UNIVERZITET U TRAVNIKU

FARMACEUTSKO-ZDRAVSTVENI FAKULTET

ODSJEK/SMJER: FARMACIJA

ANTIKOAGULANSI

- FARMACEUTSKA HEMIJA II –

- seminarski rad -

Studenti: Samra Hrustić, 1687/18 Mentor:

Abdulah Ibrahimagić, 1813/18 Doc.dr. Larisa Alagić Džambić

Travnik, april 2021.

SADRŽAJ:

1. UVOD..........................................................................................................................................1

2. HEMOSTAZA.............................................................................................................................2

2.1. Pojam i fiziološke osnove sistema hemostaze......................................................................2

2.2. Mehanizmi djelovanja..........................................................................................................3

2.3. Poremećaji hemostaze..........................................................................................................3

2.3.1. Tromboza.......................................................................................................................3

3. ANTIKOAGULANSI.................................................................................................................5

3.1. Heparin.................................................................................................................................5

3.2. Niskomolekularni heparini (LMWH)...................................................................................7

3.3. Oralni antikoagulansi............................................................................................................8

3.3.1. Dikumarol......................................................................................................................9

3.3.2. Varfarin..........................................................................................................................9

3.3.3. Derivati indandiona.....................................................................................................11

3.3.4. Novi antikoagulansi (NOAC)......................................................................................11

4. ZAKLJUČAK............................................................................................................................13

5. LITERATURA..........................................................................................................................14
 1. UVOD

Krvarenje, a nasuprot tome, zaustavljanje istog tzv. hemostaza je jedna od svakodnevnih potreba.
Zbog neminovne važnosti u očuvanju homeostaze organizma, bitno je razumjeti načine na koje
se hemostaza postiže. Postoje razni načini na koje organizam pokušava spriječiti krvarenje, jedan
od njih je svakako i koagulacijska kaskada. S druge strane, sistem za inhibiciju koagulacije
sprječava pretjerano zgrušavanje krvi. U zdravom organizmu, ta su dva sistema u konstantnoj
ravnoteži.

Lijekovi koji sprječavaju narušavanje ravnoteže i nastanak tromboze dijele se na antikoagulanse

i antitrombotike, a lijekovi koji otapaju već nastale ugruške nazivaju se fibrinolitici. Svi zajedno
čine skupinu lijekova za poremećaje koagulacije, a u ovom radu opisuju se i istražuju samo
antikoagulansi.

U zadnje vrijeme, sve je više mogućnosti za antikoagulacijsku terapiju, a njihov broj i dalje
polahko, ali sigurno raste. Promatrajući model hemostatskog sistema vrlo lahko možemo
zaključiti na kojim mjestima se lijekovima može interferirati sa kaskadom zgrušavanja.
Inhibicija koagulacije prijeko je potrebna u različitim tromboembolijskim stanjima gdje bi
stvaranje krvnog ugruška moglo biti fatalno.

Budući da je danas, kardiovaskularni incident, zajedno sa cerebrovaskularnim inzultom jedan od

vodećih uzroka morbiditeta i mortaliteta populacije, od posebne je važnosti prevenirati svaki
idući moguće ponovljeni incident. Razumijevanjem antikoagulacijske kaskade i lijekova koji
interferiraju s fiziološkim odvijanjem istog, uveliko pomažemo spriječiti sam incident, ali i
njegove teške, ponekad i ireverzibilne posljedice.

Farmacija je grana nauke koja svakim danom dolazi do novih spoznaja, širi svoja saznanja i
nadograđuje znanje. Iz tog je razloga došlo do velikog interesa po pitanju novih antikoagulantnih
lijekova, koji bi bili jednostavniji za korištenje, s manje neželjenih nuspojava, lakšim praćenjem
njihove koncentracije u krvi te manjim rizikom od krvarenja. Ti su novi oralni antikoagulantni
lijekovi nada kako pacijenata, tako i liječnika u smislenijem i individualnijem liječenju i
prevenciji tromboembolijskih stanja.

