Zadatak 1:

2 kg kisika (𝑐𝑣 = 0,654 𝑘𝐽/𝑘𝑔𝐾) grije se pri konstantnoj zapremini sa temperature 27 °C na

300 °C. Potrebno je odrediti apsolutni pritisak nakon zagrijavanja i količinu utrošene toplote
ako je početni pritisak 98,066 kPa. Skicirati proces u p,V dijagramu.
𝑝1 𝑣1 = 𝑅 ∙ 𝑇1
𝑝2 𝑣2 = 𝑅 ∙ 𝑇2
𝑣 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡.
𝑝1 𝑣1 𝑅 ∙ 𝑇1
= (𝑣1 = 𝑣2 )
𝑝2 𝑣2 𝑅 ∙ 𝑇2
𝑝1 𝑇1
=
𝑝2 𝑇2
𝑇2 573
𝑝2 = 𝑝1 ∙ = 98,066 ∙ = 187,306 𝑘𝑃𝑎
𝑇1 300
𝑄1,2 = 𝑚 ∙ 𝑐𝑣 ∙ (𝑇2 − 𝑇1 ) = 2 ∙ 0,654 ∙ (573 − 300)

𝑄1,2 = 357,12 𝑘𝐽
Zadatak 2:
Adijabatskom kompresijom smanji se početna zapremina zraka (𝛞=1,4) za 14 puta. Kolika je
konačna temperatura i pritisak ako je početni pritisak 98,066 kPa, a temperatura 100 °C.

𝑇2 𝑉1 𝜘−1
=( )
𝑇1 𝑉2
1,4−1
𝜘−1
𝑉1 𝑉1
𝑇2 = 𝑇1 ∙ ( ) = 373 ∙ ( ) = 373 ∙ 140,4
𝑉2 1
14 ∙ 𝑉1
𝑇2 = 1072 𝐾
𝑡2 = 799 °𝐶

𝜘 1,4
𝑇2 𝜘−1 1072 0,4
𝑝2 = 𝑝1 ∙ ( ) = 98,066 ∙ ( ) = 98,066 ∙ 2,8743,5
𝑇1 373
𝑝2 = 3946,57 𝑘𝑃𝑎 𝑖𝑙𝑖 39,47 𝑏𝑎𝑟𝑎

Zadatak 3:
Zrak (R=286,67 J/kgK) temperature 272 °C i pritiska 735,50 kPa ekspandira na temperaturu
od 27 °C i pritisak od 90,71 kPa. Potrebno je naći:
a) eksponent promjene, odnosno vrstu promjene,
b) izmijenjenu toplotu i koristan rad.

𝑛−1
𝑇2 𝑝2 𝑛
=( )
𝑇1 𝑝1
𝑇2 𝑛 − 1 𝑝2
𝑙𝑜𝑔 = 𝑙𝑜𝑔
𝑇1 𝑛 𝑝1
300 𝑛 − 1 90,71
𝑙𝑜𝑔 = 𝑙𝑜𝑔
545 𝑛 735,50
𝑛 = 1,396 ≈ 1,4 → 𝑎𝑑𝑖𝑗𝑎𝑏𝑎𝑡𝑎
𝑄1,2 = 0
𝑅 ∙ 𝑇1 𝑇2 286,67 ∙ 545 300
𝑙1,2 = ∙ (1 − ) = ∙ (1 − ) = 175,60 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝜘−1 𝑇1 1,4 − 1 545
Zadatak 4:
Koliko toplote u kJ je potrebno da se 0,5 kg zraka (R=286,67 J/kgK, 𝑐𝑝 = 1,0107 𝑘𝐽/𝑘𝑔𝐾) pri
konstantnom pritisku zagrije sa 27 °C na 227 °C? Koliko toplote se utroši na promjenu untrašnje
energije plina, akoliko na vršenje rada? Pritisak je 294,2 kPa.

𝑄1,2 = 𝑚 ∙ 𝑐𝑝 ∙ (𝑇2 − 𝑇1 ) = 0,5 ∙ 1,0107 ∙ (500 − 300) = 101,1 𝑘𝐽

𝑊1,2 = 𝑝 ∙ (𝑉2 − 𝑉1 )
𝑚 ∙ 𝑅 ∙ 𝑇1 0,5 ∙ 286,67 ∙ 300
𝑉1 = = = 0,146 𝑚3
𝑝1 294,2 ∙ 103
𝑚 ∙ 𝑅 ∙ 𝑇2 0,5 ∙ 286,67 ∙ 500
𝑉2 = = = 0,244 𝑚3
𝑝2 294,2 ∙ 103
𝑊1,2 = 294,2 ∙ (0,244 − 0,146) = 28,83 𝑘𝐽

