Professional Documents
Culture Documents
Μαθηματικα a'Γυμνασιοy Γεωμετρια Ασκησεισ Λυμενεσ
Μαθηματικα a'Γυμνασιοy Γεωμετρια Ασκησεισ Λυμενεσ
Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΜΕΡΟΣ 2ο
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΛΥΜΕΝΕΣ
1
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΜΕΡΟΣ 1ο : ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Α
Α
σημείο Α άπειρες ευθείες από Α
Α Β
ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ
Α Β
Γ Δ παράλληλα ευθύγραμμα
τμήματα
ε x΄ Α Β x
ευθεία ε ευθεία ΑΒ
Α x x΄ Ο x
ημιευθεία Αx το σημείο Ο χωρίζει μια ευθεία
σε δύο ημιευθείες Οx και Οx΄
τεμνόμενες κάθετες ευθείες παράλληλες ευθείες
ευθείες ε ε1
ε1
ε2 ε2
ε΄
Α
Α ε1
Αο ε ε2
2
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Α Β ε
Π Γ Π
τρία σημεία ορίζουν Η ευθεία ε ανήκει ολόκληρη
ένα επίπεδο στο επίπεδο Π
ε
Π2
Α ε
Π Π1
Α
Α Β
ε2
Β
y
πλευρά y
κορυφή διχοτόμος
ω Ο z
O
x
πλευρά x
διχοτόμος γωνίας
y Γ
x΄
Ο Β
y΄ x
κατακορυφήν γωνίες εφεξής γωνίες Ο Α
ο
y x΄ 90
Γ
Β y
Ο Α x φ ω z
ο ο
0 Ο 180 β
Δ
α x
διαδοχικές γωνίες παραπληρωματικές γωνίες 0
ο
Ο συμπληρωματικές
γωνίες
3
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Είδη γωνιών
οξεία γωνία ορθή γωνία
y
y 90
90
180
180
18
x
18
0
0
0
0
0
0
Ο
Ο
90 y
90
180
180
x x y
18
18
0
0
0
0
0
Ο Ο
x
y
18
O
0
0
x y
O
Πλήρης γωνία
y
O
4
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Κύκλος
ρ Β
Ο Ο
Α
Ο χορδή διάμετρος
Α Β
Μ2
Ο ρ
Ο Μ3
O
Α Β
Μ1 B
A y
τόξο
Γ
δύο σημεία Α και Β Μ1 εσωτερικό του (Ο, ρ) x
του κύκλου ορίζουν Μ2 σημείο του (Ο, ρ)
δύο τόξα του κύκλου Μ3 εξωτερικό του (Ο, ρ) Επίκεντρη γωνία
ρ
Ο Μ Ο Μ Μ
ρ ρ Ο
εφαπτόμενα τμήματα
ε1
Α
Ο
Β
ε2
5
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
2. Έστω τρία σημεία Α, Β και Γ που δεν ανήκουν και τα τρία σε μια
ευθεία. Πόσες ευθείες περνούν από το Α; Πόσες από τις ευθείες αυτές
περνούν από το Β; Το Γ είναι σημείο της ευθείας ΑΒ; Γ α
Λύση
β
Από το Α διέρχονται άπειρες ευθείες. Μια από αυτές περνάει Α
και από το Β. ε
Β
Επειδή τα σημεία Α, Β και Γ δεν ανήκουν και τα τρία σε μια
ευθεία, το σημείο Γ δεν μπορεί να είναι σημείο της ευθείας ΑΒ. γ
6
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Γ Δ ΑΒ = 3,2 cm. Στη συνέχεια πάνω σε μια
0 1 2 3 4 5 ευθεία ε παίρνουμε ένα ευθύγραμμο
τμήμα ΓΔ με μήκος ίσο με 3,2 cm, όπως
3,2
δείχνει το σχήμα.
7. Να σχεδιαστεί ευθεία ε΄, που διέρχεται από σημείο Α και είναι κάθετη
σε ευθεία ε.
Λύση
1η περίπτωση: Το σημείο Α ανήκει στην ε
ε
΄
Α
Α
ε ε Α ε ε ε
Α Α
1 2 3 4 5
ε ε
΄ ΄
7
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
2η περίπτωση: Το σημείο Α δεν ανήκει στην ε
Α Α Α
ε ε ε
1 2 3
Α
Α
ε
ε
ε΄ 4 ε΄ 5
κάθετη στην ε.
Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία αυτή, για κάθε σημείο Α, Β, Γ και Δ και
κατασκευάζουμε τις ευθείες ε1, ε2, ε3 και ε4 αντίστοιχα, που είναι κάθετες στην ευθεία
ε.
