સ્઩ધધષ ત્ભક ઩યીક્ષધ ભધટે ઉ઩મ૊ગી રલધજભ લગયન ં ઈ – વધભયમક

લ઴ષ : ૨ અંક નં : ૧૫ વ઱ં ગ અંક નં : ૧૫ ઓક્ટ૊ફય : ૨૦૧૭

lA|S; ;\D[,G Z_!* o RLG

5|wFFGD\+LGL dIFGDFZ IF+F

બધયતનધ
નલધ કેગ :
યધજીલ ભશય઴િ

;\5FNS
S[P VFZ S8FlZIF D]P5M: EMZM, TF : YZFN lH<,M : aFGFXSF\9F 5LG : #(55&&
Octomber
Web 2017 Knowledge
site : www.krkatariya.blogspot.com/ World Page 1
Email :katariya21@gmail.com
 લ઴ષ : ૨ અંક નં : ૧૫ વ઱ં ગ અંક નં : ૧૫ ઓક્ટ૊ફય : ૨૦૧૭

JFRS lD+MG[PPPP
 ‘Knowledge World’ વધભધયમક દય ભરશનધની ૧ થી ૫ તધયીખ લચ્ચે પ્રકધયળત કયલધભધં આલે છે .

 આ વધભયમક શલે તભે www.krkatariya.blogspot.com ઩યથી ઓનરધઈન ડધઉનર૊ડ કયી ળકળ૊

 તથધ WhatsApp ઩યથી લરિંક ભે઱લલધ ભધટે ભ૊ નં : ૯૬૨૪૬ ૯૬૭૮૨ ઩ય Join_Kw રખી SMS કયલ૊.

 આ વધભયમકન૊ મખ્મ શેત ળૈક્ષલણક તેભજ લતષભધન પ્રલધશ૊ની ભધરશતી ઩યી ઩ધડલધન૊ છે .

 ફધ઱ક૊, યળક્ષક૊, સ્઩ધધષ ત્ભક ઩યીક્ષધની તૈમધયી કયતધ યલધધથીઓ ભધટે ખ ૂફજ ઉ઩મ૊ગી થધમ એલધ રેખ૊ અને

ભરટરયમલ્વ ‘Knowledge World’ ભધટે આલકધમષ છે .

 જે તે રેખની જલધફદધયી રેખકની ઩૊તધની યશેળે. અંક ળક્ય એટર૊ ભરયરશત ફનધલલધભધં આલળે. ભર

શ૊મ ત૊ અભધરં ધ્મધન દ૊યલધ યલનંતી.

!P DFZL JFTPPPP
સજ્ઞ વધયસ્લત યભત્ર૊ !

વધદય નભસ્કધય ! ‘Knowledge World’ નધ ઩ંદયભધ અંકભધં આ઩ વોને ભ઱તધં અનેયી રધગણી
અને આનંદ વ્મક્ત કરં છં . ખ ૂફજ થ૊ડધ વભમ ભધં આ વધભયમક ગજયધતનધ ખ ૂણે - ખ ૂણે ઩શોંચત ં થઈ ગય ં
છે . આ વધભયમક ગજયધતનધ સ્઩ધધષ ત્ભક ઩યીક્ષધની તૈમધયી કયતધ યલધધથીઓ સધી ઩શ૊ચે અને થ૊ડં
ન૊રેજ તેભનધ સધી ઩શોંચે એલ૊ અભધય૊ આ નધનકડ૊ પ્રમધવ છે .

લર. કે.આય કટધરયમધ

VF V\SDF\PPPP
૧. ભધયી લધત ૬. વીદી વૈમદની જા઱ી

૨. મઘર વમ્રધટ૊ની મધદી ૭. લતષભધન પ્રલધશ૊ વપ્ટે મ્ફય ૨૦૧૭

૩. વ્મક્ત્ક્િ યલળે઴ : રધર ફશધદય ળધશ્ત્ત્રી અને ૮. બાયત વયકાયન ું નવ ું ભુંત્રીભુંડ઱

જ૊વેપ ભેકલધન
૪. કચ્છન ં ભ૊ટં યણ, નધન ં યણ અને કચ્છન૊ ૯. આ ભધવનધ રદલવ૊ : ઓક્ટ૊ફય ૨૦૧૭
અખધત યલળે ભધરશતી.
૫. યાજ્મ ભાું અત્માય સધી ફનાલલાભાું આલેરાું
વલળે઴ લનોની માદી
૬. લતષભધન પ્રલધશ૊ વપ્ટે મ્ફય ૨૦૧૭

Octomber 2017 Knowledge World Page 2

 ૨. મઘર વમ્રધટ૊ની મધદી

મઘર વમ્રધટ૊ની મધદી

નધભ ળધવન કધ઱ યલળે઴ નોંધ

ઝશીરદ્દીન મશમ્ભદ ફધફય 1526–1530 મઘર યાજલુંળનો સ્થા઩ક.
નયવરદ્દીન મશમ્ભદ હભધય 1530–1540 સયી યાજલુંળ દ્વાયા ળાવનભાું વલક્ષે઩. યાજ્માયોશણ લખતે યલાન અને
બફનઅનબલી શોલાને કાયણે તેના ઩યોગાભી ળેય ળાશ સયીની
તરનાએ તેનો ઓછા કામયક્ષભ ળાવક તયીકે ઉલ્રેખ થામ છે .
ળેયળધશ સયી 1540–1545 હભાયન
ું ે ઩દભ્રષ્ટ કમો અને સયી યાજલુંળ સ્થાપ્મો.
ઈસ્રધભ ળધશ સયી 1545–1554 સયી યાજલુંળનો ફીજો અને છે લ્રો ળાવક, તેના ઩ત્રો વવકુંદય અને
આદદર ળાશના દાલાઓ હભાય ગાદીએ ઩યત પયતા જ વભાપ્ત થઈ
ગમા.
નયવરદ્દીન મશમ્ભદ હભધય 1555–1556 પ્રાયું બભાું 1530-1540ના ળાવનની તરનાએ તેણે પયી કયે ઴ ું ળાવન
લધ એકફૃ઩ અને કામયક્ષભ શત ું; ઩ોતાના ઩ત્ર અકફય ભાટે એકફૃ઩તા
વાથેન ું વામ્રાજ્મ છોડી ગમો.
જરધ઱દ્દીન મશમ્ભદ અકફય 1556–1605 અકફયે વામ્રાજ્મનો બાયે વલસ્તાય કમો અને તેનો મઘર યાજલુંળના
વૌથી નાભાુંદકત ળાવક તયીકે ઉલ્રેખ કયામ છે કાયણ કે તેણે
વામ્રાજ્મભાું વલવલધ પ્રથાઓ દાખર કયી શતી; તેણે એક યાજ઩ત
યાજકભાયી ભદયમભ-ઉઝ-ઝભાની વાથે રગ્ન કમાય શતા. રાશોયનો
દકલ્રો એ તેના વૌથી પ્રવવદ્ધ ફાુંધકાભ ઩ૈકીન ું એક છે .
ન ૂરદ્દીન મશમ્ભદ જશધંગીય 1605–1627 ઩ોતાના વમ્રાટ વ઩તા વાભે ઩ત્રોના ફ઱લાનો ઩ ૂલય-આધાય જશાુંગીયે
સ્થાપ્મો. બિદટળ ઈસ્ટ ઈન્ડડમા કું઩ની વાથે વૌપ્રથભલાય તેણે વુંફધ
ું ો
સ્થાપ્મા. એલી નોંધ છે કે તે ળયાફી શતો, અને તેની ઩ત્ની વમ્રાજ્ઞી
ન ૂય જશાન લાસ્તલભાું વવિંશાવન ઩ાછ઱ની મખ્મ વત્તાફૃ઩ શતી અને
ન ૂય જશાુંએ જશાુંગીયની ફદરે કળ઱તા઩ ૂલયક ળાવન કય.ું
ળધશધબદ્દીન મશમ્ભદ ળધશ 1627–1658 તેના કા઱ભાું, મઘર કરા અને સ્થા઩ત્મ ઩યાકાષ્ટાએ શત ું; તેણે તાજ
જશધં . ભશર, જાભા ભસ્સ્જદ, રાર દકલ્રો, જશાુંગીય ભકફયો અને રાશોયનો
ળારીભાય ફાગન ું વનભાયણ કયાલડાવય ું શત ું. ઩ત્ર ઔયું ગઝેફે તેને
઩દભ્રષ્ટ કયી કેદ કમો શતો
ભ૊રશયદ્દીન મશમ્ભદ 1658–1707 તેણે ઈસ્રાભી કામદાઓન ું ઩નયઅથયઘટન કયું અને પતલા-એ-
ઓયં ગઝેફ આરભગીય આરભગીયી યજૂ કમો; તેણે ગોરકોડડાની વલ્તનતની દશયાની ખાણો
કબ્જે કયી; તેણે ઩ોતાના જીલનના 20 કયતા લધ લ઴ો દબક્ષણ
એવળમાના ભશત્લના ફ઱લાખોય જૂથો વાભે રડલાભાું વલતાવમા શતા;
તેણે ભે઱લેરી જીતોને રીધે વામ્રાજ્મ તેની ભશત્તભ વીભા સધી
વલસ્તય;ું લધ ઩ડતા વલસ્તયે રા વામ્રાજ્મનો અંકળ નલાફો કયતા,

Octomber 2017 Knowledge World Page 3

 ઓયું ગઝેફના ભોત ફાદ ઩ડકાયો ઊબા થમા. તેણે ઩ોતાના
શસ્તાક્ષયોભાું કયાનની ફે નકરો ફનાલી શતી.
ફશધદય ળધશ ઩શેર૊ 1707–1712 સ્લામત્ત ફનેરા નલાફોની લધતી જતી તાકાતને રીધે વામ્રાજ્મના
અંકળ અને વયશદોભાું વનયું તય અને વમા઩ક ઘટાડો થલા વાથે વત્તા
બોગલનાય વૌપ્રથભ મઘર વમ્રાટ. તેના વત્તાકા઱ ફાદ, વમ્રાટ લધને
લધ પ્રભાણભાું બફનભશત્લ઩ ૂણય અને ળોબાના ગાુંદિમા ેલા ફની ગમા.
જશધંદય ળધશ 1712–1713 તે ઩ોતાના મખ્મ લઝીય ઝુલ્પીકાય ખાનના ઊંડા પ્રબાલ શેિ઱ શતો.
પરષ ખયવમધય . 1713–1719 1717ભાું તેણે ઈંગ્ગ્રળ ઈસ્ટ ઇન્ડડમા કું઩નીને પયભાન જાયી કયીને
તેભને ફુંગા઱ભાું લેયામક્ત લે઩ાય કયલાની છૂટ આ઩ી અને બાયતભાું
તેભન ું સ્થાન ઩ાકું કયું
યપી ઉર-દયજાત 1719 -
યનકયવમધય 1719 -
મશમ્ભદ ઈબ્રધરશભ 1720 -

મશમ્ભદ ળધશ 1719–1720 1739ભાું ઩વળિમાના નાદદય ળાશન ું આક્રભણ લેિલ ું

1720–1748
અશભદ ળધશ ફશધદય 1748–54 વવકુંદયાફાદની રડાઇભાું ભયાિાએ મઘર દ઱ોની કત્રેઆભ કયી.
આરભગીય ફીજ૊ 1754–1759 -
ળધશ જશધં ત્રીજ૊ 1759 1770નો દામકો ફક્વયના યદ્ધભાું ફુંગા઱, બફશાય અને ઓદયસ્વાના
વનઝાભને એક કમાું. 1761ભાું શૈદય અરી ભૈસ ૂયનો નલાફ ફડમો.
ળધશ આરભ ફીજ૊ 1759–1806 1761ભાું અશભદ ળાશ અબ્જદારીએ ઩ાણી઩તની ત્રીજી રડાઈભાું
ભયાિાઓને શયાવમા; 1799ભાું ભૈસ ૂયભાું દટ઩ સલ્તાનન ું ઩તન.
અકફય ળધશ ફીજ૊ 1806–1837 બિદટળ યક્ષણ શેિ઱નો કેલ઱ નાભનો વમ્રાટ
ફશધદય ળધશ ઝપય . 1837–1857 છે લ્રો મઘર વમ્રાટ ેને 1857ભાું વૌપ્રથભ સ્લતુંત્રતા વુંગ્રાભ ફાદ
બિદટળયો દ્વાયા ઩દભ્રષ્ટ કયીને ફભાય દે ળલટો આ઩લાભાું આવમો

Octomber 2017 Knowledge World Page 4

 ૩. વ્મક્ત્ક્િ યલ઴ેળ : રધર ફશધદય ળધસ્ત્રી

રાર ફશાદય ળાસ્ત્રી ( ફીજી ઓક્ટોફય, ૧૯૦૪ - અબગમાયભી જાડયઆયી, ૧૯૬૬), બાયત
દે ળના ત્રીજી રોકવબાના અને ફીજા સ્થામી લડા પ્રધાનભુંત્રી શતા. તેઓ ૧૯૬૩-૧૯૬૫ના લચ્ચેના
વભમભાું બાયત દે ળના પ્રધાન ભુંત્રી શતા. એભનો જડભ મગરવયામ, ઉત્તય પ્રદે ળ ખાતે થમો શતો.

જન્ભયતયથ ફીજી ઓક્ટ૊ફય, ૧૯૦૪

યનધન અબગમાયભી જાડયઆયી, ૧૯૬૬

બધયત દે ળનધ ત્રીજા લડધ પ્રધધનભંત્રી

જન્ભસ્થધન મગરવયામ, ઉત્તય પ્રદે ળ

઩દબધય ગ્રશણ નલભી જૂન ૧૯૬૪

વેલધમક્ત અબગમાયભી ભે ૧૯૬૬ , (મ ૃત્ય ઩મુંત)

઩ ૂલષલતી ગરઝાયી રાર નુંદા

ઉિયધયધકધયી ગરઝાયી રાર નુંદા

લધભન છતધં યલયધટ
વન્ભધન ૧૯૬૬ભધં બધયત યત્ન
નધય૊ જમ જલધન જમ રકવધન

 જીલન ચરયત્ર

રાર ફશાદય ળાસ્ત્રીનો જડભ ૧૯૦૪ભાું થમા ફાદ મગરવયામ, ઉત્તય પ્રદે ળ ખાતે રાર ફશાદય
શ્રીલાસ્તલ નાભથી ઉછે ય થમો શતો. એભના વ઩તા ળાયદા પ્રવાદ એક ગયીફ વળક્ષક શતા, ેઓ
ત્માયફાદ યાજસ્લ કામાયરમ ખાતે બરવ઩ક (ક્રાકય ) ફડમા શતા.