𝑈2 − 𝑈1 = 𝑄1,2 − 𝑊1,2 = 101,1 − 28,83 = 72,17 𝑘𝐽

Na povećanje unutrašnje energije troši se :
72,17
∙ 100% = 71,48%
101,1
od dovedene toplote, a na rad:
28,83
∙ 100% = 28,52%
101,1
Zadatak 5:
Odrediti eksponent politrope koja povezuje stanja idealnog plina određena sljedećim
parametrima: 𝑝1 = 2 𝑏𝑎𝑟 i 𝑡1 = 123 °𝐶, : 𝑝2 = 14 𝑏𝑎𝑟 i 𝑡2 = 227 °𝐶.
𝑛−1
𝑇2 𝑝2 𝑛
=( )
𝑇1 𝑝1
𝑇2 𝑛 − 1 𝑝2
𝑙𝑜𝑔 = 𝑙𝑜𝑔
𝑇1 𝑛 𝑝1
500 𝑛 − 1 14
𝑙𝑜𝑔 = 𝑙𝑜𝑔
396 𝑛 2
500
𝑛 − 1 𝑙𝑜𝑔 396
= = 0,120
𝑛 14
𝑙𝑜𝑔 2

𝑛 = 1,136

Zadatak 6:
Adijabatskom kompresijom 3 m3 argona (R=208,9 J/kgK)sa 𝑝1 = 1 𝑏𝑎𝑟 i 𝑡1 = 20 °𝐶, na 𝑡2 =
313 °𝐶 utroši se rad od 462 kJ. Potrebno je odrediti 𝑐𝑣 .
𝑊1,2 = 𝑈1 − 𝑈2 = −462 𝑘𝐽
𝑊1,2
𝑤1,2 = = 𝑢1 − 𝑢2 = 𝑐𝑣 (𝑇1 − 𝑇2 )
𝑚
𝑊1,2 = 𝑚 ∙ 𝑐𝑣 (𝑇1 − 𝑇2 )

𝑝1 ∙ 𝑉1 105 ∙ 3
𝑚= = = 4,9 𝑘𝑔
𝑅 ∙ 𝑇1 208,9 ∙ 293
𝑊1,2 −462
𝑐𝑣 = = = 0,322 𝑘𝐽/𝑘𝑔𝐾
𝑚 ∙ (𝑇1 − 𝑇2 ) 4,9 ∙ (293 − 586)
Zadatak 7:
Kiseonik (idealan gas: 𝑅 = 259,84 𝐽/𝑘𝑔𝐾) mase 𝑚 = 2𝑘𝑔 početnog stanja 𝑝1 = 5 𝑏𝑎𝑟𝑎, 𝑡1 =
27°𝐶 vrši sljedeće promjene:
 1-2: izobarno se širi do zapremine 𝑉2 = 2,5 ∙ 𝑉1,
 2-3: adijabatski se sabija do pritiska 𝑝3 = 30 𝑏𝑎𝑟𝑎 i
 3-4: izotermno se širi do zapremine koja je jednaka zapremini na kraju izobarne
ekspanzije.
Skicirati ove promjene u p,V dijagramu, odrediti izmijenjenu količinu toplote kao i apsolutni
rad za svaku promjenu.
1-2: Izobarni proces:
𝑝∙𝑣 =𝑅∙𝑇
𝑅 ∙ 𝑇1 259,84 ∙ 300
𝑣1 = = = 0,156 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑝1 5 ∙ 105
𝑣2 = 2,5 ∙ 𝑣1 = 2,5 ∙ 0,156 = 0,39 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑝2 = 𝑝1 = 5 ∙ 105 𝑃𝑎
𝑝2 ∙ 𝑣2 5 ∙ 105 ∙ 0,39
𝑇2 = = = 750,45 𝐾
𝑅 259,84
2-3: Adijabatski proces:
𝑝1 = 30 𝑏𝑎𝑟𝑎
𝑝 ∙ 𝑣 𝜘 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡.
𝑅∙𝑇 𝜘
𝑝∙( ) = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡.
𝑝
𝑝 ∙ 𝑝−𝜘 ∙ 𝑇 𝜘 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡.
𝑝1−𝜘 ∙ 𝑇 𝜘 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡.
𝑝21−𝜘 ∙ 𝑇2 𝜘 = 𝑝31−𝜘 ∙ 𝑇3 𝜘
𝑇3 𝜘 𝑝2 1−𝜘
( ) =( )
𝑇2 𝑝3
1−𝜘
𝑇3 𝑝2 𝜘
=( )
𝑇2 𝑝3
1−𝜘
𝑝2 𝜘
𝑇3 = 𝑇2 ∙ ( )
𝑝3
1−1,4
5 1,4 5 −0,286
𝑇3 = 750,45 ∙ ( ) = 750,45 ∙ ( ) = 1252,8 𝐾
30 30
 𝑇3 = 𝑇4 = 1252,8 𝐾
𝑣2 = 𝑣4 = 0,39 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑅 ∙ 𝑇4 259,84 ∙ 1252,8
𝑝4 = = = 8,35 𝑏𝑎𝑟𝑎
𝑣4 0,39
Izmijenjena količina toplote:
𝑅𝜘 259,84 ∙ 1,4 𝐽 𝑘𝐽
𝑐𝑝 = = = 909,44 = 0,91
𝜘−1 1,4 − 1 𝑘𝑔𝐾 𝑘𝑔𝐾
𝑅𝜘
𝑄1,2 = 𝑚 ∙ 𝑐𝑝 (𝑇2 − 𝑇1 ) = 2 ∙ ∙ (𝑇2 − 𝑇1 ) = 2 ∙ 0,91 ∙ (750,45 − 300) = 818,7 𝑘𝐽
𝜘−1
𝑄2,3 = 0
𝑣4 𝑝3 30
𝑄3,4 = 𝑚 ∙ 𝑅 ∙ 𝑇3 ∙ 𝑙𝑛 = 𝑚 ∙ 𝑅 ∙ 𝑇3 ∙ 𝑙𝑛 2 ∙ 259,84 ∙ 1252,8 ∙ 𝑙𝑛 = 832,67 𝑘𝐽
𝑣3 𝑝4 8,35
Izvršeni rad:
𝐿1,2 = 𝑚 ∙ 𝑝 ∙ (𝑣2 − 𝑣1 ) = 2 ∙ 5 ∙ 105 ∙ (0,39 − 0,156) = 234 𝑘𝐽

