ΕΙΔΗ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

Κριτήρια Αποδεικτικό δοκίμιο Στοχαστικό δοκίμιο

Σκοπός Διερεύνηση συγκεκριμένου θέματος, Ελεύθερη πραγμάτευση θέματος,
θεμελίωση ή ανασκευή θέσης, ανάπτυξη προβληματισμού, αισθητική
πληροφόρηση, πειθώ. απόλαυση, ψυχαγωγία, τέρψη.
Σκοπιά (περιεχόμενο)  Αντικειμενική (προβληματισμοί,  Υποκειμενική (κρίσεις,
παρατηρήσεις, επιχειρήματα- παρατηρήσεις, εμπειρίες, φαντασία).
τεκμήρια)  Βιωματική – πλασματική απεικόνιση
 Ρεαλιστική απεικόνιση της της πραγματικότητας.
πραγματικότητας  Επίκληση στο συναίσθημα
 Επίκληση στη λογική. (λογοτεχνική ιδιότητα)
 Προσεγγίζει τον επιστημονικό  Προσεγγίζει τη λογοτεχνία.
λόγο κι έχει αποδεικτικό
χαρακτήρα.
Οργάνωση – Δομή Λογική διάταξη, νοηματικές ενότητες, Συνειρμική σύνδεση νοημάτων,
συνοχή. περιδιάβαση στο χώρο των ιδεών.
Γλώσσα – Ύφος Γλώσσα δηλωτική/κυριολεκτική, ειδικοί Γλώσσα συνυποδηλωτική/μεταφορική,
όροι, λόγιες λέξεις, σαφήνεια και ακρίβεια προφορικότητα στην έκφραση, σχήματα
στη διατύπωση.\ λόγου, συγκινησιακή γλώσσα.
Ύφος σοβαρό, επίσημο, αυστηρό. Ύφος παραστατικό, οικείο, άμεσο,
προσωπικό.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

Άρθρο Δοκίμιο Επιφυλλίδα
 επικαιρικός χαρακτήρας
ερμηνευτική δημοσιογραφία ή επιστημονικός
λόγος
αναφορική γλώσσα
απρόσωπο και τυπικό ύφος
θέματα γενικού ενδιαφέροντος
συνήθως συντομότερο από το δοκίμιο
συντάκτης: δημοσιογράφος, τακτικός ή
περιστασιακός συνεργάτης
διαχρονικός χαρακτήρας (αφορμάται από την
επικαιρότητα αλλά ανάγεται στο μόνιμο και
γενικό)
μεικτός χαρακτήρας δοκιμίου
αναφορική και μεταφορική γλώσσα
προσωπικό/ οικείο ύφος
θέματα της καθημερινής ζωής
έκταση μικρή ή μέση
δοκιμιογράφοι από το χώρο των γραμμάτων,
της επιστήμης, των τεχνών
διαχρονικός χαρακτήρας (αφορμάται από την
επικαιρότητα αλλά ανάγεται στο μόνιμο και
γενικό)
μεικτός χαρακτήρας (άλλοτε μοιάζει με δοκίμιο
κι άλλοτε με άρθρο)
αναφορική και μεταφορική γλώσσα
προσωπικός τόνος
ποικίλη θεματολογία
είδος σύντομου άρθρου
πρόσωπο ειδικό για το εξεταζόμενο θέμα

ΔΟΚΙΜΙΟ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ

Ημερολόγιο  Προσωπική καταγραφή αυθόρμητων σκέψεων, συναισθημάτων, κρίσεων…
 Υποκειμενική παρουσίαση
 Χωρίς θεματικό κέντρο
 Θέματα επικαιρικού χαρακτήρα
 Λογοτεχνική αφήγηση ή με ιστορικό/ πολιτιστικό ενδιαφέρον
Ομιλία – Συνομιλία Συνομιλία του δοκιμιογράφου με τον εαυτό του.
Πρόκληση για το δέκτη να θέσει προσωπικούς προβληματισμούς.
Επιστολή  Ρηματικό πρόσωπο: α’ ενικό
 Ελεύθερη περιπλάνηση από το ένα θέμα στο άλλο
 Αυτοσχεδιασμός
 Εξομολόγηση
Λογοτεχνία  Υποκειμενισμός
 Πλασματική παρουσίαση της πραγματικότητας
 Συνειρμική ανάπτυξη ιδεών
 Χρήση συμβόλων
 Συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας.