You are on page 1of 22

Republic of the Philippines

Department of Education

10
FILIPINO- MODYUL 1:
TALUMPATI
mula sa Brazil

Locally Developed Self-Learning Material

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: GRACE M. DOMINGO


Editor: NELSON L. OLIVA
RAMIL G. GONZALES
RODERICK A. TADEO
REYNITA B. DADUYA
Tagapamahala:
LEILANI S. CUNANAN, CESO V
MAYLENE M. MINIMO,EdD, CESE
ARIEL C. LANSANG
JOSE C. TALA, EdD

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

ALAMIN
aa

Maligayang araw sa iyo mahal kong mag-aaral, lubos akong nasisiyahan


sapagkat natapos mo ang mga nakalaang aralin o Gawain para sa Unang
Markahan, ang mga mga akdang Pampanitikan mula sa mga bansang
matatagpuan sa Mediterranean.

Inaasahan ko na marami kang natutunan mula sa pinagmulan ng kanilang


panitikan at kung paano din ito nakatulong sa iyo sa paghubog ng iyong pagkatao.
Napakaraming maaaring matutunan at mapulot na magagandang mensahe na
maaari nating gawing gabay sa ating buhay.
Sa kabila ng nararanasan natin ngayong panahon ng pandemya, nawa’y
maisabuhay natin ang bawat nilalaman at mensahe ng bawat panitikan na ating
pinag-aralan sa unang markahan pa lamang.

Ngayon naman ay inaasahan ko ang lubos pa ninyong pang-unawa at


kaalaman sa susunod nating aralin.
Malalaman natin sa susunod nating aralin kung masasalamin ba sa mga
talumpati ang kalagayang panlipunan ng mga bansang pinagmulan nito,at
matututunan din natin kung paano tayo magsuri ng isang talumpati.
Ngayon, alam kong handing handa ka na para sa inihanda kong Gawain
para sa araling ito.

Nawa’y marami kang matututunanan sa bawat Gawain na aking inilaan.


Mga Kasanayang Dapat mong matutunan

a. Naibibigay ang sariling pananaw o opinion batay sa binasang anyo ng


sanaysay(talumpati o editorial (F10PB-IIi-j-71)
b. Naiuugnay nang may panunuri sa sariling saloobin at damdamin ang
naririnig na balita, komentaryo,talumpati at iba pa.
c. Naisusulat ang isang talumpati tungkol sa isang kontrobersyal na isyu
(F10PU-IIg-h-71)

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

SUBUKIN

Tara, at ating tuklasin ang ang iyong kaalaman o ideya


tungkol sa konseptong saklaw ng ating aralin. Halika simulan mo na sa
pamamagitan ng mga gawaing susukat sa abot ng iyong kaalaman.
GAWAIN 1: Hanggang Saan ang aking Kaalaman?

Gamit ang concept map, ibigay ang mga impormasyong iyong nalalaman sa
panitikan ng mga bansa sa Kanluran at South America

Mga Panitikan Mga akda


Manunulat ng
Kanluran

Kultura

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

BALIKAN

GAWAIN 2: Katangian ko, Alamin mo!

Basahin at unawain ang ang talata na nagpapakilala kay Pangulong Dilma


Rousseff. Pagkatapos ay punan ng mga impormasyon ang talahanayan sa kasunod
na bahagi. Gawin ito sa iyong sagutang papel.

Sino nga ba si Dilma Roussef?

Noong Enero 1, 2011, nanumpa ang kauna-unahang babaeng pangulo ng


Brazil matapos Manalo sa eleksiyon noong 2010. Siya ay si Dilma Rousseff.
Isinilang siya noong Disyembre 14, 1947 sa Belo, Horizonte, Brazil. Ang
kanyang ama ay isang Bulgarian at ang kanyang ina ay isang Brazillian.Studyante
pa lamang si Dilma ay naugnay na siya sa isang militanteng sosyalistang grupo
kung saan nakasama niya si Carlos Araujo na kinalaunan siya niyang naging
pangalawang asawa.