9. Να βρεθεί σημείο της ευθείας ε, η απόσταση του οποίου από ένα σημείο
Α εκτός αυτής να είναι η ελάχιστη.
Λύση
Από το σημείο Α φέρνουμε το κάθετο τμήμα ΑΑο στην ευθεία ε και συνδέουμε το
σημείο Α με διάφορα σημεία Α1, Α2, Α3, Α4, Α5, Α6, Α7, Α8 και Α9 της ε.Μετράμε τις
αποστάσεις του Α από αυτά και παρατηρούμε ότι αυτές μεγαλώνουν συνεχώς όσο
απομακρυνόμαστε αριστερά και δεξιά από το Αο, άρα η ελάχιστη απόσταση είναι το
ευθύγραμμο τμήμα ΑΑο.Επομένως το Αο, είναι το ζητούμενο σημείο και ονομάζεται
ίχνος της κάθετης από το Α. A
8
A
A6
A4
A2
Aο
A1
A3
A5
A7
8 ε
A9
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
10. Να σχεδιαστούν και να συγκριθούν τα ευθύγραμμα τμήματα που
διέρχονται από τα σημεία Α, Β και Γ και εκφράζουν τις αποστάσεις των
παραλλήλων ευθειών ε1 και ε2.
Λύση
Δ Ζ Γ
Φέρνουμε τις κάθετες ΑΔ, ΕΒΖ και ε1
ΗΓ από τα σημεία Α, Β και Γ στις 2,5 2,5 2,5
ευθείες ε1 και ε2. cm Β cm cm
Μετράμε τα ευθύγραμμα τμήματα ε2
ΑΔ, ΕΖ και ΗΓ και βρίσκουμε ότι Α Ε Η
είναι όλα μεταξύ τους ίσα. Άρα η απόσταση των παραλλήλων ευθειών ε1 και ε2 είναι
σταθερή και ίση με 2,5 cm.
11. Να σχεδιαστούν δύο ευθείες ε1 και ε2 παράλληλες προς μια ευθεία ε, που
να απέχουν από αυτή 3 cm. δ
Α
Λύση ε1
Σε τυχαίο σημείο Μ της ε σχεδιάζουμε ευθεία δ κάθετη στην ε.
3 cm
Πάνω στην ευθεία δ βρίσκουμε με το υποδεκάμετρο δύο
M
σημεία Α και Β έτσι, ώστε να είναι: ΜΑ = ΜΒ = 3 cm. ε
Από τα Α και Β, με τον γνώμονα, σχεδιάζουμε ευθείες ε1 και 3 cm
ε2 κάθετες στην ε. Οι ευθείες αυτές είναι οι ζητούμενες, γιατί B
η απόσταση τους από την ε είναι 3 cm. ε2
Λύση
Ας υποθέσουμε ότι τα ευθύγραμμα τμήματα α = 3 cm, β = 2 cm και γ = 1,5 cm είναι
οι πλευρές του τριγώνου που πρέπει να σχεδιάσουμε. Ακολουθούμε την εξής
διαδικασία:
Α
Παίρνουμε ένα από αυτά και το ονομάζουμε πλευρά ΒΓ = α.
γ β
Μετά χαράζουμε τους κύκλους (Β,γ = 1,5 cm) (Γ,β = 2 cm).
Β Γ
Οι δύο αυτοί κύκλοι τέμνονται στο σημείο Α. α
Το τρίγωνο ΑΒΓ είναι το ζητούμενο διότι έχει πλευρές:
ΒΓ = 3 cm, ΑΒ = 1,5 cm, ως ακτίνα του κύκλου (Β,1,5 cm)
και ΑΓ = 2 cm, ως ακτίνα του κύκλου (Γ,2 cm), αφού το Α ανήκει και στους δύο
κύκλους.
Λύση
1 2 3 4
Α
9 Α
0
Α
x Ο x x Ο x Ο
Ο
9
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
5
Α ο
ω = 30
x Ο
Α
55ο 180ο
5 Α
Β
Β
Α
2
Α Β ο
1
Β 3
5 4
100Ο
3 cm
180ο
Α Β Α Ο Β
1 2
Γ Γ
140ο
100ο
40ο 100 ο 40ο
ο
Ο Α 180 Β Α Β
3 4
10
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Ο κύκλος που φέραμε θα εφάπτεται στην ευθεία ε, διότι αυτή είναι κάθετη στην
ακτίνα ΚΑ του κύκλου στο άκρο της Α.
18. Να σχεδιαστούν εφαπτόμενες ενός κύκλου (Ο, ρ) στα άκρα Α και Β μιας
χορδής του ΑΒ.