બાયત દે ળને સ્લતુંત્રતા પ્રાપ્ત થમા ઩શ્ચાત ળાસ્ત્રીજીને ઉત્તય પ્રદે ળ યાજ્મના વુંવદીમ વબચલ
તયીકે વનયક્ત કયલાભાું આવમા શતા. ત્માયફાદ તેઓ ગોવલિંદ લલ્રબ ઩ુંતના મખ્મભુંત્રી તયીકેના
કામયકા઱ દયવભમાન પ્રશયી તેભજ માતામાત ભુંત્રી ફડમા શતા. માતામાત ભુંત્રી તયીકેના વભમ
દયવભમાન એભણે પ્રથભ લાય ભદશરાને ફવ-વુંલાશક (ફવ-કુંડક્ટય) તયીકેના ઩દ ઩ય વનયક્ત કયી નલો
ચીરો ચાતમો શતો. પ્રશયી વલબાગના ભુંત્રી થમા ફાદ એભણે બીડને વનમુંત્રણભાું યાખલા ભાટે રાિી
પ્રશાયને ફદરે ઩ાણી છાુંટલાનો પ્રમોગ કયી તેનો પ્રાયું બ કયાવમો શતો. ૧૯૫૧ના લ઴યભાું, જલાશય રાર
નેશળના નેત ૃત્લભાું તેઓને અબખર બાયત કોંગ્રેવ કવભટીના ભશાવબચલ તયીકે વનયક્ત કયલાભાું આવમા

Octomber 2017 Knowledge World Page 5

શતા. એભણે ૧૯૫૨, ૧૯૫૭ તેભજ ૧૯૬૨ની ચટું ણીઓભાું કોંગ્રેવ ઩ક્ષને બાયે ફહભતી વાથે જજતાડલા
ભાટે ખફ ઩દયશ્રભ કમો શતો. બાયત દે ળના લડા પ્રધાનભુંત્રી જલાશયરાર નેશળન ું એભના પ્રધાનભુંત્રી
તયીકેના કામયકા઱ દયવભમાન વત્તાલીવભી ભે, ૧૯૬૪ના યોજ દે શાલવાન થમા ફાદ, ળાસ્ત્રીજીએ નલભી
જૂન ૧૯૬૪ના યોજ લડા પ્રધાન ભુંત્રી તયીકે ઩દ બાય ગ્રશણ કમો શતો.

 યળક્ષણ
એભન ું વળક્ષણ શદયળચુંદ્ર ઉચ્ચ વલદ્યારમ અને કાળી વલદ્યા઩ીિ ખાતે થય ું શત ું. અદશિંમાથી જ
એભને "ળધસ્ત્રી" તયીકેની ઉ઩ાવધ પ્રાપ્ત થઇ ે એભના નાભ વાથે જીલન઩મુંત જોડામેરી યશી. એભન ું
વળક્ષણ શદયળચુંદ્ર ઉચ્ચ વલદ્યારમ અને કાળી વલદ્યા઩ીિ ખાતે થય ું શત ું.

 જીલન દળષન
એભના વ઩તા વભઝાય઩યના શ્રી ળાયદા પ્રવાદ અને એભના ભાતા શ્રીભતી યાભદરાયી દે લીના ત્રણ
઩ત્રોભાુંથી તેઓ ફીજા શતા. ળાસ્ત્રીજીની ફે ફશેનો ઩ણ શતી. ળાસ્ત્રીજીના ળૈળલકા઱ભાું જ એભના વ઩તાન ું
વનધન થય ું શત ું. ઈ. વ. ૧૯૨૮ભાું એભનાું રગ્ન શ્રી ગણેળપ્રવાદની ઩ત્રી રબરતાદે લી વાથે થમાું અને
એભને છ વુંતાનો શતાું.

સ્નાતકની વળક્ષા વભાપ્ત કમાય ફાદ તે બાયત વેલક વુંઘ જોડે જોડાઈ ગમા અને દે ળવેલાન ું વ્રત
રેતા અશીંથી જ ઩ોતાના યાજનૈવતક જીલનની શળઆત કયી. ળાસ્ત્રીજી વલશદ્ધ ગાુંધીલાદી શતા. તેઓ
આખ ું જીલન વાદગીથી યહ્યા અને ગયીફોની વેલાભાું ઩ોતાની આખી જજિંદગી વભવ઩િત કયી દીધી.
બાયતીમ સ્લાધીનતા વુંગ્રાભના દયે ક ભશત્લ઩ ૂણય કામયક્રભોભાું એભની બાગીદાયી યશી, અને ેરોભાું યશેવ ું
઩ડલ ું ેભાું ૧૯૨૧ની અવશકાયની ચ઱લ઱ અને ૧૯૪૧ન ું વત્માગ્રશ આંદોરન વૌથી મખ્મ શત ું. એભના
યાજનૈવતક દદગ્દળયકોભાું શ્રી ઩ળ઴ોત્તભદાવ ટુંડન, ઩ુંદડત ગોવલિંદફલ્રબ ઩ુંત, જલાશયરાર નેશફૃ લગેયે
મખ્મ શતા. ૧૯૨૯ભાું ઇરાશાફાદ આવમા ઩છી તેભણે શ્રી ટુંડનજીની વાથે બાયત વેલક વુંઘના
ઇરાશાફાદ એકભના વબચલના ફૃ઩ભાું કાભ કય.ું અદશિં તેઓ નેશફૃને ભળ્મા. ત્માય ઩છી તેભનો શોદો
વનયું તય લધતો ગમો. ેભકે નેશફૃ ભુંવત્રભુંડ઱ભાું ગૃશભુંત્રીના શોદા ઩ય તેઓ ળાવભર થમા. આ ઩દ ઩ય
તેઓ ૧૯૫૧ સધી યહ્યા.

ળાસ્ત્રીજીને તેભની વાદગી, દે ળબસ્ક્ત અને ઇભાનદાયી ભાટે આખ ું બાયત શ્રદ્ધા઩ ૂલયક માદ કયે છે .
તેભને લ઴ય ૧૯૬૬ભધં બધયત યત્નથી વડભાવનત કયલાભાું આવમા.

Octomber 2017 Knowledge World Page 6

 (૨) જ૊વેપ ભેકલધન

જ૊વેપ ભેક્લધન (૦૯ ઓક્ટ૊ફય, ૧૯૩૫ - ૨૮ ભધચષ, ૨૦૧૦) ગજયધતી બધ઴ધનધ અને એભધં ઩ણ
દલરત વધરશત્મનધ વલષશ્રેષ્ઠ વધરશત્મકધય ભધનલધભધં આલે છે . તેભન૊ જન્ભ ગજયધતનધ વમ ૄધ્ધ ચય૊તય
પ્રદે ળનધ ઓડ (શધર જજલ્ર૊ોઃ આણંદ) ઩ધવે આલેર ત્રધણ૊ર ગધભનધ લિસ્તી ધભષ ઩ધ઱તધ એક વધભધન્મ
લણકય કટં ફભધં થમેર૊. જન્ભથી જ ગયીફી, ઩છધત઩ણધ અને આબડછે ટબમધાં લરણ૊ની અવહ્ય
અડચણ૊ન૊ વધભન૊ કયીને ૧૯૬૭ભધં પ્રથભ લગષ ભધં ફી. એ.; ૧૯૬૯ભધં દ્વિયતમ લગષ ભધં એભ. એ. અને
૧૯૭૧ભધં પ્રથભ લગષ ભધં ફી. એડ. થમધ. ક૊રેજભધં રેક્ચયય તયીકેની કધયરકરદિ ભધં તેભને ક૊રેજની ન૊કયી
છ૊ડી દઇ ગધભડધની ળધ઱ધભધં જલધ દફધણ કયલધભધં આવ્ય અને અન્મ ઘણી તક્રીપ૊ વશન કયલી ઩ડી.
જીલનનધ આલધ અવંખ્મ અનબલ૊ અને જ્ઞધયતપ્રથધ આધધયીત સ્લોઃનજયે યનશધ઱ે ર અત્મધચધય૊ને તેભણે
઩૊તધનધ રખધણ૊ભધં લધચધ આ઩ી અને અવર ચય૊તયી બધ઴ધભધં ગધભડધનધ અછત અને ઩છધત
જ્ઞધયતવભધજની યલતકકથધઓને એક ભધધ્મભ ઩ર ઩ધડય છે . તેભની રખેર યે ખધલચત્ર૊ "વ્મથધનધ યલતક"
(૧૯૮૫) અને નલરકથધ "આંગ઱ીમધત" (૧૯૮૮) ને ગજયધત વધરશત્મ અકધદભીન પ્રથભ ઩ધયીત૊઴ીક
પ્રધપ્ત થમેર. આ ઉ઩યધંત તેભનધ અન્મ ઘણધ રખધણ૊ને યલયલધ ઩યસ્કધય૊ ભ઱ે ર છે .

જન્ભની યલગત ૦૯ ઓક્ટ૊ફય, ૧૯૩૫ ત્રધણ૊ર

(ઓડ શધર જી.આણંદ,ગજયધત )

મ ૃત્યની યલગત ૨૮ ભધચષ, ૨૦૧૦ અભદધલધદ

યશેઠધણ, લતન ઓડ (આણંદ)

અભ્મધવ ફી.એ., એભ.એ.,ફી.એડ., વધરશત્મયત્ન વેલક.

જ૊વેપ ભેક્લધન
વ્મલવધમ અધ્મધ઩ન, વધરશત્મકધય.

લખતધફ  ગજયધત વધરશત્મ અકદભીનધ ત્રણ ઩યસ્કધય. 1985

 ગજયધત વધરશત્મ ઩રય઴દનધ ફે ઩યસ્કધય. 1987
 ક.ભધ.મન્ળી એલ૊ડષ . 1989
 આંફેડકય એલ૊ડષ . 1989
 વધરશત્મ અકધદભી , રદલ્શીન૊ ઩યસ્કધય.
ધભષ લિસ્તી

Octomber 2017 Knowledge World Page 7

જીલનવધથી ગીનધ ભેકલધન

ભધતધ-ય઩તધ રશયધફેન અને ઇગ્નધવ ઉપે ડધહ્યધબધઈ લણકય

 રધક્ષલણકતધ

ચય૊તયી અને દલરત વભધજની જેલી ફ૊રધમ છે , તેલી જ ફળૂકી અને ત઱઩દી બધ઴ધન૊ વચ૊ટ
પ્રમ૊ગ, યલ઩ર રેખન, વનવનધટીબયી ઘટનધઓ, અને આંચક૊ આ઩ે તેલધ આદળષલધદી વંત઩ધત્ર૊ની વધથે
વધભધ છે ડધનધ ળેતધન ળધં ચરયત્ર૊ની વંયભશ્ર યભરધલટ, તેભની ઘણી યચનધઓ કથધરૂ઩ે આત્ભકથધનધત્ભક છે .

 વર્જન

‘વ્મથધનધં લીતક’ (૧૯૮૫)ભધં ળ૊઴ણપ્રધધન વભધજનધં દલરતચરયત્ર૊નધં આરેખન૊ છે . ‘લશધરનધં

લરખધં’ (૧૯૮૭) અને ‘પ્રીત પ્રભધણી ઩ગરે ઩ગરે’ (૧૯૮૭) ઩ણ ચરયત્રરક્ષી ઩સ્તક૊ છે . ‘આંગલ઱મધત’
ં ઴ષને કેન્રભધં યધખી વધભધજજક િે઴ અને વંઘ઴ષને દલરત રષ્ષ્ટ-
(૧૯૮૬) લણકય અને ઩ટેર ક૊ભનધ લગષ વઘ
ક૊ણથી ઉ઩વધલતી જાન઩દી નલરકથધ છે . લસ્ત઩યક યીયત ને દસ્તધલેજી વધભગ્રીને કધયણે આ કૃયત
પ્રચધયરક્ષી થતધં અટકી ગઈ છે . ફ૊રીન ં બધ઴ધકભષ એભધં ધ્મધન ખેંચે તેવ ં છે . ‘રક્ષ્ભણની અગ્ગ્ન઩યીક્ષધ’
(૧૯૮૬) નલરકથધભધં આત્ભકથધત્ભક ળૈરીભધં ળળીકધન્તનધ રક્ષ્ભણવ્રતને લેદનધ અને વશનળીરતધનધ
વંદબે યનરૂપ્ય ં છે . ‘ભધયી ઩યણેતય’ (૧૯૮૮) એભની અન્મ નલરકથધ છે . ‘વધધનધની આયધધનધ’ (૧૯૮૬)
ં શ છે . ‘ભધયી લબલ્઱’ (૧૯૮૯) ચરયત્રકથધ છે .
એભન૊ લધતધષ વગ્ર

આંગલ઱મધત (૧૯૮૬) : દલરત રષ્ષ્ટક૊ણન૊ વફ઱ ઉન્ભે઴ દધખલતી જ૊વેપ ભેકલધનની

નલરકથધ. ખેડધ જજલ્રધનધ ગધભડધભધં ઩ટેર૊ અને ઠધક૊ય૊નધ વભધજથી ઘેયધમેરધ લણકયવભધજનધ
જીલનવંઘ઴ષની આ કથધન ં દસ્તધલેજી મ ૂલ્મ ઊંચ ં છે . પ્રધદે યળક બધ઴ધન ં ઩૊ત નલરકથધનધ યનરૂ઩કથી છે ક
઩ધત્ર૊ સધી એકવયખ ં લણધમે઱ ં શ૊લધ છતધં વંલેદનળીર યજૂઆત અને લધસ્તલનધ રલચ઩ ૂણષ વભધમ૊જનને
કધયણે નલરકથધ પ્રધણલધન ફની છે .