1
 2. HEMOSTAZA

2.1. Pojam i fiziološke osnove sistema hemostaze

Hemostaza predstavlja složeni proces međusobno povezanih reakcija koje sudjeluju u

zaustavljanju krvarenja. Prema preciznijoj kliničkoj definiciji hemostaza je obrambeni
mehanizam koji održavanjem krvi u tekućem stanju i kontroliranim sprječavanjem prekomjernog
gubitka krvi iz intravaskularnog prostora neprekidno štiti organizam od krvarenja i patoloških
trombotičkih događaja kao što su infarkt miokarda, moždani udar, arterijska ili duboka venska
tromboza.

Sastoji se od dva dijela: sistema zgrušavanja i sistema fibrinolize, a njegovi su sastavni dijelovi
endotelne ćelije krvnih žila, trombociti, te brojni aktivatori i inhibitori zgrušavanja i fibrinolize.

Hemostatski sistem možemo podijeliti na primarnu i sekundarnu hemostazu i fibrinolitički

sistem. U odsustvu patoloških zbivanja, pojedine komponente sistema zgrušavanja i fibrinolize
nalaze se u međusobnoj strogo reguliranoj dinamičkoj ravnoteži čime je spriječena
hipokoagulacija kao i hiperkoagulacija cirkulišuće krvi. Stoga u normalnom fiziološkom stanju
organizma ne postoji povećana sklonost trombozi ili krvarenju. Stari model hemostatskog
sistema prema kojem se hemostaza dijeli na unutarnji i vanjski put zgrušavanja, zamijenjen je
potpunijim, ćelijskim modelom sistema hemostaze, u kojem su svi sastavni dijelovi zgrušavanja
međusobno povezani i djeluju zajednički (Katzung, Masters i Trevor, 2011).

Slika 1. Prikaz hemostatskog sistema u fiziološkom stanju koje obilježava dinamička

ravnoteža prokoagulacijskih i antikoagulacijskih sastavnih dijelova
2.2. Mehanizmi djelovanja

U hemostazi učestvuju sljedeći mehanizmi:

 vazokonstrikcija,
 stvaranje trombocitnog čepa,
 koagulacija krvi,
 urastanje vezivnog tkiva u krvni ugrušak.

Ozljedom krvne žile dolazi do refleksne vazokonstrikcije malih arterija i arteriola, čime se
usporava protok krvi te se smanjuje krvarenje, a ponekad dovodi i do potpunog zaustavljanja
krvarenja. Time se omogućava kontaktna aktivacija trombocita i faktora zgrušavanja.
Oslobađanjem sadržaja granula i adhezijom, trombociti stvaraju primarni ugrušak koji se ubrzo
učvršćuje fibrinom nastalim pomoću sistema zgrušavanja. Potom započinje uklanjanje neželjenih
depozita fibrina enzimskim cijepanjem, čime nastaju topljivi fibrinski fragmenti (Katzung,
Masters i Trevor, 2011).

2.3. Poremećaji hemostaze

Pored normalne hemostaze, postoje i poremećaji hemostaze. Dva najvažnija poremećaja su

tromboza i krvarenje. Slabljenjem hemostaze nastupa spontano krvarenje, a njenom
stimulacijom oblikuje se tromb. Tromboza predstavlja proces u kojem zbog „pretjerane
stimulacije“ dolazi do stvaranja tromba (hemostatskog čepa), unutar krvnog suda u odsustvu
krvarenja. Proces otapanja fibrina jeste proces suprotan zgrušavanju, odnosno fibrinoliza.

