MODYUL 4- PANITIKAN HINGGIL SA ISYUNG PANGMANGGAGAWA,

PANGMAGSASAKA, AT PAMBANSA

1. Introduksyon

Ang panitikang ito ay tumutukoy sa mga isyung umiiral sa bansa, higit sa usaping
pangmanggagawa, pangmagsasaka at pambansa, upang mailarawan ang mga suliraning kinakaharap at
maisiwalat sa pamamagitan ng panitikan upang maging direktang hamon upang buksan ang kamalayan
ng lipunan. Magkaroon ng kamalayan upang maunawaan ang higit na pangangailangan ng mga
itinuturing na nasa laylayan ng lipunan ay makabuo ng mga panukalang mabibigyan ng tukoy na aksyon
bilang tugon sa pangangailangan ng mamamayan upang mabigyang halaga ang tungkulin ng panitikan
bilang sangkap sa pagsisiwalat sa mga salik na nakapangyayari at dulot ng mga isyung nauugnay sa mga
Pilipinong manggagawa, magsasaka at sa bansa.

2. . Mga Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

1. Maipapaliwanag mo ang sanhi at bunga ng mga suliraning panlipunan.

2. Makasusulat ka ng sariling akdang pampanitikan na tumatalakay hinggil sa isyung pangmanggagawa,

pangmagsasaka at pambansa.

m
er as
3. Pagtalakay sa Paksa

co
Isang Dula-dulaan :
eH w
o.
rs e
Mga Tauhan
ou urc

1. Ibarra - Gab

2. Inang Bayan - (larawan )

o
aC s

3. Lino Rivera (Daluyong) - (libro)

vi re

4. Mando Plaridel (Mga Ibong Mandaragit) – (libro)

y

5. Magsasaka mula sa 2000s – (Artikulo)

ed d
ar stu

6. Contractual worker - (kuwadro)

is

Scene 1 - Kwarto ni Ibarra

Th

Alas-6 ng umaga tumunog ang alarm-

sh

Ibarra: alas-otso pa naman pasok ko, limang minuto pa.

pinatay ang alarm-

makalipas ang 5 minuto-

pinatay ulit ang alarm-

nagising ng 7:30am-

Ibarra: mag aalas 8 na, mahuhuli na pala ko!

pumunta si ibarra sa banyo-

Ipapakita sa camera ang kaayusan ng kwarto, makikita ang larawan, and mga libro, artikulo, at ang
This study source was downloaded by 100000786517994 from CourseHero.com on 11-23-2021 05:06:42 GMT -06:00
kuwadro…mananatiling hindi gumagalaw ang mga imahe ng 5 segundo mula sa kung saan sila
https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/
 nakatingin ay susundan nila ng tingin si Ibarra kung nakaalis na papuntang kaliwa.. si Lino at Mando ay
magkatabing libro sa lamesa at sa taas nila ay ang kuwadro ng C.Worker(ate ni Ibarra), si artikulo naman
ay nakalapag sa kanan ni Mando, ang larawan ay nasa pader sa kanan ng lahat.

Scene 2 - Pag-uusap ng mga imahe

Nakatingin si Magsasaka sa kaliwa-

Magsasaka 2000: Heto nanaman siya. Sa asta niyang iyan ay ‘di talaga siya magiging

regular na manggagawa.

Tumingin si Contractual worker sa Southwest part ng camera sa side

ni Magsasaka ng 5 segundong hindi gumagalaw-

C. Worker: Kahit naman gumising siya ng maaga araw-araw ay di naman tataas ang

kaniyang sahod at magiging regular sa pinagtratrabahuan niya. Mahigit

isang taon na at kontraktual pa rin ang kalagayan niya.

m
er as
mula sa southwest part ay tumingin si C. Worker sa southeast part ng 5

co
seconds ng hindi gumagalaw.
eH w
o.
rs e
Lino: ‘Di naman siya nag-iisa. Nakita mo naman sa telebisyon kagabi na maraming
ou urc

nag-proprotesta na galing sa kompanya niya. ‘Di umano’y mga kontraktual

o

workers din…habang nakatingin ng pahapyaw sa northwest ng camera ng

aC s
vi re

nagsasalita.

Mando: Wala pa rin bang nagbago sa kalagayan ng mga manggagawa sa ating

y
ed d

bansa? Naalala ko nung panahong—biglang bumukas ang pinto sa cr-

ar stu

-biglang tumingin sa baba si C. Worker-

C. Worker: SHHH! andyan na siya!..balik sa dating position ang lahat.

is
Th

Scene 3 - Paggayak ni Ibarra

sh

Pagkalabas ng banyo ni Ibarra-

Ibarra: Kung sana mas maaga ako’y baka napa-impress ko pa si boss.

pagkatapos magbihis…umalis na upang pumasok

Scene 4 - Muling pag-uusap ng mga larawan

Nagsasalita habang nakatingin sa camera-

Magsasaka: kawawang nilalang. Hindi niya ba naisip na kahit siya pa ang magbukas

ng kompanya
This study source was downloaded nila, hindi
by 100000786517994 frompa rin siya magiging
CourseHero.com on 11-23-2021regular.
05:06:42 GMT -06:00

https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/
 Lino: Alam niyo noong panahon ko…pinutol ni Mando habang nakatingin sa kanan-

tumingin ulit sa camera ‘pag sinimulan sabihin ang “noong namamasukan…”-

Mando: Saglit lang, ako muna at ‘di ko pa natapos ang aking sinasabi kanina.

: Noong namamasukan ako kila Don Segundo, napagbintangan ako ng isang

Kempetai na isang pulis na Hapon. Hindi ako prinotekhan ng aking amo na

kapwa Pilipino kaya ayun hinayaan niya akong maaresto sa bintang sa akin.

Tumakas ako at nakilala si Tatay Matias na siyang susi sa aking naging

magandang buhay ‘di kalaunan ngunit patuloy pa rin ang pang-aapi ng mga

Hapon sa ating mga kapwa Pilipino…mula sa pagtingin sa baba ay titingin si C.

Worker sa camera at magsasalita-

C. Worker: Grabe talaga mang-alipusta ang mga dayuhan na iyan. Buti naman at

nakalaya na tayo sa kanilang bitag. Alipin tayo sa sarili nating lupain!

m
er as
:Pero halos ganoon pa rin naman ang kalagayan namin ngayon. Marami pa

co
eH w
rin kaming naghihirap, mababa ang sahod, at kapwa kontraktual ang mga

o.
rs e
kalagayan matapos ilang dekada na ang nakakalipas. Naghihirap pa rin
ou urc

kaming manggagawa…mula sa pagtingin kay C. Worker ay titingin sa cam.

o

at magsasalita-
aC s
vi re

Magsasaka: Aba’y kung may naghihirap sa bansang ito kami iyon. Agrikultura man

ang dapat pangunahing nagpapaikot sa ekonomiya ng Pilipinas, ‘di

y
ed d

naman nabibigyan ng magandang benepisyo at mga karapatan na

ar stu

kinakailangan naming magsasaka. Sa kabila ng mga reporma at mga

ilang pulitiko na namuno sa ating bansa, mukhang wala pa ring batas na

is
Th

pabor sa aming magsasaka.---mula sa pagtingin sa kaliwa ay titingin sa

camera-
sh

Lino: At alam niyo ba na bukod sa mahirap na kalagayan ng mga magsasaka, tunay na

mababa rin ang tingin sa amin. Naaalala kong kasama ko pa ang anak kong si

Ernesto noon at kaniyang guro na si Bb. Sanchez nung hinuli ako ng mga pulis

dahil pinagbibintanggan ako na ako raw ang pumatay doon sa isang lalaki sa

bayan namin sa Maruhat. Noon pa ma’y alam ko nang si Kumander Hantik ang

may kagagawan nito dahil itinanggi kong sumanib sa kanilang samahan na

HUKBALAHAP….nakatingin si Magsasaka sa Kanan habang nagsasalita-

This study source was ‘Di

Magsasaka: ba mga
downloaded guerilla iyon?
by 100000786517994 fromHukbong Laban
CourseHero.com sa Hapon?
on 11-23-2021 Ba’t-06:00
05:06:42 GMT di ka sumali?

https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/
 mula sa pagtingin sa kaliwa ay titingin si Lino sa camera habang

nagsasalita-

Lino: Masama lamang ang kutob ko sa kanila at ayaw kong mahulog sa masamang

mga gawain lalong lalo na dahil sa mga panahong iyon ay gusto kong makasama

ang aking anak na sa Ernesto….nakatingin si Magsasaka ng 5 segundo sa

kanan(nakikinig)----magsasalita after 5 sec nakatingin parin sa kanan-

Magsasaka: Paano ka napalaya?-sasagutin ni Ison ng nakatingin sa Camera-

Lino: Sa tulong nina Bb. Sanchez at Padre Amando ay napawalang sala rin ako. At

siya nga pala, si Padre Amando ang nagbigay saakin ng lupang sakahan sa

kondisyong babayaran ko ito ng maliit na bahagi ng aking inaani sa loob ng

dalawampung taon. Isa siya sa mga dahilan kung bakit napalaya ako sa

masamang sistema ng sakahan. Siya rin noon ang nagpanukala ng pagbabago sa

m
er as
sistema ng agrikultura noon sa kabila ng pag proprotesta ng maraming

co
eH w
negosyante….magsasalita si Magsasaka ng nakatingin sa kanan-

o.
rs e
Magsasaka: Aaah mukhang nakuha mo ang swerte sa buhay. Ngunit, masama man
ou urc