𝑄2,3 = ∆𝑈 + 𝐿2,3 → 𝐿2,3 = −∆𝑈 = 𝑚 ∙ 𝑐𝑣 ∙ (𝑇2 − 𝑇3 ) = 2 ∙ 0,65 ∙ (750,45 − 1252,8)

𝐿2,3 = −653,055 𝑘𝐽
𝑅 259,84 𝐽 𝑘𝐽
𝑐𝑣 = = = 649,6 = 0,6496
𝜘 − 1 1,4 − 1 𝑘𝑔𝐾 𝑘𝑔𝐾
𝐿3,4 = 𝑄3,4 = 832,67 𝑘𝐽
Zadatak 8.
Vazduh (𝜘 = 1,4; 𝑅 = 287 𝐽/𝑘𝑔𝐾) zapremine 𝑉1 = 0,2 𝑚3, pritiska 𝑝1 = 70 𝑏𝑎𝑟𝑎 i
temperature 𝑡1 = 15 °𝐶 zagrijava se pri konstantnoj zapremini, a zatim adijabatski ekspandira
do pritiska 𝑝3 = 1 𝑏𝑎𝑟, pri čemu je krajnja temperatura vazduha 𝑡3 = 𝑡1 .
Odrediti:
a) veličine stanja poslije zagrijavanja pri konstantnoj zapremini,
b) dovedenu toplotu,
c) izvršeni rad.

Rješenje:
za izohorni proces 1-2 vrijedi:
𝑇2
𝑝2 = 𝑝1 ∙
𝑇1
Za adijabatski proces 2-3 vrijedi:
𝜘−1 𝜘−1
𝑝2 𝜘 𝑝2𝜘
𝑇2 = 𝑇3 ∙ ( ) = 𝑇1 ∙ ( )
𝑝3 𝑝3
Jer je zadano 𝑇3 = 𝑇1 .
𝑇
Uvrštavajući 𝑝2 = 𝑝1 ∙ 𝑇2 u drugu jednačinu slijedi:
1

𝑝1 𝜘−1 70 1,4−1
𝑇2 = 𝑇1 ∙ ( ) = 288 ( ) = 1578 𝐾
𝑝3 1
𝑇2 = 1578 𝐾
iz prve jednačine slijedi:
𝑇2 1578
𝑝2 = 𝑝1 ∙ = 70 ∙ = 383 𝑏𝑎𝑟𝑎
𝑇1 288
Masa vazduha:
𝑝1 𝑉1 = 𝑚𝑅𝑇1
𝑝1 𝑉1 70 ∙ 105 ∙ 0,2
𝑚= = = 16,95 𝑘𝑔
𝑅𝑇1 287 ∙ 288
Specifični toplotni kapaciteti pri konstantnoj zapremini i pritisku mogu se odrediti:
𝑅 287 𝐽 𝑘𝐽
𝑐𝑣 = = = 718 = 0,718
𝜘 − 1 1,4 − 1 𝑘𝑔𝐾 𝑘𝑔𝐾
𝑅𝜘 287 ∙ 1,4 𝐽 𝑘𝐽
𝑐𝑝 = = = 1004 = 1,004
𝜘−1 1,4 − 1 𝑘𝑔𝐾 𝑘𝑔𝐾
Dovedena toplota:
𝑄13 = 𝑄12 + 𝑄23 = 𝑚 ∙ 𝑐𝑣 (𝑇2 − 𝑇1 ) + 0
𝑄23 = 0 − 𝑎𝑑𝑖𝑗𝑎𝑏𝑎𝑡𝑠𝑘𝑖 𝑝𝑟𝑜𝑐𝑒𝑠
𝑄13 = 16,95 ∙ 0,718(1578 − 288) = 15690 𝑘𝐽
Izvršeni rad:
𝑅
𝐿13 = 𝐿12 + 𝐿23 = 0 + (𝑇 − 𝑇3 )
𝜘−1 2
287
𝐿13 = 𝐿23 = (1578 − 288) = 15690 𝑘𝐽
1,4 − 1
Zadatak 9.
Plin (R=286,69 J/kgK) komprimira se politropski (n = 1,1) do pritiska 1471,0 kPa. Poslije toga
plinu se dovodi toplota pri konstantnom pritisku. Na kraju plin adijabatski ekspandira (𝛞=1,4)
do početnog stanja. Početni pritisak je 98,066 kPa i početna temperatura 17 °C. Potrebno je:
a) izračunati osnovne veličine stanja u karakterističnim tačkama,
b) odrediti koristan rad i izmijenjenu toplotu,
c) stepen iskorištenja.