નલરકથધઓ

આંગલ઱મધત ફીજ ત્રીજનધં તેજ

રક્ષ્ભણની અગ્ની઩યીક્ષધ આજન્ભ અ઩યધધી
ભધયી ઩યણેતય દધદધન૊ દે ળ
ભનખધની યભયધત ભધલતય
ફીજ ત્રીજનધં તેજ અભય ચધંદર૊
આજન્ભ અ઩યધધી દરયમધ
દધદધન૊ દે ળ બીની ભધટી ક૊યધં ભન

Octomber 2017 Knowledge World Page 8

ભધલતય, વંગલટ૊ ફીજ ત્રીજનધં તેજ
અભય ચધંદર૊ આજન્ભ અ઩યધધી
દરયમધ દધદધન૊ દે ળ
બીની ભધટી ક૊યધં ભન ભધલતય, अपनो पारस आप

યે ખધલચત્ર૊

વ્મથધનધં યલતક ભધણવ શ૊લધની મંત્રણધ

વ્શધરનધં લરખધં न ये चाांद होगा
ભધયી લબલ્઱ ં યધભનધં યખ૊઩ધં
જીલતયનધં નટધયં ગ રખ્મધ રરધટે રેખ
જનભ જરધં ભધણવ શ૊લધની મંત્રણધ

ટૂંકી લધતધષઓ
વધધનધની આયધધનધ પયી આંફધ મ્શ૊યે
઩ન્નધબધબી આરકિડનધં ફૂર
આગ઱૊ પયી આંફધ મ્શ૊યે

યનફંધ
વ્મતીતની લધટે વંસ્કધયની લધલેતય
઩ગરધં પ્રભન
ં ધં

વં઩ધદન
અભય વંલેદન કથધઓ અયયલિંદ વોયબ
અનધભતની આંધી એક રદલંગત આત્ભધની જીલન વોયબ

અશેલધર૊
બધરનધં બ૊ભ બીતય લશેરી ઩ય૊ઢન ં લર૊ણ ં
ઉઘડય૊ ઉઘધડ અને આલી લયધ઩

રેખ૊ અને યલલેચન

Octomber 2017 Knowledge World Page 9

લધટનધ યલવધભધ (રેખ વંગ્રશ) ભધન-વમ્ભધન
પ્રધગડનધ દ૊ય (વભીક્ષધત્ભક રેખ૊)

સલણષચર
ં ક૊
વેંટ ઝેયલમવષ સલણષચર
ં ક (૧૯૮૧) ગજયધત યધજ્મ વધરશત્મ અકધદભી
઩ધરયત૊ય઴ક૊
વંસ્કધય ઍલ૊ડષ (૧૯૮૪) વધધનધની આયધધનધ (૧૯૮૫)
અલબલધદન ટ્ર૊પી (૧૯૮૭) ભધયી ઩યણેતય (૧૯૮૬)
ભેઘ યત્ન ઍલ૊ડષ (૧૯૮૯) જનભ જરધં (૧૯૮૭)
ધનજી કધનજી સલણષચર
ં ક (૧૯૯૦) ભધયી લબલ્઱ ં (૧૯૮૮)
કનૈમધરધર મળ
ં ી સલણષચર
ં ક (૧૯૯૫) ઩ન્નધબધબી (૧૯૯૦)
ગજયધત યધજ્મ વધરશત્મ અકધદભી ઩ધરયત૊ય઴ક૊ વધરશત્મ અકધદભી, રદલ્શી (૧૯૮૯)
વધધનધની આયધધનધ (૧૯૮૫)

વંસ્થધગત વફંધ૊
ગજયધત યલ઴ભતધ ઉમર ૂષ ન ઩રય઴દનધ ઉ઩પ્રમખ
ગજયધત ખેતયલકધવ ઩રય઴દ વધથે ગધઢ- વરિમ વશમ૊ગ
વેલધ, ર૊કધમન, નલવર્જન, વંકલ્઩, રયસ્તધ અને યલશ્વગ્રધભ જેલી સ્લૈચ્છીક વંસ્થધઓ વધથે વરિમ વશમ૊ગ
1978 થી 1982 : ગજયધત યધજ્મ ઩છધતલગષ ફ૊ડષ , ગધંધીનગયનધ વભ્મ
1987 થી 1990 : ગજયધત યધજ્મ ઩ધઠય઩સ્તક ફ૊ડષ , ગધંધીનગયનધ વભ્મ
1988 થી 1990 : ગજયધત યધજ્મ વયકધયની ડૉ.ફધફધવધશેફ આંફેડકય જીલનચરયત્ર વયભયતનધ વભ્મ
1989 : ગજયધત યધજ્મ વયકધય િધયધ ડૉ.ફધફધવધશેફ આંફેડકય જીલનચરયત્રનધ ભન૊નીત રેખક
1985 થી 2000 : ગજયધતી વધરશત્મ ઩રય઴દની કધય૊ફધયીનધ વભ્મ
ં ૂ ધમેરી વયભયતનધ વભ્મ
1997 થી 2002 : ગજયધતી વધરશત્મ અકધદભી,ગધંધીનગયની ચટ
1992 થી 1997 : આણંદ નગય઩ધલરકધની યળક્ષણ વયભયતનધ અધ્મક્ષ
દલરત વધરશત્મ અકધદભી, ગધંધીનગયનધ અધ્મક્ષ

Octomber 2017 Knowledge World Page 10

 ૪. કચ્છન ં ભ૊ટં યણ, નધન ં યણ અને કચ્છન૊ અખધત

[૧] કચ્છન ં ભ૊ટં યણ

કચ્છન ું ભોટું યણ કે કચ્છન ું ભશાન યણ કે ભાત્ર કચ્છન ું યણ, એ ભોવભી ક્ષાય ક઱ણ (salt marsh)
છે ે થયના યણભાું આલેર છે . આ બાગ ગજયાતના કચ્છ જજલ્રાભાું આલે઴ ું છે , અને તેનો અમક બાગ
વવિંધ ઩ાદકસ્તાનભાું આલેર છે .

અનિભલણકધ

૧ સ્થાન અને લણયન

૨ લનસ્઩વત સ ૃન્ષ્ટ

૩ પ્રાણી સ ૃન્ષ્ટ

૪ બમ અને વુંલધયન

૫ બાયત - ઩ાદકસ્તાન

આંતયયાષ્રીમ વીભા

૬ ચીય ફત્તી

૭ પ્રખ્માત વુંસ્કૃવતભા

 સ્થધન અને લણષન

કચ્છન ું ભોટું યણ એ કચ્છના નાના યણ અને ફન્ની ક્ષેત્રની ઘાવ ભ ૂવભ એ ૩૦૦૦૦ ચો દકભી ન ું
ક્ષેત્ર છે ે વવિંધ નદીના મખથી કચ્છના અખાત સધી વલસ્તયે રો છે . આ ક઱ણ સયે ડદ્રનગય જજલ્રા ના
ખાયાઘોડા ગાભને સ્઩ળે છે . બાયતના ઉનાફૄ ચોભાવાભાું વ઩ાટ ક્ષાયીમ મ ૃદાનો યણ પ્રદે ળ અને વ઩ાટ
ક઱ણ ે વમદ્ર વ઩ાટીથી ૧૫ ભીટય ઉંચાઈએ આલેર છે તે સ્સ્થય ઩ાણીથી બયાઈ જામ છે . તેભાું લચ્ચે
લચ્ચે કાુંટા઱ા છોડ ઝાુંખયા લા઱ા યે તીના ટા઩ઓ શોમ છે . આ ક્ષેત્ર ભોટાું અને નાના સ ૂયખાફ
(ફ્રેવભિંગો)ના પ્રજનન ક્ષેત્ર છે અને તેને સયબક્ષત ક્ષેત્ર ઘો઴ીત કયાય ું છે . જ્માયે વૌથી લધ તીવ્ર
ભોવભભાું ઩વશ્ચભભાું આલેર ખુંબાતનો અખાત અને ઩ ૂલે આલેર કચ્છનો અખાત ફુંને બેગા ભ઱ી જામ
છે . વમદ્રના ઩ાણીની બયતી કા઱ભાું બાયતીમ જગરી
ું ગધેડા ેલા પ્રાણીઓ ફેટ તયીકે ઓ઱ખાતી ઉંચી
ભ ૂવભ ઩ય આશ્રમ રે છે .

Octomber 2017 Knowledge World Page 11

 આ ક્ષેત્ર ઩ેરા અયફી વમદ્રનો છીછયો બાગ શતો. અસ્ખરીત ઉર્ધલયગાભી ભ ૂસ્તયીમ શરન
ચરનને કાયણે આ ક્ષેત્ર અયફી વમદ્રથી છૂટો ઩ડી ગમો અને એક ભોટા ત઱ાલ ન વનભાયણ થય.ું શજી
વવકુંદય (એરેક્ઝાુંડય ધ ગ્રેટ) ના વભમ સધી આ ત઱ાલ આલાગભનને રામક શત ું. ઘાઘય નદી ે શારે
ઉત્તય યાજસ્થાનના યણભાું વલબરન થામ છે તે ઩શેરાું કચ્છના યણભાું વલબરન થતી શતી. વભમ જતાું
નદીના ઉતયતા છે ડા સકાતા ગમાું અને શજાયો લ઴ો ઩શેરાું તેભની ઉ઩યની ઉ઩નદીઓને વવિંધ અને
ગુંગા નદીઓ દ્વાયા વભાલી રેલાઈ. ઈ. વ. ૨૦૦૦ભાું બાયતીમ ભ ૂસ્તય ળાસ્ત્ર વુંસ્થાને કચ્છના યણભાું
વત્રભ ૂજ પ્રદે ળ અને નદીના મખો અને ધાયાઓ શોલાન ું નોંર્ધય ું છે . યાજસ્થાનભાું ઉદ્ગભ ઩ાભતી ઴ ૂણી નદી
કચ્છના યણના ઈળાન ખ ૂણાભાું વલબરન થામ છે અને ક઱ણભાું વલબરન થતી અડમ નદીઓ ઩ ૂલયથી
આલતી ફૃ઩ેણ નદી અને ઈળાનથી આલતી ઩વશ્ચભ ફનાવ નદી છે . આ ક્ષેત્ર બાયતના વૌથી ગયભ
ક્ષેત્રોભાુંન ું એક છે .

 લનસ્઩યત સ ૃષ્ષ્ટ

આ ક઱ણની લનસ્઩વત સ ૃન્ષ્ટભાું અગ્પ્રડા અને વેડચયવ પ્રજાવતના ઘાવ વાથે અડમ કાુંટા઱ા
ઝાુંખયાઓનો વભાલેળ થામ છે .

 પ્રધણી સ ૃષ્ષ્ટ

બાયત અને ઩ાદકસ્તાનભાું પેરામરેરા કચ્છન ું યણ એક ભાત્ર ક્ષેત્ર છે જ્માું સ ૂયખાફ પ્રજનન કયે
છે . આ ઉ઩યાુંત રાલયીની ૧૩ પ્રજાવતઓ ઩ણ કચ્છના યણભાું ભ઱ી આલે છે . કચ્છના નાના યણભાું
જગરી
ું ગધેડાની વલશ્વની અંવતભ લસ્તી અસ્સ્તત્લ ધયાલે છે . આ ક્ષેત્રભાું અડમ વસ્તન ેભકે યણ વળમા઱,
વોનેયી વળમા઱, બચિંકાયા, નીરગામ અને બમગ્રસ્ત કાબ઱માય ઓલા ભ઱ે છે . આ ક઱ણ ઘણા સ્થ઱ાુંતય
કયનાયા ઩ક્ષીઓ ભાટે આયાભ સ્થ઱ છે અને રગબગ ૨૦૦ જાવતના ઩ક્ષી પ્રજાવતન ું ઘય છે . ેભાું
બમગ્રસ્ત રેસ્વય ફ્રોયીકન નએ શૌફયા ફસ્ટડય ળાવભર છે .

 બમ અને વંલધષન

ભોટાબગન ું ક઱ણ ક્ષેત્ર વુંયબક્ષત ક્ષેત્ર વઘવ઴ત થમેર છે તેભ છતાું ઩ણ ઘાવચાયો અને ફ઱તણ
બેગ ું કયવ,ું ભીઠું ઩કલવ ું ેલી દક્રમાઓ અને તેને કાયણે લધેરા લાશન વમલશાયને ઩દયણાભે પ્રાણી જીલન
વાભે બમ ઉબો થમો છે . બાયત તયપ આલેર કચ્છના યણભાું ઘણાું અબમાયણ્મો આલેરા છે . કચ્છનઅ
જજલ્રા ભથક ભજથી આ વમ ૃદ્ધ ઩માયલયનીમ ક્ષેત્રો ભાું જઈ ળકામ છે ેભકે બાયતીમ જગરી
ું ગધેડા
(ઘ ૂડખય) અબમાયણ્મ, કચ્છ યણ અબમાયણ્મ, નાયામણ વયોલય અબમાયણ્મ, ફન્ની ઘાવ ભ ૂવભ

Octomber 2017 Knowledge World Page 12

અબમાયણ્મ અને ચાયી-ધુંડ નભ ભ ૂવભ વલુંધયન અબમાયણ્મ. ઩ાદકસ્તાન તયપ વવિંધ પ્રાુંતભાું ઩ાદકસ્તાની
વયકાયે યણ ઓપ કચ્છ લઈલ્ડ રાઈપ વેંચયે નાભે અબમાયણ્મ ફનાવય ું છે .

 બધયત - ઩ધરકસ્તધન આંતયયધષ્ટ્રીમ વીભધ

બાયતભાું કચ્છના યણની ઉત્તયીમ વીભા ઩ાદકસ્તાન વાથેની આંતયયાષ્રીમ વીભા નક્કી કયે છે .
આ વીભાની યાષ્રીમ વીભા સયક્ષા દ઱ દ્વાયા અત્મુંત કડક યીતે ચોકી કયામ છે . ક઩યી લાતાલયણીમ
઩દયસ્સ્થવતનો વાભનો કયલાની તાબરભ અશીં વૈવનકોને અ઩ામ છે . આ ક્ષાયીમ ક઱ણ ેભાું પ્રાકૃવતક
લાયનો બુંડાય છે . તેભાું આલેર વવય ક્રીક ક્ષેત્ર વીભા વલલાદન ું કાયણ ફડમો છે . એવપ્રર ૧૯૬૫નો વય
ખાડીનો વલખલાદ ૧૯૬૫ના બાયત ઩ાક યદ્ધન ું કાયણ ફડમો શતો. તેજ લ઴ે યનામટેડ દકિંગડભના લડા
પ્રધાન શેયોલ્ડ વલલ્વન એ આ અંટવનો ઉકેર રાલલા એક દરબ્જયનર યચલાનો પ્રસ્તાલ કમો. ેનો
૧૯૬૮ભાું નીલેડો રલામો અને તે અનવાય ૯૧૦૦ ચો દકભી ભાુંથી ૧૦% બાગ ઩ાદકસ્તાનને ભળ્મો. આભ
ખાડીનો ભોટાબાગનો દશસ્વો બાયત ઩ાવે યહ્યો. ૧૯૯૯ના એટરાુંદટક ફનાલ વભમે પયી તણાલ ફની
યહ્યો.

 ચીય ફિી

અંધાયી યાવત્રઓભાું એક અગમ્મ ન ૃત્મ કયતો કે ડોરતો પ્રકાળ ેને સ્થાનીમ બા઴ાભાું ચીય ફત્તી
(ભ ૂતોનો પ્રકાળ) કશે છે તે યણ અને તેની આવ઩ાવના ફન્ની ક્ષેત્રોને ભોવભી કરણ ભ ૂવભ ઩ય દે ખામ છે .

 પ્રખ્મધત વંસ્કૃયતભધં

ે. ઩ી. દત્તાની ફોરીવડ પીલ્ભ યે પરજી ન ું દપલ્ભીકયણ કચ્છના ભોટા યણ અને કચ્છના અડમ
ક્ષેત્રોભાું થય ું છે . આ દપલ્ભ ભોટી યીતે કેકી એન દાળલારાની નલરકથા "રલ અક્રોવ ધ વોલ્ટ ડેવટય " ઩ય
આધાદયત છે . આ દપલ્ભન ું અમક શ ૂટીંગ સ્નો વશાઈટ નાભના ફી.એવ.એપને આધીન ક્ષેત્ર, તેયા દકલ્રો,
ફન્ની ઘાવ ભ ૂવભભાું ઩ણ થય ું શત ું.

[૨] કચ્છન ં નધન ં યણ

કચ્છન ું નાન ું યણ એ એક ક્ષાય ક઱ણ છે ે બાયતના ગજયાત યાજ્મના કચ્છ જજલ્રાના કચ્છના ભોટા
યણની ફાજભાું આલે઴ ું છે .

