο όπως στα κλασικά σονέτα
πρέπει πάντα να υπάρχει μια τροπή. Θεωρώ ότι ο ελεύθερος στίχος δίνει αυτή τη δυνατότητα, η
οποία ‘‘απογειώνει’’ το ποίημα σε ένα υψηλότερο συναισθηματικό επίπεδο’’.

Πριν συνεχίσω οφείλω να διευκρινίσω ότι κάθε επόμενο ποίημα ή απόσπασμα ποιήματος ανήκουν
αποκλειστικά σε δική μου μετάφραση.

(2η εικόνα)-Psychiatrist Times)

Γράφει ο Berlin στο Psychiatrist Times το 2009: Η ζωή μου σαν ποιητής άλλαξε δραματικά το 1999
όταν ο ιδρυτής των Psychiatrist Times John Swartz και η εκδότρια Christine Potvin αποφάσισαν να
συμπεριλάβουν τα ποιήματά μου σε μια μηνιαία στήλη του περιοδικού. Με τη δημιουργία της
στήλης ‘‘Ποίηση των Times’’αισθάνθηκα ένα τεράστιο ταρακούνημα ενέργειας για τέχνη, μια
αίσθηση αποδοχής και μια τόνωση επιβεβαίωσης.

(3η εικόνα)- Τα 10 πιο αγαπημένα ποιήματα του Dr. Berlin στη σειρά από τα 10 περασμένα χρόνια
μεταξύ 1999-2009). Υπ’ όψη ότι ακόμα συνεχίζει να γράφει.
Αν με ρωτήσεις το Όνομά μου

Θα σου απαντήσω θεραπευτής, παπάς

αυτός που γυρίζει μία μία τις σελίδες των συγγραμμάτων,
ερευνητής, ακροατής, αλαζονικό κοράκι
ντυμένο στ’ άσπρα, ετερόφωτο φεγγάρι.
Το όνομά μου είναι φοβισμένος και ανόητος
και καμιά φορά πολύ κουρασμένος για να νοιαστώ.
I am death’s reluctant lover - Είμαι ο ακούσιος εραστής του θανάτου,
ο οδηγός ενός παιδιού, μητέρα, πατέρας, ήρωας και κουτός,
και αν θέλεις να στο πω απλά, το γιατρός αρκεί.

stop (3η εικόνα).Είμαι ο ακούσιος εραστής του θανάτου είναι ο πιο εμβληματικός στίχος του
ποιήματος, που ακόμα και τώρα μετά από τη δημοσίευσή του το 2004 στην Αμερική και το 2015 στην
Ελλάδα ο Berlin μάς το συστήνει σαν τίτλο της επόμενης συλλογής με το τρις επιθετικό
προσδιορισμό good good good.

Γιατί όμως death’s reluctant lover;

και τι σημαίνει ο ακούσιος εραστής του θανάτου για έναν γιατρό;

Στο λεξικό Word Reference reluctant (adj-επίθετο) μεταφράζεται με τα συνώνυμα χέσιτεντ-hesitant-

διστακτικός, unwilling-απρόθυμος, αλλά στην περίπτωση ενός γιατρού και την εμπλοκή του με το
θάνατο ο γιατρός δεν νοιώθει κανένα δισταγμό ή απροθυμία επειδή αυτό αντίκειται στον εξαρχής
ρόλο ευθύνης που ανέλαβε.

Είναι σαν όταν γεννήθηκε να τον έραναν οι μοίρες να εμπλέκεται με το θάνατο χωρίς δισταγμό ή
απροθυμία αλλά ούτε και εκούσια, άρα είναι ο εκ γενετής ακούσιος εραστής του θανάτου.

(4η εικόνα στο γραφείο του) Ο Ρίτσαρντ Μ. Μπερλίν (Richard M.Berlin), Αμερικανός ψυχίατρος –
ποιητής γεννήθηκε το 1950 και μεγάλωσε στην επαρχιακή πόλη Τάνεκ της πολιτείας του Νιου
Τζέρσεϊ. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν της ευρύτερης
περιοχής του Σικάγου και εξασκεί την ιατρική στη μικρή πόλη Λένοξ της περιοχής Berkshire hills της
δυτικής Μασαχουσέτης.

Έχουν εκδοθεί τρεις ποιητικές συλλογές του.

