Олон улсын аюулгүй

байдал

Олон улсын харилцааны үндэс ба даяаршил Д. Өнөрмаа багш

Б. Эрдэнэболд 20B1NUM3270
  Аюулгүй байдал гэж юу  Энхтайваны тогтолцоог
вэ? бүрдүүлдэг улс гүрний
 Аюулгүй байдлын судлал аюулгүй байдал
 Олон улсын аюулгүй  Олон улсын аюулгүй
байдал гэж юу вэ? байдлын гол дүрэм
журам юу вэ?
 НҮБ-ийн Аюулгүйн
Агуулга зөвлөл
 Үүсэл
 Энхийг сахиулах хүчин
 Олон улсын аюулгүй
байдлын тухай
 Үүрэг “Москвагийн Конференц”
 Монгол улсны аюулгүй
байдал
 Эх сурвалж
 Аюулгүй байдлын онол, үзэл баримтлал,
аргазүйд томоохон өөрчлөлт гарч,аюулгүй
Аюулгүй байдлыг хангах үндсэн үйл ажиллагаа бол
аюулгүй байдалд нөлөөлж буй аюулын чиг
байдал хандлагын судалгаа, дүн шинжилгээ юм. Энэ нь
гэж юу аюулгүй байдалд заналхийлж буй аюулын
хэлбэрийн агуулга, шинж чанар өөрчлөгдөж,
вэ? өргөжих, шинэ чиглэл рүү шилжиж буй зэрэг
үйл явцыг ойлгож мэдэхийн тулд аюулгүй
байдалд заналхийлж буй хэлбэрүүдийг олж
тогтоох явдал ажгуу. Түүнчлэн аюулгүйжүүлэх
(securitization) хэмээх шинэ ойлголт гарч ирэв.
  2001.9.11-ний террорист халдлага
Аюулгүй  НҮБ-ын Аюул, Сорилт, Өөрчлөлтийн
асуудлаарх Дээд Tүвшиний Зөвлөл
байдлын  2004 оны 12 дугаар сард «Илүү аюулгүй
судлал Дэлхий ертөнц: Хамтын хариуцлагыг
хуваалцахуй» илтгэлийг авч хэлэлцээд
хүн төрөлхтний ирээдүйд заналхийлж
буй дараах 10 аюулыг нэрлэсэн байна.
  Ядуурал
 Халдварт өвчин
 Хүрээлэн буй орчны доройтол
 Улс хоорондын дайн
 Иргэний дайн
Үүнд  Төрлөөр устгах
 Хүний наймаа
 Үйл олноор хөнөөх зэвсгийн тархалт
 Терроризм
 Үндэстэн дамнасан зохион
байгуулалттай гэмт хэрэг
 Олон улсын харилцаанд
Олон нийтийн энх тайвныг
улсын зөрчихгүй, улс түмний
аюулгүй аюулгүй байдалд
байдал заналхийлэл учруулахгүй
гэж юу нөхцөл бүрэлдсэн байхыг
вэ? олон улсын аюулгүй
байдал гэнэ.
 НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл нь
Нэгдсэн Үндэстний
Байгууллагын зургаан үндсэн
НҮБ-ын байгууллагын нэг бөгөөд олон
Аюулгүйн улсын энхтайван, аюулгүй
Зөвлөл байдлыг хадгалах, НҮБ-д
шинээр гишүүн элсүүлэх, НҮБ-
ын Хартид оруулах аливаа
өөрчлөлтийг батлах үүрэгтэй.
 Орос улсын санаачилгаар Гаага хотноо 1899 онд
болсон олон улсын хурал анх удаа энх тайвны
асуудал хэлэлцэж түүнийг зэвсэг хураах
шаардлагатай холбон тавьсан. Олон улсын
харилцаанд хүч хэрэглэх, дайн өдөөхийг
хязгаарлан хориглох үзэл баримтлал, хэм
Үүсэл хэмжээг нэвтрүүлэхэд Бриан-Келлогийн 1928
оны пакт, түүнчлэн Үндэстнүүдийн Холбооны
дүрэм зохих үүрэг гүйцэтгэсэн. XX зууны дунд
үеэс Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага үүсч,
түүний Дүрмийн зорилго, зарчим хэрэгжиж
эхэлснээр олон улсын энх тайван, аюулгүй
байдлын үзэл баримтлалд үндсэн өөрчлөлт
орсон.
 Тогтвортой хөгжлийг хангах олон
төрлийн нөхцөлийг хооронд нь бүх
талын уялдаатай авч үзэхийт аюулгүй
байдлыг цогцоор нь, иж бүрнээр нъ
хангах үзэл баримтлал (comprehensive
Үүрэг security) гэж нэрлэдэг. Энэхүү үзэл
баримтлалын онцлог нь улс орнууд
үпдэснийхээ ашиг тусыг эрхэмлэхийн
хамт хүн төрөлхтний үнэт зүйлс, ашиг
сонирхлыг харгалзах хэм хэмжээг
бататгахад чиглэгдэж байна.
 Энхтайваны
тогтолцоог бүрдүүлдэг
улс гүрний аюулгүй
байдал