અનિભલણકધ

૧ ઘડખય અબમાયણ્મ

૨ જીલાલયણ વુંલધયન ક્ષેત્ર - વલશ્વ ધયોશય સ્થ઱

૩ ઩ાયું ઩ાદયક ભીિાના અગયો

Octomber 2017 Knowledge World Page 13

 ૪ ઝીંગા ઉછે ય ઉદ્યોગ

૫. ઘડખય અબમાયણ્મ

આ અબમાયણ્મ એ બાયતીમ જગરી

ું ગધેડા એટરે કે ઘડખયન ું વલશ્વન ું અંવતભ આશ્રમ સ્થ઱ છે .
તેભના વુંલધયન ભાટે આ સ્થાનને બાયતીમ ઘડખય અબમાયણ્મ જાશેય કયાય ું છે . આ ક્ષેત્ર દષ્કા઱ગ્રસ્ત
અને અત્મુંત શષ્ક શોલા છતાું જૈવલક વલવલધતાથી વું઩ન્ન છે . આ ક્ષેત્ર ઘણા સ્થાનીમ અને સ્થ઱ાુંતય
કયનાયા જ઱઩ક્ષીઓ ેભકે ક્રોંચ, ફતક, ફગરા, ઩ેરીકન, સ ૂયખાફ અને જભીન ઩યના ઩ક્ષીઓ ેભકે
ગ્રાઉવ, ફ્રેંકોરીન અને બાયતીમ ફસ્ટડય ેલા ઩ક્ષીઓન ું વનલાવ સ્થાન છે . આ સ્થ઱ ઘડખય વવલામ ઩ણ
ઘણા અડમ વસ્તનો ેભ કે બાયતીમ વળમા઱ (કેનીવ ઈન્ડડકા), રાર વળમા઱ કે યણન ું વળમા઱ અને
વનરગામન ું આશ્રમસ્થાન છે .

 જીલધલયણ વંલધષન ક્ષેત્ર - યલશ્વ ધય૊શય સ્થ઱

આ ક્ષેત્રને લન વલબાગ દ્વાયા જીલાલયણ વુંલધયન ક્ષેત્ર ઘોવ઴ત કયલાભાું આવય ું છે ેભાું ઉષ્ણ
કદટફુંધીમ અને દકનાય ઩ટ્ટીના પ્રદે ળના ઩માયલયણનો વભાલેળ થામ છે . આ ક્ષેત્રને યનેસ્કોના
આંતયયાષ્રીમ સ્તયે જાણીતી ઩દયમોજના ભાનલ અને જીલાલયણ (Man and Biosphere-MAB) શેિ઱
વભાલાય ું છે . આ ઩દયમોજના શેિ઱ અશીંના જીલાલયણના લૈવલર્ધમન ું વુંલધયન, વુંળોધન, વનયીક્ષણ અને
અવલનાળી વલકાવ મોજના શાથ ધયલાભાું આલળે. આ ઩દયમોજના યનેસ્કોને ભોકરાઈ છે અને તેની
સ ૂબચભાું ળાભેર ઩ણ કયાઈ છે .

 ઩ધયં ઩ધરયક ભીઠધનધ અગય૊

અશીં ઩ાયું ઩ાદયક યીતે ભીઠું ઩કલલાનો વમલવામ કયલાભાું આલે છે ેને ગજયાત યાજ્મન ું લન
ખાત ું વલકવાલલાની વલયોધભાું છે કેભકે આ વમલવામ દ્વાયા આ ક્ષેત્રના ઩માયલયણ ઩ય અવય થલાની
ળક્યતા છે અને તેન ું ઩દયણાભ જગરી
ું ગધેડા ઩ય ઩ડલાની ળક્યતા છે .

 ઝીંગધ ઉછે ય ઉદ્ય૊ગ

આ ક્ષેત્રભાું શલે ઝીંગા ઉછે ય શાથ ધયાય ું છે કેભકે ભીઠ ઩કલલા કયતા તે લધ પામદાકાયક છે .
આ ઉદ્યોગનો ઩ણ લન વલબાગ વલયોધ કયે છે .

[3] કચ્છન૊ અખધત

કચ્છનો અખાત બાયત દે ળના ઩વશ્ચભ બાગભાું આલેરા ગજયાત યાજ્મના ઉત્તય-઩વશ્ચભ
વલસ્તાયભાું કચ્છ જજલ્રા તેભ જ ઩ોયફુંદય જજલ્રા લચ્ચે આલેરો અખાત છે .

 ભ ૂગ૊઱

Octomber 2017 Knowledge World Page 14

 આ અખાતની ઩વશ્ચભે અયફી વમદ્ર આલેરો છે , આભ આ અખાત અયફી વમદ્રનો જ એક બાગ
છે . આ દદયમાકીનાયો કચ્છના અખાત અને ખુંબાતના અખાતથી ફનેરો છે . કચ્છનો અખાત દયયોજ
આલતી બયતી ભાટે જાણીતો છે . કચ્છના અખાતની ભશત્તભ ઊંડાઇ ૪૦૧ ફુટ (૧૨૨ ભી) છે .(વુંદબય
આ઩ો) આ વલસ્તાય તેની ઊંચી બયતી ભાટે જાણીતો છે એટરે વલદ્યત ઉત્઩ાદન ભાટેન ું આદળય સ્થ઱ છે .
કચ્છનો અખાત રુંફાઇભાું ૯૯ દકરોભીટય (૬૨ ભાઈર) છે અને ગજયાતના કચ્છ અને કાદિમાલાડને
જદાું ઩ાડે છે . ળકભાલતી નદી અયફી વમદ્રભાું અશીં ભ઱ે છે . તેની દબક્ષણે ખુંબાતનો અખાત અને ઉત્તયે
કચ્છન ું ભોટું યણ આલે઴ ું છે .

 ફંદય૊ : કુંડરા ફુંદય, મડદ્રા, ભાુંડલી

 જ૊લધરધમક સ્થ઱૊ : ઩ીયોટન ટા઩
 જીલસ ૃષ્ષ્ટ

કચ્છના અખાતભાું ભીિા઩ય નજીક વૌ પ્રથભ ઩યલા઱ાું ફગીચો (કોયર ગાડય ન) ફનાલલાભાું
આલળે. વલવલધ પ્રકાયની ઩યલા઱ાું સ ૃન્ષ્ટ ગોિલલાભાું આલળે અને ઩મયટન ભાટે તે વલકવાલલાભાું
આલળે. આ કામય ગજયાત યાજ્મ લન વલબાગ, લાઇલ્ડરાઇપ રસ્ટ ઓપ ઇન્ડડમા અને ટાટા કેવભકલ્વના
વુંયક્ત પ્રમત્નોથી કયલાભાું આલળે.

Octomber 2017 Knowledge World Page 15

 ૫. યાજ્મભાું અત્માય સધી ફનાલલાભાું આલેરાું વલળે઴ લનોની માદી

;\S,G o tFFlJIF S<5[XP VFZ sUFDo DM-]SF4 TFP lJ\KLIF lHP

ZFHSM8f

લનન ં નધભ લ઴ષ સ્થ઱ યલળે઴તધ

૧. ઩યનત લન (2004) ગાુંધીનગય વુંત ઩વનત ભશાયાજના નાભ ઩યથી ગજયાતન ું પ્રથભ લન
વાફયભતી ના દકનાયે .
૨. ભધંગલ્મ લન (2005) અંફાજી (ફનાવકાુંિા) ગજયાતની વૌથી ભોટી ળસ્ક્ત઩ીિ ઩ાવે.

૩. તીથાંકય લન (2006) તાયું ગા (ભશેવાણા) અજજતનાથ ના જૈન દે યાવય ઩ાવે

૪. શરયશય લન (2007) વોભનાથ (ગીય પ્રથભ જ્મોવતિબરિંગ ઩ાવે.

વોભનાથ)
૫. બગ્ક્ત લન (2008) (સયે ડદ્રનગય) ચોટીરા ચામડું ા ભાતા ના ભુંદદય ઩ાવે..

૬. શ્ત્મધભ઱ લન (2009) ળાભ઱ાજી (અયલલ્રી) ભેશ્વો નદી ના દકનાયે , ળાભ઱ાજી ના ડગ

ું ય અને ળાભ઱ાજી
ભુંદદય ઩ાવે.
૭. ઩ધલક લન (2010) ઩ારીતાણા જૈનોના ધાભભાું.
(બાલનગય)
૮. યલયધવત લન (2011) ઩ાલાગઢ (઩ુંચભશાર) ભશાકા઱ી ભાતાના ભુંદદય ઩ાવે , વલશ્વાવભત્રી નદી ઩ાવે.

૯. ગ૊યલિંદગર (2012) ભાનગઢ શીર ગઢડા આદદલાવી નેતા તથા સધાયક ગફૃ ગોવલિંદની માદભાું.
સ્મ ૃયત લન (ભશીવાગય)

૧૦. નધગે ળ લન (2013) દ્વાયકા ગજયાતન ું ફીજ ું જ્મોવતિબરિંગ.

૧૧. ળગ્ક્ત લન (2014) કાગલડ (ેત઩ય , ખોડરધાભ ભાું નાયી ત ું નાયામણી થીભ ઉ઩ય ફને઴ ું લન
યાજકોટ)
૧૨. જાનકી લન (2015) લાવુંદા (નલવાયી) ઩ણાય નદી ની ફાજભાું યાભામણ થીભ ઩ય ફને઴ ું લન

૧૩. આમ્ર લન (2016) ધયભ઩ય (લરવાડ) -

૧૪. એકતધ લન (2016) ફાયડોરી (સયત) વયદાય ઩ટેરની માદભાું

૧૫. ભશીવધગય (2016) (આણુંદ) લશે઱ાની ખાડી

લન
૧૬. ળશીદ લન (2016) ભ ૂચય ભોયી ઈ.વ.૧૫૯૧ભાું અકફયના સ ૂફા ભીયઝા અઝીઝ કોકા અને
(ધ્રોર,જાભનગય) નલાનગય (લતયભાન જાભનગય) ના યાજા જાભ વતાજી લચ્ચે

October 2017 Knowledge World Page 16

 થમેરા યર્ધધના ળશીદોની માદભાું.

૧૭. યલયધંજલર (2017) ઩ારદઢલાલ વલજમનગયના ઩ો઱ો ખાતે ઩ારદઢલાલના ળશીદોની માદભાું.
લન (વાફયકાુંિા)

‘Knowledge World’
વપ્ટે મ્ફય ૨૦૧૭
ન૊ અંક ડધઉનર૊ડ
કયલધ ભધટે મરધકધત
ર૊....
http://www.krkat
ariya.blogspot.co
m

October 2017 Knowledge World Page 17

 ૬. વીદી વૈમદની જા઱ી

વીદીવૈમદની જા઱ી એ અભદાલાદ ળશેયભાું આલેરી વીદીવૈમદની ભસ્સ્જદની એક દદલાર ઩ય

આલેરી પ્રખ્માત જા઱ી છે . આ જા઱ીની ખાવવમત એ છે કે આટરી ભોટી જા઱ી એક જ ઩થ્થયભાુંથી
ફનેરી છે . આ જા઱ી નક્ળીકાભનો ફેજોડ નમનો ગણામ છે . અભદાલાદની પ્રવવદ્ધ ઇભાયતોભાુંની એક
શોલા ઉ઩યાુંત વીદીવૈમદની જા઱ી અભદાલાદના બચહ્ન તયીકે ઩ણ લ઩યામ છે . આ જા઱ી રાર દયલાજા
઩ાવે આલેરી છે . અને ત્મા ફીજી જા઱ી ઩ણ આલેરી છે , એ ઩ણ એટરી સ ુંદય અને યભણીમ છે . આલી
કર ૪ જા઱ીઓ છે . ત્મા આજફાજ ફગીચો છે . ફાજભા રોકર ફવન મખ્મ સ્ટેળન આલે઴ ું છે .

પ્રથભ નજયે જોતાું એભ રાગે કે ખજૂયીના ઝાડની ડા઱ીને ઩થ્થયો લચ્ચે ગોિલીને દપટ કયી
દીધી છે , ઩યું ત તે યે વતમા ઩થ્થયોથી કુંડાયામેરી કરાત્ભક જા઱ી છે . અભદાલાદભાું આલતા વલદે ળી
નાગદયકો ેની અચ ૂક મરાકાત રે છે તે વીદી વઈદની જા઱ી ળશેયના સ્મ ૃવતબચહ્ન તયીકે પ્રસ્થાવ઩ત થઈ
છે .

વીદી વઈદની જા઱ીનો એક બાગ ચોયી રેલામો શતો કે વલદે ળ રઈ જલામો શતો તેલી ઩ણ
ભાડમતા છે . જો કે તેને ઐવતશાવવક વભથયન ભ઱ત ું નથી. વલ્તનત યગની ભશત્લ઩ણય ઘટનાઓ લચ્ચે
લ઴ય ૧૫૭૩ભાું ફનાલામેરી વીદી વઈદની જા઱ી વહૃદમતાના પ્રતીકવભાન શતી. આ જા઱ી વીદી વઈદે
ફનાલી શોલાના નાભે પ્રચબરત છે ઩યું ત, તેન ું ખયે ખય નાભ ળીદી વઈદની જા઱ી છે .

ચોયવ યે વતમા ઩થ્થય ઩ય જદી જદી કોયતણી કયી જજગવો ઩ઝરની ેભ ગોિલી અદ્ભુત
કોતયણીકાભ ઊભ ું કયવ ું કેટ઴ ું મશ્કેર છે તે વળલ્઩ીઓ વાયી યીતે જાણે છે . સ ૂક્ષ્ભ અને કરાત્ભક
કોતયણીની દ્રન્ષ્ટએ આ જા઱ી દે રલાડાુંના દે યાુંની કોતયણીની શયીપાઈભાું ઉતયે એભ છે . ઢ઱તા સ ૂમયનો
પ્રકાળ જમાયે આ જા઱ીભાુંથી ચ઱ાઈને આલે છે ત્માયે કુંઈક જદું જ લાતાલયણ વજાયમ છે . યે વતમો ઩થ્થય
વભમ જતાું ઘવાતો જતો શોમ છે ઩ણ ઇ.વ.૧૫૭૩ ભાું ફુંધામેરી જા઱ીની કોતયણીની નજાકત શજ આજ

October 2017 Knowledge World Page 18

સધી ફયકયાય યશી છે . આ જા઱ીની ખાવવમત તેભાુંન ું ખજૂયીન ું ઝાડ અને વ ૃક્ષની ડા઱ીઓ છે . તેની
ું ૂ ણી એટરી વપાઈદાય અને નાજક છે કે નજય ઩ણ અટલાઈ જામ. ઇન્ડડમન ઇગ્ડસ્ટટ઱ ૂટ ઓપ
ગથ
ભેનેજભેડટે તેને ઩ોતાના પ્રતીકભાું સ્થાન આપ્ય ું છે . અભદાલાદ કો઩ોયે ળનના વત્તાધીળો ઩ણ ભશેભાનોને
આ જા઱ીની પ્રવતકૃવત બેટભાું આ઩ે છે . અભદધલધદની ઓ઱ખનાું બચહ્નો તયીકે સ્થાવ઩ત થમેરી જા઱ીની
પ્રવતકૃવત ફશાયથી આલતા મરાકાતીઓ તેભની વાથે રઈ જામ છે . એક અનભાન એવ ું છે કે આખી જા઱ી
ૂ ડા ઩ય કોતયણી કયીને તેને વાધલાભાું
એક જ ઩થ્થયભાુંથી કુંડાયલાભાું આલી છે ઩યું ત અરગ અરગ ટક
આવમા છે . વીદી વઈદ તે વભમે કમા કાયીગયો ઩ાવે આ જા઱ી ફનાલડાલી અને તે ટકડા વાુંધલા ળેનો
ઉ઩મોગ કમોતે ફાફત ઩ણ લધ વુંળોધન ભાગી રે તેભ છે , કાયણ કે જા઱ી ઩થ્થયના ફદરે ક઩ડા ઩ય
બયતકાભ કયું શોમ તેલી ફેનમ ૂન રાગે છે . ેના કાયણે એક જ જા઱ીભાું બચત્રકાભ, નકળીકાભ સથાય
અને કદડમાકાભ ફડય ું શોમ તેલો વલયર વુંગભ છે . વલા ચાયવો લ઴ય ઩છી ઩ણ જા઱ી તેના મ ૂ઱ સ્લફૃ઩ે
જ યશી છે તે ઩ણ આશ્ચમયજનક લાત છે . તેના કાયણે જ આ જા઱ી અભદાલાદની ઓ઱ખવભાન ફની છે .
જા઱ીની વડમખ ઊબા યશીને થોડીલાય સધી તેને જોતાું તેભાું ખોલાઈ જલામ તેવ ું કરાત્ભક વોંદમય ધયાલે
છે .

