Δημοσθένης Ολυνθιακός Β’ 9-10

Εισαγωγή

Προσπαθώντας να αναπτερώσει το ηθικό των συμπατριωτών του ο ρήτορας αναφέρει

τους λόγους για τους οποίους  ο Μακεδόνας βασιλιάς δεν είναι ακαταμάχητος.

Αδίδακτο Κείμενο

9] Καὶ μὴν εἴ τις ὑμῶν ταῦτα μὲν οὕτως ἔχειν ἡγεῖται, οἴεται δὲ βίᾳ καθέξειν
Φίλιππον τὰ πράγματα τῷ τὰ χωρία καὶ λιμένας καὶ τὰ τοιαῦτα προειληφέναι, οὐκ
ὀρθῶς οἴεται. ὅταν μὲν γὰρ ὑπ’ εὐνοίας τὰ πράγματα συστῇ καὶ πᾶσι ταὐτὰ συμφέρῃ
τοῖς μετέχουσι τοῦ πολέμου, καὶ συμπονεῖν καὶ φέρειν τὰς συμφορὰς καὶ μένειν
ἐθέλουσιν ἅνθρωποι· ὅταν δ’ ἐκ πλεονεξίας καὶ πονηρίας τις ὥσπερ οὗτος ἰσχύσῃ, ἡ
πρώτη πρόφασις καὶ μικρὸν πταῖσμα ἅπαντ’ ἀνεχαίτισε καὶ διέλυσεν. [10] οὐ γὰρ
ἔστιν, οὐκ ἔστιν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀδικοῦντα κἀπιορκοῦντα καὶ ψευδόμενον
δύναμιν βεβαίαν κτήσασθαι, ἀλλὰ τὰ τοιαῦτ’ εἰς μὲν ἅπαξ καὶ βραχὺν χρόνον ἀντέχει,
καὶ σφόδρα γ’ ἤνθησ’ ἐπὶ ταῖς ἐλπίσιν· ἂν τύχῃ, τῷ χρόνῳ δὲ φωρᾶται καὶ περὶ αὑτὰ
καταρρεῖ. ὥσπερ γὰρ οἰκίας, οἶμαι, καὶ πλοίου καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων τὰ
κάτωθεν ἰσχυρότατ’ εἶναι δεῖ, οὕτω καὶ τῶν πράξεων τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ὑποθέσεις
ἀληθεῖς καὶ δικαίας εἶναι προσήκει. τοῦτο δ’ οὐκ ἔνι νῦν ἐν τοῖς πεπραγμένοις
Φιλίππῳ.

Λεξιλόγιο

 φωράω: ξεσκεπάζω τον κλέφτη,

 ἐπιορκῶ: ψεύδομαι

Παρατηρήσεις

1. Να μεταφρασθεί το απόσπασμα «ὅταν μὲν γὰρ… καὶ διέλυσεν»

Μονάδες 10

2. Ποια είναι η αναλογία που χρησιμοποιεί ο Δημοσθένης και πως η χρήση της
δείχνει πως ο Φίλιππος δεν είναι ακαταμάχητος;

Μονάδες 10

3. α) προειληφέναι, συστῇ, φωρᾶται: να γραφεί το β΄ ενικό προστακτικής στη

φωνή και στο χρόνο που βρίσκονται.

Μονάδες 3

β) μικρὸν, βεβαίαν, ἀληθεῖς: να γραφεί η κλητική ενικού του συγκριτικού βαθμού

στο γένος που βρίσκονται.

Μονάδες 3
γ) τοῖς μετέχουσι, ἀδικοῦντα,: να μεταφερθούν οι μετοχές στον Παρακείμενο, στην
ίδια πτώση, αριθμό και φωνή.

Μονάδες 2

δ) οἴεται, συστῇ: να γραφεί το α΄ ενικό οριστικής Παρατατικού στην ίδια φωνή.

Μονάδες 2

4. α) βίᾳ, τοῖς μετέχουσι, ἀληθεῖς, Φιλίππῳ: να αναγνωριστεί ο συντακτικός

τους ρόλος.