Noong 1970, dahil sa kanyang pakikipaglaban sa diktaturyal siya ay


nakulong na tumagal ng tatlong taon. Habang nasa kulungan, nakaranas siya ng
labis na pagpapahirap tulad ng electric shock.

Nang siya ay makalaya, tinapos niya ang kaniyang pag-aaral (1977) at


pumasok sa local na politika bilang kasapi ng Democratic Labor Party.

Sa loob ng dalawang dekada, ginampanan ni Rousseff ang pagiging consultant


at mahusay na tagapamahala ng partido.

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Nang mangampanya si Luis “Lula” de Silva bilang pangulo noong 2002,


kinuha niya si Rousseff bilang consultant. Matapos ang election hinirang niya
bilang Minister ng Enerhiya.

Dahil sa kanyang kahusayan sa hinawakang posisyon, siya ay nakuha ni


Pangulong “Lula” bilang Chief of Staff noong 2005, hanggang mapagdesisyunan
niyang tumakbo sa election bilang kahalili ni “Lula” noong 2010.
Biograpy of Dilma Rousseff, kinuha noong Marso 1,
2014-Mula sa
(http://www.infoplease.com/biography/var/dilmarousse
ff.html)

Character Profile

1.Pangalan 2.Tirahan 3.Kasarian

4.Hanapbuhay 5.Pagka- 6.Naging


mamamayan tagumpay

7.Kahanga-
hangang
katangian

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Sagutin:
Anong impresiyon ang iyong nabuo matapos mong malaman ang ilang
impormasyon kay Pangulong Dilma Rousseff?
GAWAIN 3: Concept Mapping
Bumuo ng hinuha at palagay kung ano ang sasabihin ni Pangulong
Roussef sa kanyang kababayan. Pagkatapos ay subuking palawakin ang
ideyang ibinigay sa pamamagitan ng pagpapalawak ng pangungusap

Ano kaya ang sasabihin ni


Pangulong Rousseff sa kaniyang
kababayang Brazilian? Bakit?

GAWAIN 4: Opinyon mo, Ibigay Mo!


Basahin at unawain ang mga sumusunod na pahayag at pagkatapos ay
magbigay ng iyong sariling opinion tunkol dito
1. “Ang ating pangunahing tungkulin ay ang magsikap na maiangat ang
bansa mula sa kahirapan, sa pamamagitan ng pagpapairal ng
katapatan at mabuting pamamalakad sa pamahalaan”- Pangulong
Benigno Noynoy Aquino III (Inagurasyong Talumpati,2010).

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

2. “ Ipinakikita natin ang ating lakas ng loob na solusyunan ang mga di


pagkakaunawaan sa ibang nasyon nang mapayapa- hindi dahil
naduduwag tayong harapin ang mga panganib, kundi dahil ang
pakikipagkasundo ang matibay na mag-aalis sa pagdududa at takot”-
Pangulong Barack Obama ( Salin mula sa Inagurasyong Talumpati,
2013)

TUKLASIN

Alam mo ba…….
A. Kung paanong may tinatawag na tulang pambigkasan, may sanaysay rin
na binibigkas- ang talumpati?

Ito ay kabuuan ng mga kaisipang nais ipahayag ng isang mananalumpati sa


harap ng publiko. Ang mga kaisipang ito ay maaaring magmula sa pananaliksik,
pagbabasa, pakikipanayam, pagmamasid at mga karanasan.

May paksang pinagtutuunan ng pansin at isinaalang-alang din ang


tagapakinig o bumabasa, pook, pagdiriwang at iba pa.