વીદી વઈદની જા઱ીભાું ફે કરાત્ભક કોતયણીલા઱ી જા઱ી છે . તેભાું લધ એક જા઱ી શતી તેભ
કશેલામ છે . ેને અંગ્રેજો તેભના વભમે બિટન રઈ ગમા શતા તેભ કશેલામ છે . એક લાત એલી ઩ણ છે કે
ડય ૂમોકય ભાું એક જા઱ી રઈ જલાઈ છે . જો કે વાચી લાત એ છે કે વીદી વૈમદની ભસ્સ્જદન ું કેટ઴કું કાભ
તેભાું ઩ણ વભનાયા અને કભાનો અધ ૂયાું ફનાલામા શોમ તેવ ું રાગે છે .

તે ઩ાછ઱ન ું કાયણ એવ ું છે કે, વીદી વઈદે તેની જાગીયનાું ગાભોની આલકભાુંથી પકત કુંઈક
ફેનમ ૂન ભસ્સ્જદ ફનાલલી તેન ધ ૂનથી કાભ ળફૃ કયાવય ું શત ું ઩યું ત, જહજા
ૂ ય ખાન નાભના વીદી વયદાય
વાથે ઩ાછ઱થી તેને લાુંકું ઩ડતાું વીદી વઈદનાું ગાભો ઩ાછાું રઈ રેલામાું શતાું. તે જ વભમે અકફયે
ગજયાત જીતી રેતાું વીદી વઈદની આલક ફુંધ થઈ જતાું તે ભસ્સ્જદન ું અધ ૂળું કાભ ઩ ૂળું કયાલી ળક્યો
નશીં. તેથી એક જગ્માએ જા઱ીના સ્થાને ઩થ્થય મ ૂકલાભાું આવમા છે . અંગ્રેજો ત્રીજી જા઱ી રઈ ગમા શોમ
તેલી લાતને કોઈ વભથયન ભ઱ત ું નથી. અભદાલાદભાું અનેક જૂનાું સ્ભાયકો છે . ભાણેક બયજ, યાણીનો
શજીયો, ઝૂરતા વભનાયા ેલી અનેક ઩યાતત્ત્લીમ ઇભાયતો છે , ઩યું ત તેભાું કરાત્ભક યીતે પકત વીદી
વઈદની જા઱ી જ વલખ્માત છે . આટરાું લ઴ય સધી મ ૂ઱ સ્લફૃ઩ભાું ટકી યશી છે તે ઩ણ કદાચ એક
ભશત્ત્લન ું કાયણ છે . સલ્તાન અશેભદ ત્રીજાના વભમે વીદી વઈદે આ જા઱ી ફનાલડાલી શતી. તેન ું
અલવાન થતાું તેને તેણે જ ફનાલડાલેરી આ ભસ્સ્જદભાું દપનાલામો શતો.

ઇવતશાવકાય દયઝલાન કાદયી તેભના ઩સ્તક અતીતના આમનાભાું અભદાલાદભાું નોંધ કયતાું
રખે છે કે , ‘ગજયાતભાું આ શફવીઓ (વીદી) ક્યાયથી આવમા તેનો કોઈ ચોક્કવ ઉલ્રેખ નથી, ઩યું ત
સરતાન અશેભદ (ત્રીજા) ના વભમભાું વીદીઓ ળદકતળા઱ી ફડમા તે વભમે જહજા
ૂ ય ખાન નાભનો
ળદકતળા઱ી વયદાય શતો, ેને ઩ાછ઱થી ભોગર યાજા અકફયે એક શત્મા ફદર શાથી નીચે ચગદાલી
નાખ્મો શતો. આ વયદાયનો વભત્ર વીદી વઈદને તેની લપાદાયીના કાયણે કેટરાું ગાભ અ઩ામાું શતાું.

October 2017 Knowledge World Page 19

 વીદી વૈમદ તે ગાભની આલકનો ઉ઩મોગ કેટરાુંક વદ્કામોભાું કયતા તે તેના નાભે જ પ્રચબરત
ફની. તે વભમભાું ઩થ્થયભાું આલી કોતયણી કયલી કેલી યીતે ળકમ શતી, ઩યું ત લાસ્તવલકતા એ છે કે
જા઱ીને ચોયવ યે વતમા ઩થ્થયભાુંથી વાુંધીને ફનાલાઈ છે . આ જા઱ીની ઩શો઱ાઈ દવ ફૂટ અને ઊચાઈ
વાત ફૂટ છે . લ઴ો ઩ ૂલે એક શજાય ફૃવ઩માભાું તેની રાકડાની પ્રવતકવત ફનાલાઈ શતી. લ઴ો ઩છી ઩ણ
ગયભી, િુંડી અને લયવાદ ઝીલ્મા છતાું તેને આંચ આલી નથી. તેભાું ખજૂય કે નાબ઱મેયનાું ઝાડનાું ઩ાુંદડાું
ેલી કોતયણીને એટરી સ ૂક્ષ્ભ યીતે કુંડાયલાભાું આલી છે .

યયળમધન૊ ઝધય જમાયે બાયતની મરાકાતે આવમો શતો ત્માયે તેણે વીદી વઈદની જા઱ીની
મરાકાત રીધી શતી. તે ઩છી ઈગ્રેન્ડની ભશધયધણી એલરઝધફેથ ઩ણ જા઱ીની કોતયણી જોઈને અચુંફાભાું
ય નના કશેલા પ્રભાણે આ જા઱ી મ ૂ઱ ેલી જ રાગે છે , તેના ઩યથી કશી
઩ડી ગમાું શતાું. ઇવતશાવકાય પગ્યવ
ળકામ કે તેને ફનાલનાયો આ વલવળષ્ટ ક઱ાભાું કાફેર શતો. ભયાિા અને અંગ્રેજોના વભમભાું એક તફક્કે
આ જા઱ીને ચ ૂનાથી ધો઱ી નાખલાભાું આલી શોલાથી તે વભમે તેને જોનાયા આને આયવની ભસ્સ્જદ
શોલાન ું ઩ણ કશેતા શતા. સલ્તાન અશેભદ ત્રીજાના વભમે આ જા઱ી તે વભમે વીદીઓ પ્રબાલળા઱ી અને
ળદકતળા઱ી શોલાન ું કશેતા શતા તે વભમે ફનાલાઈ શતી, ઩યું ત કભનવીફે ઩ાછ઱થી તેભને યાજવત્તા
વાથે લાુંકો ઩ડતાું વીદી વૈમદની જા઱ીન ું કાભ ઩ ૂયે ઩ ૂળું થઈ ળક્ ું નશોત ું. લ઴ય ૧૯૦૦ભાું જો ર૊ડષ કઝષને
વીદી વૈમદની જા઱ીની મરાકાત રઇને તેને વયકાયી કચેયીભાું ફૃ઩ાુંતય થતાું ફચાલી

વીદી વૈમદની જા઱ીની બોયભયતક આકૃયત

October 2017 Knowledge World Page 20

 ૭. લતષભધન પ્રલધશ૊ : વપ્ટેમ્ફય ૨૦૧૭

તધયીખ આ ભધવન૊ ફનધલ

વપ્ટેમ્ફય ૦૧  અયનતધ કયલધર CBSE (કેંરરમ ભધધ્મયભક યળક્ષણ ફ૊ડષ ) નધ નલધ અધ્મક્ષ
ફન્મધ.
 મફ
ં ઈભધં ૧૧૭ લ઴ષ જની ઈભધયત ત ૂટી ઩ડતધં ૨૨નધં ભ૊ત અને ૨૧
ઘધમર.
 ભધ્મધશન બ૊જન ઩છી ળધ઱ધભધં યલધધથીઓને ઩ોષ્ષ્ટક નધસ્ત૊ ભ઱ળે.
ક઩૊઴ણ નધબ ૂદી ભધટે વયકધયે યનણષમ કમો.
 બ્઱ ૂ વ્શેર ગે ભ ફનધલનધય યયળમધની ૧૭ લ઴ષની ભધસ્ટયભધઈન્ડ રકળ૊યી
઩કડધઈ. મધદ યશે આ ગે ભે યલશ્વભધં આજ સધી ૧૩૦ થી લધ ર૊કે ઩૊તધન૊
જીલ ગભધવ્મ૊ છે .
 ગ્સ્લટ્ઝયરેન્ડનધ યધષ્ટ્ર઩યત ડ૊રયવ ચધય રદલવની મરધકધતે બધયત આવ્મધ.
 બધયત શ્રીરંકધ ચ૊થી લન ડે: બધયતે શ્રીરંકધને ૧૬૮ યને શયધવ્ય.ં ય૊રશત
ળભધષ ૧૦૪ અને યલયધટ ક૊શરીએ ૧૩૧ યન ફનધવ્મધ. યલયધટ ક૊શરી ભેન
ઓપ ધ ભેચ ફન્મ૊.

વપ્ટેમ્ફય ૦૨  આજન૊ રદન : ૨ વપ્ટેમ્ફય ૧૯૬૯ નધ ય૊જ ફેષ્ન્કિંગ ક્ષેત્રભધં ભ૊ટ૊ પયપધય,
આજનધ રદને દયનમધભધં ઩શેરીલધય એટીભ આવ્ય.ં
 યનેસ્ક૊નધ રડયે ક્ટય જનયરે મખ્મભંત્રીને લલ્ડષ શેરયટેજ યવટીન ં વરટિરપકે ટ
આપ્ય.ં

વપ્ટેમ્ફય ૦૩  આજન૊ રદન : ૩ વપ્ટેમ્ફય ૧૯૩૯ નધ ય૊જ લબ્રટન અને ફ્રધન્વે જભષની
યલરધ્ધ યધ્ધની ળરૂઆત કયી. મધદ યશે ફીજા યલશ્વયધ્ધની ળરૂઆત
જભષનીએ ઩૊રેન્ડ ઩ય આિભણ કયીને કયી શતી.
 અભેરયકન અંતરયક્ષ મધત્રી ઩ેગ્ગી ષ્વ્શટવને અંતરયક્ષભધં ૨૮૮ રદલવ યશેલધન૊
યે ક૊ડષ ફનધવ્મ૊.
 બધયતીમ શ૊કી ટીભનધ ક૊ચ ય૊રેન્ટ ઓલ્ટભધન્વને ઩દ ઩યથી શટધવ્મધ.
 અભેરયકન ટેયનવ સ્ટધય વેયેનધ યલલરમમ્વે દીકયીને જન્ભ આપ્મ૊.

October 2017 Knowledge World Page 21

  વયકધયી ળધ઱ધઓનધ ધ૊યણ ૭ અને ૮ ભધં રડજજટર યળક્ષણન૊ આયં બ થળે.
રૂ. ૩૩ કય૊ડનધ ખચે ખધનગી કં ઩નીને પ્ર૊જેક્ટ અ઩ધળે.

વપ્ટેમ્ફય ૦૪  આજન૊ રદન : વોથી લધ ઉ઩મ૊ગભધં રેલધત ં વચષ એક્ત્ન્જન ગગરન૊ જન્ભ
રદલવ. રેયી ઩ેજ અને વગે ઈ લફને ઈ.વ ૧૯૯૮ ભધં ગગરની સ્થધ઩નધ કયી
શતી.
 પ્રધધનભંત્રી નયેં ર ભ૊દીનધ ભંત્રી ભંડ઱ભધં યલસ્તયણ કયલધભધં આવ્ય.ં
યનભષરધ વીયધયભનને વંયક્ષણ અને ઩ીય઴ ગ૊મરને યે રલે ખધત આ઩લધભધં

આવ્ય.ં તેઓ બધયતનધ ૩૯ ભધ યે રલે ભંત્રી છે . યનભષરધ વીયધયભન ઈંરદયધ

ગધંધી ફધદ દે ળનધ ફીજા નંફયનધ ભરશરધ વંયક્ષણ પ્રધધન ફન્મધ છે .

 ભ૊દીની ટીભનધ નલ યત્ન૊.

1. આલ્પ૊ન્વ કત્રન્નથનભ
2. શયરદ઩યવિંશ ઩યી
3. યધજકભધય યવિંશ
4. વત્મ઩ધર યવિંશ
5. યળલપ્રકધળ શક્રધ.
6. અનંત ખડગે .
7. ગજ ેંરયવિંશ ળેખધલત
8. યલયેં રકભધય
9. અયશ્વનીકભધયઓ ચોફે
 ઉિય ક૊રયમધએ રધખ૊નધ ભ૊ત ની઩જાલે એલધ શધઈડ્ર૊જન ફ૊મ્ફન ં ઩રયક્ષણ
કય.ાં આ યલસ્પ૊ટથી ૫.૧ ન૊ ળગ્ક્તળધ઱ી ભકં ઩ન૊ આંચક૊ આવ્મ૊. અભેરયકધ
અને ચીન જેલધ દે ળ૊એ આ ઘટનધને લખ૊ડી નધંખી.
 બધયતે શ્રીરંકધને ૫-૦ થી શયધલીને વ્શધઈટલ૊ળ કમો.
 સ્ક૊ય શ્રીરંકધ : ૨૩૮/૫
 સ્ક૊ય બધયત : ૨૩૯/૪
 યલયધટ ક૊શરીએ ૩૦ ભી વદી પટકધયી.
 ભશેંરયવિંશ ધ૊નીએ ૧૦૦ સ્ટગ્મ્઩િંગ કયીને યે ક૊ડષ ફનધવ્મ૊.
 યધષ્ટ્ર઩યત યધભનધથ ક૊યલિંદે વધફયભતી આશ્રભની મરધકધત રીધી. તેઓ ફે

October 2017 Knowledge World Page 22

 રદલવ ભધટે ગજયધતની મરધકધતે છે .

વપ્ટેમ્ફય ૦૫  આજન૊ રદન : ૫ વપ્ટેમ્ફય “યળક્ષક રદન” આ રદન ડ૊. વલષ઩લ્રી

યધધધકૃષ્ણની મધદભધં ભનધલલધભધં આલે છે .
 આજન૊ રદન : વંત અને કરણધમ ૂયતિ ભધય ટેયેવધએ આજનધ રદલવે ૧૯૯૭
ભધં અલવધન ઩ધમ્મધ શતધ.
 BRICS વંભેરન ચીનભધં ભળય.ં લબ્રક્વનધ તભધભ દે ળ૊એ ઩ધરકસ્તધન પ્રેરયત
આતંકલધદને લખ૊ડય૊. અને ઉિય ક૊રયમધનધ ઩યભધણ ઩રયક્ષણની આકયી
ટીકધ કયધઈ.