Λύση
Σχεδιάζουμε τις ακτίνες ΟΑ και ΟΒ. Στο σημείο
Α της ακτίνας ΟΑ φέρνουμε την ευθεία ε1 κάθετη ε1
στην ακτίνα αυτή. Η ευθεία ε1 είναι εφαπτομένη Α
του κύκλου στο σημείο Α. Στο σημείο Β της ακτίνας
Ο Μ
ΟΒ φέρνουμε την ευθεία ε2 κάθετη στην ακτίνα αυτή.
Η ευθεία ε2 είναι εφαπτομένη του κύκλου στο Β
ε
σημείο Β. 2
Αν είναι Μ το σημείο που τέμνονται οι εφαπτόμενες, τα ευθύγραμμα τμήματα ΑΜ
και ΒΜ λέγονται εφαπτόμενα τμήματα του κύκλου
11
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ
1. Μια γραμμή γ τέμνει την ευθεία ε στα σημεία Α, Β και Γ. Να βρεθεί ο
λόγος για τον οποίο και η συμμετρική γ΄ της γ, ως προς την ευθεία ε, θα
περνάει από τα ίδια σημεία.
Λύση
Η συμμετρική γραμμή γ΄ της γ ως
προς την ε, αποτελείται από τα γ
συμμετρικά όλων των σημείων της γ.
Επομένως στη γ΄ ανήκουν και τα
ε
συμμετρικά σημεία των Α, Β και Γ.
Επειδή όμως τα Α, Β και Γ είναι A Β Γ
σημεία της ε τα συμμετρικά τους γ΄
είναι τα ίδια τα σημεία. Άρα τα Α, Β
και Γ ανήκουν και στη γ΄.
2. Να χαραχθεί η πορεία των ακτίνων του φωτός, που εκπέμπονται από ένα
φωτεινό σημείο Α και ανακλώνται σ’ έναν επίπεδο καθρέφτη (ο οποίος
στο σχήμα φαίνεται ως μία ευθεία ε). A
Λύση
Βρίσκουμε το συμμετρικό Α΄ του σημείου Α ως
προς την ευθεία ε. Οι ακτίνες ανακλώνται στον ε
καθρέφτη και ακολουθούν την πορεία, που θα
είχαν, αν η πηγή του φωτός ήταν το σημείο Α΄.
Επειδή οι γωνίες που σχηματίζουν οι ακτίνες με
την ε είναι συμμετρικές, θα είναι και ίσες. A΄
Άρα, η γωνία με την οποία μια ακτίνα πέφτει στον καθρέφτη είναι ίση με τη γωνία με
την οποία ανακλάται.
3. Στο σχήμα τα σημεία Β και Β' είναι συμμετρικά ως προς την ευθεία ε. Να
βρεθεί με τη βοήθεια μόνο του χάρακα το συμμετρικό του Α ως προς την
ευθεία ε.
Α Β
Λύση
Επειδή με το χάρακα μπορούμε να φέρουμε μόνο ευθείες
γραμμές, ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα, όπως ε
φαίνονται στα παρακάτω σχήματα:
Φέρνουμε την ευθεία ΑΒ και την προεκτείνουμε μέχρι να τμήσει τον
άξονα ε στο σημείο Κ. Β΄
Φέρνουμε την ευθεία ΚΒ΄, η οποία είναι συμμετρική της ΚΒ, αφού ενώνει δύο
συμμετρικά σημεία αυτής, τα Κ και Β΄.
Α Α Α Α Α
Β Β Β Β Β
Κ Κ Κ Κ Κ
ε ε
εΟ ε
Ο
ε
Ο
Β΄
Β
1 Β΄ 2 3 Α΄ Β΄ 4 Α΄ Β΄ 5
12΄
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Φέρνουμε την ΑΒ΄, που τέμνει την ε στο Ο.
Τέλος, φέρνουμε την ΒΟ, που η συμμετρική της είναι η ΟΒ΄. Οι ευθείες ΚΒ΄ και
ΒΟ είναι συμμετρικές των ΚΒ και Β΄Ο αντίστοιχα και οι τομές τους θα είναι
συμμετρικά σημεία, τα Α και Α΄.
Λύση 1 ω
ε1 2
Μπορούμε να διαπιστώσουμε (μετρώντας με το 3
ω 4 φ
μοιρογνωμόνιο) ότι οι γωνίες που σχηματίζονται
φ
και στα δύο σημεία τομής Α και Β, είναι δύο ειδών: ε2
Οι οξείες γωνίες ω, που είναι μεταξύ τους ίσες και 1 2 ω
4
Οι αμβλείες γωνίες φ, που είναι κι αυτές μεταξύ ω 3
Β
τους ίσες. φ
Τα τέσσερα ζευγάρια των γωνιών, που είναι όλες οξείες και ίσες μεταξύ τους είναι:
► Από τις “εντός εναλλάξ”: Α4 = Β2
► Από τις “εκτός εναλλάξ”: Α2 = Β4
► Από τις “εντός - εκτός επί τα αυτά”: Α2 = Β2 και Α4 = Β4.
