SYSTEM BINARNY

Podstawowa informacja dla komputera – sygnał lub jego brak.

Obecność sygnału to 1, a jego brak to 0.
Ciąg składający się jedynie z zer i jedynek – system binarny – dwójkowy.
Dzięki zerom i jedynkom, w dużym uproszczeniu, układy te wiedzą kiedy prąd płynie a kiedy nie.

Podstawową jednostką informacji dla komputera jest zatem sygnał - 1 i 0. To jest bit.
Istnieje wielokrotność bitów – kilobity, megabity etc.
Bity w układzie SI to inaczej x1000 mnożnik, a w systemie binarnym x1024.

Można zapytać: po co mi taka wiedza? Odpowiedź w formie pytania: jak kupujesz urządzenie
(komputer, smartfon), nośnik pamięci (karta do telefonu) lub cokolwiek innego, gdzie podane
są "kilobajty" to wiesz ile czego kupujesz? Spróbuj sobie odpowiedzieć, jaka jest pojemność
dysku na Twoim komputerze? Ile masz "giga"? Tam jest mnożnik "1000", a może "1024"?
Niby nie jest to dużo, ale pomnóż 1000x24 - dowiesz się ile MP3 więcej można zapisać na
dysku. Warto wiedzieć ile płacisz oraz ile za to otrzymujesz :)  Przy jednym "tera" różnica w
danych to już blisko 10 proc..
Bajt to 8 bitów (oktet), więc można zapisać więcej informacji – jak znaki i symbole.
Jednym z podstawowych zapisów znaków i symboli jest międzynarodowy standard kodowania ASCII.

słowo ALA to trzy znaki = A + L + A

zakodowane w ASCII to trzy bajty, czyli 24 bity = 01000001(to litera A w ASCII) + 01001100(L)
+ 01000001(A)
Standard ASCII zawiera znaki sterujące (kierowanie działaniami) np. drukarką. Drukarka otrzymuje sygnał, że
ma wykonać polecenie np. rozpoczęciu drukowania strony lub jej zakończeniu.

Komputer obsługuje wiele języków, ale musi znać wzór, który odczytuje jako tablicę znaków.

Uniwersalne zestawy znaków z całego świata posiada system UNICODE (zobacz tablicę znaków),
który jest wciąż aktualizowany (zobacz stronę standardu) oraz norma ISO 10646, rozwijana z
UNICODE (to samo kodowanie). Poniżej  - na zielono- to samo widziane przez przeglądarkę
internetową.

ISO – normy międzynarodowe dot. tablicy znaków.

Z TESTU PRÓBNEGO:

Jeden Mb (system dziesiętny) jest mniejszy niż jeden Mib (system dwójkowy). PRAWDA.

Intel 14 nm – nowy proces technologiczny, w którym będą powstawać

procesory Broadwell

Nanometry to jednostka miary, w której zbudowany jest procesor. Im mniejsza tym lepiej. Bo więcej
elementow zmieści się na tej samej przestrzeni i potrzebują mniej energii do zasilenia.

Socket – gniazdo procesora na plycie glownej

PŁYTA GŁÓWNA
Do najważniejszych elementów należy zaliczyć tzw. mostki (północny i południowy - zobacz
schemat), czyli dwa układy elektroniczne sterujące i integrujące urządzenia na płycie.

GNIAZDO CPU - miejsce, gdzie montujemy procesor.

CHIPSET (zobacz link), czyli układ mostka północnego i południowego, zarządzającego komunikacją
zamontowanych na płycie elementów.

Za przetrzymywanie informacji o ustawieniach BIOS i zegara czasu rzeczywistego odpowiada pamięć

CMOS zasilana przez baterię. Następcą BIOS jest UEFI - przeczytaj artykuł. Dla chcących zmieniać
BIOS warto zobaczyć artykuł - link tutaj.

Złącza pamięci operacyjnej – montuje się w nich kości pamięci – pozwalające na przechowywanie
danych przekazywanych procesorowi.

ZŁĄCZE (24 stykowe) ZASILACZA ATX

Standard pozwalający na wpięcie zasilacza do płyty głównej (zasilaniu w kolejnym

rozdziale).