વપ્ટેમ્ફય ૦૬  ડ૊કધ રધ યલલધદ ફધદ ભ૊દી અને જજનય઩િંગ ઩શેરીલધય રર઩ક્ષીમ મરધકધત
થઈ. ચીને ઩શેરી લધય ઩ંચળીરનધ યવધ્ધધંત૊નધ આધધયે ચધરલધની વંભતી
ફતધલી.
 પ્રધધનભંત્રીની મ્મધનભધય મધત્રધ : ચીનનધ વપ઱ લબ્રક્વ વંભેરન ઩તધલી
ં ૊ ભજબ ૂત
પ્રધધનભંત્રી મ્મધનભધય ઩શોંચ્મધ. બધયત અને મ્મધનભધય લધ વંફધ
ફનધલલધ તૈમધય થમધ.
 “શધલે” લધલધઝ૊ડધ ફધદ અભેરયકધભધં “ઈયભધ” લધલધઝ૊ડં ત્રધટક્.ં તેની ઝડ઩
૨૨૦ રક.ભી પ્રયત કરધકની છે .
 આજથી સયે ન્રનગયથી મખ્મભંત્રીશ્રી “ભધ નભષદધ યથ ભશ૊ત્વલ” ન૊ પ્રધયં બ
કયળે. ૨૫ સ્થ઱૊એથી તેન૊ યધજ્મવ્મધ઩ી આયં બ થળે.

વપ્ટેમ્ફય ૦૭  પ્રધધનભંત્રીની મ્મધનભધય મધત્રધ : મ્મધનભધય વધથે રર઩ક્ષીમ વંફધ૊ ભજબત

ફનધલલધ બધયત અને મ્મધનભધય લચ્ચે ૧૧ કયધય કયલધભધં આવ્મધ.
 પ્રધધનભંત્રીએ આંગ વધન સ કી વધથે મરધકધત કયી.
 ય૊રશિંગ્મધ મગ્સ્રભ૊ની રશજયત અંગે બધયતે લચિંતધ દળધષ લી.
 મ્મધનભધયભધં ળધંયત ભધટે તભધભ ઩ક્ષ૊એ વધથે ભ઱ીને લધતચીત
કયલધ અ઩ીર કયી.
 બધયતીમ જેર૊ભધં કેદ ૪૦ મ્મધનભધયનધં ર૊ક૊ને છ૊ડી દે લધની બધયતે
જાશેયધત કયી.
 બધયત શ્રીરંકધ એકભધત્ર ટી-૨૦ ભેચ : બધયતે શ્રીરંકધને વધત યલકેટ
઩યધજમ આપ્મ૊.

October 2017 Knowledge World Page 23

  સ્ક૊ય : શ્રીરંકધ ૧૭૦/૭ અને બધયત ૧૭૪/૩
 યલયધટ ક૊શરીએ ૮૨ અને ભની઴ ઩ધંડે ૫૧* યન ફનધવ્મધ.

વપ્ટેમ્ફય ૦૮  આજન૊ રદન : ૮ વપ્ટેમ્ફય “યલશ્વ વધક્ષયતધ રદન” યનેસ્ક૊એ ૮ વપ્ટેમ્ફય

૧૯૬૬ નધ ય૊જ ઩શેરીલધય યલશ્વ વધક્ષયતધ રદન ભનધલલધની ળરૂઆત કયી
શતી.
 મફ
ં ઈ ફ૊મ્ફ બ્રધસ્ટ : ૧૨ ભધચષ ૧૯૯૩ નધ ય૊જ થમેર મફ
ં ઈ બ્રધસ્ટભધં
વજા વંબ઱ધલતી ટધડધ ક૊ટષ
 તધશેય ભયચન્ટ : પધંવી
 રપય૊ઝ ખધન : પધંવી
 અબ વધરેભ : આજીલન કેદ ૨ રધખ દં ડ
 કયીમલ્રધશ : આજીલન કેદ ૨ રધખ દં ડ

વપ્ટેમ્ફય ૦૯  આજન૊ રદન : આધયનક ચીનનધ વંસ્થધ઩ક ભધઓ-ત્વે-તગ

ં ન ં યનધન
આજનધ રદલવે થય ં શત.ં તેઓ ચીનભધં ૨૭ લ઴ષ સધી ળધવન કયાં શત.ં
તેઓએ ૧૯૬૬ ભધં ચીનભધં વધમ્મલધદી ઩ધટીની સ્થધ઩નધ કયી શતી.
 ભેગ્ક્વક૊ અને ગ્લધટેભધરધભધં ળગ્ક્તળધ઱ી ધયતીકં ઩, ૩૨ ર૊ક૊નધં મ ૃત્ય. તેની
તીવ્રતધ ૮.૧ ની શતી.
 ઈયભધ લધલધઝ૊ડધએ કે યેલફમન ટધ઩ઓભધં ૧૮ન૊ બ૊ગ રીધ૊. શલે ઈયભધ
ફ્ર૊રયડધ ઩ય ૨૫૦ રક.ભીની ઝડ઩ે ત્રધટકળે.
 યલનવ યલલરમમ્વને ઩યધજમ આ઩ી સ્ર૊એન સ્ટીપન્વે ય.એવ ઓ઩નની
પધઈનરભધં પ્રલેળ ભે઱વ્મ૊.
વપ્ટેમ્ફય ૧૦  ઈયભધ લધલધઝ૊ડધનધ બમનધ રીધે અભેરયકધનધ ફ્ર૊રયડધભધં ૫૬ રધખ
ર૊ક૊ન ં સ્થધ઱ધંતય. અભેરયકી ઈયતશધવભધં અત્મધય સધીની વોથી ભ૊ટી
રશજયત.

 ય.એવ ઓ઩ન : યધપેર નડધર અને એન્ડયવન લચ્ચે ય.એવ ઓ઩નની

October 2017 Knowledge World Page 24

 પધઈનર ભેચ યભધળે.
 ઈજજપ્તનધ રકઝય ખધતે ૩૫૦૦ લ઴ષ જૂન૊ ય઩યધયભડ ભ઱ી આવ્મ૊.
 જૂનધગઢભધં વોપ્રથભ ન૊ફર આયલેદ અને શ૊યભમ૊઩ેથી ક૊રેજન૊ પ્રધયં બ
કયલધભધં આલળે. ૬૦ ફેડની આયલેદ અને ૨૫ ફેડની શ૊યભમ૊઩ેથી
શ૊ગ્સ્઩ટર ફનળે.

વપ્ટેમ્ફય ૧૧  કેયેલફમન ટધ઩ અને ક્ફધભધં

ૂ શધશધકધય ભચધલી શરયકેન ઈયભધ ફ્ર૊રયડધ ઩ય
ત્રધટક્.ં ૨૧૦ રક,ભી પ્રયત કરધકની ઝડ઩ે ઩લન ફં કધમ૊.
 જાડેજાને ઩છધડી એન્ડયવન ટેસ્ટભધં નંફય લન ફ૊રય ફન્મ૊.
 ય.એવ ઓ઩ન ભરશરધ યવિંગલ્વ પધઈનર :
 ભેરડવન કેઈવને શયધલી સ્ર૊એન સ્ટીપન્વ ય.એવ ઓ઩નભધં
ચેગ્મ્઩મન ફની.
 ભરશરધ યવિંગલ્વની પધઈનરભધં સ્ર૊એન સ્ટીપન્વે ઩૊તધનધ જ દે ળની
ભેરડવન કેઈવને ૬-૩, ૬-૦ થી શયધલી.
 ૧૫ લ઴ષ ફધદ ફે અભેરયકન ભરશરધ ખેરધડી પધઈનરભધં ટકયધઈ.
 સ્ટીપન્વને ઈનધભી યકભ તયીકે ૩.૭ યભલરમન ડ૊રય ભળમધ.
વપ્ટેમ્ફય ૧૨  આજન૊ રદન : ૧૨ વપ્ટેમ્ફય ૧૯૫૬ નધ ય૊જ વ૊યલમેટ વંઘન ં ય૊કેટ ઱ ૂયનક
– ૨ ઩શેરી લખત ચંરની વ઩ધટી ઉ઩ય ઩શોંચ્ય.ં જેન ં લજન ૪૦૦ રક.ગ્રધ
શત ં અને તેને ચંર ઩ય ઩શોંચલધભધં ૩૬ કરધક રધગ્મધ શતધ.
 ય.એવ ઓ઩ન ઩ર઴ યવિંગલ્વ પધઈનર :
 સ્઩ેનનધ યધપેર નડધર ય.એવ ઓ઩નભધં ત્રીજી લખત ચેગ્મ્઩મન
ફન્મ૊.
 નડધરે કધયરકદીન ં ૧૬મ ં ગ્રધન્ડ સ્રેભ જીત્ય.ં
 પધઈનભધં નડધરે દ.આરફ્રકધનધ કેયલન એન્ડયવનને ૬-૩, ૬-૩, ૬-૪
થી ઩યધજમ આપ્મ૊.
 ય.એવ ઓ઩ન ભરશરધ ડફલ્વ પધઈનર :
 ગ્સ્લટ્ઝયરેન્ડની ભધરટિનધ રશિંલગવ અને તધઈલધનની ચધન મંગ જાને
વધથે ભ઱ીને ય.એવ ઓ઩ન ભરશરધ ડફલ્વ પધઈનર જીતી.
 તેભણે પધઈનરભધં ચેક ગણ યધજ્મની લ્ય ૂવી વેપધય૊લધ અને કેટરયનધ

October 2017 Knowledge World Page 25

 યવયનમધક૊લધની જ૊ડીને ૬-૩, ૬-૨ થી ઩યધજમ આપ્મ૊.
 ૧૪ ભી વપ્ટેમ્ફયે જા઩ધનનધ લડધપ્રધધન યળિંન્ઝ૊ આફે અને લડધ પ્રધધન
નયેં ર ભ૊દી બરેટ ટ્રેનન ં ખધતમહત
ૂ ષ કયળે.
 બરેટ ટ્રેન બધયતીમ યે રલેન ં ક્રેલય ફદરી નધંખળે.
 બરેટ ટ્રેનભધં અભદધલધદથી મફ
ં ઈન ં બધડં રૂ. ૨૭૦૦ થી ૩૦૦૦ શળે.
 અભદધલધદથી મફ
ં ઈ લચ્ચેન ં અંતય ૫૦૮ રક.ભી ૭ થી ૮ કરધક
રધગતધ શલે ૨ કરધક અને ૫૮ યભયનટ જેટર૊ વભમ થળે.
 બરેટ ટ્રેન કર ૪ સ્ટેળન૊ રેળે.
 આ બરેટ ટ્રેનની સ્઩ીડ ૩૨૦ થી ૩૫૦ રક.ભી પ્રયત. કરધક યશેળે.

વપ્ટેમ્ફય ૧૩  કેન્ર વયકધયનધ કભષચધયીઓન ં ભોંઘલધયી બથથ ં ૪ ટકધથી લધધયીને ૫ ટકધ

કયલધભધં આવ્ય.ં આનધથી ૫૦ રધખ કભષચધયીઓ અને ૬૧ રધખ ઩ેન્ળનય૊ને
રધબ થળે. જરધઈથી તેન૊ અભર કયલધભધં આલળે.
 યધજ્મબયભધં ૧૭ વપ્ટેમ્ફયથી ૨૩ ભી સધી ઈન્ટયનેળનર બક્ત્ધ્ધસ્ટ
ક૊ન્પયન્વ મ૊જાળે.
 અભદધલધદ – મફ
ં ઈ બરેટ ટ્રેન પ્ર૊જેક્ટભધં જા઩ધન ૧૦ % રશસ્વ૊ રેળે. આ
પ્ર૊જેક્ટ ૨૦૨૨ ભધં ઩ ૂણષ કયલધ બધયતન૊ આગ્રશ.
 પ્રથભ ટી-૨૦ ભેચભધં લલ્ડષ ઈરેલન વધભે ઩ધરકસ્તધનન૊ ૨૦ યને યલજમ.
સ્ક૊ય : ઩ધરકસ્તધન ૧૯૭/૫ અને લલ્ડષ ઈરેલન ૧૭૭/૭.
વપ્ટેમ્ફય ૧૪  આજન૊ રદન : ૧૪ વપ્ટેમ્ફય “યલશ્વ રશિંન્દી રદલવ” આજનધ રદલવે રશન્દી
બધ઴ધને (દે લનધગયી લરય઩)ને યધષ્ટ્ર બધ઴ધ તયીકે દયજ્જ૊ ભ઱તધં આજન૊
રદલવ રશિંન્દી રદલવ તયીકે ઉજલધમ છે .
 જા઩ધનનધ લડધપ્રધધન યળન્ઝ૊ આફેની બધયત મધત્રધ.
 એય઩૊ટષ થી આશ્રભ સધી ૮ રક.ભી ઐયતશધયવક ય૊ડ ળ૊ મ૊જામ૊. દે ળનધ
તભધભ યધજ્મ૊નધ વધંસ્કયૃ તક લૈબલની ઝધંખી કયધલી.

October 2017 Knowledge World Page 26

  દે ળનધ પ્રથભ શેરયટેજ યવટી અભદધલધદની આગલી ઓ઱ખ અને ૬૦૦ લ઴ષ
જૂની યવદી વૈમદની જા઱ીની ફંને દે ળનધ પ્રધધન ભંત્રીઓએ મરધકધત રીધી.

 જા઩ધનનધ વશમ૊ગથી ગજયધત યયનલયવિટીભધં પ્રથભ શેરયટેજ વેન્ટય ળરૂ

કયધળે.
 જા઩ધનની ભદદથી બધયતે અભદધલધદ વધફયભતી સ્ટેળનથી બરેટ ટ્રેનન ં
ખધતમ ૂશષ ત કય.ાં
બરેટ ટ્રે ન પ્ર૊જેક્ટ
 ૧૨ સ્ટેળન૊થી ઩વધય થળે બરેટ ટ્રે ન.
 ૩૫૦ રક.ભી પ્રયત કરધક લધધયે ભધં લધધયે સ્઩ીડ
શળે.
 ૩૨૦ પ્રયત કરધક ઓ઩યે રટિંગ સ્઩ીડ
 ૨૧ રક.ભીનધ યસ્તધભધં વોથી રધંબ ં બોંમરં .
 ૭ રક.ભી વમરનધ નીચેથી જળે ટ્રે ન.
 ટ્રે નન૊ રૂટ અને ટ્રે ક : ૫૦૮ રક.ભી અંતય વધફયભતી સ્ટે ળનથી ફધંરધ કરધષ ટયભિનર સધી.
 ૪૬૮ રક.ભી (૯૨%) ન૊ ટ્રેક એલરલેટેડ શળે.
 ૨૭ રક.ભી ન૊ ટ્રેક (૬%) ટ્રેક જભીન ઩ય શળે.
 રટરકટ : ૨૭૦૦ રૂ થી ૩૦૦૦ સધી શ૊ઈ ળકે છે .
 પ્ર૊જેક્ટન૊ વભમ અને ખચષ : ૧.૧૦ રધખ કય૊ડ રૂય઩મધ ખચષ થળે.
 ૮૮ શજાય કય૊ડ રૂય઩મધની ર૊ન જા઩ધને ૦.૧ ટકધ ઩ય વ્મધજે આ઩ી છે .

