Język polski

Klasa V
15 maja 2020 r.

 Zapisz temat lekcji.

Temat: Gdy muzyka w duszy gra... – na podst. noweli „Janko Muzykant” Henryka
Sienkiewicza.
 Pracuj z materiałem i z tekstem utworu (dostępny w Internecie).

1. Głównym bohaterem utworu Henryka Sienkiewicza jest:

a) wójt b) Stach c) Janko Muzykant d) lokaj

2. Podkreśl właściwe dokończenie zdania.

Janko Muzykant urodził się zdrowy i silny/ słaby i wątły.

3. Matka Janka była

a) dziedziczką b) bogatą włościanką* c) guwernantką** d) komornicą***

*Włościanka – właścicielka gospodarstwa rolnego.

**Guwernantka - nauczycielka domowa. W Polsce guwernantkom powierzano zazwyczaj naukę i
wychowanie młodszych dzieci. Najważniejszym przedmiotem nauczanym przez guwernantki były
podstawy języka francuskiego. Stanowisko guwernantki było często jedynym sposobem
zarobkowania dla niezamożnych, ale wykształconych niezamężnych kobiet.
***Komornica –uboga mieszkanka wsi; nie posiadała własnego domu, mieszkała u bogatszych
gospodarzy.

4 . Podkreśl właściwe dokończenie zdania.

Janko Muzykant mieszkał w mieście/ na wsi.

5. Dlaczego mieszkańcy wioski nadali Jankowi przydomek Muzykant?

a) Janko kochał muzykę i słyszał ją wszędzie
b) ciągle grał na harmonijce
c) grał na flecie
d) przygrywał na kościelnych organach

6. Gdy Janek pracował przy rozrzucaniu obornika, to wiatr grał mu

a) we włosach b) w widłach c) na skrzypcach d) w trawie

7. Zaznacz słowa kończące cytat: „W polu grała mu bylica, w sadzie pod chałupą ćwierkotały
wróble, aż się …”.
a) wiśnie trzęsły b) serce radowało c) popłakiwał cicho z zimna d) serce drżało

8. O jakim instrumencie marzył Janek?

a) o harmonijce b) o organach c) o skrzypcach d) o fujarce

9. Dlaczego matka nie mogła zabierać Janka do kościoła?

a) Janko nudził się w kościele.
b) Janko myślał tylko o pięknej grze organów i ze wzruszenia płakał.
c) Janko przeszkadzał innym w słuchaniu mszy.
d) Janko zasypiał.

10. Z czego Janko robił sobie skrzypce?

a) z gonta* i końskiego włosia
b) z deski i żyłki
c) z gonta i żyłki
d) z kory i końskiego włosia

*Gont – deszczułka klinowa używana do pokrywania dachów lub szalowania zewnętrznych

ścian budynków.

11. Janko został ukarany chłostą, ponieważ

a) oskarżono go kradzież chleba
b) oskarżono go o kradzież skrzypiec lokaja
c) bawił się w dworskim ogrodzie
d) włamał się do domu wójta

12. O co Janko zapytał matkę tuż przed śmiercią?

a) Czy umieranie boli?
b) Czy matka go kocha?
c) Czy Pan Bóg da mu w niebie prawdziwe skrzypki?
d) Czy matka gniewa się na niego?

13. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F, jeśli zdanie zawiera fałszywą informację.
Tematem noweli „Janko Muzykant” Henryka Sienkiewicza jest los P F
wrażliwego, utalentowanego dziecka, żyjącego w środowisku XIX-
wiecznej ciemnej, zacofanej i okrutnej wsi.
Tematem noweli Henryka Sienkiewicza jest życie mieszkańców dworu P F
szlacheckiego.

Zapoznaj się z wiadomościami na temat noweli jako gatunku literackiego, a następnie

wykonaj polecenie 14.

Cechy noweli:
a) utwór pisany prozą, w którym o wydarzeniach opowiada narrator trzecioosobowy;
b) utwór jednowątkowy, którego akcja rozwija się wokół postaci głównego bohatera;
c) krótki utwór (kilka stron)o treści skondensowanej i charakterystycznej budowie akcji ,
która zmierza do punktu kulminacyjnego;
d) puenta*.

BUDOWA NOWELI

Ekspozycja
1. Narodziny Janka .
2. Codzienne życie:
 a) bieda i głodowanie,
b) praca w polu i pasienie bydła,
c) chodzenie do lasu na grzyby,
d) uchylanie się od obowiązków i kary.
Rozwój akcji
3. Pasja chłopca:
a) wsłuchiwanie się w odgłosy wsi i przyrody,
b) chwile wzruszenia w kościele pod wpływem muzyki organowej,
c) przysłuchiwanie się muzykowaniu w karczmie.
4. Fascynacja skrzypcami:
a) sporządzenie skrzypek z gonta i końskiego włosia,
b)marzenia o skrzypcach wiszących w kredensie**.
Punkt kulminacyjny
5. Wejście do dworu i dotknięcie skrzypiec.
Rozwiązanie akcji
6. Posądzenie chłopca o kradzież.
7. Chłosta i śmierć.