Maaaring isaulo ng bumibigkas nito ang nilalaman ng talumpati at maaari


rin na biglaan kung tawagin sa Ingles ay extemporaneous

1. Tumutugon sa layunin- Naisasagawa ang pagtatalumpati dahil sa


mga sumusunod na layunin
 Magturo
 Magpabatid
 Magpahikayat
 Manlibang
 Pumuri
 Pumuna
 Bumatikos

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

2. Napapanahon- ang paksa ng talumpati ay napapanahon kung


may kaugnayan sa okasyong ipinagdiriwang.
B. Paano naiiba ang talumpati sa iba pang uri ng sanaysay?
May mga uri ng sanaysay na karaniwang nababasa natin na
nakasulat sa pahayagan. Halimbawa nito ay ang editoryal at
lathalain.

A. Paano ang pagsusulat ng mabisang talumpati

Ang unang dapat isaalang alang sa pagsulat ng talumpati ay ang


pagpili ng paksa. Nakasalalay sa paksa at sa mananalumpati ang
ikatatagumpay ng isang pagtatalumpati. Anu-anong katangian ang dapat
taglayin ng paksa ng isang talumpati.

Ano ba ang editoryal?


Ito ay isang mapunuring pagpapakahulugan ng kahalagahan
ing isang napapanahong pangyayari upang magbigay ng kaalaman,
makapagpaniwala o makalibang sa mga mambabasa.

Ang lathalain naman ay isang sanaysay batay sa tunay na


pangyayari na nagtataglay ng mga pagpapaliwanag, sanligan at
impresyon ng sumulat. Hindi ito isang kathang isip lamang , bilang
isang karaniwang sanaysay, nagtatagla ito ng madamdamin, personal
o mapagpatawang ideya o mga pananaw. Pangunahing layunin nito ay
manlibang kahit maaari ring magpabatid o makipagtalo.

Ang tatlong uri na nabanggit: talumpati, editoryal at lathalain ay


naglalayon na magbigay kaalaman sa mga mambabasa. Ang tanging
pagkakaiba ay nasa prayoridad na rin ng bawat uri. Tandaan lamang
na ang talumpati ay isinulat upang bigkasin ng isang mananalumpati
sa harap ng publiko sa paraang masining, madaling masundan at
maunawaan ng tagapakinig.
-Mula sa talumpati, Debate at Argumentasyon,
(Villafuerte,2002) at pahayagang
Pangkampus,(Cecilio,1991)

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Basahin at unawain ang nilalaman ng talumpati upang malaman mo kung


masasalimin ba ang kalagayang panlipunan ng bansang pinagmulan nito.
Sipi mula sa Talumpati ni Dilma Rouseff sa kanyang Inagurasyon
(Kauna-unahang Pangulong Babae sa Brazil)
Enero 1, 2011
Isinalin sa Filipino ni Sheila C. Molina

Minamahal kong Brazillians,

Tinitiyak ng aking pamahalaan na lalabanan at susugpuin ang labis na


kahirapan, gayundin, ang lumikha ng mga pagkakataon para sa lahat.

Nakita naming noon sa dalawang terminong panunungkulan ni Pangulong


Lula kung paano ngakaroon ng pagkilos sa Kamalapayang Panlipunan.
Gayunpaman, nanatili sa kahihiyan ang bansa sapagkat hindi Nawala ang
kahirapan at nagkaroon ng mga hadlang upang patunayang maunlad na nga tayo
bilang mamamayan.

Hindi ako titigil hangga’t may Brazilians na walang pagkain sa kanilang


hapag, may mga pamilyang pakalat-kalat sa mga lansangan na nawawalan ng pag-
asa at habang may mahihirap na batang tuluyan nang inabandona. Magkakaroon
ng pagkakaisa ang pamilya kung may pagkain, kapayapaan at kaligayahan. Ito ang
pangarap na pagsisikapan kong maisakatuparan.

Hindi ito naiibang tungkulin ng isang pamahalaan, isa itong kapasyahan na


dapat gampanan ng lahat sa lipunan. Dahil dito, buong pagpapakumbaba kong
hinihingi ang suporta ng mga institusyong pampubliko at pampribado, ng lahat ng
mga Partido, mga nabibilang sa Negosyo at mga manggagawa, mga unibersidad,
ang ating kabataan, ang pamamahayag, at ang lahat ng naghahanagad ng
kabutihan para sa kapwa.