Rješenje:
a)
𝑝∙𝑣 =𝑅∙𝑇
𝑅 ∙ 𝑇1 286,69 ∙ 290
𝑣1 = = = 0,85 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑝1 98066
Proces 1-2 je politropski n=1,1:
𝑛−1
𝑇2 𝑝2 𝑛
=( )
𝑇1 𝑝1
𝑛−1 1,1−1
𝑝2 𝑛 1471 ∙ 103 1,1
𝑇2 = 𝑇1 ∙ ( ) = 290 ∙ ( ) = 371 𝐾
𝑝1 98,066 ∙ 103
𝑅 ∙ 𝑇2 286,69 ∙ 371
𝑣2 = = = 0,0723 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑝2 1471000
Proces 3-1 je adijabatski 𝛞=1,4:
𝑝2 = 𝑝3
𝜘−1
𝑇3 𝑝3 𝜘
=( )
𝑇1 𝑝1
 𝜘−1 1,4−1
𝑝3 𝜘 1471 ∙ 103 1,4
𝑇3 = 𝑇1 ∙ ( ) = 290 ∙ ( ) = 629 𝐾
𝑝1 98,066 ∙ 103
𝑅 ∙ 𝑇3 286,69 ∙ 629
𝑣3 = = = 0,123 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑝3 1471000

b) Izmijenjena toplota:
𝑅𝜘 286,69 ∙ 1,4 𝐽 𝑘𝐽
𝑐𝑝 = = = 1003,415 = 1,003415
𝜘−1 1,4 − 1 𝑘𝑔𝐾 𝑘𝑔𝐾
𝑅 286,69 𝐽 𝑘𝐽
𝑐𝑣 = = = 716,725 = 0,716725
𝜘 − 1 1,4 − 1 𝑘𝑔𝐾 𝑘𝑔𝐾
𝑅𝜘
𝑞2,3 = 𝑐𝑝 (𝑇3 − 𝑇2 ) = (𝑇 − 𝑇2 ) = 1,003415 ∙ (629 − 371) = 258,88 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝜘−1 3
𝑛−𝜘 1,1 − 1,4
𝑞1,2 = 𝑐𝑛 (𝑇2 − 𝑇1 ) = 𝑐𝑣 ∙ ∙ (𝑇2 − 𝑇1 ) = 0,716725 ∙ ∙ (371 − 290) 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝑛−1 1,1 − 1
𝑞1,2 = −174,164175 𝑘𝐽/𝑘𝑔

𝑙1,3 = 𝑞𝑑𝑜𝑣. − |𝑞𝑜𝑑𝑣. |

𝑙1,3 = 258,88 − 174,164175 = 84,7158 𝑘𝐽/𝑘𝑔

c) Stepen iskorištenja:
𝑞𝑑𝑜𝑣. − |𝑞𝑜𝑑𝑣. | 84,7158
𝜂= = = 0,32724
𝑞𝑑𝑜𝑣. 258,88
𝜂 = 32,724 %
Zadatak 10:
Zrak (R=286,69 J/kgK, 𝛞=1,4) pritiska 𝑝1 = 1176,8 𝑘𝑃𝑎, 𝑡1 = 20 °𝐶 izobarno se širi do 𝑣2 =
3𝑣1 , a onda se izohorno hladi do stanja iz kojeg se adijabatskom kompresijom postiže početno
stanje. Treba naći:
a) skicu u p,V dijagramu,
b) veličine p, v i T u karakterističnim tačkama,
c) izmijenjene topline i koristan rad.
Rješenje:
a) skica u p,V dijagramu,

b) veličine p, v i T u karakterističnim tačkama,

𝑅 ∙ 𝑇1 286,69 ∙ 293
𝑣1 = = = 0,0714 𝑚3 /𝑘𝑔
𝑝1 1176,8

𝑣2 = 3 ∙ 𝑣1 = 3 ∙ 0,0714 = 0,2142 𝑚3 /𝑘𝑔

1-2 izobarni proces:
𝑇2 𝑣2
=
𝑇1 𝑣1
𝑣2
𝑇2 = 𝑇1 ∙ = 293 ∙ 3 = 879 𝐾
𝑣1
ili
𝑝2 ∙ 𝑣2 1176,8 ∙ 103 ∙ 0,2142
𝑇2 = = = 879 𝐾
𝑅 286,69
2-3 izohorni proces:
𝑣3 = 𝑣2 = 0,2142 𝑚3 /𝑘𝑔
3-1 adijabatski proces:

𝑝3 𝑣1 𝜘 𝑣1 𝜘 1 1,4
= ( ) → 𝑝3 = 𝑝1 ∙ ( ) = 1176,8 ∙ ( ) = 252,77 𝑘𝑃𝑎
𝑝1 𝑣3 𝑣3 3
𝑝3 ∙ 𝑣3 252,77 ∙ 103 ∙ 0,2142
𝑇3 = = = 189 𝐾
𝑅 286,69
c) izmijenjene toplote i koristan rad.
𝑅𝜘 286,69 ∙ 1,4
𝑞1,2 = 𝑐𝑝 ∙ (𝑇2 − 𝑇1 ) = ∙ (𝑇2 − 𝑇1 ) = ∙ (879 − 293) = 587,96 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝜘−1 1,4 − 1
𝑅 286,69
𝑞2,3 = 𝑐𝑣 (𝑇3 − 𝑇2 ) = (𝑇3 − 𝑇2 ) = ∙ (189 − 879) = −494,506 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝜘−1 1,4 − 1
𝑤 = 𝑞1,2 − |𝑞2,3 | = 94,3 𝑘𝐽/𝑘𝑔
Stepen iskorištenja:
𝑞𝑑𝑜𝑣. − |𝑞𝑜𝑑𝑣. | 587,96 − 494,506 93,454
𝜂= = = = 0,159
𝑞𝑑𝑜𝑣. 587,96 587,96
Zadatak 11:
Jedan kilogram kisika (𝑅 = 260 𝐽/𝑘𝑔𝐾) parametara 𝑝1 = 7 [𝑏𝑎𝑟], 𝑡1 = 100 [°𝐶] ekspandira
politropski (𝑛 = 1,2) do pritiska okoline 𝑝2 = 1 [𝑏𝑎𝑟]. Od stanja 2 proces se nastavlja do
stanja 3 po pravcu u p-V dijagramu. Parametri stanja 3 su 𝑝3 = 5 ∙ 𝑝2, 𝑇3 = 6 ∙ 𝑇2 . Za proces
1-2-3 odrediti:
a) promjenu unutrašnje energije,
b) izvršeni rad,
c) razmijenjenu količinu toplote.
Proces 1-2-3 predstaviti u p-V dijagramu i šrafirati površinu koja odgovara izvršenom radu.

𝑅𝑇1 260 ∙ 373 𝑚3

𝑝1 𝑣1 = 𝑅𝑇1 → 𝑣1 = = = 0,138 [ ]
𝑝1 7 ∙ 105 𝑘𝑔
𝑛−1 𝑛−1 1,2−1
𝑇2 𝑝2 𝑛 𝑝2 𝑛 1 ∙ 105 1,2
=( ) → 𝑇2 = 𝑇1 ∙ ( ) = 373 ∙ ( ) = 270 [𝐾]
𝑇1 𝑝1 𝑝1 7 ∙ 105

𝑅𝑇2 260 ∙ 270 𝑚3

𝑝2 𝑣2 = 𝑅𝑇2 → 𝑣2 = = = 0,702 [ ] ; 𝑣1 < 𝑣2
𝑝2 1 ∙ 105 𝑘𝑔

𝑇3 = 6 ∙ 𝑇2 = 6 ∙ 270 = 1620 [𝐾]

𝑝3 = 5 ∙ 𝑝2 = 5 ∙ 1 = 5 [𝑏𝑎𝑟]
𝑅𝑇3 260 ∙ 1620 𝑚3
𝑝3 𝑣3 = 𝑅𝑇3 → 𝑣3 = = = 0,84 [ ]
𝑝3 5 ∙ 105 𝑘𝑔
a)
𝑅 260 𝐽
∆𝑢13 = 𝑐𝑣 (𝑇3 − 𝑇1 ) = (𝑇3 − 𝑇1 ) = (1620 − 373) = 811300 [ ]
К−1 1,4 − 1 𝑘𝑔
b)
𝑙13 = 𝑙12 + 𝑙23
𝑅 260 𝐽
𝑙12 = (𝑇1 − 𝑇2 ) = (373 − 270) = 134000 [ ]
𝑛−1 1,2 − 1 𝑘𝑔
 𝑝2 + 𝑝3 (1 + 5) ∙ 105 𝐽
𝑙23 = ∙ (𝑣3 − 𝑣2 ) = ∙ (0,84 − 0,702) = 41200 [ ]
2 2 𝑘𝑔
𝐽
𝑙13 = 𝑙12 + 𝑙23 = 175200 [ ]
𝑘𝑔
c)
𝐽
𝑞13 = ∆𝑢13 + 𝑙13 = 986500 [ ]
𝑘𝑔
Zadatak 12:
𝐽
Jedan kilogram vazduha (𝑅 = 287 𝑘𝑔𝐾 𝜅 = 1,4) sa parametrima početnog stanja
𝑝1 = 8 [𝑏𝑎𝑟] i 𝑡1 = 20 [°𝐶] ekspandira politropski (eksponent politrope n1) do pritiska p2, a
zatim se hladi pri konstantnoj zapremini do stanja 𝑝3 = 2 [𝑏𝑎𝑟] i 𝑡3 = 20 [°𝐶], nakon čega
ekspandira politropski (eksponent politrope n2), do pritiska 𝑝4 = 1 [𝑏𝑎𝑟]. Ukupno dovedena
toplota 𝑞14 = 100 𝑘𝐽/𝑘𝑔 , a ukupno izvršeni rad 𝑙14 = 125 𝑘𝐽/𝑘𝑔. Odrediti rad 𝑙12.
(proces 1-2) politropska ekspanzija (eksponent politrope n1)
(proces 2-3) izohorno hlađenje
(proces 3-4) politropska ekspanzija (eksponent politrope n2)