Μονάδες 4

β) ὅταν μὲν γὰρ …ἐθέλουσιν ἅνθρωποι: να αναγνωρίσετε το λανθάνοντα υποθετικό

λόγο (2 μόρια) και να τον μεταφέρετε στον πλάγιο λόγο από το «ἔλεξεν» (2 μόρια)

γ) τοῖς μετέχουσι: να αναλυθεί η μετοχή (2 μόρια)

Μονάδες 6
 ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Δημοσθένης, Ολυνθιακός Β’ 9-10

Μετάφραση

Γιατί, όταν δημιουργηθεί ένας συνασπισμός με καλές προθέσεις και συμπίπτουν τα

συμφέροντα όλων όσοι μετέχουν στο πόλεμο, τότε οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι
και να συμμερίζονται τους μόχθους και να υποφέρουν τις συμφορές και σταθεροί να
είναι στον αγώνα. Όταν όμως κάποιος γίνει ισχυρός παρακινημένος από κατακτητική
διάθεση και πονηριά, όπως ακριβώς αυτός, τότε η πρώτη αφορμή και το παραμικρό
λάθος ανατρέπει τα πάντα και τα διαλύει.

Ερώτηση Κατανόησης

Ο ρήτορας θέλοντας να δείξει πως ο Φίλιππος δεν είναι ακαταμάχητος χρησιμοποιεί

μια αναλογία. Συγκεκριμένα, συγκρίνει τα θεμέλια μιας οικίας ή ενός πλοίου ή μιας
κατασκευής γενικότερα με τις αρχές και την αλήθεια που διέπουν τις πράξεις.
Επομένως, όπως θα καταρρεύσει μια κατασκευή χωρίς γερά θεμέλια έτσι και οι
ενέργειες και τα σχέδια του Φιλίππου δε θα ευοδωθούν αφού βασίζονται στο ψέμα,
την αδικία και την πονηριά· στοιχεία που τελικά θα οδηγήσουν στην κατάλυση της
δύναμής του.

Γραμματικές Παρατηρήσεις

3.α) προειληφώς ἴσθι, σύστηθι , φωρῶ

β) μικρότερον/ἔλασσον/ἔλαττον/ἧσσον/ἧττον,βεβαιοτέρα, ἀληθεστέρα

γ) τοῖς μετεσχηκόσι , ἠδικηκότα

δ) ᾠόμην/ᾤμην, συνιστάμην

Συντακτικές Παρατηρήσεις

4.α) βίᾳ: επιρρηματικός προσδιορισμός, δοτική του τρόπου,

τοῖς μετέχουσι: επιθετική μετοχή ως αντικείμενο του ρήματος συμφέρῃ

ἀληθεῖς: κατηγορούμενο στο ὑποθέσεις από το εἶναι

Φιλίππῳ: δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου

β) Ο λανθάνων υποθετικός λόγος βρίσκεται στις χρονικουποθετικές προτάσεις

ὅταν μὲν …τοῦ πολέμου και με την απόδοση «καὶ συμπονεῖν …ἐθέλουσιν ἅνθρωποι»
δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον.
με ειδική πρόταση: ἔλεξεν ὅτι ὅτε μὲν γὰρ ὑπ’ εὐνοίας τὰ πράγματα συσταίη καὶ πᾶσι
ταὐτὰ συμφέροι τοῖς μετέχουσι τοῦ πολέμου καὶ συμπονεῖν καὶ φέρειν τὰς συμφορὰς καὶ
μένειν ἐθέλοιεν ἅνθρωποι.

με απαρέμφατο: ἔλεξεν ὅτε μὲν γὰρ ὑπ’ εὐνοίας τὰ πράγματα συσταίη καὶ πᾶσι ταὐτὰ
συμφέροι τοῖς μετέχουσι τοῦ πολέμου καὶ συμπονεῖν καὶ φέρειν τὰς συμφορὰς καὶ
μένειν ἐθέλειν τούς ἀνθρώπους.