વપ્ટેમ્ફય ૧૫  આજન૊ રદન : ૧૫ વપ્ટેમ્ફય ભશધન બધયતીમ ઈજનેય એભ. યલશ્વવયૈ મધન૊
જન્ભરદન. તેભની મધદભધં આજન૊ રદન “એક્ત્ન્જયનમવષ રદન” તયીકે

ઓ઱ખધમછે .

 ઉિય પ્રદે ળનધ ફધગ઩તભધં મમનધ નદીભધં નધલ ઩રટી ખધતં ૨૨ નધં ભ૊ત.

October 2017 Knowledge World Page 27

 ૧૦ પ્રલધવીની ક્ષભતધલધ઱ી નધલભં ૬૦ ર૊ક૊ને ફેવધડલધથી આ અકસ્ભધત

થમ૊.

 આજથી ૩૦ ભધ ટેફર ટેયનવ એયળમધ ક઩ન૊ પ્રધયં બ થળે. અભદધલધદભધં

ત્રણ રદલવ ચધરનધયી ચેગ્મ્઩મનયળ઩ભધં ૧૨ દે ળનધ ૩૨ ખેરધડીઓ બધગ

રઈ યહ્યધ છે . ગજયધતને પ્રથભ લધય મજભધની ભ઱ી.

 જા઩ધન ગજયધતભધં ૭૦૦૦ કય૊ડનધ પ્ર૊જેક્ટ ળરૂ કયળે.

 બધયતે જા઩ધન વધથે ૧૫ MOU કમધષ. બધયતે આ઩યિ વ્મલસ્થધ઩ન, કોળલ્મ
લધષન, ક્નેષ્ક્ટયલટી, યલજ્ઞધન અને ટેક્ન૊ર૊જી, વંળ૊ધન કયધય અને આયથિક

અને લધલણજ્મ જેલધ ક્ષેત્ર૊ભધં MOU કમધષ .

વપ્ટેમ્ફય ૧૬  રંડનની રધઈપરધઈન ટય ૂફટ્રેન ઩ય આતંકલધદી હભર૊. ૨૨ ર૊ક૊ને ઈજા.

 ઉિય ક૊રયમધએ પયી યભવધઈર ઩રયક્ષણ કય.ાં આ યભવધઈરે ૭૭૦ રક.ભીની
ઊંચધઈએ ઩શોંચી ૩૭૦૦ રક.ભીન ં અંતય કધપ્ય.ં
 નધવધન ં ળયન ગ્રશની ૧૩ લ઴ષથી પ્રદલક્ષણધ કયતધ “કૈ યવની” મધનને ળયનનધ
લધતધલયણભધં નધળ કયલધભધં આવ્ય.ં કૈ યવની મધન કર ળયનની ૩૦૦
પ્રદલક્ષણધ કયી ચક્ ં છે .
 લડધપ્રધધન નયેં ર ભ૊દી આલતી કધરે ગજયધતભધં નભષદધ ફંધન ં ર૊કધ઩ષણ
કયળે. મધદ યશે ૧૭ વપ્ટેમ્ફય પ્રધધનભંત્રીની ૬૮ભી લ઴ષગધંઠ છે .

વપ્ટેમ્ફય ૧૭  આજન૊ રદન : ભધનની લડધપ્રધધનશ્રી નયેં ર ભ૊દીન૊ જન્ભ રદલવ.

 આજન૊ રદન : “ય઩કધવ૊ ઓપ ઈષ્ન્ડમધ” તયીકે જાણીતધ બધયતનધ ખ્મધતનધભ
લચત્રકધય એભ.એપ.હવૈનન૊ જન્ભ રદન.
 બધયતે શલધથી શલધભધં પ્રશધય કયલધલધ઱ી યભવધઈર અસ્ત્રન ં વપ઱ ઩રયક્ષણ
કયલધભધં આવ્ય.ં આ ઩રયક્ષણ ઓરયસ્વધનધ ચધંરદ઩યભધં કયલધભધં આવ્ય.ં
 બધયતન૊ વોથી ભ૊ટ૊ ફંધ “વયદધય વય૊લય નભષદધ ફંધ” લડધપ્રધધન શ્રીએ
દે ળને અ઩ષણ કમો. ૫૬ લ઴ો ફધદ આ ફંધ આજે ફનીને તૈમધય થમ૊ છે .
આ ફંધની નીલ ઩ંરડત જલધશયરધર નશેરં એ ૫ એયપ્રર ૧૯૬૧ નધ ય૊જ
યધખી શતી. ૩૦ દયલધજા લધ઱ધ આ ફંધની ઊંચધઈ ૧૩૮.૬૮ ભીટય અને
રંફધઈ ૧૨૧૦ ભીટય છે .

October 2017 Knowledge World Page 28

વપ્ટેમ્ફય ૧૮  બધયતીમ લધયવેનધનધ ભધળષર અને ૧૯૬૫ બધયત ઩ધરકસ્તધન યધ્ધનધ શીય૊
ભધળષર અર્જનયવિં
િં શન ં ૯૮ લ઴ષની લમે યનધન થય.ં
 તેભની કધયરકદી
 ૧૯૫૦ : ઓ઩યે ળન ગ્ર઩નધ કભધન્ડય
 ૧૯૬૪ : ચીપ ઓપ એય સ્ટધપ
 ૧૯૬૫ : ઩દ્મયલભ઴ણ
 ૧૯૭૧ : ગ્સ્લટ્રઝયરેન્ડભધં બધયતનધ યધજદૂત
 ૨૦૦૨ : બધયતીમ લધયવેનધનધ ભધળષર ફન્મધ.
 ઩ી.લી યવિંન્ધ ક૊રયમધ ઓ઩ન જીતનધય પ્રથભ બધયતીમ ફની.
 યવિંધએ પધઈનરભધં જા઩ધનની ન૊ઝ૊ભી ઓકશધયધને ૨૨-૨૦, ૧૧-૨૧,
૨૧-૧૮ થી શયધલી.
 યવિંધએ આ લ઴ે ત્રીજ ં ટધઈટર જીત્ય.ં
 બધયત – ઓસ્ટ્રેલરમધ પ્રથભ લનડે (ચૈન્નઈ) : બધયતે પ્રથભ લનડેભધં
ઓસ્ટ્રેલરમધને ડકલથષ ઱ઈવનધ યનમભ મજફ ૨૬ યને શયધવ્ય.ં
 સ્ક૊ય બધયત : ૨૮૧/૭ (૫૦)
 સ્ક૊ય ઓસ્ટ્રેલરમધ : ૧૩૭૮/૦૯ (૨૧)
 ૮૩ યન ફનધલનધય અને ફે યલકેટ ઝડ઩નધય શધરદિ ક ઩ધંડયધને ભેન
ઓપ ધ ભેચન૊ લખતધફ આ઩લધભધં આવ્મ૊.
 ધ૊નીએ અધી વદીની વદી પટકધયી.
 ટી-૨૦ યે ષ્ન્કિંગભધં યલયધટ ક૊શરી પ્રથભ સ્થધને મથધલત.ૌ ફ૊લરિંગભધં જવયપ્રત
બભયધશ ફીજા સ્થધને ઩શોંચ્મ૊.
વપ્ટેમ્ફય ૧૯  બધયતીમ લધયવેનધનધ ભધળષર અને ૧૯૬૫ બધયત ઩ધરકસ્તધન યધ્ધનધ શીય૊
ભધળષર અર્જનયવિં
િં શની વં઩ ૂણષ યધજકીમ વન્ભધન વધથે અંયતભ યલધી કયલધભધં
આલી. ૧૭ ગનની વેલ્ય ૂટ અને સખ૊ઈ-૩૦ની ફ્રધમ઩ધસ્ટ વધથે તેભન૊ દે શ
઩ંચભશધભ ૂતભધં યલરીન થમ૊.
 બધયતભધં ગગરની “તેજ” નધભની ઩ેભેન્ટ એ઩ ર૊ન્ચ કયલધભધં આલી. આ
એ઩ભધં ગજયધતી વરશત આઠ બધ઴ધ આ઩લધભધં આલળે.
 યધષ્ટ્રીમ ત઩ધવ એજન્વીનધ નલધ પ્રમખ ઩દે લધમ.વી.ભ૊દીની યનયક્ત્ક્િ

October 2017 Knowledge World Page 29

 કયલધભધં આલી.
 સ્઩ેનની એનધ કૈ યધસ્ક૊ યલશ્વ ચેગ્મ્઩મનયળ઩ યે વ જીતલધલધ઱ી યલશ્વની પ્રથભ
ભરશરધ ખેરધડી ફની.
 ઈયભધ લધલધઝ૊ડધ ફધદ શલે અભેરયકધ ઉ઩ય “ભધરયઆ” લધલધઝ૊ડં ત્રધટકલધની
તૈમધયી.

વપ્ટેમ્ફય ૨૦  ભધરયઆ શરયકેને શલે કે રયલફમન ટધ઩ઓને ધભય૊ળમધ. ૨૫૦ રક.ભીની ઝડ઩ે
઩લન ફં કધમ૊.
 અંડય-૧૭ રપપધ લલ્ડષ ક઩ ભધટે અભયજજતને બધયતીમ ટીભનધ કેપ્ટન
ફનધલલધભધં આવ્મધ.
વપ્ટેમ્ફય ૨૧  આજન૊ રદન : અભેરયકધભધં આજનધ રદલવે ૨૧ વપ્ટેમ્ફય ૧૯૩૮ નધ ય૊જ
“ધ ગ્રેટ શરયકેન” ભધં ૮૦૦ ર૊ક૊નધ ભ૊ત થમધ શતધં.
 ભેગ્ક્વક૊ભધં ૭.૧ તીવ્રતધન૊ ધયતીકં ઩થી તફધશી ૨૫૦ થી લધધયે ર૊ક૊નધ
ભ૊ત. મધદ યશે ભેગ્ક્વક૊ભધં ૧૨ રદલવ ઩શેરધ ઩ણ ધયતીકં ઩ આવ્મ૊ શત૊.
 “ભધરયઆ” લધલધઝ૊ડં ઩ ૂટો રયક૊ ઉ઩ય ત્રધટક્ ં ફે નધ ભ૊ત. ૧૫૫ની
ભધઈરની ઝડ઩ે ઩લન ફં કધમ૊.
 પ૊બ્વષનધ લરયલિંજ રેજેન્ડની મધદીભધં યતન તધતધ વરશત 3 બધયતીમન૊
વભધલેળ કયલધભધં આવ્મ૊. આ મધદીભધં યતન તધતધ, રક્ષ્ભી યભિર અને
યલન૊દ ખ૊વરધન૊ વભધલેળ કયલધભધં આવ્મ૊ છે .

વપ્ટેમ્ફય ૨૨  આજન૊ રદન : બધયત – ઩ધરકસ્તધન લચ્ચેની ૧૯૬૫ની રડધઈન૊ આજનધ

રદલવે વંયક્ત યધષ્ટ્રનધ પ્રમધવથી યધ્ધ યલયધભ કયલધભધં આવ્મ૊ શત૊.
 કધશ્ત્ભીયભધં ઩ીડી઩ીનધ લરયષ્ઠ ભંત્રી નઈભ અખ્તયનધ કધપરધ ઩ય ગ્રેનેડ
હભર૊, ૩ નધં ભ૊ત. ભંત્રીન૊ આફધદ ફચધલ થમ૊.
 બધયત – ઓસ્ટ્રેલરમધ રરિીમ લનડે (ક૊રકધતધ) : બધયતે ઓસ્ટ્રેલરમધને ૫૦
યને ઩યધજમ આપ્મ૊.
 સ્ક૊ય બધયત : ૨૫૨/૧૦
 સ્ક૊ય ઓસ્ટ્રેલરમધ ૨૦૨/૧૦
 કરરદ઩ મધદલે શેરટ્રક યલકેટ ઝડ઩ી. કરરદ઩ે ૩૨.૨ ઓલયભધં ભેથય

October 2017 Knowledge World Page 30

 લેડ, ૩૨.૩ ઓલયભધં એસ્ટન એગય અને ૩૨.૪ ઓલયભધં ઩ેટ
કયભન્વને આઉટ કમધષ .

વપ્ટેમ્ફય ૨૩  આજન૊ રદન : આજનધ રદલવે ૧૯૩૯ ભધં દદી અને ડ૊ક્ટય લચ્ચે
લધતચીતથી ઉ઩ચધય ળ૊ધનધય યવગભંડ ફ્ર૊ઈડન ં યનધન થય ં શત.ં
 ધ્રલીમ વમરભધં ઘટી યશે઱ ં ફયપન ં પ્રભધણ ગ્ર૊ફર લ૊યભિંગ લકયી યહ્ં
શ૊લધન૊ વંકેત.

વપ્ટેમ્ફય ૨૪  આજન૊ રદન ૨૪ વપ્ટેમ્ફય ૧૯૩૯ “઩નધ કયધય” આજનધ રદલવે ગધંધીજી
અને ડ૊.બીભયધલ આંફેડકય લચ્ચે ઩નધ કયધય કયલધભધં આવ્મધ શતધ. દલરત૊
ભધટે ફેઠક૊ નધ આયક્ષણને ભંજૂયી અ઩ધઈ શતી.

વપ્ટેમ્ફય ૨૫  યલશ્વની વોથી લજનદધય ભરશરધ ઈભધન અશેભદન ં અબ ૂધધફીભધં યનધન થય.ં
તે ૩૭ લ઴ષની શતી.
 યઘલીય મધદલની રપલ્ભ ‘ન્ય ૂટન’ ઓસ્કય એલ૊ડષ ભધટે નધભધંરકત થઈ.
 અભેરયકી વંયક્ષણ પ્રધધન જેમ્વ ભેટ્ટિવ આજથી બધયતની મધત્રધએ.
 ઓસ્ટ્રેલરમધ વધભે લનડે શ્રેણી જીતી ટીભ ઈન્ડીમધ લન ડે યે ષ્ન્કિંગભધં નંફય
લન ફની.
 ત્રીજી લન ડે બધયત ઓસ્ટ્રેલરમધ : ઓસ્ટ્રેલરમધ ૨૯૩/૬ અને બધયત ૨૯૪/૫
વપ્ટેમ્ફય ૨૬  ય૊જય પેડયયે યય૊ય઩મન ટીભેન રેલય ક઩ભધં ચેગ્મ્઩મન ફનધલી.
 ઩લષ ગ ૃશ વલચલ યધજીલ ભશય઴િ બધયતનધ નલધ કેગ (ભશધરેખધ ઩રયક્ષક)
ફન્મધ. તેઓ ૧૯૭૮ ની ફેચનધ આઈ.એ.એવ અયધકધયી છે .

