bakri Zinku 

gjendet ne natyre ne trajte sulfuresh ZnS, nga dhe përgatitet industrialisht. Është një
nga metalet me aktive. vepron me acidet duke çliruar hidrogjen. Ne ajër mbulohet nga një shtrese
okside, prandaj edhe përdoret për te mbuluar hekurin (procesi quhet zinkim). Ne përbërjet e tij ka
vetëm gjendjen e oksidimit +2. Sulfuri i zinkut, ZnS, kur goditet me një rryme elektronesh emeton një
sinjal te ndritshëm. Kjo veti e tij shfrytëzohet për përdorimin e tij ne fabrikimin e fletëve fluoreshente
për tubat katodike, aparatet televizive etj.

Zinku gjendet ne natyre ne trajte sulfuresh ZnS, nga dhe përgatitet industrialisht. Është një nga
metalet me aktive. vepron me acidet duke çliruar hidrogjen. Ne ajër mbulohet nga një shtrese
okside, prandaj edhe përdoret për te mbuluar hekurin (procesi quhet zinkim). Ne përbërjet e tij ka
vetëm gjendjen e oksidimit +2. Sulfuri i zinkut, ZnS, kur goditet me një rryme elektronesh emeton një
sinjal te ndritshëm. Kjo veti e tij shfrytëzohet për përdorimin e tij ne fabrikimin e fletëve fluoreshente
për tubat katodike, aparatet televizive etj.

Bakri Cuprum) është një element kimik i cili në sistemin periodik gjendet me simbolin Cu dhe numrin
rendor 29. Është një metal i periodës së 4 në grupin e 11 të sistemit periodik. Emri kuprum rrjedh
prej fjalës cyprium "mineral nga ishulli i Qipros". Bakri ka qenë metali i parë i përdorur nga njëriu për
prodhimin e veglave të ndryshme si dhe të armëve. Sende prej bakri (unaza, gjerdanë, byzylykë etj.)
jan gjetur në Irak 8700 vjet para erës së re.
Është metal i butë dhe i lakueshëm i cili lehtë telëzohet. Ka përçueshmëri shumë të lartë të
nxehtësisë dhe elektricitetit. Sipërfaqja e sapo-ekspozuar e bakrit ka ngjyrë të portokalltë në të kuqe,
por në prani të lagështisë dhe dioksidit të karbonit formohet një shtresë e gjelbër e karbonatit bazik
të bakrit (II) i cili e mbron nga oksidimi i mëtejshëm.
Në përbërjet kimike bakri mund të jetë në gjendjen e oksidimit +1 dhe +2. Gjendja +1 oksidohet
lehtë. Ajo është e qendrueshme vetëm në përbërjet e patretshme si: CuCl, Cu2O dhe në përbërjet
komplekse. Gjendja e oksidimit +2 është më e zakonshmja. Joni Cu2+ ngjyros në të kaltër tretësirat
ku ndodhet. Sulfati i bakrit CuSO4 përdoret në bujqësi si dezinfektant. Perberjet e bakrit jane te
gjitha helmuese.

Nxjerrja e bakrit në 2005

Në natyrë bakri ndodhet në formë të mineraleve si: kupriti (Cu2O), kalkozina (Cu2S), kalkopiriti
(CuFeS2), etj, por edhe në gjendje elementare (i pastër deri 99%). Industrialisht bakri përfitohet duke
u nisur nga sulfuret si kalkopiriti dhe kalkozina.