ZŁĄCZE SATA

Służy do podłączenia dysków twardych, SSD, napędów optycznych (CD, DVD itp. w
kolejnym rozdziale).

ZŁĄCZE IDE / ATA

Jak wyżej, ale wersja starsza, już nie rozwijana.

ZŁĄCZE PCI

Gniazda/sloty, w które możemy zamontować różne karty rozszerzeń dla komputera, np. karta
graficzna, karta dźwiękowa, dodatkowe złącza USB, karty sieciowe, do obsługi kamer
cyfrowych, karty telewizyjne i satelitarne. Opcji jest wiele (więcej w kolejnych rozdziałach).

ZŁĄCZE PCI EXPRESS

Jak wyżej, lecz nowsza, szybsza technologia.

ZŁĄCZE M2.

Pojawia się na nowych płytach głównych, dzięki którym można podłączyć dysk SSD. Więcej
przeczytasz w części dotyczącej pamięci masowej,

ZŁĄCZA DLA URZĄDZEŃ PERYFERYJNYCH

Różnego typu gniazda, wyprowadzenia sygnału lub wejścia dla urządzeń współpracujących,
np. klawiatura, myszka, drukarka, skaner, głośniki itd. (o peryferiach będzie mowa w dalszej
części kursu).

Rozróżniamy różne typy/generacje pamięci, co za tym idzie różne podstawki (sloty) np.:
SDRAM, DDRAM (DDR2,3,3) i RDRAM. Ważne: DIMM przeznaczone są dla
desktopowych PC, SO-DIMM dla laptopów.
Podstawowe parametry pamięci (w uproszczeniu):

- częstotliwość taktowania - MHz

- pojemność - GB
- timing - czas niezbędny do zrealizowania operacji odczytu/zapisu z/w pamięci

DOCZYTAJ:

https://www.komputronik.pl/informacje/jaka-pamiec-ram-10-porad/
https://pclab.pl/art59195.html

Rodzaje nośników pamięci:

Magnetyczne – dyski twarde, dyskietki, taśmy magnetyczne (zapis cyfrowy na taśmie – do
zastosowań profesjonalnych)
OPTYCZNE – płyty CD, CDR, DVD itd…
FLASHOWE – dyski SSD, karty pamięci, pamięci USB

Najczęściej spotykane nośniki:

1. Dysk twardy (HDD)

Jest najbardziej popularnym nośnikiem danych. Powodem jest dobry stosunek ceny do ilości
gromadzonych danych - czyli za niewielką cenę możemy zapisać dużo informacji. HDD
zbudowany jest z talerza magnetycznego (lub zespołu talerzy) wirującego z dużą prędkością,
nad powierzchnią którego porusza się głowica czytająca lub zapisująca dane. Głowica unosi
się na poduszce powietrznej, powstałej w skutek dużej prędkości wirowania talerza.

Podstawowe elementy budowy komputera

5 Pamięć masowa

Komputer dla sprawnego działania musi mieć zgromadzone dane, do których będzie posiadał
szybki dostęp. Wyniki jego działania również muszą być zapisane. Służą do tego różnego
rodzaju nośniki pamięci nazywanej pamięcią masową (mass memory, mass storage) - trwale
przechowującą informacje.

Tego rodzaju pamięć możemy podzielić na rodzaj nośników:

MAGNETYCZNE
- nośniki magnetyczne - dyski tzw. twarde (hard disc), dyskietki (przeszły do historii i nie
będziemy się nimi zajmować, dla zainteresowanych - czytaj więcej), 
- taśmy magnetyczne (streamer) - zapis cyfrowy następuje na taśmie (zobacz więcej),
używane w zastosowaniach profesjonalnych do archiwizowania dużych zasobów danych.

OPTYCZNE 
- płyty CD, CDR, DVD, DVDR, Blue-ray, HD DVD (rzadko spotykane, technologia zbliżona
do Blue-ray)

FLASHOWE (półprzewodnikowe)
- dyski SSD, karty pamięci, pamięci USB (pendrive).