γ) τούτοις, οἵ μετέχουσιν
 ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Δημοσθένης, Περί τῆς Παραπρεσβείας 182–186

Μετάφραση

Θα αγανακτήσει λοιπόν τώρα αμέσως πάρα πολύ, όπως πληροφορούμαι, διότι

μόνος από αυτούς που μίλησαν ενώπιον του λαού, οφείλει να λογοδοτήσει για
όσα είπε. Εγώ θα αφήσω κατά μέρος την άποψη αυτή, ότι κανονικά, όλοι έπρεπε
να τιμωρηθούν για τα λόγια τους, εάν ρητορεύουν για να πάρουν χρήματα· αλλά
να τι λέω: εάν ως ιδιώτης ο Αισχίνης φλυαρώντας διέπραξε τα αμαρτήματα
αυτά, μην εξετάσετε λεπτομερώς τα ζητήματα, αφήστε τον, συγχωρέστε τον· αν
όμως ως πρεσβευτής με πρόθεση, για να πάρει χρήματα, σας εξαπάτησε, μη τον
αθωώσετε, μη παραδεχθείτε ότι δεν πρέπει να τιμωρηθεί για όσες υποσχέσεις
έδωσε.

Ερώτηση Κατανόησης

Ο Δημοσθένης αναπτύσσει το κατηγορητήριο εναντίον του Ανδοκίδη. Υποστηρίζει

πως αν ήταν ιδιώτης και όχι πρεσβευτής θα μπορούσαν να τον συγχωρήσουν. Οι
πρεσβευτές όμως έχουν χρέος να διαχειριστούν σωστά το λόγο και το χρόνο. Ο
ρήτορας κατηγορεί τον Ανδοκίδη πως χρησιμοποίησε το λόγο για να πάρει χρήματα
(εἰ δὲ πρεσβευτὴς ὢν ἐπὶ χρήμασιν ἐπίτηδες ἐξηπάτηκεν ὑμᾶς, μὴ ἀφῆτε). Επίσης,
θεωρεί πως εξαιτίας του χάθηκε πολύτιμος χρόνος (εἰ δ’ ἀνεῖλεν, ἠδίκηκε). Τέλος, τον
κατηγορεί πως μετέφερε ψευδείς πληροφορίες που ιδιαίτερα σε ένα δημοκρατικό
πολίτευμα μπορεί να αποβεί ολέθριο, αφού η δημοκρατία στηρίζεται στους λόγους
( εἰ δὲ καὶ ψευδεῖς καὶ μισθοῦ καὶ ἀσυμφόρους, ἁλισκέσθω).

Γραμματικές Παρατηρήσεις

α) διήμαρτε: διημάρτανες, ἀφῆτε: ἀφίεις, εἶπεν: ἔλεγες,

β) ἐγὼ: ονομαστική πρώτου προσώπου της προσωπικής αντωνυμίας, μου / ἐμοῦ,

πάντες: επιμεριστική αντωνυμία, ονομαστική πληθυντικού αρσενικού γένους:
παντός, οὗτοι: δεικτική αντωνυμία, ονομαστική πληθυντικού αρσενικού γένους:
τούτου

γ) ψευδεστέρα

Συντακτικές Παρατηρήσεις

α) εἰ μὲν Αἰσχίνης ἰδιώτης ὢν ἀπελήρησέ τι καὶ διήμαρτε, μὴ σφόδρ’ ἀκριβολογήσησθε,

ἐάσατε, συγγνώμην ἔχετε: δηλώνει το πραγματικό,

β) μόνος: ομοιόπτωτος κατηγορηματικός προσδιορισμός, ἀκροπόλεων: ετερόπτωτος

προσδιορισμός, γενική αντικειμενική στο κύριοι, αὐτίκα: επιρρηματικός
προσδιορισμός του χρόνου στο Ἀγανακτήσει,
γ) Το αρνητικό μόριο μὴ χρησιμοποιείται όταν ο ομιλητής απαγορεύει ή αποκρούει
την πραγματοποίηση μιας επιθυμίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η πρόταση είναι
επιθυμίας.