Sa pagsugpo ng labis na kahirapan, kailangang bigyang prayoridad ang


mahabang panahong pagpapaunlad. Ang mahabang panahon ng pagpapaunlad ay
lilikha ng mga hanapbuhay para sa kasalukuyan at sa darating pang henerasyon.

Kailangan ang paglagong ito, kasama ang matatatag na programang


panlipunanupang malabanan ang hindi pantay na kita at pagkakaroon ng
rehiyunal na pagpapaunlad.

Nangangahulugang ito at muli kong sasabihin na ang pagpapanatili ng


katatagan ng ekonomiya ang pinakamahalaga. Sa nakasanayan na natin, kasama

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

ang matibay na na paniniwala na sinisira ng inflation ang ating ekonomiya na


nakakaapekto s akita ng mga manggagawa. Nakatitiyak ako na hindi na natin
papayagan ang lasong ito na sirain ang ating ekonomiya at magdusa ang
mahihirap na pamilya.

Patuloy nating palalakasin ang ating panlabas na pondo upang matiyak na


balance ang panlabas na deposito at maiwasan ang pagkawala nito. Gagawin natin
nang walang pag-aalinlangan sa mga multilateral na paraan na ipaglaban ang
maunlad at pantay na mga polisiyang pang-ekonomiya, na pangangalagaan ang
bansa laban sa hindi maayos na kompetisyon at dapat na maunawaan ang daloy
ng kapital na ipinakikipaglaban.

Hindi natin pahihintulutan ang mayayamang bansa na pinangangalagaan


ang sariling interes na nagpapahirap sa maraming bansa sa mundo sa kabila ng
kanilang sama-samang pagpupunyagi ay walang pagbabagong nagaganap.

Ipagpapatuloy nating mapahusay ang paggastos ng pera ng bayan.

Sa buong kasaysayan ng Brazil, pinili nitong itayo ang isang estado na


nagbibigay ng mga pangunahing pangangailangan at kapakanan ng mamamayan.

Malaking halaga ang kakailanganin nito para sa lahat, ngunit


nangangahulugan ito na may tiyak na pensiyon, unibersal na pangangalaga sa
kalusugan at mga serbisyong pang-edukasyon. Samakatuwid, ang pagpapaunlad
ng serbisyo publiko ay kailangan habang isinasaayos natin ang paggastos ng
pamahalaan.

Isa pang mahalagang Salik sa maayos na paggasta ay ang pagpapataas ng


antas ng pamumuhunan sa punto ng pangkaraniwang gastusin sa pagpapatakbo
ng Negosyo. Mahalaga ang pamumuhunang pampubliko sa pag iimpluwensya sa
pamumuhunang pampribado at kasangkapan sa rehiyunan na pagpapaunlad.

Sa pamamagitan ng Groath Acceleration Program at My House, My Life


Program, pananatilihin natin ang pamumuhunan sa at maingat ng pagsusuri ng
Pangulo ng Republika ng mga Ministro.

Patuloy na mag sisilbing instrumento ang Groath Acceleration Program na


pagtutulungan ng pagkilos ng pamahalaan at boluntaryong koordinasyon ng
pamumuhunang estruktura na binou ng mga estado at mga munisipalidad.
Ituturu rin nito ang pagbibigay ng insentibo sa pamumuhunang pampribado na
pinahahalagahan ang lahat ng insentibo upang buuin ang pangmatagalang mga
pondong pampribado.

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Ang pamumuhunan ng World Cup at Olympics ang magbibigay ng


pangmatagalang pakinabang sa kalidad ng pamumuhay saa lahat ng bumubuo
nga rehiyon.