2.3.1. Tromboza

Tromboza je proces patološkog stvaranja „hemostatskog“ čepa unutar krvnog suda u odsustvu
krvarenja. Prije više od sto godina, Rudolf Virchow definisao je tri predisponirajuća faktora koji
vode ka trombozi. Oni su i danas poznati kao Virchow-ljeva trijada. To su: oštećenje zida krvnog
suda do kojeg, na primjer, može doći zbog rupture ateromatoznog plaka ili njegove erozije;
poremećaj toka krvi, što se, recimo, dešava u lijevoj pretkomori u toku atrijalne fibrilacije ili u
venama nogu kad su pritisnute zbog neprikladnog sjedenja tokom dugog putovanja, i patološki
izmijenjena koagulabilnost krvi koja se, recimo, može javiti u poodmaklom stadijumu trudnoće
ili tokom liječenja nekim oralnim kontraceptivom. Pojačana koagulabilnost krvi može biti i
nasljednog karaktera, i tada se označava terminom trombofilija. Potrebno je razlikovati tromb
koji nastaje in vivo, od krvnog ugruška koji nastaje u krvi koja se ne kreće, in vitro. Ugrušci su
amorfne strukture i sastoje se od difuzne fibrinske mreže u kojoj, bez razlike, ostaju zarobljeni i
eritrociti i leukociti. Nasuprot tome, arterijski i venski trombi imaju određenu, specifičnu
strukturu (Rang i sar., 2005).

Arterijski tromb se sastoji od takozvanog „bijelog tromba“, kojeg u najvećoj mjeri sačinjavaju
trombociti i leukociti zarobljeni u fibrinskoj osnovi. Pojava ovakve vrste tromba najčešće je
vezana za aterosklerozu. On remeti protok krvi, što rezultira ishemijom ili odumiranjem tkiva
(infarkt) u tkivu koje slijedi.

Venski tromb se sastoji od „crvenog tromba“, kojeg čini mala bijela glava i dugačak želatinozni
rep, koji prati tok krvi i sličan je po sastavu krvnom ugrušku. Od tromba se može odvojiti parče,
embolus, koje se kreće krvotokom. Postoji realna opasnost da on zastane u plućima, ili, ako
dolazi iz lijevog srca ili karotidne arterije, u mozgu i drugim organima, prouzrokujući smrt ili
teške trajne posljedice (Rang i sar., 2005).

Slika 2. Prikaz normalnog toka krvi i toka krvi kod duboke venske tromboze, te
odvajanje embolusa
 3. ANTIKOAGULANSI

U malom broju slučajeva je potrebno lijekovima potpomoći hemostazu. Oni se primjenjuju samo
kad postoji poremećaj u osnovnom procesu koagulacije (npr. faktori koagulacije u hemofiliji ili
poslije produžene intenzivne terapije antikoagulantnim lijekovima) ili kad je teško zaustaviti
krvarenje poslije hirurških intervencija, odnosno u terapiji menoragije (pr. antifibrinolitici i
hemostatici). S druge strane, primjena lijekova u terapiji ili prevenciji tromboze ili
tromboembolizma široko je rasprostranjena zbog težine ovih poremećaja i učestalosti javljanja
(Kunec, Bulat i Gjuriš, 1989).

Lijekovi koji se koriste u terapiji ili prevenciji tromboze ili tromboembolizma su:

1. Antikoagulansi – sprječavaju nastanak fibrina,

2. Fibrinolitici – „liziraju“ fibrin,
3. Antitrombotici – utiču na agregaciju trombocita.

Antikoagulanse dijelimo na:

a) Direktne ili parenteralne koji

 aktiviraju inhibitor koagulacije (Heparin);

b) Indirektne ili oralne koji

 inhibiraju biosintezu faktora koagulacije krvi,

 oslobađaju heparin u krv,
 oslobađaju antitrombin ili heparin kofaktor,
 oslobađaju heparinoide i dr. mukopolisaharide.

3.1. Heparin

Endogeni, direktni antikoagulans heparin prisutan je u mast-ćelijama i bazofilnim granulocitima.

U pitanju je polianionski polisaharid s molekularnom masom od 6000 do 30000, koji u svojoj
strukturi sadrži karboksilne i sulfatne funkcionalne grupe. Heparin je jedna od najjačih kiselina u
ljudskom tijelu. Heparin inhibira koagulaciju krvi napadajući nekoliko tačaka koagulacionog
sistema. Njegovo dejstvo zavisi od prisutnosti antitrombina II, α2-globulina čiju aktivnost
heparin pojačava. Kompleks heparin-antitrombin inaktiviše IX, Xa, XIa i XIIa faktore
zgrušavanja krvi i sprečava formiranje trombina. Nadalje, kompleks blokira dejstvo već
formiranog trombina. U većim koncentracijama heparin blokira i agregaciju trombocita (Kunec,
Bulat i Gjuriš, 1989).