𝐽
𝑅 = 287 𝑘𝑔𝐾 ; 𝜅 = 1,4 ; 𝑚 = 1 [𝑘𝑔]
𝑝1 = 8 [𝑏𝑎𝑟] i 𝑡1 = 20 [°𝐶] → 𝑇1 = 20 + 273 = 293 [𝐾]
𝑝3 = 2 [𝑏𝑎𝑟] i 𝑡3 = 20 [°𝐶] → 𝑇3 = 20 + 273 = 293 [𝐾]
𝑝4 = 1 [𝑏𝑎𝑟]
𝑞14 = 100 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝑙14 = 125 𝑘𝐽/𝑘𝑔
𝒍𝟏𝟐 =?
𝑅𝑇1 287 ∙ 293 𝑚3
𝑝1 𝑣1 = 𝑅𝑇1 → 𝑣1 = = = 0,105114 [ ]
𝑝1 8 ∙ 105 𝑘𝑔

𝑅𝑇3 287 ∙ 293 𝑚3

𝑝3 𝑣3 = 𝑅𝑇3 → 𝑣3 = = = 0,420455 [ ]
𝑝3 2 ∙ 105 𝑘𝑔
𝑚3
Izohorni proces: 𝑣2 = 𝑣3 = 0,420455 [ 𝑘𝑔 ]

I zakon termodinamike:
𝑞 = ∆𝑢 + 𝑙
𝑘𝐽
𝑞14 = ∆𝑢14 + 𝑙14 → ∆𝑢14 = 𝑞14 − 𝑙14 = 100 − 125 = −25 [ ]
𝑘𝑔
𝑅
∆𝑢14 = 𝑐𝑣 (𝑇4 − 𝑇1 ) = ∙ (𝑇4 − 𝑇1 )
𝜅−1
𝑅 𝑅
∆𝑢14 = ∙ 𝑇4 − ∙𝑇
𝜅−1 𝜅−1 1
𝑅 287
∆𝑢14 + 𝜅 − 1 ∙ 𝑇1 −25000 + 1,4 − 1 ∙ 293
𝑇4 = = = 258,16 [𝐾]
𝑅 287
𝜅−1 1,4 − 1
𝑇4 = 258,16 [𝐾]
 𝑅𝑇4 287 ∙ 258,16 𝑚3
𝑝4 𝑣4 = 𝑅𝑇4 → 𝑣4 = = = 0,74092 [ ]
𝑝4 1 ∙ 105 𝑘𝑔

n2=?
𝑝4 𝑣 𝑛2
= ( 3) /log
𝑝3 𝑣4

𝑝
𝑝4 𝑣3 𝑙𝑜𝑔 𝑝4
3
𝑙𝑜𝑔 = 𝑛2 𝑙𝑜𝑔 → 𝑛2 = 𝑣3
𝑝3 𝑣4 𝑙𝑜𝑔 𝑣
4

𝑛2 = 1,2233
Rad 𝑙14:
𝑙14 = 𝑙12 + 𝑙23 + 𝑙34 (𝑙23 = 0 𝑖𝑧𝑜ℎ𝑜𝑟𝑛𝑖 𝑝𝑟𝑜𝑐𝑒𝑠)
𝑙12 = 𝑙14 − 𝑙34
𝑅 287 𝑘𝐽
𝑙34 = ∙ (𝑇3 − 𝑇4 ) = ∙ (293 − 258,16) = 44,775 [ ]
𝑛2 − 1 1,2233 − 1 𝑘𝑔
𝑘𝐽
𝑙12 = 𝑙14 − 𝑙34 = 125 − 44,775 = 80,225 [ ]
𝑘𝑔
𝑘𝐽
𝑙12 = 80,225 [ ]
𝑘𝑔
 II zakon termodinamike

𝐿 = 𝑄𝑑𝑜𝑣. − 𝑄𝑜𝑑𝑣.
𝐿 𝑄𝑜𝑑𝑣.
𝜂= = 1−
𝑄𝑑𝑜𝑣. 𝑄𝑑𝑜𝑣.
𝑇2
𝜂 = 1−
𝑇1
Zadatak 13:
Toplotni motor koji proizvodi 4320 [kJ] rada, ima termički stepen iskorištenja 𝜂𝑡 = 0,35.
Odredite količinu toplote dovedenu toplotnom motoru od toplog izvora i količinu toplote
odvedenu od toplog motora hladnom izvoru.
𝐿
𝜂𝑡 =
𝑄𝑑
𝐿 4320
𝑄𝑑 = = = 12350 [𝑘𝐽]
𝜂𝑡 0,35
𝐿 = 𝑄𝑑 − 𝑄𝑜𝑑 → 𝑄𝑜𝑑 = 𝑄𝑑 − 𝐿 = 12350 − 4320 = 8030 [𝑘𝐽]
Zadatak 14:
Dva Karnoova toplotna motora M1 i M2 povezana su u seriju između toplog izvora TI
temperature T1=1200 K i hladnog izvora HI temperature T2=500 K. Termički stepen
iskorištenja toplotnog motora M1 je dva puta veći nego kod toplotnog motora M2. Ako rad
proizveden toplotnim motorom M2 iznosi L2=100 [kJ] odrediti količinu toplote koju toplotni
motor M2 preda hladnom izvoru.