(5η εικόνα) Η πρώτη ποιητική συλλογή του ‘‘Πώς ο JFK σκότωσε τον πατέρα μου’’, βραβεύτηκε το
2002 με το βραβείο ποίησης ‘‘Pearl Poetry Prize’’ του λογοτεχνικού περιοδικού Pearl, το οποίο
εκδιδόταν στο Λoνγκ Μπιτς της Πολιτείας της Καλιφόρνιας. Η συλλογή εκδόθηκε το 2004 από τον
εκδοτικό οίκο Pearl Editions. Με τα $1000 του βραβείου ο Berlin ίδρυσε ποιητικό διαγωνισμό στη
μνήμη του πατέρα του για τους φοιτητές των σχολών υγείας του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης.

(6η εικόνα) Η δεύτερη ποιητική συλλογή του, ‘‘Μυστικές Πληγές’’, βραβεύτηκε το 2011 με το
βραβείο John Σιάρντι -Ciardi Prize for Poetry από τον εκδοτικό οίκο BkMk του Πανεπιστημίου του
Μιζούρι-Κάνσας Σίτι και εκδόθηκε τον ίδιο χρόνο από τον ίδιο εκδοτικό οίκο.

(7η εικόνα). Η τρίτη ποιητική συλλογή του, ‘‘Κλινική Άσκηση’’, εκδόθηκε το 2015 από τον εκδοτικό
οίκο Brick Road Poetry Press μετά την επιλογή της σε διαγωνισμό ποιητικών συλλογών του ίδιου
εκδοτικού οίκου. stop (7η εικόνα).

Ο παιδίατρος-ποιητής Γουίλλιαμ Κάρλος Γουίλλιαμς (William Carlos Williams), που υπήρξε το

πρότυπο για τον τρόπο ποιητικής έκφρασης του Berlin, προϋπήρξε του μεταπολεμικού αμερικανικού
ποιητικού Κινήματος της Μπιτ ποίησης (Beat Movement) της δεκαετίας του 1950. Ανήκε στο
Αμερικανικό Εικονιστικό Κίνημα (Imaging Movement) της ποίησης των πρώτων δεκαετιών του
προηγούμενου αιώνα, το οποίο επηρέασε τη γενιά των Μπιτ ποιητών. Ο ίδιος ο Berlin σε προσωπική
μας επικοινωνία γράφει τα παρακάτω για την ποίηση του Γουίλλιαμς: ‘‘Ο Γουίλλιαμ Κάρλος
Γουίλλιαμς υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές του 20 ου αιώνα. Προσπάθησε να γράψει
μια ‘‘Αμερικανική γλώσσα’’ (σ’ αντίθεση με τον Έλιοτ). Αν και ο Γουίλλιαμς υπήρξε γιατρός, έγραψε
λίγα ποιήματα σε σχέση με την άσκηση της ιατρικής. Η επιρροή του πάνω μου αφορά το ότι μου
έβαλε στο μυαλό την ιδέα ότι ‘‘ένας γιατρός μπορεί να είναι και ποιητής’’. Τα ποιήματά του ‘‘Άνοιξη
και Άλλα’’, ‘‘Αυτό Μόνο Να Πω’’ (που μπορεί να το είχε γράψει σ’ ένα φύλλο συνταγολογίου), και το
τρελό μικρό ποίημα ‘‘Το Κόκκινο Καροτσάκι’’ είναι τρία από τα πιο γνωστά του ποιήματα. Το Κόκκινο
Καροτσάκι διατυπώνει τη ρήση ‘‘δεν υπάρχουν ιδέες έξω από τα πράγματα’’, και εγώ συνήθως το
ερμηνεύω: άσε να σε οδηγήσει το ειδικό, οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες.’’

Τον δεύτερο μέντορά του τον καρδιολόγο–ποιητή John Stone τον νιώθει πιο κοντά του ποιητικά και
ηλικιακά, επειδή συνυπήρξε με τον Berlin, αν και ήταν μεγαλύτερός του κατά δεκατέσσερα χρόνια. Ο
Berlin διάβαζε την ποίηση του Stone από την εποχή που ήταν φοιτητής της ιατρικής. Τα ποιήματα
του Stone τον ενέπνευσαν στο να χρησιμοποιεί την ποίηση στην ιατρική του πράξη επειδή σε
αντίθεση με τον Γουίλλιαμς ο Stone έγραψε και ιατρική ποίηση. Αξιοσημείωτο είναι να γνωρίζουμε
ότι ο ότι ο καρδιολόγος John Stone δεν ήταν απλά ένας ακόμα Αμερικανός ποιητής αλλά και ένας
σεβαστός πανεπιστημιακός δάσκαλος. Επίσης, σε αντίθεση με τον Γουίλλιαμς, που υπηρέτησε την
ιατρική από μια διευθυντική θέση για σαράντα χρόνια σε ένα επαρχιακό νοσοκομείο χωρίς να
δρέψει επιστημονικές δάφνες, ο Stone με την ιδιότητα και του αναπληρωτή πρύτανη και άλλων
θέσεων αιχμής που κατείχε στο πανεπιστήμιο Evory, της πρωτεύουσας Atlanta της πολιτείας
Georgia, εισήγαγε στα μαθήματα της ιατρικής σχολής και τη διδασκαλία του μαθήματος της σχέσης
λογοτεχνίας και ιατρικής.

