Soru 1 Felsefenin ortaya çıkışında ilk medeniyetlerin katkılarını örnekler

vererek açıklayınız.
Medeniyetler Felsefenin Doğuşuna Etkileri

Mısır- Mısır ve Sümer medeniyetleri özellikle matematik, geometri,

Mezopotamya astronomi gibi alanlarda önemli bilgiler oluşturmuştur. Bu bilgiler;
Medeniyeti mitolojik açıklamaların dışına çıkılmasına olanak sağlamıştır.

Hint Medeniyeti Hint inanışlarının temelinde evrenin yaratılışında “su”yun her şeyin
kökeni ve canlı kaynağı olduğu fikri de vardır.

Çin Medeniyeti Taoculuk (Taoizm) inancında asıl olan bireydir. Mistik bir bilmeyle
gizlere ulaşılmaya çalışılır.
İran Zerdüşt inancı, özelikle felsefenin değer tartışmalarında etkili
Medeniyeti olmuştur.
 Soru 2 MÖ 6-MS 2. YY’da Anadolu’da yaşamış filozofların kimler
oldukları ve yaşadıkları yerler hakkında kısaca bilgi
veriniz.
Diogenes
Aristoteles
Kleanthes

Anaksagoras
Herakleitos
Ksenofanes

Thales
Anaksimandros Lukianos
Epiktetos
Anaksimenes
Soru 3 “Arkhe” ne demektir?
İlk neden
İlke

MÖ 6-MS 2. yy felsefesinin ana problemi, varlığın ilk nedeninin

ne olduğudur. Varlığın ilk maddesinin ne olduğu; ilk neden, ilke ve
arkhe olarak isimlendirilmiştir.

İlk neden, her şeyin ondan çıktığı ve her şeyin temelini

belirleyendir. Bu problem, bir yandan öz (mahiyet) bir yandan da
varlığın değişimi tartışmalarına dönüşmüştür.
Soru 4
Aşağıdaki filozof ve ilk neden görüşlerini eşleştirelim.

Evrenin ilk nedeni “su”dur. Su varlıkların tümünün

nedeni yani ilk maddesidir. 2
İlk neden nicelik olarak sınırsız,nitelik olarak belirsiz
olan; sonsuz olan “apeiron”dur. 5
1
3
Arkhe maddenin en küçük yapı taşı yani “atom”dur.
Atomlar, sonsuz ,değişmeyen, boşluksuz ve yer
kaplayan özelliktedir.
4
Arkhe “hava”dır. Hava olan ruh nasıl bedeni ayakta
tutuyorsa, dünyayı ve evreni de ayakta tutan havadır. 3
Arkhe dört ana maddeden oluşur.”Su,toprak,hava ve
ateş.”
Soru 5

MÖ 6. yüzyıldan itibaren Eski Yunanda evrende

anlaşılmayan, merak edilen hayata dair bütün sorular
inanç temelli olmaktan çıkmış, tamamen akılsal cevaplar
verilmiştir. Yaşamı akla dayalı olarak ilk açıklamaya
çalışan ve varlığın ilk nedeninin, arkhenin su olduğunu
savunan, felsefenin kurucusu sayılan filozof
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aristoteles
B) Platon
C) Sokrates
D) Herakleitos
✓ E) Thales
 Soru 6 Herakleitos ve Parmenides’in değişim problemine
yaklaşımlarını karşılaştırınız.
Herakleitos
• Arkhe ateştir.
• Her şey akar hiçbir şey kalıcı
değildir.
• Evrende kalıcılık ve durağanlık
yoktur. Her şey değişmektedir
ve bu değişim döngüseldir.
• Değişmeyen tek şey
değişimin kendisidir.
• Her şey karşıtıyla vardır ve
kaçınılmaz olarak karşıtına
dönüşecektir.
Parmenides
• Evrenin kaynağı, ilk neden
‘Bir olandır.’
• Bir olan değişmemiştir,
hareket etmez, her şeyin var
edicisidir.
• Duyular bizi yanıltmaktadır.
Değişim duyusal bir yanılgıdır.
• Evrende hiçbir şey değişmez.
• Var olan düşünme ile
kavranır. Yokluk olmadığından
yokluğun bilgisi de yoktur.
Soru 7 Sofistler ile Sokrates’in bilgi anlayışlarını
karşılaştırınız.
Sokrates
Sofistler
• Sokrates kesin bilginin var
• Para karşılığı ders veren, bir
olduğunu savunmuştur.
konuda uzmanlaşmış bilgili
• Sofistlerin rölativizm
kişilerdir.
anlayışını eleştirmiştir.
• En belirgin özellikleri
• Bireylere göre değişmeyen,
hemen her şeye karşı
kesin ve akla dayalı bilgi
geliştirmiş oldukları
anlayışını benimsemiştir.
eleştirel tavırdır.
• Geliştirmiş olduğu tartışma
• Onlara göre mutlak ve
yöntemiyle insanlarda
değişmez bir hakikat yoktur.
doğuştan var olduğunu
• Bilginin göreli olduğunu
düşündüğü bilgileri ortaya
savunurlar.(Rölativizm)
çıkarmaya çalışır.
Soru 8
Sokrates’in ‘’maiotik yöntem’’ olarak bilinen doğurtma
yöntemini kısaca açıklayınız.