વપ્ટેમ્ફય ૨૭  યલશ્વની ઩શેરી પરધઈંગ ટેક્વીન ં દં ફઈભધં ઉડ્ડમન કયલધભધં આવ્ય.ં

 ઩તંજલરનધ CEO આચધમષ ફધરકૃષ્ણ ટ૊ચનધ દવ અફજ૊઩યતઓભધં સ્થધન
઩ધમ્મધ. ઩તંજલરન ં ટનષ ઓલય ૧૦,૫૬૧ કય૊ડે ઩શોંચ્ય.ં
વપ્ટેમ્ફય ૨૮  આજન૊ રદન : સ્લય ક૊રકરધ રતધ ભંગેળકયન૊ જન્ભ રદન.
 મ્મધનભધયભધં ય૊રશિંગ્મધઓન૊ ફફષય નયવંશધય : ૯૨ રશિંદઓની શત્મધ કયલધભધં
આલી.
 કેંરરમ તફીફ૊ને વયકધયની રદલધ઱ી બેટ : યનવ ૃયિ લમ લધીને ૬૫ લ઴ષ
કયલધભધં આલી.
 વધઉદી અયે લફમધભધં ભરશરધઓને ડ્રધઈયલિંગન૊ નલ૊ અયધકધય આ઩લધભધં

October 2017 Knowledge World Page 31

 આવ્મ૊.
 યલજ્ઞધનીઓની ભ૊ટી યવક્ત્ધ્ધ ચ૊થ૊ ગરત્લધક઴ષન૊ તયં ગ ળ૊ધલધભધં આવ્મ૊.
ગરત્લધક઴ષણ તયં ગ૊ ખયે ખય અલકધળ અને વભમ લચ્ચેન૊ પ્રલધશ શ૊મ છે .
જે ફે ભશધકધમ બ્રેક શ૊લ્વનધ યભશ્રણથી ફને છે .
વપ્ટેમ્ફય ૨૯  ચ૊થી લન ડે બધયત ઓસ્ટ્રેલરમધ : ઓસ્ટ્રેલરમધ ૩૩૪/૫ અને બધયત ૩૧૩/૮
ઓસ્ટ્રેલરમધએ બધયતની યલજમ મધત્રધ થંબધલી. ડેયલડ લ૊નષય ભેન ઓપ ધ
ભેચ ફન્મ૊.
વપ્ટેમ્ફય ૩૦  ફ૊લરવડભધં યલદે ળીનધ ઩ધત્ર તયીકે જાણીતધ મ઱ અભેરયકી અલબનેતધ ટ૊ભ
ઓલ્ટયન ં ૬૭ લ઴ષની લમે યનધન થય.ં ૨૦૦૮ ભધં તેભને ઩દ્મશ્રી ઩યસ્કધય
઩ણ આ઩લધભધં આવ્મ૊ શત૊.
 મફ
ં ઈભધં ઓલયલબ્રજ ત ૂટલધની અપલધથી નધવબધગભધં ૨૨ નધં ભ૊ત. વેંન્ટ્રર
યે રલેનધ ઩યે ર અને ઩ચ્ચ્ચભ યે રલેનધં એષ્લ્પન્સ્ટન યે રલે સ્ટેળનને જ૊ડતધં
લબ્રજ ઩ય મફ
ં ઈ યે રલેનધ ઈયતશધવની બી઴ણ દઘષટનધ.

JFRS lD+MG[ ;]RGF

યભત્ર૊ ! ન૊રેજ લલ્ડષ ભેગઝીન ભધં તભે ઩ણ ઩૊તધનધ રેખ૊ અને આરટિકર ભ૊કરી

ળક૊ છ૊. રેખની વધથે તભધરં ઩ ૂરં નધભ અને ળધ઱ધ શ૊મ ત૊ ળધ઱ધન ં નધભ ઩ણ

ભ૊કરવ.ં ..

વં઩કષ : ૯૬૨૪૬૯૬૭૮૨

ઈ-ભેઈર : katariya21@gmail.com

October 2017 Knowledge World Page 32

 ૮. બધયત વયકધયન ં નવ ં ભંત્રી ભંડ઱

કેલફનેટ કક્ષધનધ પ્રધધન૊

લડધપ્રધધન નયે ન્ર ભ૊દી કભષચધયીઓને રગતી ફધફત૊, જાશેય પરયમધદ૊, ઩ેન્ળન, અણ ઊજાષ , અલકધળ વંળ૊ધન, નીયતયલ઴મક
ફધફત૊.

ગ ૃશ
યધજનધથ યવિંશ

યલદે ળ
સ઴ભધ સ્લયધજ

વંયક્ષણ
યનભષરધ વીતધયધભન

અરૂણ જેટરી નધણધં, ક૊઩ોયે ટ કં ઩નીઓને રગતી ફધફત૊

યે રલે
઩ીય ૂ઴ ગ૊મર

લધલણજ્મ, ઉધ૊ગ
સયે ળ પ્રભ

઩ેટ્ર૊લરમભ અને ષ્સ્કર ડેલર઩ભેન્ટ

ધભેન્ર પ્રધધન

મખ્તધય અબ્ફધવ નક્લી રઘભતીઓની ફધફત૊

ઊજાષ , ન્ય ૂ-યીન્ય ૂએફર એનજી (સ્લતંત્ર ચધર્જ)
આય.કે . યવિંશ

શધઉયવિંગ, ળશેયી યલકધવ (સ્લતંત્ર ચધર્જ)

શયદી઩યવિંશ ઩યી

ટૂરયઝભ, ઈરેક્ટ્ર૊યનક્વ અને ઈન્પ૊ભેળન ટે ક્ન૊ર૊જી (સ્લતંત્ર ચધર્જ)

કે .જે. અલ્પ૊ન્વ

નધણધં (યધજ્મકક્ષધ)
યળલ પ્રતધ઩ શક્રધ

આય૊ગ્મ અને કટં ફ કલ્મધણ

અયશ્વની ચોફે

ભરશરધઓ અને ફધ઱યલકધવ તથધ રઘભતીઓની ફધફત૊

યલયે ન્ર કભધય

ષ્સ્કર ડેલર઩ભેન્ટ અને એન્ટયપ્રધઈઝીવ

અનંતકભધય શેગડે

કૃય઴ અને રકવધન યલકધવ

ગજેન્ર યવિંશ ળેખધલત

ભધનલ વંવધધન યલકધવ, જ઱ વંવધધન, નદીઓનધં યલકધવ, ગંગધ શદ્વિકયણ

વત્મ઩ધર યવિંશ

લધલણજ્મ અને ઉદ્ય૊ગ

સયે ળ પ્રભ

ય૊ડ ટ્રધન્વ઩૊ટષ અને શધઈલેઝ, યળય઩િંગ ઉ઩યધંત જ઱ વંવધધન, નદીઓનધં યલકધવ, ગંગધ શદ્વિકયણ.
નીયતન ગડકયી

઩ીલધનધં ઩ધણીની ફધફત૊, સ્લચ્છતધ.

ઉભધ બધયતી

October 2017 Knowledge World Page 33

 રઘઉદ્ય૊ગ (સ્લતંત્ર ચધર્જ)
લગયીયધજ યવિંશ

઩મધષલયણ, અથષ વધમન્વ, યલજ્ઞધન અને ટે ક્ન૊ર૊જી, લન્મ

ડ૊. શ઴ષલધષન

સ્મ ૃયત ઈયધની ભધરશતી અને પ્રવધયણ અને ટે ક્વટધઈર

ખધણને રગતી ફધફત૊
નયે ન્ર યવિંશ ત૊ભય

સ્઩૊ટૌષ વ અને યલધન૊ને રગતી ફધફત૊ – સ્લતંત્ર ચધર્જ

યધજ્મલધષન યવિંશ યધઠ૊ય

વંવદીમ ફધફત૊નધ યધજ્મકક્ષધનધ પ્રધધન

યલજમ ગ૊મર

આંકડધ અને કધમષિભ અભરીકયણ

વદધનંદ ગોડધ

ગ્રધશક૊ની ફધફત૊, અન્ન તથધ જાશેય યલતયણ

યધભયલરધવ ઩ધવલધન

ભરશરધઓ અને ફધ઱યલકધવ

ભેનકધ વંજમ ગધંધી

યવધમણ તથધ ખધતય અને વંવદીમ ફધફત૊

અનંતકભધય

કધમદ૊ અને ન્મધમમંત્ર, ઈરેક્ટ્ર૊યનક્વ અને ઈન્પ૊ભેળન ટે ક્ન૊ર૊જી

યયલળંકય પ્રવધદ

આય૊ગ્મ, કટં ફ કલ્મધણ

જગત પ્રકધળ નડ્ડધ

મલ્કી ઉડ્ડમન
અળ૊ક ગજ઩યત યધજ

શેલી ઈન્ડસ્ટ્રીજ અને ઩ચ્બ્રક એન્ટયપ્રધઈઝીવ

અનંત ગીતે

ફૂડ પ્ર૊વેયવિંગ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ

શયવીમ્રતકોય ફધદર

સ્ટીર
ચોધયી લફયે ન્ર યવિંશ

આરદલધવીઓને રગતી ફધફત૊

જઅર ઓયભ

કૃય઴ અને રકવધન૊ને રગતી ફધફત૊

યધધધભ૊શન યવિંશ

વધભધજજક ન્મધમ
થધલયચંદ ગે શર૊ત

ભધનલ વંવધધન યલકધવ

પ્રકધળ જાલડેકય

October 2017 Knowledge World Page 34

 યધજ્મ કક્ષધનધ પ્રધધન૊
આમ૊જન (સ્લતંત્ર ચધર્જ), યવધમણ-ખધતય
યધલ ઈન્દયજીત યવિંશ

શ્રભ અને ય૊જગધય (સ્લતંત્ર ચધર્જ)

ફંડધર દિધત્રેમ

યલધઓની ફધફત૊, સ્઩૊ટૌષ વ (સ્લતંત્ર ચધર્જ), જ઱ વંવધધન, નદી યલકધવ, ગંગધ શદ્વિકયણ
યલજમ ગ૊મર

આય ૂ઴ (સ્લતંત્ર ચધર્જ)
શ્રી઩ધદ નધઈક

ઈળધન બધયતન૊ યલકધવ, લડધપ્રધધન કધમધષરમ, ઩વોનેર, જાશેય પરયમધદ૊ અને ઩ેન્ળન, એટયભક
જજતેન્ર યવિંશ એનજી,
અલકધળ વંળ૊ધન
વંસ્કૃયત (સ્લતંત્ર ચધર્જ), ટૂરયઝભ (સ્લતંત્ર ચધર્જ)
ભશેળ ળભધષ

કમ્યયનકે ળન્વ (સ્લતંત્ર ચધર્જ), યે રલે (યધજ્મ કક્ષધ)

ભન૊જ યવન્શધ

યલદે ળ
લી.કે. યવિંશ

શ્રભ અને ય૊જગધય (સ્લતંત્ર ચધર્જ)

વંત૊઴ કભધય ગંગ્લધય

઩ીલધનધ ઩ધણીની ફધફત૊, સ્લચ્છતધ

એવ.એવ. અશ઱લધલરમધ

વધભધજજક ન્મધમ
યધભદધવ આઠલરે

ગ્રધયભણ યલકધવ
યધભ રિ઩ધર મધદલ

ભધઈિ૊, રઘ, ભધ્મભ ઉદ્ય૊ગ૊

શરયબધઈ ચોધયી

ગ ૃશ
શંવયધજ અરશય

શેલી ઈન્ડસ્ટ્રીઝ
જી.એભ. યવિે શ્વય

઩ીલધન ં ઩ધણી, સ્લચ્છતધ

યભેળ જજગજજનધગી

યધજેન ગ૊શેન યે રલે

કૃય઴, રકવધન કલ્મધણ, ઩ંચધમતી યધજ
઩ર઴૊િભ રૂ઩ધરધ

આરદલધવીઓની ફધફત૊
જવલંત યવિંશ બધબ૊ય

ય૊ડ ટ્રધન્વ઩૊ટષ અને શધઈલેઝ, યળય઩િંગ, કે યભકલ્વ અને પરટિરધઈઝવષ

ભનસખ ભધંડલીમધ

યલદે ળ
એભ.કે . અકફય

ભધનલ વંવધધન યલકધવ

ઉ઩ેન્ર કસ્લધશધ

નધણધં, અને યળય઩િંગ

યધધધકૃષ્ણ ઩ી.

October 2017 Knowledge World Page 35

 ગ ૃશ
રકયન રયજીજ

વધભધજજક ન્મધમ
રિળન ઩ધર

જ઱ વંવધધન, નદી યલકધવ, ગંગધ શદ્વિકયણ

ડ૊. વંજીલ ફધલ્મન

સ્ટીર
યલષ્ણ દે લ વધઈ

કૃય઴ અને રકવધન કલ્મધણ

સદળષન બગત

યલજ્ઞધન અને ટે ક્ન૊ર૊જી

લધમ.એવ. ચોધયી

મલ્કી ઉડ્ડમન
જમંત યવન્શધ

ળશેયી યલકધવ, શધઉયવિંગ

ફધબર સયપ્રમ૊

ફૂડ પ્ર૊વેયવિંગ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ

વધધ્લી યનયં જન જ્મ૊યત

વધભધજજક ન્મધમ
યલજમ વધમ્઩રધ

નધણધં, ક૊઩ોયે ટ ફધફત૊

અજ ષન યધભ ભેઘલધ઱

ભધનલ વંવધધન યલકધવ

ડ૊. ભશેન્ર નધથ ઩ધંડે

ટે ક્વટધઈર
અજમ ટધમ્ટધ

ભરશરધ અને ફધ઱ યલકધવ

રિષ્નધ યધજ

આય૊ગ્મ અને કટં ફ કલ્મધણ

અનયપ્રમધ ઩ટે ર

ગ્રધશક૊ની ફધફત૊, અન્ન અને જાશેય યલતયણ

વી.આય. ચોધયી

કધમદ૊ અને ન્મધમ, ઈરેક્ટ્ર૊યનક્વ અને ઈન્પ૊ભેળન ટે ક્ન૊ર૊જી

઩ી.઩ી. ચોધયી

વંયક્ષણ
ડ૊. સબધ઴ બધભયે

આયલેદ, મ૊ગ, નેચય૊઩થી, ય ૂનધની, યવિધ, શ૊યભમ૊઩ેથી (આય ૂ઴) – સ્લતંત્ર ચધર્જ
શ્રી઩ધદ નધમક

October 2017 Knowledge World Page 36

 ૯. આ ભધવનધ રદલવ૊ ઓક્ટ૊ફય ૨૦૧૭

 ૧ ઓકટ૊ફય  યલશ્વ વ ૃધ્ધરદન.

 ૨ ઓકટ૊ફય  ગધંધીજમંયત
 યલશ્વ અરશિંવધરદન
 રધરફશધદય ળધસ્ત્રી જન્ભરદલવ.
 ૪ ઓકટ૊ફય  શ્ત્મધભજીકૃષ્ણ લભધષ જન્ભરદલવ
 યલશ્વ પ્રધણી રદન

 ૮ ઓકટ૊ફય  બધયતીમ લધયવેનધ રદન.

 ૯ ઓકટ૊ફય  યલશ્વ ટ઩ધર રદન.
 ૧૬ ઓકટ૊ફય  યલશ્વ અન્ન રદન.
 ૨૪ ઓકટ૊ફય  UNO વંયક્ત યધષ્ટ્રરદન
 ભધનલ શક્ક઩ત્ર રદન.
 ૩૦ ઓકટ૊ફય  લૈજ્ઞધયનક શ૊ભીબધબધ
 જન્ભરદલવ
 યલશ્વફચત રદન.
 ૩૧ ઓકટ૊ફય  વયદધય લલ્રબબધઇ ઩ટેર જન્ભરદલવ.

October 2017 Knowledge World Page 37