Magiging gabay rin ang prisipyong ito sa polisya ng panghipapawid na


transportasyon. Walang dudana dapat nang mapaunlad at mapalaki ang ating
mga Paliparan para sa World Cup at Olympics. Ngunit ang pagpapaunlad na
nabanggit ay nararapat na isagawa na ngayon sa tulong ng lahat ng Brazillian.

Dilma Rouseff Inauguration Speech:Brazil’s First Female President


Addresses
Congress Brazilia, kinuha noong Pebrero 26, 2014
Mula sa (http://www.huffingtonpost.com/2011/01/03/dilma-rousseff-
inaugurat_1_n_803450.html0

SURIIN

GAWAIN 5- Paglinang ng Talasalitaan


Magbigay ng mga salitang maiuugnay sa salitang nasa loob ng diagram(word
association)

BRAZIL Pamumuhunan ekonomiya

GAWAIN 6-Pag-unawa sa akda


Sagutin ang mga tanong

1. Ano ang nais makamit ni Pangulong Rousseff sa kaniyang pamumuno sa


Brazil?

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

2. Ilarawan ang kalagayang panlipunan ng Brazil batay sa mga sinabi ni


Pangulong Rousseff.Ayon sa kanya, paano niya ito mapapabuti? Sagutin sa
pamamagitan ng t-chart.

B
Paano mapapabuti ang kanilang
Ano ang kanilang kalagayang R
panlipunan? kalagayang panlipunan

A
Z
I
L

3. Paano nagkakatulad at nagkakaiba ang sitwasyon ng Brazil sa mga


suliraning kinakaharap ng mga Pilipino sa ating bansa? Sagutin sa
pamamagitan ng Venn Diagram. Gawin itobsa iyong sagutang papel.

BRAZIL PILIPINAS

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

4. Kung ikaw ang pangulo ng bansa, paano mo sosolusyunan ang mga


nabanggit na problema?Kopyahin ang kahon sa ang iyong sagot sagutang
papel at ilagay sa loob nito ang iyong pahayag.

GAWAIN 7: Pagsusuri sa Pagkakabuo ng Talumpati


Suriin ang pagkakabuo ng binasang talumpati sa pamamagitan ng pagsagot sa
mga tanong. Isulat ito sa iyong sagutang papel.

Mga tanong Sagot


Panimula
1. Ano ang paksa ng binasang talumpati?
2. Ano ang layunin ng nagsasalita?
Katawan o Nilalaman
1. Ano ang punto ng nagsasalita?
2. Ano-ano ang ebidensya o katunayang
kanyang inilahad?
Pangwakas
1. Bigyang-pansin ang wakas na bahagi,
ano ang masasabi mo rito?

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

PAGYAMANIN

GAWAIN 8: LATHALAIN…SURIIN MO

Ituloy mo ang pagbabasa at matutunghayan mo ang lathalain na isinulat ni G.


Manny Villar. Pagkatapos mong Mabasa ang teksto ay pag-aaralan mo kung paano
nakatutulong ang kasanayan sa pagpapalawak ng pangungusap sa pagsulat ng
talumpati.

Kahirapan: Hamon sa Bawat Pilipino


Ni Manny Villar

Hindi nakapagtataka na ang bawat administrasyon ay nagsisikap na pagandahin


ang larawan ng bansa sa kabila ng matitinding suliranin, pero kung minsan tila
nakakainsulto dahil sa kalabisan.

Isang halimbawa ang mga ginawang pagbabago sa paraan ng pagtaya sa lawak sa


kahirapan.

Isa sa mga binago ay ang pinakamahalagang komposisyon ng pagkain ng mga taga


Metro Manila upang ang isang pamilya ay hindi mabilang na dukkha.
Sa dating panukat, ang food threshold sa almusal ay tortang kamatis, sinangag,
kape para sa matatanda at gatas para sa bata.

Sa bagong panukat, ang dapat ihain sa almusal ay pritong itlog, kape na may gatas
at kanin. Wala na ang gatas para sa mga bata. Marami ring Nawala sa bagong
panukat para tanghalian, meryenda at hapunan.