Хүний эрхийг Эдийн засаг, Нийгмийн амьдралд Олон улсын хамтын

Хүрээлэн буй орчныг
нийгмийн хөгжлийг ардчиллыг ажиллагааг
хангах хамгаалах
бэхжүүлэх бэхжүүлэх хөгжүүлэх

Бүх талын аюулгүй байдлыг олон улсын түвшинд улс орнуудын

зохицол хамтын ажиллагаагаар л бий болгох бөгөөд үүнийг хамтын
аюулгүй байдал буюу cooperative security гэж нэрлэх болсон.
 Олон улсын энх тайвны үндсийг НҮБ-ын дүрэмд
тодорхойлсон бөгөөд аюулгүй байдлыг сахин
хамгаалах үүргийг Ерөнхий Ассамблей болон
Аюулгүйн Зөвлөл хэрэгжүүлдэг. Ерөнхий Ассамблей
аюулгүй байддыг сахин хамгаалахтай холбоотой
бүх асууддыг хэлэлцэх эрхтэй бол Аюулгүйн Зөвлөл
Дүрэм энх тайвныг сахин хамгаалах талаар гол
хариуцдагыг хүлээж, урьдаас сэргийлэх,
албадлагын арга хэмжээг НҮБ-ын нэрийн өмнөөс
авч явуулах онцгой үүргийг хэрэгжүүлдэг. НҮБ-н
дүрмийн 39 дүгээр зүйлд заасны дагуу Аюулгүйн
Зөвлөл энх тайванд заналхийлсэн буюу түүнийг
зөрчсөн, мөн түрэмгийлэл үүссэн эсэхийг юуны өмнө
тодорхойлон тогтоох үүрэгтэй.
 Хүч хэрэглэх (Зэвсэгт хүчин
хэрэглэх агаарын, далайн,
хуурай замын хүчнийг
хэрэглэх)
НҮБ-ын Аюулгүйн
зөвлөлөөс авах
албадлагын арга хэмжээ Хүч үл хэрэглэх (эдийн
засгийн харилцааг бүхлээр
буюу хэсэгчлэн таслах, бүх
төрлийн зам харилцааг
таслах, дипломат
харилцааг мөн таслах)