‘‘Οι γιατροί χρειάζονται την ποίηση;’’, είναι ένα ερώτημα που απαντά ο ίδιος ο ποιητής στον
πρόλογο της τρίτης συλλογής του ‘‘Κλινική άσκηση’’ με τον τίτλο του προλόγου του: ‘‘Γιατί οι γιατροί
χρειάζονται την ποίηση’’.

Θα διαβάσω ένα απόσπασμα:

Οι γιατροί χρειάζονται την ποίηση γιατί τους φέρνει πιο κοντά στους ασθενείς τους. Στην
προϊστορική εποχή, πριν εμφανιστεί ο γραπτός λόγος, ο πολιτισμός μεταδίδονταν με τη γλώσσα της
και η ποίηση ήταν η γλώσσα των θεών.

Ο Ρόμπερτσον Ντέιβις (Robertson Davies), ένας συγγραφέας σε μια διάλεξή του μια φορά στην
Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζων Χόπκινς (‘‘Johns Hopkins University Medical School’’) ρώτησε
το ακροατήριό του: ‘‘Πώς σας βλέπουν οι ασθενείς σας;’’ Αφού άφησε να περάσουν μερικές στιγμές
να απαντήσουν από το ακροατήριο, ο Ντέιβις απάντησε ο ίδιος: ‘‘Σας βλέπουν σαν θεό!’’

Ακόμα όμως και το σύμβολο της ιατρικής, το Κηρύκειο, ανήκε στον Ερμή, ‘‘τον θεό της διανόησης
στα πιο υψηλά της επίπεδα’’. Στην αρχαία μυθολογία το Κηρύκειο γεννήθηκε όταν ο Ερμής
συνάντησε δύο φίδια που μάχονταν και για να τα χωρίσει έβαλε το ραβδί του ανάμεσά τους. (εικόνα
8) Τα φίδια τυλιγμένα γύρω από το ραβδί ακινητοποιήθηκαν για πάντα σε σύγκρουση αλλά σε μια
ισορροπία που την κρατούσε το κυρίαρχο σύμβολο του ραβδιού. Και ποια είναι τα μαχόμενα φίδια;
Η Γνώση και η Σοφία. Η Γνώση: το επιστημονικό και τεχνολογικό πεδίο της ιατρικής επιστήμης. Η
Σοφία: η ανθρωπιστική ικανότητα των γιατρών να εφαρμόζουν το συναίσθημα της ενσυναίσθησης
στη γνώση τους για τους ασθενείς τους, ο συναισθηματικός δεσμός που ενώνει τους πάσχοντες με
τους θεραπευτές. Και η ποίηση τροφοδοτεί την ενσυναίσθηση. stop (εικόνα 8)

Αλλά σύμφωνα με μια μελέτη του ψυχολόγου Τζ. Κένεθ Αρνέτ (J. Kenneth Arnette, Ph.D.), οι
φοιτητές της ιατρικής αρχίζουν την ιατρική με ''ελλείμματα ενσυναίσθησης’’ τα οποία αυξάνονται
κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους, ώστε διδάσκονται την αποστασιοποίηση παρά την
γενναιοδωρία, και αυτό οδηγεί τους γιατρούς να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς σαν σύνθετα
βιολογικά συστήματα παρά σαν πρόσωπα συγκεκριμένων ανθρώπων με τις ατομικές τους ιστορίες.
Η Τ.Λ. Λούρμαν (T.L. Luhrmann), μια ανθρωπολόγος, έχει γράψει για τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι
γιατροί τελειώνουν την πρακτική τους εκπαίδευση: ‘‘Με νέα γνώση και μια καθαρή αίσθηση της
διαφοράς μεταξύ του γιατρού και του ασθενούς. Για τους γιατρούς, οι ασθενείς τους είναι η πηγή
της φυσικής τους εξάντλησης, ο κίνδυνος και η ταπείνωσή τους. Παρόλα αυτά, οι γιατροί κατέχουν
εξουσία με την άσκηση της ιατρικής’’. Οι εκπαιδευόμενοι γιατροί (που κυριολεκτικά έχουν να
διανύσουν μίλια πριν πέσουν για ύπνο), ανατράφηκαν από το φίδι της γνώσης του επιστήμονα, αλλά
όταν διδάσκονται να δουν τον ασθενή σαν ‘‘τον εχθρό’’, η απώλεια της ενσυναίσθησής τους
προκαλεί και την απώλεια της σοφίας τους να κατανοήσουν τα βάσανα και τη ντροπή των ασθενών
τους.