Sorgula-
Karşı maya
Kanıtları Sunulan Karşı
taraftan karşı
destekle- örnekleri tarafın
verilen görüş
Soru meyen n tekrar doğru
cevaplar geçersiz
sorulur. istisna gözden bilgiyi
için kanıt kılınana
örnekler geçirilme görmesi
sunması kadar
sunulur. si istenir. sağlanır.
istenir. devam
edilir.
Soru 9 Platon’un varlık anlayışını mağara benzetmesinden
yararlanarak açıklayınız.
Platon’un varlık felsefesinin temelinde idealar kuramı vardır. İdealar
dünyası ve fenomenler dünyası olarak 2 dünya vardır.
İdealar gerçektir, varlıkların ilk
örnekleridir.
Nesneler(fenomenler), duyular
dünyasındaki her şey ideaların
kopyasıdır.
İdealar öncesiz sonrasızdır ve
değişmezler. Fenomenler değişirler.
İdealar akılla kavranır.
Fenomenler duyularla kavranır.
Soru 10 Aristoteles’in varlık anlayışındaki ‘’dört neden görüşü’’nü
bir örnek üzerinden açıklayınız.

Maddi Bir şeyin kendisinden yapıldığı veya kendisinden

Neden meydana geldiği maddedir. Alçıdan yapılmış bir
vazonun maddi nedeni alçıdır.
Formel Bir şeyin biçimsel nedenidir. Alçının vazo
Neden görünüşünü alması formel nedendir.
Hareket ettirici neden olarak da bilinen fail neden,
Fail maddenin biçim kazanmasını sağlayan nedendir. Alçının
Neden vazoya dönüşmesini sağlayan sanatçı, fail nedendir.

Ereksel Bir maddenin biçim kazanmasındaki amacını gösteren

Neden nedendir. Vazonun bir demet çiçek için biçim almasının
nedeni ereksel nedendir.
Soru 11 Aristoteles’in altın orta görüşünden hareketle
boş bırakılan yerlere uygun kavramları yazalım.

Eylemin Eksikliği Altın Orta Eylemin Aşırılığı

Cimrilik Cömertlik Savurganlık

Cahillik Bilgelik Bilgiçlik

Korkaklık Cesaret Delice Atılganlık

Güdümlü olma Dengeli Olma Asilik

Vurdumduymazlık Sorumluluk Aşırı Kaygılılık
Soru 12
Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanlara (D) , yanlış
olanlara (Y) koyunuz.

• Platon zihinde doğuştan bulunan bilgilere episteme, der.

• Felsefenin ortaya çıkmasında etkili olan ilk uygarlıklardan biri Uygurlar’dır.

• İlk felsefe tarihçisi Aristoteles’tir.

• Sokrates’e göre ahlaklı olmayan davranışın kaynağı bilgisizliktir.

• Platon’a göre bilgi akılla kavranan fenomenlerin bilgisidir.

• Doğa filozofları para karşılığı ders veren filozoflardır.

Soru 13 MS 2-MS 15. YY felsefesini ve filozoflarını kısaca tanıyalım.

MS 2-MS 15. yy
Felsefesi

Hristiyan İslam
Felsefesi Felsefesi
SORU 14 Antik Yunan felsefesi ile MS 2-MS 15. yy felsefesi
arasındaki farklılıklar nelerdir?