Slika 3. Hemijska struktura heparina i heparin sulfata: prirodnog koagulansa

Heparin posjeduje i "pročišćavajuće" dejstvo na lipemičnu plazmu oslobađajući lipoprotein

lipazu iz endotela krvnih sudova, a koja rastvara hilomikrone. Heparin ubrzava degradaciju
histamina podstičući oslobađanje diamin-oksidaze (enzim koji razgrađuje histamin) i smanjuje
formiranje aldosterona (Watson, 2011).

Prednost heparina je ta što nije stran organizmu i počinje da djeluje odmah nakon primjene. Ali
brzo se razgrađuje, pa njegovo dejstvo traje vrlo kratko.

Standardni heparin se dobija izolacijom iz svinjskih crijeva ili goveđih pluća. Nefrakcionisani
produkt se naziva "standardni heparin". S obzirom da sastav ovog prirodnog produkta jako
varira (molekulska težina varira od 3000 do 30000, a srednja molekulska težina se kreće od 12
000 do 15 000), doziranje se bazira na međunarodnim jedinicama, a ne miligramima.

Heparin u obliku injekcija se primjenjuje u:

 liječenju i profilaksi duboke venske tromboze i tromboflebitisa,

 liječenju plućne tromboembolije,
  liječenju periferne arterijske embolije,
 u kardiologiji kao dodatak terapiji kod bolesnika s anginom pektoris i u terapiji i
profilaksi tromboembolijskih poremećaja vezanih uz arterijsku fibrilaciju,
 kao dio kombinovane terapije, u svrhu smanjenja rizika tromboemboličkih komplikacija,
profilaksi duboke venske tromboze i plućne tromboembolije nakon operativnih zahvata,
 prevenciji zgrušavanja krvi pri vantjelesnoj cirkulaciji za vrijeme operativnih zahvata na
srcu,
 tokom postupka dijalize.

Heparin se ne smije koristiti kod:

 trombocitopenija, hemofilije i drugih hemoragičkih poremećaja,

 jakih posttraumatskih krvarenja,
 maligne hipertenzije,
 teške bolesti jetre i bubrega,
 ulceracije u digestivnom sistemu i dr. (Desmond i Bennet, 1984).

Najvažnije i najopasnije nuspojave heparina jesu krvarenje i trombocitopenija.

Heparin se inače javlja i u proizvodima za terapiju varikoznih vena, sportskih povreda,

površinskih hematoma, tromboza i tromboflebitisa. U pitanju su kreme i gelovi koji se nanose na
problematična područja.

3.2. Niskomolekularni heparini (LMWH)

S obzirom da je veliki nedostatak heparina njegova brza degradacija u organizmu danas postoje i
niskomolekularni heparini (eng. low molecular weight heparin - LMWH) – enoksaparin,
danaproid, reviparin – koji imaju puno veću bioraspoloživost, njihovo vrijeme trajanja u
organizmu je duže i zato je dejstvo teže. Također, niskomolekularni heparini imaju predvidiv
odgovor na terapiju, može se primijeniti i subkutano (a ne isključivo intravenski), te znatno rjeđe
izazivaju komplikaciju liječenja heparinom induciranu trombocitopeniju. Stoga primjena
niskomolekularnih heparina ne zahtijeva rutinsko laboratorijsko praćenje terapije kao što je to
slučaj kod nefrakcionisanog heparina. Mogu se primjenjivati samo jednom dnevno (Rang i sar.,
2005).
Niskomolekularni heparin je oblik heparina koji se dobiva enzimskom ili hemijskom
razgradnjom molekule nefrakcioniranog heparina. Time se dobijaju heparini s manjom
molekulskom masom (prosječno 4000-6000). Važna razlika između standardnog heparina i
niskomolekularnih heparina jeste ta što niskomolekularni heparini uglavnom blokiraju samo Xa
faktor, a ne utiču na trombin i trombocite.

