Дэлхийн тулгамдсан асуудлууд ба дэлхийн бодлого

Өнөө үе буюу 21-р зуунд дэлхий даяар асар хурдацтай хөгжил дэвшил явагдаж
байгаатай холбогдуулан үүнтэй зэрэгцэж мөн олон асуудлууд гарч ирсэн билээ. Дэлхийн
тулгамдсан асуудал гэдэгт нийгэм, улс төр, эдийн засаг, байгал орчны асуудлууд багтдаг
хэмээн би ойлгодог. Харин үүн дотроос хамгийн ноцтойд байгал орчны асуудлууд орох
болов уу.
Сүүлийн жилүүдэд дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлт гэх сэдэв бүхий л
сонин хэвлэлийн нүүр дээр гарах болсон. Тэгвэл дэлхийн дулаарал ба уур амьсгалын
өөрчлөлт нь дэлхийн дундаж температурын өсөлтийг хэлнэ. Байгалийн үйл явдал, хүний
үйл ажиллагаа дэлхийн дундаж температурыг нэмэгдүүлэхэд нөлөөлж байна гэж үздэг.
Энэ нь голчлон Нүүрстөрөгчийн давхар исэл (CO2) зэрэг хүлэмжийн хийн нэмэгдэлээс
үүдэлтэй юм. Дулаарч байгаа гариг нь цаг уурын өөрчлөлтөд хүргэж цаг уурыг янз бүрээр
нөлөөлж болох юм. Гэсэн хэдий ч одоо байгаа нотолгоонуудаас үл хамааран цаг уурын
өөрчлөлт нь бидний хувьд нийгэмд тулгарч байсан хамгийн хатуу, шийдэгдэхгүй улс
төрийн асуудал хэвээр байна. Энэ нь ахиц гараагүй гэж хэлж болохгүй. АНУ-д хүлэмжийн
хийн ялгаруулалтын хэмжээ 1990 оноос хойш тогтвортой хэвээр байгаа хэдий эдийн засаг,
хүн ам нь өссөн ч гэсэн. Гэвч дэлхийн хэмжээнд хүлэмжийн хий үүнээс хойш нэмэгдэж,
хүн төрөлхтнийг урьдчилан таамаглаж байсан дэлхийн дулаарлын аюултай түвшинд маш
ойртуулж байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн шалтгаануудын талаархи шинжлэх ухааны
нотолгоонууд нэмэгдэж, эрдэм шинжилгээний хүрээлэлд зөвшилцөл бий болохын хэрээр
олон нийт хуваагдмал хэвээр үлдэж, улс төрийн томоохон чухал хэсгүүд хайхрамжгүй
хандсаар байна. Жишээлбэл, 2017 он нь 16 тэрбум долларын өртөгтэй байгалийн
гамшгийн жил байсан хэдий ч Үндэсний далай ба агаар мандлын захиргаанаас
мэдээлснээр уур амьсгалын өөрчлөлтөд “маш их санаа зовсон” сонгогчдын эзлэх хувь 40
орчим хувьтай байв.
2010 оны Канкун хотод болсон НҮБ-ын Уур амьсгалын өөрчлөлтийн 2010 оны
бага хурал дээр гарын үсэг зурсан гэрээнд үндэслэн 2012 оны бага хурал дээр хэсэгчлэн
илэрхийлсэн. Энэ нь уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөнд өртөмтгий улс орнуудад
нүүрстөрөгчийн ялгаруулалтыг хязгаарлаж чадаагүй улс орнууд ирээдүйд санхүүгийн
нөхөн олговор олгох зарчмыг нэвтрүүлсэн болно.
2021 онд НҮБ-ын гол зорилго бол хүлэмжийн хийг бууруулах мөн улс орнууд,
хот, аж ахуйн нэгж бүр үүн дээр амбицтай төлөвлөгөө боловсруулах хэрэгтэй хэмээн
НҮБ-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга ноён Гутерреш хэлсэн. Түүний хэлснээр ‘төсвийн
ачааллыг татвар төлөгчдөөс бохирдуулагч байгууллагад шилжүүлэх, олон нийтийн болон
хувийн санхүүгийн урсгалыг Парисын хэлэлцээрийн гэрээ, Тогтвортой хөгжлийн
зорилгуудтай уялдуулах цаг болжээ хэмээв. Гэх мэтээр дэлхий дахинаа энэхүү асуудалд
нухацтай хандах цаг болжээ гэж харж байгаа нь тодорхой, тиймээс бүхий л салбарынхан
үүнд анхаарч бодит, практик ач холбогдолтой зүйлсүүдийг хийх байх хэмээн итгэж байна.