Ο Berlin στο ποίημα του: ‘‘Στην Ιατρική, τη νόμιμη γυναίκα μου’’, όπου έβαλε σαν προμετωπίδα τη
ρήση του Τσέχωφ ότι η νόμιμη γυναίκα του είναι η Ιατρική και ότι η ερωμένη του είναι η λογοτεχνία.
γράφει: ‘‘[…] Έτσι κι εγώ/ απέκτησα μια ερωμένη, μια που μου επιτρέπει να διαλέξω/ τα δικά μου
λόγια, να επινοήσω την κάθε ιστορία,/ που μ’ αφήνει ελεύθερο να ελέγχω τον ύπνο και τον ξύπνο
μου…’’ και πιο κάτω: ‘‘Ωστόσο η ερωμένη μου μού θυμίζει εσένα, (εννοεί την Ιατρική),/ το άρωμά
της των παλιών βιβλίων,/ ο τρόπος που αγαπά να την ξαπλώνω/ μαλακά ανάσκελα σε μια
μισοφωτισμένη βιβλιοθήκη…’’

Ο Berlin μας αποκαλύπτει σε μια συνέντευξή του ότι γράφει με μεταφορές, δηλαδή μία έννοια ή μία
ιδέα την αποδίδει με χειροπιαστές εικόνες. Με αυτές τις εικόνες μας προκαλεί τα ανάλογα
συναισθήματα. Ο θάνατος κυριαρχεί στα ποιήματά του, όχι όμως με τη φιλοσοφική του θεώρηση,
αλλά με τη θεώρηση του γιατρού- ποιητή. Στο ποίημα ‘‘Πώς μεταδίδονται τα νέα’’, γράφει: ‘‘Οι
επικεφαλίδες γράφονται απ’ τα δάκτυλα που ψηλαφούν έναν όγκο,/ απ’ τα μάτια που γνωματεύουν
τα σχήματα σε μια ακτινογραφία,/ και απ’ τις φράσεις των βαμμένων κυττάρων/ πάνω σε μια
αντικειμενοφόρο πλάκα μικροσκοπίου’’.

Στο ποίημα του ‘‘Πώς να με προσφωνείς’’ γράφει: ‘‘Καθώς υπάρχουν όμως και μέρες που δεν είμαι
σίγουρος/ πώς ονομάζω εγώ τον εαυτό μου/ και με ποιανού το όνομα γιατρεύω’’ Γι’ αυτό και
μερικές φορές παραδίνεται και σηκώνει τα χέρια ψηλά, όπως στο ποίημα του ‘‘Πού κρύβονται οι
γιατροί’’, όπου γράφει :‘‘Και απενεργοποιώ τον βομβητή μου/ και σκέφτομαι τους συναδέλφους
μου,/ που στέκονται εδώ/ πιστεύοντας ότι κανείς άλλος δεν ξέρει/ πού κρύβονται’’. Τον κατατρύχει
όπως όλους τους γιατρούς η ρήση του Ιπποκράτη: ‘‘Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρά, η ευκαιρία
φευγαλέα, η πείρα απατηλή υποκείμενη σε σφάλματα, η δε ορθή κρίση των πραγμάτων δύσκολη’’,
ρήση που έβαλε ως προμετωπίδα στην τρίτη του συλλογή ‘‘Κλινική άσκηση’’. Στο ποίημα ‘‘Απολογία
’’ γράφει: ‘‘[…] και εγώ θα κλάψω με την ενοχή/ του επιβιώσαντος,/ απολογούμενος που έκλεψα τον
πόνο τους/ για να φτιάξω ποιήματα/ ντροπιασμένος που συνεχίζω να επιζώ…’’ Και ενώ
εξομολογείται την ενοχική ψυχική σαδομαζοχιστική σχέση του με τους δυο ανίατους πάσχοντες από
AIDS, στο ποίημα ‘‘Ο ήρωας’’ γράφει: ‘‘[…] Στο μέσο της ζωής/ και της καριέρας μου έχουν υπάρξει/
αμέτρητες φορές που δούλεψα σκληρά/ χωρίς κανένας να με ευχαριστήσει,/ εξάσκησα την ιατρική
με ντροπή γνωρίζοντας/ ότι αυτά που ξέρω δεν είναι αρκετά/ γιατί το να είσαι γιατρός σημαίνει/ μια
ζωή μες στη ντροπή για κάθε επιπλοκή,/ λανθασμένη διάγνωση, θεραπευτική αποτυχία,/ ή και
θάνατο…’’