Niskomolekularni heparini se koriste za:

 liječenje tromboembolijskih poremećaja ili za sprječavanje nastanka venskih

tromboembolijskih poremećaja (nastajanje ugrušaka u venama) koji mogu nastati kod
bolesnika tokom operacije,
 sprječavanje nastanka ugrušaka u hemodijaliznom sistemu,
 liječenje nestabilne angine pectoris i akutnog infarkta miokarda.

3.3. Oralni antikoagulansi

Oralni antikoagulansi dijele se u tri skupine:

1. Derivati 4-hidroksikumarina: Dikumarol, Varfarin, Etil-bikumacetat, Acenokumarol;

2. Derivati indandiona: Fenindion;
3. Derivati različite hemijske građe: dabigatran, rivaroksaban, apiksaban, edoksaban.

Oralni antikoagulansi su po svojoj hemijskoj strukturi slični vitaminu K, te djeluju kao

kompetitivni antagonisti vitamina K. Vitamin K je neophodan u procesu biosinteze faktora
koagulacije, kao protrombina (faktor II), prokonvertina (faktor VII), faktora IX i X.
Antagonističkim djelovanjem na vitamin K, oralni antikoagulansi sprječavaju sintezu o vitaminu
K ovisnih faktora koagulacije. Djelovanje oralnih koagulanasa se javlja nakon 3 do 4 dana od
početka primjene, koliko je potebno da se utroši postojeći protrombin u jetri, a nakon prestanka
primjene, djelovanje traje još 3 do 10 dana, koliko je potrebno da se uspostavi resinteza
protrombina u jetri (Kapić i Kusturica, 2017).
3.3.1. Dikumarol

Otkriće dikumarola dogodilo se 1920-ih godina nakon smrti stoke zbog poremećaja krvarenja u
Sjevernoj Dakoti i Alberti. Kontaminacija je pronađena u sijenu slatke djeteline i ostalim biljnim
materijalima koji prirodno proizvode kumarine. Gljivično kvarenje usjeva koji proizvode
kumarin rezultira stapanjem kumarina u dikumarol, poznat i kao bis-hidroksikumarin. Dikumarol
je antikoagulans koji potiče od 4-hidroksikumarina i djeluje kao antagonist vitamina K
inhibirajući njegovu bioraspoloživost. Dakle, antikoagulantna aktivnost dikumarola rezultat je
inhibicije koraka ovisnog o vitaminu K u hepatičkoj sintezi faktora zgrušavanja (protrombin),
VII, IX i X (Desmond i Bennet, 1984).

Slika 4. Hemijska struktura dikumarola

Iako visoke doze dikumarola mogu rezultirati nekontrolisanim krvarenjem, on se koristi u

terapijskim dozama kao antikoagulans za liječenje duboke venske tromboze i drugih poremećaja
zgrušavanja krvi. Također, on se kumulira u jetri i zato pokazuje prolongirano djelovanje.

Dikumarol je prvi od oralnih antikoagulansa koji je izoliran i klinički se koristi. Međutim, zbog
svoje spore i nestalne apsorpcije i učestalosti gastrointestinalnih nuspojava, dikumarol je u
velikoj mjeri zamijenjen varfarinom. Postoji određeno preklapanje između terapijskih indikacija
za dikumarol i heparin, aspirin, trombolitike i inhibitore agregacije trombocita.

3.3.2. Varfarin

Varfarin je derivat 4-hidroksikumarina, molekule s nepolarnim ugljikom na položaju 3, na kojoj

se temelji njegova antikoagulacijska aktivnost. Navedeni ugljik je u molekuli varfarina
asimetričan, odnosno sva četiri supstituenta na tom ugljikovom atomu su različita pa je takva
molekula hiralna. Postoje dakle dva enantiomera varfarina koji se označavaju kao R i S. Ovo
svojstvo važno je istaknuti jer se enantiomeri varfarina međusobno razlikuju u jačini
antikoagulacijskog djelovanja, metabolizmu, eliminaciji i interakciji s drugim lijekovima.
Unatoč razlici, komercijalni su pripravci racemične smjese; nije utvrđena prednost pred jednim
od enantiomera.