Procesi i përfitimit të bakrit

Zakonisht mineralet e bakrit kanë koncentrim të bakrit vetëm ~0.6%. Me metodën e frothit ose
biokullimit (me ndihmën e organizmave) ky koncentrim rritet deri në 15%. Nxerja e këtij materiali me
dioksid silikoni (SiO2) e heq shumicën e hekurit të padëshiruar, duke lënë pas një masë që përbëhet
kryesisht nga Cu2S. Kjo masë piqet për të shndërruar sulfuret e bakrit në okside, sipas reaksionit:
Oksidi kuprik pastaj nxehet për të formuar bakrin, sipas formulës:
Bakri i përfituar në këtë mënyrë është bakër blistër (ose bakër brut), i cili është 99% i pastër, ndërsa
pjesa tjetër është oksigjen, ar dhe platinë. Heqja e oksigjenit bëhet me kalimin e gazit natyror nëpër
bakrin blistër, ndërsa ari dhe platina hiqen me elektrolizë. Si hap i fundit për përfitimin e bakrit 100%
të pastër përdoret elektro-rafinimi:
.hekuri
Hekuri[a] është element kimik. Në trupin e njeriut ai merr pjesë me 0,008 % të masës, dhe gjendet
kryesisht në gjak. Sasia e hekurit në gjakun e njeriut do të mjaftonte për një gozhdë. Kjo sasi kur
lidhet me oksigjenin merr ngjyrë të kuqe, kjo është arsyeja që gjaku i njeriut të ketë këtë ngjyrë, të
përafërt me ngjyrën e ndryshkut (tek hekuri në natyrë). Hekuri është metali me i përdorshëm në
industri. Ne furrnalta ai përpunohet dhe shndërrohet ne materiale te ndryshme. Hekuri mund te
kthehet ne çelik kështu qe i përmirëson vetitë e tij.
Përfitimi dhe përpunimi i xeherorit të hekurit është bërë që në vitin 3000 p.e. sonë, në Misir (Egjipti i
sotshëm).Tani ky metal perdoret dhe ne industri dhe per ndihma mjeksore

Komponimet kimike
Hekuri në natyrë nuk mund të gjendet në gjendje kimike të pastër. Komponimet e hekurit që hasen
në natyrë janë xehet apo mineralet të cilat janë okside, karbonate dhe sulfare te hekurit. Xehet më të
rëndësishme janë hematiti Fe2O3, magnetiti Fe3O4, sideriti FeCO3, dhe piriti FeS2. Përdoret për
shkatërrimin e dëmtueseve te bimëve, ne mjekësi, ne industrinë tekstile.

Vetitë[
Hekuri është një metal me shkëlqim të argjendtë dhe shpejt korrodohet sepse reagon ndaj
oksigjenit. Përdoret në formë të legurave si çelik kur kombinohet me karbonin por mund të
kombinohet me kromin, manganin etj. Ka gjendje agregate te ngurte,ka ngjyre hiri,dhe dendesia e tij
eshte 7.874.
Hekuri i pastërt ka karakteristika mekanike të dobëta dhe kosto të lartë prodhimi. Në teknikë e në
ndërtim përdoren aliazhet e shumta të hekurit. Rëndësi të madhe kanë aliazhet hekur-karbon, në
radhë të parë giza dhe çeliku, të cilat janë aliazhet më të rëndësishme në industri...

Përftimi i hekurit[
Hekuri ne industri përftohet kryesisht prej xeherorëve te tije e keto janë -xeheror hekuri(p.sh.hematiti
ose magnetit) -koku,si mjet reduktues -guri gëlqeror,si shkrirës -ajri i nxehtë qe vjen nga kauperët
ose pyrgjet(kullat).Në fillim bëhet fërgimi i xeherorit me qëllim të oksidimit të sulfureve dhe
karbonateve nëse ato gjendente pranishme ne xeherore ,si dhe largimit të lagështirës që gjendet në
xeherore pastaj xeherori transportohet me vagoneta të posatshme deri ne grykën e furrënaltes
pastaj transportohet koku(qymyri) dhe pastaj guri gelqeror dhe permes kaupereve(aparatur e
posatshme)hyn ajri dhe ndihmon djegie.

