2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)

2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)

1.Aşağıdakilerden hangisi, şer’i/nakli ilimlerden 3.Aşağıdakilerden hangisi hadis usulü kitabı

değildir? değildir?
A. Hadis A. et-Tahâvî’nin Müşkilü’l-âsâr’ı
B. Fıkıh B. Iraki’nin Elfiyye’si
C. İslam Tarihi C. Hatib el-Bağdadi’nin el-Kifaye’si
D. Tefsir D. Suyuti’nin Tedribu’r-ravi’si
E. Kelam E. İbnü’s Salah’ın Ulumu’l Hadis’i
Doğru Cevap: C Doğru Cevap: A
İslam Tarihi, İslam Mezhepleri Tarihi ve İslamî et-Tahâvî’nin (ö.321) Müşkilü’l-âsâr eseri, İhtilafü’l
İlimler Tarihi, İslam Dinini konu edinmeleri hadis konusunda yazılmış bir eserdir.
bakımından ilk bakışta İslamî İlimler içinde yer
Iraki’nin (ö.806) Elfiyye’si, İbnü’s Salah’ın hadis
alıyor gibi görünseler de aslında Tarih Bilimi’nin
usulüne dair eseri olan Ulumul Hadis’ini beyitlerle
alt dalıdırlar.
(elfiyye) yazdığı eseridir.
Hatib el-Bağdadi’nin (ö.463) el-Kifaye eseri,
mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir.
Suyuti’nin (ö.911) Tedribu’r-ravi’si, Nevevi’nin et-
Takrib isimli hadis usulü eserine yazdığı şerhidir.
2.Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber’e
Nevevi’nin et-Takrib eseri, yine kendisinin yazdığı
Allah tarafından verilmiş görevlerden biri
el-İrşad isimli eserinin muhtasarı olup, el-İrşad ise
değildir?
İbnü’s Salah’ın Ulumu’l Hadis’ine yazılan bir
A. Tezkiye muhtasardır.
B. Beyan
İbnü’s Salah’ın (ö.643) Ulumu’l Hadis’i, üzerine
C. Tebliğ
birçok çalışma yapılmış meşhur bir hadis usulü
D. Tebyin
eseridir.
E. İsmet
Doğru Cevap: E
4.Aşağıdakilerden hangisi hadisler arasındaki
Tezkiye: İnsanların kötü huylardan, günahlardan,
çelişkileri inceleyen hadis ilminin alt dalına
kötülüklerden temizlenmesi, arındırılması
verilen isimlerden biri değildir?
demektir.
A. Muhtelifü’l Hadis
Beyan: Peygamber’in kendisine indirilen kitabı,
B. İhtilafü’l Hadis
ümmetine açıklaması, onları ihtilaf ettikleri
C. Cem’u’t Turuk
konularda aydınlatmasıdır.
D. Müşkilü’l-hadis
Tebliğ: Allah’tan almış oldukları vahyi eksiksiz E. Muhtelefü’l-hadis
olarak insanlara bildirmek anlamına gelir.
Doğru Cevap: C
Tebyin: Beyan vazifesi ile aynı anlamdadır.
A,B,D ve E şıkları, Muhtelifü’l Hadis ilminin farklı
İsmet ise, Peygamberlerin bir özelliği olup, isimleridir.
günahlardan korunmuş olmalarını ifade eder.
Cem’u’t turuk ise, hadisin farklı kanallarının
toplanması anlamına gelmektedir.
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)

5. Aşağıdakilerden hangisi mütekaddimun 8. Muhammed b. Sirin, hadis rivayetinde sened

dönemi hadis usulü kitaplarındandır? kullanımının “fitne”nin ortaya çıkmasından sonra
başladığını söyler.
A. Suyuti, Tedribu’r-ravi
B. Kadı İyad, el-İlma Yukarıdaki açıklamada “fitne” ile aşağıdaki
C. İbn Ebi Hatim, Kitabü’l-cerh vet’tadil olaylardan hangisi kastedilmiştir?
D. Nevevi, el-İrşad
A. Muhtar es-Sekafî’nin isyanı
E. Hatib el-Bağdaî, el-Kifaye
B. Sıffin Savaşı
Doğru Cevap: E C. Zeyd b. Ali’nin isyanı
D. Hz. Osman’ın şehid edilmesi
Hatib el-Bağdadi’nin (ö.463) el-Kifaye eseri,
E. Hz. Ali’nin şehid edilmesi
mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir.
Mütekaddimun ve müteahhirun ayrımı, Hatib el- Doğru Cevap: D
Bağdadî ile yapılmaktadır.
Bir takım kaynaklarda, İbn Sirin’in (h.33) “fitne”
olarak tanımladığı hadisenin Muhtar es-Sekafî’nin
isyanı olarak geçse de, Hadis Usulcülerinin ve
Tarihçilerin genel kabulü, fitnenin Hz. Osman (ra)’ın
6. Mütekaddimun dönemi, hadis tarihinin hangi şehadeti olduğu yönündedir. Bu konuda yazılmış
aşamalarını kapsar? yüksek lisans tezi mevcuttur.