ang kalagayan niyo noon, eh ganoon pa rin naman kami ngayon. Gaya ng
o

sabi ko kanina, marami sa aming mag sasaka ang di nakukuha ang mga
aC s
vi re

benepisyong aming kinakailangan at pawang mga negosyante ang mga

nakikinabang. -mula sa pagkakapikit, ay didilat ang mata ni Inang Bayan at

y
ed d

magsasalita-
ar stu

Inang Bayan: Kasangga ko kayo!!mapapatingin ang lahat sa kanan at aaktong nagulat-

Lahat: Hala! Nagsasalita ka pala?-nakatingin lamang sa camera si Inang Bayan

is
Th

habang nagsasalita-

Inang Bayan: Oo at dinig ko ang mga hinanaing ninyo. Maraming naghihirap dahil sa
sh

wari’y hindi patas at tila buktot na pamamahala sa akin. Ako’y

nasasaktan sapagkat sa kabila ng mga yaman kong dinadala ay hindi ito

na ibibigay ng maayos at ng patas sa inyong mga Pilipino. Ngunit, gusto

ko lamang ipaalala sa inyo na kahit papaano ay malaki na ang

ipinagbago ng ating bansa. Kayo Lino at Mando ang kapwang

paghihirap na inyong dinanas ay sa panahon pa ng mga dayuhan. Sa

panahon ngayon ay marami na ring karapatan na natatamo ang mga

This study source was downloaded

Pilipinoby 100000786517994 from CourseHero.com
gaya ng pamamahagi ng mgaon 11-23-2021
lupa sa 05:06:42 GMT -06:00
magsasaka.

https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/
 : Oo may mga isyu pa ring namamalagi sa pagsasaka at sa mga manggagawa ngunit tandaan
niyo na malaki na rin ang ibinagbago nito kumapara sa dati sa tulong na rin ng mga politiko at mga
Pilipinong lumaban para sa mga karapatan niyo. Kayo naman Magsasaka at CWorker, tignan niyo ang
mga kwento nina Lino at Mando. Dahil sa kanilang pagpupursigi, lakas ng loob, at pagmamahal sa bayan
ay napalaya nila ang kanilang mga sarili sa kahirapang kanilang natamo. Matututunan natin na mayroon
at mayroon pa ring paraan para maiayos ang kalagayan ng bansa sa tulong mismo ng sambayanang
Pilipino. Kahit si Ibarra, siya at ang kaniyang mga kasama ay kayang ipag laban ang kanilang mga
karapatan para dumating ang panahon na matatamo rin nila ang pagka-regular manggagawa.

-tatango ang lahat ng 5 segundo

SCENE 5: Nakauwi na si Ibarra

Maririnig ang yabag ng mga paa ni Ibarra papunta sa Kwarto----Magbabago ang posisyon ng mga imahe,
at si Inang Bayan ay muling pipikit ang mata-papasok si Ibarra

Ibarra: Woooh! Ilang buwan nalang mareregular na ako, salamat Digong!

: Sandali lang, bakit parang may naiiba sa mga paintings? Di ba dapat- Ah di bale. Baka pagod

m
lang ako…nahiga na si Ibarra--isang beses pang ipapakita ang mga imahe bilang pagtatapos-

er as
co
-wakas- eH w
o.
3. Pagtalakay sa Paksa
rs e
ou urc

3.1. Tula
PANITIKAN 2
o

Tula
aC s
vi re

Umaga na, Kailangan ng gumising ni Itay

Sapagkat siya’y muling Kakayod

y
ed d

Dahil gutom na itong kaniyang hirang

ar stu

Na araw-araw ay gutom ang siyang daing

is

“Magtanim nga ay di biro”

Th

Bihira ang itay na mau-upo

sh

Buong araw siya’y nakatayo’t nakayuko

Titiisin lahat wag lang kami magutom

Ilang taon na nga ba ang lumipas,

Bakit di kami makatakas

Sa hirap nitong buhay

Kailan ba magiging makulay

This study source was downloaded by 100000786517994 from CourseHero.com on 11-23-2021 05:06:42 GMT -06:00

https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/
 Naglaan naman daw ang Pamahalaan

Upang buhay nami’y masuportahan

Ngunit nasaan nga ba?