Ο ψυχίατρος–ποιητής Berlin είναι ο δημιουργός της ομορφιάς ενός ‘‘ζωντανού’’ ποιήματος που
προέρχεται από τα σωθικά ενός ετοιμοθάνατου ασθενούς του. Στον ψυχίατρο–ποιητή Berlin δεν θα
βρείτε πουθενά στα 184 δημοσιευθέντα ποιήματά του το χιλιοτραγουδισμένο ποιητικό δίπολο
θανάτου-έρωτα αλλά μόνο το δίπολο θανάτου–ομορφιάς.

O γιατρός-ποιητής εξορκίζει τις ασθένειες και το θάνατο με τους στίχους του ντύνοντάς τους με τα
ρούχα της ανθρωπιστικής ενσυναίσθησής του και μεταμορφώνει τον πόνο και τον τρόμο στην
ομορφιά της παντοτινής ποίησης.

Το ‘‘Εργαστήριο Ανατομικής’’ βραβεύτηκε με το βραβείο αγγλόφωνης λογοτεχνίας του 2016 από το

Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Λογοτεχνικής Μετάφρασης και την Ελληνοαμερικανική Ένωση (εικόνα
9,εικόνα 10, εικόνα 11). stop εικόνων.

Το σκεπτικό το βρίσκει κανείς στο Translation Forum Lexilogia στο λήμμα ‘‘Βραβεία Λογοτεχνικής
Μετάφρασης 2016’’ από έναν από τους 5 κριτές ο οποίος γράφει:
 ‘‘Για το βραβείο Αγγλόφωνης λογοτεχνίας διαβάστηκαν πάνω από 100 βιβλία. Έχοντας την τιμή να
συμμετάσχω στην επιτροπή, μπορώ να πω ότι το Εργαστήριο Ανατομικής πέρα από όλες τις άλλες
αρετές κατάφερε να αποδώσει εξαιρετικά την ατμόσφαιρα και τη συγκίνηση των πρωτότυπων
στίχων’’. Απαντώντας σε ερώτημα ενός συνομιλητή του γιατί δε βραβεύτηκαν μεταφράσεις από
συγγραφείς ‘‘ευρείας αναγνώρισης’’ γράφει επί λέξει: ‘‘Δεν μπορώ να αναλύσω εδώ το ακριβές
σκεπτικό της επιτροπής, αλλά η σύντομη απάντηση στην τελευταία σου ερώτηση είναι: δυστυχώς τα
πολυδιαφημισμένα και καλά βιβλία έτυχαν μέτριας ή ανέμπνευστης ή πρόχειρης μετάφρασης, χωρίς
ωραίες λύσεις και φυσικότητα.’’

Εξαίρεση μερικά που όμως δεν πληρούσαν λοιπά κριτήρια της επιτροπής’’. Από τα 24 ποιήματα στο
‘‘Εργαστήριο Ανατομικής’’ 15 είναι συλλογική μετάφραση του Μίλτου Αρβανιτάκη και του Άγγελου
Γρόλλιου, 2 του Άγγελου Γρόλλιου και 7 του Μίλτου Αρβανιτάκη.(εικόνα 11).

Το ‘‘Εγχειρίδιο Ποίησης’’ είναι μια αποκλειστική προσπάθεια του Μίλτου Αρβανιτάκη με την
επιμέλεια της Νινέτας Παπαντωνίου που διετέλεσε επίκουρος καθηγήτρια στο Τμήμα Προσχολικής
Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ και τις διορθώσεις του φίλου συνάδελφου λογοτέχνη Στάθη
Κοψαχείλη. (εικόνα 12).

Κωνσταντίνος Σ. Αρβανιτάκης