Antik Yunan Felsefesi MS 2 - MS 15. Yüzyıl Felsefesi

İnsanın dünya ile ilişkisi İnsanın Tanrı ile ilişkisi

Bu dünyadaki mutluluk Ebedi mutluluk

İnsan doğanın bir parçası İnsan bu dünyanın yabancısı

Dinamik bir felsefe Statik/durağan bir felsefe

Soru 15 MS 2-MS 15.yy felsefesini etkileyen felsefeler
nelerdir? Kısaca açıklayınız.
PLATON’un idealar alemi, ruhun ölümsüzlüğü fikirleri hem
Hristiyan hem İslam felsefesinde kullanılmıştır.
ARİSTOTELES’in geliştirdiği mantık, Tanrı’nın varlığına
yönelik akılsal kanıtlamalara destek olarak kullanılmış
MS 2-MS
ve her türlü tartışmada yöntem olarak belirlenmiştir.
15. YY
Felsefesini STOA FELSEFESİ, ahlak, istenç (irade) konularında
etkileyen Hristiyan felsefesini derinden etkilemiştir.
felsefeler EPİKÜROSÇULUK, mutluluğa ulaşmak için dünyevi hazlar-
dan uzak durulması gerektiği düşüncesi ile etkili olmuştur.

YENİ PLATONCULUK, “Tanrı” ve “ruh” kavramları konusundaki

düşünceleri üzerinden oluşan tartışmalar bu etkiyi
oluşturmuştur. Sudûr öğretisi her iki felsefeyi de etkilemiştir.
Soru 16 Hristiyan felsefesinin genel özellikleri nelerdir?

• İnanç merkezli görüşler ortaya çıkmıştır.

• İnancın akılla temellendirilmesi yapılmaya çalışılmıştır.
• Akıl ve inanç tartışmaları ön plana çıkmıştır.

• İnancın bilgiyi mümkün kıldığı düşüncesi egemendir.

• Antik Yunan felsefesinden etkilenmiştir.

• Tanrı’nın varlığı kanıtlanmaya çalışılmıştır.

• Kutsal metinlerin doğruluğu merkeze alınmıştır.

• Dinsel otoriteye karşı gelinmemesi gerektiği vurgulanmıştır.

Soru 17 Hristiyan felsefesinin dönemlerini kısaca
açıklayınız.
Skolastik Dönem
Patristik Dönem
•MS 8-MS 15. yy ’a kadar olan
•MS 2-MS 8. yy arasındaki
ikinci dönem Hristiyan
Hristiyan felsefesidir.
felsefesidir.
•Bu dönem filozofları aynı
• Skolastik ismi, Hristiyanlığın
zamanda din adamlarıdır.
öğretilmesi için bu dönemdeki
•Bu dönem filozofları “Kilise
okullaşma hareketinden gelir.
Babaları” olarak adlandırılır.
•Skolastik Dönem’de felsefenin
•Akılla dini açıklama yolu,
eğitim alanına taşınması birçok
inancın temel öğretisi haline
öğrencinin dinî eğitim alarak
gelmiştir.
Hristiyanlığı hızla yaymalarına
•Hristiyan dinine yönelik
neden olmuştur. Bologna ve
saldırılara karşı savunma
Oxford üniversiteleri bu dönemde
tarzında düşünceler öne
kurulan ve bu geleneğin öncüsü
çıkmaktadır.
olan yerlerdir.
SORU 18
Hıristiyan felsefesinde kutsal metinlerde yazılanların mutlak doğruluğuna inanılır,
bu görüşlerin doğruluğu sorgulamadan kabul edilirdi.

Buna göre Hristiyan felsefesi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Akıl yoluyla doğruları aramak gereksizdir çünkü zaten doğrular kutsal

metinlerde insanlara sunulmuştur.

B) Doğru bilginin kaynağı kutsal kitap ve dini otoritelerdir.

C) Felsefe dine hizmet eden bir alandır, dini dogmaları temellendirmeye çalışır.

D) Dönemin düşünsel faaliyetlerini din adamları yönlendirmiştir.