Bakit mga bata’y nakanganga?

Kaya sa aking kababayan,

Lalo lang tayong magsikap

Darating din ang araw

Kaginhawaan ay matatanaw

3. Pagtalakay sa Paksa

3.2. Karagdagang Babasahin

MGA KARAGDAGANG BABASAHIN:

m
er as
LANGAW SA ISANG BASONG GATAS

co
eH w ni Amado V. Hernandez

o.
rs e
ou urc

Tinipon sa koleksyong ito ang 39 na maikling kuwento ni Amado V. Hernandez na nalathala mula 1924
hanggang 1960.
o
aC s
vi re

BUTIL AT BALA

JHIO A. NAVARRO
y
ed d
ar stu

Naging inspirasyon ng tula ang nangyareng pagpatay sa 9 na magsasaka ng sugarcane kabilang ang 4
na babae at 2 bata sa Sagay, Negros Occidental noong October 20, 2018. Hinihinala ng marami na ang
pagpatay na ito ay dahil sa labanan sa Land Reform in the Philippines.
is
Th

MGA AGOS SA DISYERTO

sh

Efren Abueg/ Dominador Mirasol/ Rogelio Ordanez/ Edgardo Reyes/ Rogelio Sikat

Binubuo ng 25 maiikling kathang naisulat sa Filipino, ang Agos ay sumasalamin sa mabibigat na isyung
kinakaharap ng Pilipinas na tila hindi pa rin nareresolba hanggang sa ngayon. Ang mga karakter sa
istorya ay punong-puno ng poot at paghihimagsik—sa mga dayuhan, kapwa Pilipino, sa bayan, mga
pulitiko, at maging sa kanilang sarili—hindi na kagulat-gulat kung ang mga mambabasa ay lubos na
maapektuhan sa mga isyung sinaklaw ng mga kwentista. Masalimuot man ang tinangkang galugarin ng
mga ito, at kathang-isip (fiction) mang sabihin, hindi nawawala ang realistikong tema sa bawat istorya.
Walang “exaggeration”, walang pagkukunwari, purong realidad lamang. Maaamoy mo ang bantot ng
kapaligiran ng mga maralita, ang nagsisituluang pawis at anghit ng mga trabahador, ang matamis na
langhap ng nayon, namumuong mga pangarap, malansang amoy ng dugo, ang pait ng pighati, ang
putikang lupa. Nanunuot sa dibdib ang epektong ipinararanas ng bawat istorya. Mabigat.
This study source was downloaded by 100000786517994 from CourseHero.com on 11-23-2021 05:06:42 GMT -06:00

https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/
 Kagila-gilalas din ang ipinamalas na teknik ng mga manunulat sa bawat istorya. Dahil nilabag nila ang
kombensiyon ng komersiyal na panunulat, naging malaya sila sa pagpapahayag ng kanilang sining sa
pamamagitan ng pagmamalas ng kagulangang konteksto (maturity context) sa mga ito. Walang
naitatago—ang dahas ay malinaw na naipahayag; ang karukhaan ay sadyang naipakita; ang murahan ay
likas na kabilang sa mga usapan; at ang mga sekswal na aktibidades, hindi man maliwanag na tinalakay,
ay naipahayag pa rin ng malinaw sa mga mambabasa.

Tuyot man ang daigdig ng panitikang Pilipino, ginawan ito ng nag-uumapaw na dalayday nina Efren
Abueg, Dominador Mirasol, Rogelio Ordoñez, Edgardo Reyes, at Rogelio Sikat. Patunay na ang
literaturang Pilipino ay hindi tuluyang magiging isang malawak na disyerto.

CARLOS PALANCA

MEMORIAL AWARDS FOR

LITERATURE

The Carlos Palanca Memorial Awards for Literature (Palanca Awards) was established in 1950 to
commemorate the memory of Don Carlos Palanca, Sr. through an endeavor that would promote

m
education and culture in the country.

er as
co
eH w
o.
rs e
ou urc
o
aC s
vi re
y
ed d
ar stu
is
Th
sh

This study source was downloaded by 100000786517994 from CourseHero.com on 11-23-2021 05:06:42 GMT -06:00

https://www.coursehero.com/file/76565963/soslit-module4pdf/

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)