Τα τέσσερα ζευγάρια των γωνιών, που είναι όλες αμβλείες και ίσες μεταξύ τους είναι:
► Από τις “εντός εναλλάξ”: Α3 = Β1
► Από τις “εκτός εναλλάξ”: Α1 = Β3
► Από τις “εντός - εκτός επί τα αυτά”: Α1 = Β1 και Α3 = Β3
Επειδή όμως οι γωνίες Α1 και Β2 είναι παραπληρωματικές, θα ισχύει γενικά: ω + φ =
180ο.
Οπότε συμπεραίνουμε ότι τα υπόλοιπα ζευγάρια των γωνιών είναι ζευγάρια
παραπληρωματικών γωνιών, τα οποία και είναι τα εξής:
► Οι “εντός επί τα αυτά”:
Α3 + Β2 = 180ο και Α4 + Β1 = 180ο
► Οι “εκτός επί τα αυτά”:
Α1 + Β4 = 180ο και Α4 + Β3 = 180ο
► Οι “εντός- εκτός εναλλάξ”:
Α1 + Β2 = 180ο και Α2 + Β1 = 180ο και
Α3 + Β4 = 180ο και Α4 + Β3 = 180ο
5. Στο παρακάτω σχήμα είναι ε1 // ε2 να υπολογίσετε όλες τις γωνίες, που
είναι σημειωμένες, αν είναι α = 40ο.
Λύση ε1 ε2
Οι γωνίες α και γ είναι κατακορυφήν, άρα θα είναι: α = γ = 40ο
Οι γωνίες α και γ είναι παραπληρωματικές, άρα θα
β α ζ ε
είναι: α + β = 180ο από τη σχέση αυτή συμπεραίνουμε
Γ δ η ε3
ότι: β = 180ο – α = 180ο – 40ο = 140ο. θ
Οι γωνίες β και δ είναι κατακορυφήν, άρα θα είναι:
β = δ = 140ο
Αλλά επειδή ε1 // ε2 και η ε3 τέμνουσα των δύο παραλλήλων ευθειών θα είναι:
ε = α, ως εντός – εκτός επί τα αυτά, άρα ε = 40ο.
ζ + α = 180ο ως εντός επί τα αυτά, άρα ζ = 180ο – α = 180ο – 40ο = 140ο.
η = α, ως εντός εναλλάξ, επομένως: η = 40ο και θ = δ, ως εντός – εκτός επί τα αυτά,
άρα: θ = 140ο.
13
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο
ΤΡΙΓΩΝΑ
ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΑ
ΤΡΑΠΕΖΙΑ
1. Να βρεθούν τα μέτρα των γωνιών ενός ισοσκελούς τριγώνου, αν είναι
γνωστό μόνο ότι το μέτρο μιας γωνίας του είναι 40ο.
Λύση
Έστω ένα ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ με
Α
ΑΒ = ΑΓ. Τότε θα είναι Β=Γ.
ο
Επειδή είναι Α + Β + Γ = 180 ,
διακρίνουμε τις εξής δύο περιπτώσεις:
40ο 40ο
(α) Αν είναι Α = 40ο. Β Γ
Συνεπώς θα είναι 40ο + Β + Γ = 180ο,
επομένως Β + Γ = 180ο – 40ο.
Επομένως θα είναι: Β + Β = 140ο, από την οποία
προκύπτει ότι: 2 Β = 140ο, δηλαδή Β = 140ο : 2 = 70ο άρα και Γ = 70ο.
2. Τοποθέτησε ένα “x” στην θέση που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση
14
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
3. Τοποθέτησε ένα «x» στην θέση που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
(Υπάρχουν και περιπτώσεις που περισσότερες από μία απαντήσεις είναι
σωστές).
270ο Χ 180
ο
90ο
2. Σε κάθε ισοσκελές τρίγωνο η διάμεσος, που αντιστοιχεί στη βάση, είναι και:
3. Σε κάθε ισόπλευρο τρίγωνο όλες οι εξωτερικές του γωνίες είναι ίσες με:
Χ Οι διαγώνιοι του.
Χ Άξονες συμμετρίας
Οι διαγώνιές του
Οι πλευρές του.
15
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
7. Σε κάθε τετράγωνο οι ευθείες των διαγωνίων του είναι:
Άξονες συμμετρίας.
Χ
16
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