*Puenta - zaskakujące sformułowanie, podkreślające sens wypowiedzi lub utworu literackiego,

umieszczone na końcu.
**Kredens – dawniej w dworze szlacheckim pomieszczenie, w którym przechowywano zastawę
stołową.

W epilogu państwo prowadzą rozmowę o tym, jak pięknym krajem są Włochy i jak przyjemnie jest
wyszukiwać tam utalentowane dzieci i wspierać ich rozwój. Państwo mieszkają blisko wsi, w której
zmarło takie utalentowane dziecko, a jego śmierć pozostała niezauważona. Ci zamożni ludzie
zachwycają się talentami spotykanymi we Włoszech, nie dostrzegają jednak talentu wiejskiego
chłopca. Dla nich wyszukiwanie talentów wśród pospólstwa jest formą rozrywki, a powinno być
obowiązkiem. Henryk Sienkiewicz w zakończeniu „Janka Muzykanta” zwraca się z apelem do
zamożnych, światłych, wykształconych ludzi, aby wspierali biedne , utalentowane dzieci, którym
pochodzenie społeczne, warunki środowiskowe nie pozwalają na realizację ich pasji życiowych.

14. „Janko Muzykant” Henryka Sienkiewicza to

a) opowiadanie b) nowela c) powieść d) ballada

 Zapisz drugi temat lekcji.

Temat: Jak urozmaicić opowiadanie?
 Przeczytaj informacje ze strony 259.
Zapoznaj się z wiadomościami podanymi niżej.

Pamiętaj, że opowiadanie składa się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Każda z tych części
powinna być zapisana w nowym akapicie.
Wstęp

We wstępie określamy czas i miejsce wydarzeń oraz przedstawiamy bohaterów. Wprowadzamy

również czytelnika w atmosferę zdarzeń.

Słownictwo charakterystyczne dla wstępu:

 Pewnego dnia…
 Było słoneczne lipcowe przedpołudnie…
 To, o czym chcę wam opowiedzieć, zdarzyło się…
 Wydarzenia, których będziecie świadkami, miały miejsce…

Rozwinięcie

W rozwinięciu prezentujemy przebieg zdarzeń w kolejności chronologicznej. Opowiadamy o

wydarzeniach w czasie przeszłym (unikamy mieszania czasu przeszłego z teraźniejszym).
Konsekwentnie prowadzimy narrację pierwszoosobową albo trzecioosobową, czyli opowiadamy o
wydarzeniach z perspektywy ich uczestnika albo tylko osoby relacjonującej te wydarzenia.
Zachowujemy między zdarzeniami związek przyczynowo –skutkowy, tzn. że wydarzenia muszą
wynikać jedno z drugiego. Wprowadzamy do opowiadania elementy opisu miejsca, postaci, dialog.
Stosujemy słownictwo dynamizujące akcję.

Przypomnij sobie zasady wprowadzania dialogu do narracji.

Przykład:
Nagle ktoś pojawił się obok i zapytał:
- Co ci się stało chłopcze?
- Nie, nic, proszę pana – Damian odpowiedział bez namysłu, starając się przy tym nie pociągać
nosem.

Słownictwo wskazujące na kolejność wydarzeń:

 przedtem, potem ,następnie
 zaraz po tym, po chwili
 wkrótce, niedługo potem , w końcu
 wówczas, wtedy, ostatecznie

Słownictwo dynamizujące akcję:

 nagle, nieoczekiwanie, wtem, znienacka, raptem, niespodziewanie

Zakończenie

Zakończenie to krótkie i wyraźne podsumowanie opowiadania. Zawiera własną ocenę wydarzeń,

pouczenie.

Słownictwo charakterystyczne dla zakończenia:

 Dzięki temu zdarzeniu…
 Wszystko skończyło się dobrze…
 Tak oto kończy się opowieść o…
 Od tamtej pory…
 Ta historia uświadomiła mi, że…
 Ta przygoda nauczyła mnie, że…

 Zredaguj opowiadanie na temat podany w poleceniu 5 albo 6 s. 260 w podręczniku.

Jeżeli masz problem z wymyśleniem fabuły, możesz skorzystać z proponowanego planu
wydarzeń do tematu z polecenia 6 s. 260.

Plan wydarzeń:
1. Zwiedzanie ruin zamku.
2. Odłączenie się od grupy.
3. Znalezienie wejścia do podziemi.
4. Spotkanie z duchem zamku.
5. Odnalezienie skarbu.
6. Opuszczenie lochów i dołączenie do zwiedzających.

Odpowiedzi proszę wysłać do sprawdzenia.