A. Tehzib, tasnif, tesbit

B. Tedvin, tehzib, tesbit
C. Tesbit, tehzib, tahric
D. Tesbit, tedvin, tasnif 9. Hadislerin yazılmaması gerektiği kanaatinin
E. Tesbit, tahkik, tasnif Hz. Peygamber’in vefatından sonra uzun süre
devam etmesinin nedeni aşağıdakilerden
Doğru Cevap: D
hangisidir?
Mütekaddimun dönemi, hadislerin tespit edildiği,
A. Hz. Peygamber’in hayatındaki uygulamaları
bir araya toplandığı [tedvin] (Ömer b. Abdülaziz &
B. Hz. Peygamber’in bu yöndeki emri
Zühri) , ve tasnif edilerek farklı farklı türde hadis
C. Yazı malzemesinin azlığı
rivayet kitaplarının oluşturulduğu dönemi kapsar.
D. Kur’an bu yöndeki emri
E. Bazı sosyal ve kültürel şartlar
Doğru Cevap: E

7. Hz. Peygamber’in, Hz. Aişe’den sonra en çok Hz. Peygamber (sav)’in hayatındaki
hadis rivayeti bulunan hanımı kimdir? uygulamaları, vefatından sonra hadislerin
yazılmamasına sebep olamaz. Çünkü bizzat
A. Sevde Peygamberimiz Abdullah b. Amr gibi sahabelere
B. Ümmü Habibe hadis yazması için izin vermiş, Semire b. Cündeb,
C. Ümmü Seleme Ebu Hureyre gibi sahabiler hadis yazmışlardır.
D. Safiye
E. Hafsa Hz. Peygamber’in ilk zamanlar Kur’an ayetleriyle
karışma endişesiyle hadis yazımına izin
Doğru Cevap: C vermemesi her ne kadar doğru ise de, ilerleyen
Hz. Aişe (ra), muksirun (en çok hadis rivayet eden) zamanlarda hadis yazımına dair teşvik ve izinleri, bu
grubunda yer almakta olup, ondan sonra en çok emrin herkes için geçerli olmadığını göstermektedir.
hadis rivayet eden Ümmü Seleme (ra)’dır. Yazı malzemesinin hadis yazımına engel
olmayacağına dair bkz: İbrahim Canan,
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)

Peygamberimizin Okuma Yazma Seferberliği ve Sünenler: Konularına göre tasnif edilmiş, ahkâm
Öğretim Siyaseti, İstanbul, 1984 hadisleri denilen, fıkhî içerikli hadisleri barındıran
eserlerdir.
Kur’an’ın hadislerin yazılmaması ile alakalı herhangi
bir emri bulunmamaktadır. Musannefler: Sünenlerle aynı olup, farklı olarak
Musanneflerde sahabe ve tabii sözlerine de yer
verilir. Konularına göre tasnif edilirler.
Müstedrekler: Bir müellifin şartlarına uyduğu
10. es-Sahifetu’s-Sahiha isimli hadis sahifesi halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle
aşağıdaki hangi sahabiye aittir? oluşturulan eserlerdir. Konularına göre tasnif
edilirler.
A. Abdullah b. Amr
B. Ebu Hureyre Muvatta’lar: Yaygın olarak uygulana gelen belli
C. Abdullah b. Abbas bölgenin hadislerini toplamayı amaçlarlar.
D. Ebu Rafi Konularına göre tasnif edilirler.
E. Samüre b. Cündeb
Mu’cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere
Doğru Cevap: B göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik
olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu
Şıklarda ismi geçen sahabilerin elinde yazılı anlamıyla mu’cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı
hadisleri bulunmakla beraber, bir özel isim olarak âlimler ise mu‘cem ismini verdikleri eserlerinde
es-Sahifetu’s Sahiha, Ebu Hureyre’nin (h.58) hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar.
yazdığı ve Hemmam b. Münebbih kanalı ile gelen Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu‘cemi anlamına
sahifedir. gelen mu‘cemü’ş-şüyûh diye isimlendirilirler.
Bununla birlikte, Abdullah b. Amr’ın (h.65) elinde
bulunan hadis sayfasına da es-Sahifetu’s Sadıka
ismi verilmektedir.