Slika 5. Hemijska struktura varfarina

((RS)-4-hidroksi-3-(3-okso-1-fenilbutil)-2H-hromen-2-on)

Varfarin temelji antikoagulativni učinak kompetitivno blokirajući (vitamin K epoksid reduktaza i

vitamin K reduktaza) redukciju vitamina K i njegovog 2,3 epoksida u vitamin KH2. Vitamin
KH2 je potreban kako bi neki koagulacijski proteini ovisni o vitaminu K (protrombinski faktor
VII, IX i X) postali koagulativno aktivni (Watson, 2011).

Varfarin se daje 11 jednom dnevno, oralno i dugodjelujući je lijek. Najveći antikoagulacioni

efekat postiže za 72 do 96 sati nakon početka liječenja. Dejstvo traje još 4 do 5 dana nakon
završenog liječenja.

Terapeutske doze nisu širokog spektra i variraju ovisno o patologiji koja se liječi. Primjena
varfarina je kontraindicirana u bolesnika koji imaju peptičke ulkuse, poremećaje krvarenja, jaku
hipertenziju ili u trudnica jer je teratogen. Mora se primjenjivati sa neizmjernim oprezom u
starije populacije i u onih koji imaju pozitivnu anamnezu gastrointestinalnih krvarenja.

Koristi se za liječenje venske tromboze, plućne embolije i ishemične srčane bolesti. Takođe
koristi se u sprječavanju sistemskih tromboembolijskih komplikacija kod bolesnika sa
ishemičnom srčanom bolešću praćenom hroničnom atrijalnom fibrilacijom. Varfarin nije
bezazlen lijek i može se koristiti samo i isključivo kad je to potrebno i dopušteno. Ne smije se
koristiti u trudnoći. Također, varfarin ulazi u interakcije s brojnim lijekovima (Kunec, Bulat i
Gjuriš, 1989).
3.3.3. Derivati indandiona

Resorpcija spojeva iz ove skupine peroralno je brza i dobra. Najdjelotvorniji su bili derivati sa
fenilom i supstituisanim fenilom: Fenindion, Anisindion, Difenadion, Brom-, Hlor-fenindion.
Fenindion izaziva alergične reakcije, dok je difenadion manje toksičan. Derivati inandiona danas
više nisu u upotrebi – opsolentni su.

Slika 6. Hemijska struktura fenindiona

Slika 7. Hemijska struktura difenadiona

3.3.4. Novi antikoagulansi (NOAC)

Kroz 60-ak godina varfarin je bio osnova oralne antikoagulacijske terapije za prevenciju
tromboembolijskih događaja, dok su 2009. novi oralni antikoagulansi (u daljenjem tekstu
NOAK-i; eng. NOAC- Non-vitamin K antagonist Oral Anti-Coagulants ili Novel Oral
AntiCoagulants), također zvani DOAK (eng. DOAC- Direkt Oral Anti-Coagulants) odobreni kao
alternativa varfarinu.

Do danas je odobrena upotreba NOAK lijekova u većini europskih zemalja za sljedeće kliničke
indikacije:
  primarna prevencija venske tromboembolije u odraslih bolesnika koji se podvrgavaju
selektivnom hirurškom zahvatu ugradnje umjetnog kuka ili koljena,
 prevencija i liječenje venske tromboembolije i prevencija moždanog udara i sistemske
embolije u bolesnika s nevalvularnom fibrilacijom atrija koji imaju jedan ili više faktora
rizika,
 liječenje venske tromboembolije, uključujući duboku vensku trombozu i plućnu emboliju
i prevenciju ponavljajućih dubokih venskih tromboza i plućnih embolija u odraslih
bolesnika.