✓E) İnsan aklı hayatın merkezine alınmış ve her şey akılla açıklanmaya çalışılmıştır.
Soru 19 Hristiyan felsefesinin temel problemleri nelerdir?
Kısaca açıklayınız.
Tanrı’nın var olmadığını savunanlar
Tanrı’nın Varlığını karşısında Hristiyan düşünürleri,
Kanıtlama Problemi ontolojik ve kozmolojik açıdan
kanıtlar sunmuştur.
Kötülük Hristiyanlığa göre Tanrı; insanlara
iyiliği emreden, kötülükten uzak
Problemi
durmalarını isteyen ve her şeyi
yaratan tek varlıktır.
Tümeller kavramı bir sınıfı
Tümeller oluşturan, bütün üyeleri içine alan
Problemi genel kavramları işaret etmek için
kullanılır.
Soru 20
Hristiyan felsefesinde Tanrı’nın varlığına yönelik
kanıtlar nelerdir? Kısaca açıklayınız.
Ontolojik Kanıtlama Kozmolojik Kanıtlama
Tanrı kavramından Evrende var olan bütün
çıkar ve mantıksal varlıkların kendinden önce
olarak onun varlığını gelen bir varlık nedeniyle
kanıtlamaya var olduğunu söyler. Geriye
yöneliktir. Tanrı’nın doğru gidildiğinde mantıksal
insan zihninde olarak bir ilk varlığın olması
bulunması Tanrı’nın gerektiği ve varlığın Tanrı
varlığına kanıttır. olduğunu ileri sürer.
SORU 21 Hristiyan felsefesindeki tümeller problemi
tartışmasında savunulan görüşleri açıklamalarıyla
eşleştirelim.
Tümel kavramlar, birbirine
benzeyen nesnelerin ortak
Kavram realizmi
özelliklerine adlar verilmesiyle
oluşur.
Tümel kavramların varlığı Tanrı’nın
Kavramcılık
zihnindedir. İnsan zihninde bu
(konseptualizm)
kavramlar “Tanrısal ide” olarak yer
alır.
Tümel kavramları Tanrısal
Adcılık (nominalizm) açıklamalardan ayırır. Onların duyu
deneyimiyle her bir varlıkta
kavranabilineceğini ileri sürer.
SORU 22 İslam felsefesinin genel özellikleri nelerdir?

• Antik Yunan felsefesinden etkilenilmiştir.

• Akıl, iman ve inanç konuları tartışılmıştır.

• Çeviri faaliyetleri etkili olmuştur.

• Felsefe tarihinde felsefi düşüncenin

gelişimine katkı sağlamıştır.

• Batı felsefesini etkilemiştir.

Soru 23 İslam felsefesinin temel problemleri nelerdir? Kısaca açıklayınız.

Yaradan’ın
varlığına ilişkin Yaratıcının
akla uygun Varlığını İrade
delil Kanıtlama Özgürlüğü
getirilmesi Problemi İnsanın seçme
Problemi gücüne dayalı
üzerine
şekillenir. özgürlüğü temel
bir problemdir.
Burada insanın
Toplumsal Tanrı
Toplumun yaşayışı karşısındaki
Yaşama
üzerine oluşan iradesi
Yönelik
görüşler devlet sorgulanır.
Problemler
yönetimi temelinde
ele alınmıştır.
Soru 24 Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları verilen kavramlar ile
doğru olarak doldurunuz.
Patristik
Hristiyan felsefesinin ilk dönemi..................... Kavramlar
Skolastik
olarak, ikinci dönemi ise …………………….
olarak bilinir. İbn Sînâ Farabi

Farabi……. erdemli hayatın ahlaki açıdan

…………… Skolastik El Kindî
ideal olan devlette gerçekleşeceğini ileri Eş’arî Patristik
sürer.

İslam felsefesinde yaratıcının varlığının delilleri problemine kelamcılar ve

İslam filozofları çeşitli açıklamalar getirmiştir. İslam kelamcılarından
Eş’arî
…………………………., İbn Sînâ
El Kindî ve ………………………..…
filozoflardan ise ……………………
düşünceleriyle öne çıkmaktadır.
SORU:25

Aşağıdakilerden hangisi MS 2-MS 15. yy felsefesinde

cevap aranan bir problem değildir?
A) Tümeller problemi
B) Kötülük problemi
C) Yaratıcının varlığını kanıtlama problemi
✓D) İlk neden ve değişim problemi
E) Toplumsal yaşama yönelik problemler