12. Hadislerin tasnif döneminin başlangıç

yıllarının karakteristik özelliği olarak yaygın
olarak yazılan hadis kitabı türü aşağıdakilerden
11. Aşağıdakilerden hangisi “ale’r-rical” hadis hangisidir?
kitabı türlerindendir? A. Tartışma kitapları
A. Musannefler B. Sahih hadisleri bir araya toplayan kitaplar
B. Sünenler C. Sünenler
C. Muvattalar D. Muvattalar
D. Mu’cemler E. Tek bir konuda yazılan kitaplar
E. Müstedrekler Doğru Cevap: E
Doğru Cevap: D Tasnif döneminde yaygın olarak yazılan hadis kitabı
Hadis rivayeti kitapları, 2 genel başlık altında tasnif türü, tek bir konuda yazılan kitaplardır.
edilmişlerdir. Bablarına (konularına) göre ve Aslında tasnif döneminde şıklardaki diğer kitap
ravilerine göre. türlerinden de eserler meydana getirilmiştir. Fakat
Ale’l-ebvab türü kitaplar, konularına göre tasnif sorumuzda bizden “başlangıç yıllarında” ve “yaygın
edilmiş hadis kitaplarıyken, ale’r-rical türü kitaplar, olan” türü istemektedir.
ravilerine göre yazılmış kitaplardır.
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)

13. Hadisleri, hadis kitabı yazarının hocalarının isimli kitabında bütün bu muallâk hadislerin
isimlerine göre gruplandıran hadis kitabı türü senedini bulmuş ve göstermiştir.
aşağıdakilerden hangisidir?
A. Müsnedler
B. Mu’cemler
C. Musannefler
D. Muvattalar
E. Müstedrekler 15. Buhari, “Sahih” ismiyle meşhur olan kitabını,
daha önce yazdığı hangi kitabındaki sahih
Doğru Cevap: B hadisleri seçerek meydana getirmiştir?
Mu’cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere A. Mebsut
göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik B. Musannef
olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu C. Cami
anlamıyla mu’cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı D. Müsned
âlimler ise mu‘cem ismini verdikleri eserlerinde E. Sahih
hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar.
Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu‘cemi anlamına Doğru Cevap: A
gelen mu‘cemü’ş-şüyûh diye isimlendirilirler. Buhârî (h.256), elindeki bütün hadisleri Mebsût
Diğer hadis kitabı türleri için bkz: 11. Soru adını verdiği büyük bir hadis kitabında konularına
Açıklaması göre tasnif ederek toplamıştır. Bunun en sağlam
rivayetlerini seçerek Sahîh’ini meydana getirmiş ve
döneminin Ahmed b. Hanbel, Yahyâ b. Maîn ve Ali el-
Medînî gibi büyük hadisçilerine kontrol ettirmiş ve
onaylarını almıştır.