Энх тайвныг сахих НҮБ-ын хүчинг (Энхийг сахиулах х үчин) ихэнхдээ м өрг өлд өөн үүссэн, эсх үл
гал зогсоосон нөхцөлд хэрэглэдэг бөгөөд гол зорилго нь НҮБ-ын хяналтад авсан б үсийг
хамгаалах, аюулгүй байдлыг хангах, гал зогсоосон тохиролцооны биелэлтийг хангах, эсрэг
талуудыг зааглан тусгаарлах, нийгмийн самуун дэгдсэн улсад дэг журам тогтоох, орон нутгийн
хууль бус зэвсэгт хүчнийг тараах, байгалийн гамшигт нэрвэгдсэн газарт тусламж үз үүлэх, Н ҮБ-
ын бусад бие бүрэлдэхүүнийг хамгаалахад оршино. Манай улс өөрийн цэргийн албан хаагчдыг
2006 оноос эхлэн НҮБ-ын Энхийг сахиулах хүчинд алба хаалгаж байгаа билээ.
 2016 оны 4 дүгээр сарын 27-нд Москва хотноо ОХУ-ын
БХЯ-наас тав дахь жилдээ зохион байгуулагдсан "Олон
улсын аюулгүй байдлын тухай Москвагийн конференц"
болсон. Хуралд дэлхийн 80 гаруй улс орнуудын 500 орчим
өндөр хэмжээний зочид хүрэлцэн ирсэн. Манай улсаас энэ
ОЛОН УЛСЫН хуралд БХЯ-ны сайд Ц.Цолмон, БХЯ-ны Стратеги бодлого,
АЮУЛГҮЙ төлөвлөлтийн газрын дарга, бригадын генерал
БАЙДЛЫН Г.Сайханбаяр нарын албаны т өл өөл өгчид оролцсон.
ТУХАЙ Хурлын үеэр яригдах үндсэн яриа, хэлэлцээр үүд нь олон
'МОСКВАГИЙН улсын терроризмтай тэмцэхэд хэрхэн хамтран ажиллахад
чиглэгдэж байна. Мөн түүнчлэн Ази-Номхон далайн
КОНФЕРЕНЦ' орнуудын аюулгүй байдал, Европын цагийн байдал,
аюулгүй байдлыг хангахад дэлхий дахины өмн ө тулгарч
буй бэрхшээлүүд, түүнийг даван туулах арга замууд,
ялангуяа Ойрх дорнод, Төв азид үүсээд буй н өхц өл
байдлуудыг нухацтай ярилцах ажээ.
 Монгол Улсын Их Хурлаас 1994 онд батласан
"Аюулгүй байдлын үзэлбаримтлал" д манай
Монгол үндэсний аюулгүй байдлын цогц нь: Монгол
Улсын тусгаар тогтнолын аюулгүй байдал,
улсны нийгэм, төрийн байгууллын аюулгүй байдал,
иргэний эрх чөлөөний аюулгүй байдал,
аюулгүй шинжлэх-ухаан, технологийн аюулгүй
байдал, мэдээллийн аюулгүй байдал, монгол
байдал соёл иргэншлийн аюулгүй байдал, хүн амын
удмын сангийн аюулгүй байдал, экологийн
аюулгүй байдлаас бүрдэнэ гэж заасан байдаг.
 “МОНГОЛ НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 75 дугаар чуулганы
УЛСЫН ОЛОН Нэгдүгээр хорооны 11 дүгээр сарын 3-ны өдрийн
хуралдаанаар “Монгол Улсын олон улсын аюулгүй
УЛСЫН байдал, цөмийн зэвсгээс ангид статусын тухай”
АЮУЛГҮЙ тогтоолын төслийг хэлэлцэн баталлаа. Манай улс уг
БАЙДАЛ, тогтоолыг 1998 оноос эхлэн 2 жил тутам НҮБ-ын
ЦӨМИЙН Ерөнхий Ассамблейн чуулганаар хэлэлцүүлэн нийтийн
ЗЭВСГЭЭС зөвшилцлөөр батлуулж ирсэн бөгөөд олон улсын энх
АНГИД тайван, аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх, цөмийн зэвсэг
СТАТУСЫН хураах, үл дэлгэрүүлэхийн төлөөх дэлхий нийтийн хүчин
чармайлтад оруулж буй манай улсын хувь нэмэр юм.
ТУХАЙ” “Монгол Улсын олон улсын аюулгүй байдал, цөмийн
ТОГТООЛЫГ зэвсгээс ангид статусын тухай” тогтоолыг дэмжиж, нийт
БАТАЛСАН 29 улс хамтран зохиогчоор оролцсон байна.
  М. Дүгэрсүрэн, О.Хосбаяр.Олон улсын эрх зүй. 247-267 х. УБ.
( 1999 он
 Төрийн мэдээлэл" эмхтгэлийн тусгай дугаарын II боть, 270-301,
 Монгол Улсын Аюулгүй байдлын үзэл баримтлал 1994 он.
 http://
nli.gov.mn/gariinavlaga/OLON%20ULSIIN%20NIITIIN%20ERH%20
ZUI.pdf
 https://www.humanities.mn/fileman/Uploads/MD_lecture/Ulambay
Эх ar.D/%D0%90%D0%AE%D0%A3%D0%9B%D0%93%D2%AE
%D0%99%20%D0%91%D0%90%D0%99%D0%94%D0%9B%D0%AB

сурвалж
%D0%9D%20%20%D0%9E%D0%A0%D0%A7%D0%98%D0%9D
%20%D2%AE%D0%95%D0%98%D0%99%D0%9D%20%D2%AE
%D0%97%D0%AD%D0%9B
%20%D0%91%D0%90%D0%A0%D0%98%D0%9C%D0%A2%D0%9B
%D0%90%D0%9B%D0%AB%D0%9D
%20%D0%A8%D0%98%D0%9D%D0%AD
%20%D0%A7%D0%98%D0%93.pdf
 http://www.mfa.gov.mn/?p=53035
 https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AE%D0%91-%D1%8B
%D0%BD_%D0%90%D1%8E%D1%83%D0%BB%D0%B3%D2%AF%
D0%B9%D0%BD_%