Dahil sa pagbabagong ito, bumaba ang katumbas na sustansiya mula sa kinakain


ng mga Pilipino para hindi mabilang na dukha.

Ibinaba rin ang poverty income threshold o ang halagang kitain ng isang pamilyang
may limang miyembro para hindi mabilang na mahirap, mula sa dating 7,953.00
hanggang 7,017.00

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Dahil sa mga pagbabagong ito, ang bilang ng mahihirap na pamilya ay bumaba


mula 4.9 milyon hanggang 3.9 milyon, at ang bilang ng mamamayang dukkha ay
bumaba ng isang milyon-mula sa 24.1 milyon hanggang 23.1 milyon.

Sa aking pananaw, hindi malulutas ng anumang pagbabago sa panukat ang


kahirapan ay napakalaking bilang pa rin.

Tinatalakay ko ang paksang ito hindi para tuligsain ang pamahalaan kundi para
ipakita na ang kahirapan ay isang hamon na dapat harapin ng lahat ng mga
Pilipino.

Ang unang hakbang para malutas ang kahirapan ay ang pagtanggap na ito ay
suliranin ng bansa. Sa isang maysakit,walang magagawa ang sinumang
manggagamot hanggat hindi tinatanggap ng isang pasyente na siya ay may sakit.
Sa halip na pagandahin ang larawan ng kahirapan sa pamamagitan ng
pagmamanipula sa mga panukat ay dapat pagtuunan ng pansin ng pamahalaan
ang mga proyektong makakalikha ng hanapbuhay,na magtataas ng antas sa
pamumuhay ng bawat pamilyang Pilipino at sa bandang huli ay tunay na
magpapababa sa bilang ng mahihirap.
Kahirapan Hamon sa Bawat Pilipino, kinuha noong Nobyembre 8, 2014 mula sa
(http://www.balita.net.ph/2012/01/18/kahirapan-hamon-sa-bawat-pilipino/)

GAWAIN 9: Unawain mo!


Panuto: Sagutin ang mga tanong batay sa binasang teksto. Isulat ito sa iyong
sagutang papel.

1. Ano ang paksa ng binasang lathalain?


2. Ilahad ang pananaw ng sumulat tungkol sa pagbabago sa pagsukat ng
kahirapan sa Metro Manila. Magbigay ng reaksiyon ukol dito

Pananaw ng
sumulat tungkol sa
pagbabago sa
panukat ng
kahirapan sa
bansa

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

3. Ano ang iyong pananaw sa sinabi ng sumulat na “Ang unang hakbang para
malutas ang kahirapan ay ang pagtanggap na ito ang suliranin ng bansa?”
4. Kung ikaw ang tatanungin, ano ang mabisang hakbang sa paglutas sa
kahirapan ng bansa?
5. Tulad ng talumpati ang lathalaing iyong binasa ay isnag tekstong
naglalahad.
Narito ang patunay:Isang halimbawa ang mga ginawang pagbabago sa
paraan ng pagtaya sa lawak ng kahirapan.
Ngayon, Ikaw naman ang magbigay ng tatlo pang patunay na ang binasa ay
tekstong naglalahad. Kopyahin ang kahon sa iyong sagutang papel at isulat
sa loob nito ang iyong sagot.

Pagsasanib ng Gramatika at Retorika

Alam mo ba na….

 Ang Panaguri at Paksa ay panlahat na bahagi ng pangungusap? Ang


panaguri paksa ay maaaring buuin pa ng maliliit na bahagi.
Napapalawak ang pangungusap sa mga maliliit na bahaging
ito.Nagagawa ito sa tulong ng pagpapalawak ng panaguri at paksa at
pagsasama sama o pag-uugnay ng dalawa o higit pang pangungusap.
 Maaaring mapalawak ang pangungusap sa pamamagitan ng ng
pagpapalawak sa panaguri sa tulong ng ingklitik, komplemento,pang-
abay, at iba pa.