16. Kütüb-i sitte müelliflerinin hadislerini

14. Ahmed b. Hanbel’in müsnedinde 38 tane
uydurma hadis olduğunu iddia eden İbnü’l-
Cevzi’nin iddialarını çürütme amacıyla “el-
Kavlü’l-müsedded” isimli kitabı yazan hadis
âlimi aşağıdakilerden hangisidir?
A. Zehebi
B. Sehavi
C. İbn Hacer
D. Zeynüddin Iraki
E. Nevevi
Doğru Cevap: C
El-Kavlü’l Müsedded eseri, İbn Hacer el-Askalanî
(h.852) ’ye aittir. İbn Hacer’in bu tarz çalışmaları
meşhurdur. Örneğin, bazı âlimler Sahîh-i
Buhari’nin bazı hadislerini tenkit ettiğinde, İbn
Hacer Hedyü’s-sârî isimli eserinde bütün bu
tenkitleri tek tek ele alarak haksız olduklarını
savunur. Yine İbn Hacer, Sahîh-i Buhari’deki muallak
hadisleri hedef alan kişilere karşı, Tağliku’t-Ta’lîk
eserlerine almak için esas aldıkları prensibleri
tespit eden âlim ve ilgili eseri aşağıdakilerden
hangisidir?
A. Hâkim, el-Müstedrek
B. Ebu Avane el-İsferâyînî, el-Müsnedü’l-muhrec
C. Hâzimî, Şurûtü’l-eimmeti’l-hamse
D. İbnü’l-Kayserânî, Şurûtü’l-eimmeti’s-sitte
E. Sıddık Hasan Han, el-Hıtta
Doğru Cevap: D
İbnü’l-Kayserânî (ö.507) Şurûtü’l-eimmeti’s-sitte
eserini “bazı kimselerin Kütüb-i sitte müelliflerinin
hadisleri eserlerine almak için esas aldıkları şartları
sormaları” üzerine yazdığını söylemektedir.
Hâzimî’nin (ö.584) Şurûtü’l-eimmeti’l-hamse adlı
risâlesi, İbn Mace’nin Sünen’i hariç 5 muhaddisin
şartlarını içerir.
el-Müsnedü’l-muhrec alâ kitâbi Müslim b.
Haccâc kitabı, Ebu Avane el-İsferâyînî’nin (ö.316)
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ
Sahih-i Müslim’e yaptığı istihraç çalışmasıdır.
(Mustahreç)
Hâkim (ö.405) ise el-Müstedrek eserinde
Sahîhayn’da yer almamakla birlikte ikisinin ya da
ikisinden birinin şartlarına uyan hadisleri
toplamaya çalışmıştır.
17. İbn Mace’nin Sünen’i yerine el-Muvatta’ı
koyarak Kütüb-i Sitte hadislerini ilk defa bir
araya getiren âlim ve eseri aşağıdakilerden
hangisidir?
A. Hatîb et-Tebrizî, Mişkatü’l Mesabih
B. Rezîn b. Muaviye, el-Cem’ beyne’l-usûli’s-sitte
C. Ali el-Kari, Mirkâtü’l-mefâtîh
D. Cevzakî, el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn
E. İbnü’d-Deyba, Teysîru’l-vusûl ilâ Câmiu’l-usûl
Doğru Cevap: B
İbn Mâce’nin (h. 273) Sünen’i yerine İmam
Mâlik’in el-Muvatta’ını koyarak Kütüb-i sitte’nin
hadislerini ilk defa bir araya toplayan âlim Rezîn b.
Muaviye (ö.535) olmuştur. O el-Cem’ beyne’l-
usûli’s-sitte adlı çalışmasında söz konusu altı
kitaptaki hadisleri bir araya getirmiştir.
Mişkatü’l Mesabih eserinde Hatîb et-Tebrizî
(ö.737), Begavî’nin (ö.516) Mesâbîhu’s-sünne
eserinde sahih ve hasen diye ikiye ayırdığı hadisleri
yeniden düzenlemiştir.
Ali el-Kari (ö.1014), Mirkâtü’l-mefâtîh adlı
eserinde, Begavî’nin (ö.516) Mesâbîhu’s-
sünne’sindeki mükerrer rivâyetleri çıkarmış,
hadisleri senedleriyle birlikte kaydetmiştir.
Cevzakî’nin (ö.388) el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn
isimli eseri, Buhârî ve Müslim’in sahihlerindeki
hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilki olma
özelliğini taşımaktadır.
İbnü’d-Deyba’nın (ö.944), Teysîru’l-vusûl ilâ
Câmiu’l-usûl isimli eseri ise, İbnü’l-Esîr’in (ö.606)
Câmiu’l-usûl li ehâdîsi’r-Resûl adlı eserinin
muhtasarıdır.
(Ara Sınav)
18. Üç müsned ve üç mu’cem’in Kütüb-i sitte’de
bulunmayan hadislerini bir araya getiren alim
ve eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A. Beğavî, Mesâbîhu’s-sünne
B. Bûsîrî, İthâfü’s-sâdeti’l-mehere
C. İbn Hacer el-Askalânî, el-Metâlibü’l-‘âliye
D. Heysemî, Mecma’u’z- zevâid
E. Heysemî, Mevâridü’z-zam’ân
Doğru Cevap: D
Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr’in
(ö.807) Mecma’u’z- zevâid ve menba’u’l-fevâid
adlı kitabı, Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî
ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç
Mu’cem’inin Kütüb-i sitte’de bulunmayan
hadislerini bir araya getirmiştir.