Prema mehanizmu djelovanja ovi se lijekovi dijele na dvije skupine:

1. Izravni inhibitori trombina: Dabigatran;

2. Izravni inhibitori faktora zgrušavanja Xa: Rivaroksaban, Apiksaban i najnoviji
Edoksaban.

Slika 8. Hemijska struktura rivaroksabana

Novi oralni antikoagulansi imaju bolja farmakokinetička i farmakodinamička svojstva u odnosu

na konvencionalne antikoagulanse kao što su nefrakcionirani heparin i antagonisti vitamina K,
što rezultira predvidivim farmakološkim odgovorom na liječenje i visokom bioraspoloživošću te
primjenom fiksnih doza lijeka, uz znatno manje interakcija s hranom i drugim lijekovima. Osim
toga, ovi lijekovi imaju i kratko poluvrijeme života u cirkulaciji (8 – 15 sati) te ostvaruju brži
početak kao i prestanak terapijskog djelovanja. Navedena svojstva NOAK lijekova čine rutinsko
praćenje njihovog terapijskog učinka najčešće nepotrebnim, što značajno olakšava njihovu
primjenu.

Dabigatran, apiksaban i rivaroksaban su kontraindicirani kod pacijenata s umjetnim srčanim

zaliscima, kod teškog oštećenja bubrega i jetre, kod aktivnog krvarenja ili rizika od krvarenja,
kod istovremene primjene drugih antikoagulansa i tijekom trudnoće i dojenja. Dabigatran je
kontraindiciran i kod istovremene primjene nekih drugih lijekova, kao što su azolni antifungici i
ciklosporin.
 4. ZAKLJUČAK

Hemostaza je precizno reguliran dinamički proces kojem je zadaća održavanje fluidnosti krvi,
popravljanje ozljeda nastalih u krvnim žilama i ograničavanje gubitka krvi dok istovremeno
sprječava nastanak ugrušaka (tromba). U normalnim okolnostima, postoji ravnoteža između
koagulacije (zgrušavanja) i fibrinolize (otapanja ugrušaka). Narušavanje te ravnoteže prema
pretjeranoj koagulaciji može dovesti do tromboze.

Svake godine u svijetu 350.000 do 600.000 ljudi oboli od duboke tromboze vena i plućne
embolije, patoloških stanja koja se zajednički nazivaju venskom tromboembolijom. Učestalost
smrtnog ishoda od venske tromboembolije procjenjuje se na 100.000 bolesnika godišnje, a
najčešći je uzrok bolničke smrti koji se može prevenirati. S obzirom na veliki javnozdravstveni
značaj bolesti, prevencija je temelj njezinog adekvatnog liječenja.

Općenito, antikoagulansi se koriste kao osnova terapije za liječenje akutnih venskih

tromboembolijskih događaja (duboke venske tromboze i plućne embolije), koriste se u prevenciji
neželjenih događaja kod naslijeđenih i stečenih hiperkoagulacijskihstanja, za prevenciju
stvaranja ugrušaka kod pacijenata s atrijskom fibrilacijom i kod ugradnje stranih tijela, kao što su
umjetni srčani zalisci ili endoproteze na kuku ili koljenu, koji su u kontaktu sa sastojcima krvi.
 5. LITERATURA

Desmond R.L., Bennet N.P. (1984) Klinička farmakologija: znanstvene osnove praktične
primjene lijekova s komentarom jugoslavenske materije medike. Zagreb: Jugoslovenska
medicinska naklada

Rang P.H, Dale M.M., Ritter M.J., Moore K.P. (2005) Farmakologija – Prvo srpsko izdanje.
Beograd: Data status

Kapić E., Kusturica J. (2007) Opšta i specijalna farmakologija. Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu

Kunec-Vajić E., Bulat M., Gjuriš V. (1989) Farmakologija za medicinare. Zagreb: Medicinski
fakultet Sveučilišta u Zagrebu

Watson D.G. (2011) Pharmaceutical Chemistry. London: Churchill Livingstone

Internet izvori:

Katzung B.G., Masters S.B., Trevor A.J. (2011) Basic and clinical pharmacology. San
Francisco, Mc Graw-Hill,
https://pharmacomedicale.org/images/cnpm/CNPM_2016/katzung-pharmacology.pdf
[pristupljeno 6. april 2021.]

European medicines agency, Product information,

https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/pradaxa-epar-product-
information_en.pdf [pristupljeno 7. april 2021.]

European medicines agency, Product information,

https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/xarelto-epar-product-
information_en.pdf [pristupljeno 7. april 2021.]

European medicines agency, Product information,

https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/eliquis-epar-product-
information_en.pdf [pristupljeno 7. april 2021.]