Slika – Toplotni motori povezani u seriju

𝜂𝐶1 = 2 ∙ 𝜂𝐶2
𝑇 𝑇2
1− = 2 ∙ (1 − )
𝑇1 𝑇
𝑇 2 + 𝑇1 ∙ 𝑇 − 2 ∙ 𝑇1 ∙ 𝑇2 = 0
𝑇 = 650 [𝐾](𝑇 = − 1850 [𝐾])
𝑇2 500
𝜂𝐶2 = 1 − =1− = 0,23
𝑇 650

𝐿 = 𝑄𝑑 − 𝑄𝑜𝑑
𝐿 𝑄𝑜𝑑
𝜂𝐶 = =1−
𝑄𝑑 𝑄𝑑
↓
𝐿2 = 𝑄 − 𝑄2
𝑄2
𝜂𝐶2 = 1 −
𝑄

𝑄 − 𝑄2 = 100
𝑄2
1− = 0,23
𝑄
↓
𝑄2 = 335 [𝑘𝐽]
Zadatak 15:
Dva Karnoova toplotna motora M1 i M2 povezana su u seriju između toplog izvora TI i hladnog
izvora HI prema slici.

Slika – Toplotni motori povezani u seriju

Neka je 𝑄1 = 240 [𝑘𝐽], 𝐿2 = 40 [𝑘𝐽], 𝑇2 = 330 [𝐾]. Ako oba toplotna motora imaju jednak
termički stepen iskorištenja odrediti:
a) termički stepen iskorištenja motora 𝜂𝐶1 i 𝜂𝐶2 ,
b) rad L1,
c) količinu toplote 𝑄2 ,
d) temeraturu T, na kojoj toplotni motor M2 prima toplotu,
e) temperaturu T1.

a)
𝑇 𝑇2
𝜂𝐶1 = 1 − ; 𝜂𝐶2 = 1 −
𝑇1 𝑇
𝐿1 𝐿2
𝜂𝐶1 = ; 𝜂𝐶2 =
𝑄1 𝑄
𝜂𝐶1 = 𝜂𝐶2
𝐿1 𝐿2
= ; 𝐿1 = 𝑄1 − 𝑄
𝑄1 𝑄
(𝑄1 − 𝑄) 𝐿2
=
𝑄1 𝑄
𝑄 ∙ (𝑄1 − 𝑄) = 𝑄1 ∙ 𝐿2
𝑄 ∙ 𝑄1 − 𝑄 2 = 𝑄1 ∙ 𝐿2
𝑄 2 − 𝑄1 ∙ 𝑄 + 𝑄1 ∙ 𝐿2 = 0
𝑄 2 − 240 ∙ 𝑄 + 240 ∙ 40 = 0
𝑄 2 − 240 ∙ 𝑄 + 9600 = 0
 240 ± √2402 − 4 ∙ 1 ∙ 9600
𝑄1,2 ′ =
2∙1
240 ± 138,564
𝑄1,2 ′ =
2
𝑄1 ′ = 189,3 [𝑘𝐽]
𝑄 ′ = 50,718 [𝑘𝐽] 𝑟𝑗𝑒š𝑒𝑛𝑗𝑒 𝑜𝑡𝑝𝑎𝑑𝑎 𝑧𝑏𝑜𝑔 𝑡𝑜𝑔𝑎 š𝑡𝑜 𝑏𝑖 𝑠𝑡𝑒𝑝𝑒𝑛
( 2 )
𝑖𝑠𝑘𝑜𝑟𝑖š𝑡𝑒𝑛𝑗𝑎 𝑏𝑖𝑜 𝑣𝑒ć𝑖 𝑜𝑑 𝑡𝑒𝑜𝑟𝑒𝑡𝑠𝑘𝑖 𝑚𝑜𝑔𝑢ć𝑒𝑔!
𝐿2 40
𝜂𝐶2 = = = 0,79
𝑄 50,718
𝑄 = 𝑄1 ′ = 189,3 [𝑘𝐽]
𝐿2 40
𝜂𝐶1 = 𝜂𝐶2 = = = 0,211
𝑄 189,3
b)
𝐿1
𝜂𝐶1 = 𝜂𝐶2 = 0,211 =
𝑄1
𝐿1 = 0,211 ∙ 𝑄1 = 0,211 ∙ 240 = 50,64 [𝑘𝐽]
𝐿1 = 50,64 [𝑘𝐽]
c)
𝐿2 = 𝑄 − 𝑄2
𝑄2 = 𝑄 − 𝐿2 = 189,3 − 40 = 149,3 [𝑘𝐽]
d)
𝑇2
𝜂𝐶2 = 1 −
𝑇
𝑇2
= 1 − 𝜂𝐶2
𝑇
𝑇2 330 330
𝑇= = = = 418,251 [𝐾]
1 − 𝜂𝐶2 1 − 0,211 0,789
e)
𝑇
𝜂𝐶1 = 1 −
𝑇1
𝑇 418,251
𝑇1 = =
1 − 𝜂𝐶1 0,789
𝑇1 = 530 [𝐾]
Zadatak 16:

Dva Karnoova toplotna motora M1 i M2 povezana su u seriju između toplog izvora TI

temperature T1=1200 K i hladnog izvora HI temperature T2=505 K. Termički stepen
iskorištenja toplotnog motora M1 je dva puta veći nego kod toplotnog motora M2. Ako rad
proizveden toplotnim motorom M2 iznosi L2=100 [kJ] odrediti količinu toplote koju toplotni
motor M2 preda hladnom izvoru.