Beğavî (ö.516), Mesâbîhu’s-sünne isimli eserini
başta Kütüb-i sitte olmak üzere Dârimî’nin es-
Sünen, Mâlik’in el-Muvatta’, Şâfiî’nin el-Müsned,
Dârekutnî’nin es-Sünen ve Beyhakî’nin Şuabü’l-
îmân adlı eserlerinden derleyerek meydana
getirmiştir.
Bûsîrî [Ahmed b. Ebî Bekir] (ö.840) İthâfü’s-
sâdeti’l-mehere adıyla da tanınan İthâfü’l-hıyere
bi zevâidi’l-mesânîdi’l-aşere isimli kitabında on
müsnedin zevâidini yapmıştır. Bunlar, Ebû Dâvûd et-
Tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b.
Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî Şeybe, Abd b.
Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya’lâ el-
Mevsılî’nin Müsned’lerinde olup Kütüb-i sitte’de
bulunmayan hadisleri bir araya getiren bir eserdir.
İbn Hacer el-Askalânî (ö. 852) el-Metâlibü’l-‘âliye
bi- zevâid’il mesânîdi’s-semâniye isimli eserinde
Ebû Dâvûd et-Tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî
Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî
Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû
Ya’lâ el-Mevsılî’nin Müsned’lerinde bulunduğu halde
Kütüb-i sitteile Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer
almayan 4702 hadisi bir araya getirmiştir.
Heysemî’nin (ö.807) Mevâridü’z-zam’ân ilâ
zevâidi İbn Hibbân isimli eseri de İbn Mâce’nin es-
Sünen’i, Hâris b. Ebî Üsâme’nin Müsned’i,
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ
Taberânî’nin iki Mu’cem’inde bulunup Kütüb-i
sitte’de yer almayan hadisleri bir araya getirdiği üç
zevâidi ile İbn Hibbân’ın Sahih’inde bulunup
Sahîhayn’da yer almayan 2647 hadisi ihtiva eder.
19. Hadislerin hangi hadis kitaplarının
neresinde olduğunu kolaylıkla tespitini sağlayan
kitap türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Zevaid
B. Et-Tergib ve’t-terhib
C. Etraf
D. Tahric
E. Mustahrec
Doğru Cevap: C
Zevaid kitapları, herhangi bir hadis kitabının bir
başka hadis eseri veya eserleriyle karşılaştırılıp
birincisinin ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği
hadisleri bir araya getirmeyi amaçlar.
et-Terğîb ve’t-terhîb, iyiliğe teşvik eden ve
kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya
getirmeyi amaçlar.
Etrâf türü eserler, hadisin baş tarafından tamamını
hatırlatan bir kısmını verip, ardından hadisin bütün
senedlerini veya belirli bazı kitaplara bağlı kalarak
onlarda geçtiği yerlerini bildiren kitaplardır.
Tahrîc kitapları, hadis ilminin dışındaki diğer ilim
dallarına ait kitaplarda mevcut hadislerin temel
hadis kaynaklarındaki yerlerine işaret ederek
değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini
yapan kitaplardır.
Müstahrec kitapları, daha önce telif edilen
herhangi bir hadis kitabında bulunan hadisleri, teker
teker ele alarak kitap sahibinin senedinden başka bir
senedle rivâyet etmek suretiyle meydana getirilen
hadis kitaplarıdır.
(Ara Sınav)
20. Aşağıdakilerden hangisi, Buhari’nin el-
Camiu’s-sahihi’nin şerhi değildir?
A. el-Mu’lim bi fevâidi Müslim
B. İrşâdü’s-sârî
C. Umdetü’l-kârî
D. Fethu’l Bârî
E. A’lâmü’l-hadîs
Doğru Cevap: A
el-Mu’lim bi fevâidi Müslim eseri, Mâzerî’nin
(ö.536) Sahih-i Müslim üzerine yazdığı şerhi olup,
Müslim’in sahihine yazılan ilk şerh olma özelliğini
taşımaktadır.
Şıklarda zikredilen diğer eserler ise Buhari şerhleri
olup, sırasıyla müellifleri şu şekildedir:
Kastallânî’nin (ö. 923) İrşâdü’s-sârî li-şerhi Sahîhi’l-
Buhârî’si,
Bedrüddin Aynî’nin (ö. 855) Umdetü’l-kârî fî şerhi
Sahîhi’l-Buhârî’si
İbn Hacer el-Askalânî’nin (ö.852) Fethu’l Bârî bi
şerhi Sahîhi’l-Buhârî’si,
Hattâbî’nin (ö.388) A’lâmü’l-hadîs fî şerhi Sahîhi’l-
Buhârî’si. (Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’inin ilk şerhidir.)
Devamı www.hadisusulu.com sitesindedir…
Daha fazla bilgi için sitemizi ziyaret edebilir,
çalışmalarımızdan haberdar olmak için sosyal
medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)