Zinku gjendet ne natyre ne trajte sulfuresh ZnS, nga dhe përgatitet industrialisht. Është një nga
metalet me aktive. vepron me acidet duke çliruar hidrogjen. Ne ajër mbulohet nga një shtrese
okside, prandaj edhe përdoret për te mbuluar hekurin (procesi quhet zinkim). Ne përbërjet e tij ka
vetëm gjendjen e oksidimit +2. Sulfuri i zinkut, ZnS, kur goditet me një rryme elektronesh emeton një
sinjal te ndritshëm. Kjo veti e tij shfrytëzohet për përdorimin e tij ne fabrikimin e fletëve fluoreshente
për tubat katodike, aparatet televizive etj.
                                      

ⓘ Zinku
Zinku gjendet ne natyre ne trajte sulfuresh ZnS, nga dhe pergatitet industrialisht. Eshte nje nga
metalet me aktive. vepron me acidet duke çliruar hidrogjen. Ne ajer mbulohet nga nje shtrese
okside, prandaj edhe perdoret per te mbuluar hekurin. Ne perberjet e tij ka vetem gjendjen e
oksidimit +2. Sulfuri i zinkut, ZnS, kur goditet me nje rryme elektronesh emeton nje sinjal te
ndritshem. Kjo veti e tij shfrytezohet per perdorimin e tij ne fabrikimin e fleteve fluoreshente per tubat
katodike, aparatet televizive etj.
                                     
 Ky grup konsiston përmban këto elemente : Zinku Kadmiumi Merkuri Ununbiumi Këto
elemente kanë 6 elektrone në shtresën e jashtme prandaj edhe rënditen
 natyrore të këtij vendi llogariten: hekuri i cilësisë së ultë, bakri, zhiva, zinku kromi,
magnesiumi, nikeli, ari, argjendi, asbesti, gjipsi, pylltaria si
 natyrore të këtij vendi llogariten: ligniti, derivate të naftës, hekuri, boksiti, zinku nikeli,
magneziti, kripa si dhe prurja e ujit e mirë për energji.
 CIA - Factboock llogariten të jenë : Fosfate, Hekuri Fe Mangani Mn Plumbi Pb Zinku Zn
Peshkimi dhe Kripa. Si tokë e punueshme llogaritet të jetë diku 19
 natyrore të këtij vendi llogariten: peshkimi, tapa nga drunjtët bakri, zinku kallaji, argjendi, ari.
urani, mermeri, argjila, gipsi, kripa, toka e punueshme
 temeperaturë 450 grad celsius Kur zinku i pastër ekspozohet në atmosferë Zn reagon me
oksigjenin O2 formohet oksidi i zinku ZnO i cili më tej reagon me
 ang. : Kebnekaise Si pasuri natyrore të këtij vendi llogariten : hekuri, bakri, plumbi, zinku ari,
argjendi, uraniumi, pylltaria dhe prurja e ujit.
 vendit. Si pasurit natyrore të këtij vendi llogariten: qymyr guri, nafta, gazi natyrorë, hekuri,
lëkura, zinku ari, kripa, kalku, gipsi, silici etj.
 Karauntuhil ang. : Carrauntoohil Si pasurit natyrore të këtij vendi llogariten: gazi natyrorë,
bakri, plumbi, zinku argjendi, guri gëlqerorë etj.
 uraniumi, gipsi, pylltaria dhe peshkimi.
 Zinku gjendet ne natyre ne trajte sulfuresh ZnS, nga dhe përgatitet industrialisht. Është një
nga metalet me aktive. vepron me acidet duke çliruar hidrogjen. Ne ajër mbulohet nga një
shtrese okside, prandaj edhe përdoret për te mbuluar hekurin (procesi quhet zinkim). Ne
përbërjet e tij ka vetëm gjendjen e oksidimit +2. Sulfuri i zinkut, ZnS, kur goditet me një rryme
elektronesh emeton një sinjal te ndritshëm. Kjo veti e tij shfrytëzohet për përdorimin e tij ne
fabrikimin e fletëve fluoreshente për tubat katodike, aparatet televizive etj.