Panaguri- nagpapahayag ng tungkol sa paksa

1. Ingklitik- tawag sa mga katagang paningit na lagging sumusunod sa unang


panggalan, panghalip, pandiwa, pang-uri o pang-abay.

Halimbawa:
Si Dilma Rousseff pala ang pangulo ng Brazil?
Si Dilma Rousseff ba ang pangulo ng Brazil?

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

2. Komplemento o kaganapan- tawag sa mga pariralang pangngalan na nasa


panaguri na may kaugnayan sa ikagaganap o ikalulubos ng kilos ng
pandiwa.Sangkap ito sa pagpapalawak ng pangungusap.
Halimbawa:
1. Tagaganap- Sinang-ayunan ni Dilma Rousseff ang karaingan ng mga
mamamayan.
2. Tagatanggap- Ang food Threshold sa almusal ay tortang kamatis, kape
para sa matatanda, gatas para sa mga bata.
3. Layon- Ipagpatuloy natin ang mahusay na paggamit ng pondo ng bayan.
4. Ganapan- Nagtalumpati ang pangulo sa plasa.
5. Kagamitan-Pinagaganda ang larawan ng kahirapan sa pamamagitan ng
pagmamanipula sa mga panukat.
6. Sanhi- Dahil sa mga pagbabagong ito, ang bilang ng mahihirap na
pamilya ay bumaba.
7. Direksyunal- Nagtungo ang mga tao sa sa harap ng palasyo upang
makinig sa talumpati ng pangulo.
3. Pang-abay- Nagbibigay turing sa pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay
Halimbawa: Mahusay na nagtalumpati ang pangulo kahapon at totoong
humanga ang lahat.
PAKSA- Pinag-uusapan sa pangungusap

1. Atribusyon o modipikasyon – May paglalarawan sa paksa ng


pangungusap
Halimbawa:
 Pakinggan mo ang nagpapaliwanag na opisyal na iyon.
 Ito si Dilma Rousseff ang pinakamahusay kong pangulo.
2. Pariralang Lokatibo/Panlunan- ang paksa ng pangungusap ay
nagpapahayag ng lugar
Halimbawa:
 Inaayos ang plasa sa Brazil.
 Marami ang nasa Luneta upang makinig ng talumpati.
3. Pariralang Nagpapahayag ng Pagmamay-ari- gamit ng panghalip na
nagpapahayag ng pagmamay-ari.
Halimbawa:
 Maayos na maayos ang talumpati ng aking mag-aaral.
 Pakikinggan ko ang talumapati ng aking kapatid.

Natutuwa ako na ngayon ay nadagdagan ang iyong kaalaman kung


paano mo mapapalawak ang iyong mga ideya sa pagsulat ng isang

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

talumpati, sa pamamagitan ng paggamit ng mga salita na lalo pang


magpapalawak sa isang pangungusap na maghahatid ng kagandahan
ng iyong isusulat na akda.

ISAGAWA

A. Punan ng tamang salita ang patlang upang mabuo ang diwa ng


pangungusap
1. Ito ay pagpapahayag ng sariling opinyon, kaisipan at ideyang binibigkas
sa maraming tao.
a. Tula
b. Sanyasay
c. Talumpati
d. Balagtasan
2. Unang babaeng nagging pangulo ng Brazil
a. Lula Silva
b. Dilma Rousseff
c. Miriam Santiago
3. Anong taon nahalal ang unang pangulo ng Brazil
a. 2010
b. 2011
c. 2012
4. Sino ang kumuha sa kanya bilang konsultant noong 2002?
a. Carlos Araujo
b. Luis De Silva
c. Manny Villar
5. Kailan unang nagtalumpati si Dilma Rousseff?
a. Enero 1, 2010
b. Enero 1, 2011
c. Enero 1, 2012
6. Ano ang pagpapahirap na naranasan niya noong siya ay nasa
kulungan?
7. Isang sangay ng panitikan na nasusulat sa anyong tuluyan na maaaring
tumalakay sa anumang isyu sa kapaligiran.Isa itong matalinong
pagkukurong sumulat tungkol sa isang paksa