Slika – Toplotni motori povezani u seriju

𝜂𝐶1 = 2 ∙ 𝜂𝐶2

𝑇 𝑇2
1− = 2 ∙ (1 − )
𝑇1 𝑇

𝑇 2 + 𝑇1 ∙ 𝑇 − 2 ∙ 𝑇1 ∙ 𝑇2 = 0

𝑇 2 + 1200 ∙ 𝑇 − 2 ∙ 1200 ∙ 505 = 0

𝑇 = 653,8 [𝐾](𝑇 = − 1853,8 [𝐾])

𝑇2 505
𝜂𝐶2 = 1 − = 1− = 0,2231
𝑇 650
𝐿 = 𝑄𝑑 − 𝑄𝑜𝑑

𝐿 𝑄𝑜𝑑
𝜂𝐶 = =1−
𝑄𝑑 𝑄𝑑

↓
𝐿2 = 𝑄 − 𝑄2

𝑄2
𝜂𝐶2 = 1 −
𝑄

𝑄 − 𝑄2 = 100

𝑄2
1− = 0,2231
𝑄

↓
𝑄2 = 348,23 [𝑘𝐽]
Zadatak 17:
10 kg vazduha (idealan gas: R=287 J/kgK, κ=1,4) izvodi Karnoov (Carnot) ciklus, između
temperatura t1=637 °C i t3=37 °C, pri čemu je najviši pritisak 70 bar, a najniži 1 bar.
Odrediti:
a) veličine stanja vazduha u karakterističnim tačkama ciklusa (p, v, T),
b) koristan rad ciklusa i termički stepen iskorištenja,
c) skicirati ciklus u p-v dijagramu.

𝑇1 = 910 [𝑘]
𝑇3 = 310 [𝑘]
𝑝1 = 70 [𝑏𝑎𝑟]
𝑝2 = 43,34 [𝑏𝑎𝑟]
𝑝3 = 1 [𝑏𝑎𝑟]
𝑝4 = 1,6152 [𝑏𝑎𝑟]
𝑇3 310
𝜂𝑡 = 1 − =1− = 0,66
𝑇1 910
𝑝1 70
𝑞12 = 𝑅 ∙ 𝑇1 ∙ 𝑙𝑛 ( ) = 287 ∙ 910 ∙ 𝑙𝑛 ( ) = 125,21 [𝑘𝐽/𝑘𝑔]
𝑝2 43,34
𝑞23 = 0
𝑝3 1
𝑞34 = 𝑅 ∙ 𝑇3 ∙ 𝑙𝑛 ( ) = 287 ∙ 310 ∙ 𝑙𝑛 ( ) = −42,66 [𝑘𝐽/𝑘𝑔]
𝑝4 1,6152
𝑞41 = 0
𝑙 = 82,55 [𝑘𝐽/𝑘𝑔]
𝑅 ∙ 𝑇1 287 ∙ 910
𝑣1 = = = 0,03731 [𝑚3 /𝑘𝑔]
𝑝1 70
𝑅 ∙ 𝑇2 287 ∙ 910
𝑣2 = = = 0,0603 [𝑚3 /𝑘𝑔]
𝑝2 43,34
𝑅 ∙ 𝑇3 287 ∙ 310
𝑣3 = = = 0,8897 [𝑚3 /𝑘𝑔]
𝑝3 1
𝑅 ∙ 𝑇4 287 ∙ 310
𝑣4 = = = 0,5508 [𝑚3 /𝑘𝑔]
𝑝4 1,6152
Zadatak 18:
Gas, čija je masa m=1 kg, nalazi se pod klipom cilindra u stanju 1, sa parametrima p 1=5 bar,
v1=0,1 m3/kg. On može vršiti dva procesa do stanja 2, sa parametrima p2=1 bar, v2=0,262 m3/kg.
Proces 1-a-2 je adijabatski (bez razmjene toplote) i njegova jednačina je:
5
𝑝 = 𝐶 ∙ 𝑣 − 3 , gdje je C = const.

Proces 1-b-2 predstavljen je pravom linijom u p-v

dijagramu i karakteriše se tim da se u početku procesa
toplota dovodi gasu, a poslije se od gasa odvodi
toplota.
Odrediti:
a) rad prilikom procesa 1-a-2,
b) da li je prilikom procesa 1-b-2 više toplote
dovedeno gasu ili od njega odvedeno?

Rješenje:

m=1 kg
p1=5 bar, v1=0,1 m3/kg
p2=1 bar, v2=0,262 m3/kg
5
𝑝 = 𝐶 ∙ 𝑣 − 3 , gdje je C = const

𝑣2
𝐿1𝑎2 = ∫ 𝑝 ∙ 𝑑𝑣 = 3,3 ∙ 𝐶
𝑣1

5
𝑝1 = 𝐶 ∙ 𝑣1 − 3

5
𝐶 = 𝑝1 ∙ 𝑣1 3 = 0,107722 ∙ 105

𝐿1𝑎2 = 35,54 [𝑘𝐽]

𝐿1𝑏2 = 48,6 [𝑘𝐽]

𝑄1𝑏2 = 13,06 [𝑘𝐽] > 0