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

a. Editoryal
b. Sanaysay
c. Talumpati
8. Talagang palabasa ang kanyang anak na dalaga. Ang may salungguhit ay
isang ______na ginamit upang mapalawak ang pangungusap.
a. Ingklitik
b. Komplemento
c. Pang-abay
9. Si Eric ay nagtalumpati nang buong husay sa harap ng madla. Ang
pokus ng pandiwa ay
a. Tagaganap
b. Layon
c. Pinaglalaanan
10. Pangunahing layunin nito ay manlibang kahit maaari ring magpabatid o
makipagtalo.
a. Talumpati
b. Editoryal
c. Lathalain
B. Panuto: Sumulat ng mga talata na ginagamitan ng mga salitang
pagpapalawak ng pangungusap gamit ang mga ingklitik, mga komplemento
ng pandiwa ,at mga mga pang-abay. Pumili ng isang isyung panlipunan na
matatagpuan sa ibaba. (10 puntos)
a. Covid19 pandemya
b. Mental Health
c. Online Class

Mahusay at
naisakatuparan mo
ang mga Gawain na
aking inilaan para sa
iyo!

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1-Hanggang saan ang aking kaalaman!

Sariling Sagot

Gawain 2- Katangian ko, Kilalanin mo!


1. Dilma Rousseff
2. Belo, Horizonte Brazil
3. Babae
4. Pangulo
5. Brazilian
6. Chief of Staff, 2005
Consultant ni Lula
7. Larawan ng mga babaeng matapang at malakas ang loob

Gawain 3- Concept Mapping


Saling sagot

Gawain 4- Opinyon mo, Ibigay mo!


Sariling sagot

Gawain 5- Talasalitaan
Sariling Sagot

Gawain 6- Pag-Unawa sa akda


1. Mawala ang kahirapan
2. Brazil
 lugmok pa din sa kahirapan
 Bumuo ng polisiya/proyekto kung paano masusugpo ang kahirapan

Gawain 7- Pagsusuri sa pagkakabuo ng talumpati

Panimula 1. Ang labanan ang kahirapan sa Brazil

2.Maiparating ang adhikain ni Pangulong Dilma Rousseff sa kanyang


mga kababayan

Katawan 1. Magkaroon ng pagbabago

2.Ang kanyang mga Plataporma

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046
Republic of the Philippines
Department of Education

Pangwakas- kanya kanyang sagot


Gawain 9-Unawain Mo!

1. Tungkol sa kahirapan
2. A.Makalikha ng hanapbuhay
B.hindi malulutas ang ang Kahirapan sa panukat
C. Hindi pa masasabing bumababa na nag bilang ng mga mahihirap

3. Sariling sagot
4. Sariling sagot

5. Sariling sagot

Isagawa
A.

1. C 6. Electric shocks

2. B 7. A
3. A 8. C

4. B 9. A

5. B 10. C
B. May sariling sagot ang mga mag-aaral

Mga Sanggunian
FILIPINO 1O-MODYUL NG MAG-AARAL pahina 131-137
Dilma Rouseff Inauguration Speech:Brazil’s First Female President Addresses
Congress Brazilia, kinuha noong Pebrero 26, 2014
Mula sa (http://www.huffingtonpost.com/2011/01/03/dilma-rousseff-
inaugurat_1_n_803450.html0

Kahirapan Hamon sa Bawat Pilipino, kinuha noong Nobyembre 8, 2014 mula sa


(http://www.balita.net.ph/2012/01/18/kahirapan-hamon-sa-bawat-pilipino/)
Larawan ni Pangulong Dilma Rousseff mula sa You Tube

Address: East Kalayaan Heights, Subic Bay Freeport Zone


Telephone No.: (047) 252-1117/252-6046

You might also like