----------------------------------------------------------------------------------------

Najczęściej spotykane nośniki:

1. Dysk twardy (HDD)

Jest najbardziej popularnym nośnikiem danych. Powodem jest dobry stosunek ceny do ilości
gromadzonych danych - czyli za niewielką cenę możemy zapisać dużo informacji. HDD
zbudowany jest z talerza magnetycznego (lub zespołu talerzy) wirującego z dużą prędkością,
nad powierzchnią którego porusza się głowica czytająca lub zapisująca dane. Głowica unosi
się na poduszce powietrznej, powstałej w skutek dużej prędkości wirowania talerza.

Najważniejsze parametry dysku:

- pojemność np. 500 GB
- prędkość obrotowa talerzy (np. 7200 obr/min.) - im większa tym szybszy dostęp do danych
- szybkość odczytu/zapisu - np. 150-200 MB/s
- średni czas dostępu, czyli średni czas między poleceniem odczytu/zapisu a realizacją - np. 4
ms
- stosunek ceny do pojemności dysku
- rozmiar - 2,5 cala, oraz 3,5 cala
- trwałość - czas pracy w tysiącach godzin

Dysk twardy jest podatny na uszkodzenia mechaniczne. Nie są wskazane wstrząsy, które
mogą spowodować "dotknięcie i porysowanie" talerza przez głowicę. To może spowodować
utratę danych zapisanych na powłoce ferromagnetycznej wirującego talerza.

DYSKI SSD

oraz popularniejsze dyski, które nie posiadają części ruchomych. Zbudowane są podobnie jak
pamięci flash (przeczytaj więcej) i stukrotnie szybsze niż HDD. Kupując dysk SSD warto
wiedzieć w jakiej technologii jest wyprodukowany - SLC lub MLC.
Najważniejsze parametry SSD:
- pojemność - np. 320 GB
- szybkość odczytu/zapisu - np. 450-500 MB/s
- średni czas dostępu - 0,05 ms
- trwałość - liczba cykli zapisu
- rozmiar - 2,5 cala, oraz 3,5 cala
"Wadą" jest ciągle wysoka cena i możliwa krótsza żywotność od dysków twardych (to się
szybko zmienia). Ogromną zaletą jest odporność na uszkodzenia mechaniczne - nie ma
elementów ruchomych.

Warto przeczytać jak wybrać dla siebie dysk do komputera i jakimi parametrami należy się
kierować - link tutaj.

Nowością w dyskach SSD jest zastosowanie złącza nazwanego M2. Umożliwia to dalszą 
miniaturyzację komputerów i zwiększenie ich wydajności. Przeczytaj artykuł o M2. Zwróć
uwagę na to jak zmieniają się parametry nowych SSD oraz wygląd, pozwalający na znaczną
miniaturyzację.

3. Dysku hybrydowe (SSHD)

To pewien kompromis między szybkością dysku SSD i ceną dysku HDD. Nowoczesne SSHD
działają niezwykle wydajnie, bo potrafią "uczyć się" jak korzystamy z naszego
oprogramowania. Przeczytaj artykuł o działaniu hybryd i tym co potrafią dzisiaj.

4. Dyski (płyty) CD, CDR, CD RW, DVD, DVDR, DVD RW, Blue-ray, HD DVD

Dyski CD są nam wszystkim doskonale znane, podobnie jak DVD lub Blue-ray. Tracą na
znaczeniu w codziennym użytkowaniu ze względu na rosnący tani lub wręcz bezpłatny do
pamięci i usług w chmurze (Cloud Computing - w dalszej części kursu). Literka R oznacza, że
dyski są zapisywalne (jednokrotnie, można dogrywać dane - tzw. otwarta sesja pozwala na
kolejne zapisanie danych. Wtedy mamy nagranych kilka sesji, ale nie można ich kasować),
RW oznacza, że można zapisywać wielokrotnie (kasować i zapisywać kilka sesji). Pojawia się
również DL - dual layer (dwie warstwy), oznacza powiększoną pojemność.

5. Karty pamięci

Bardzo popularny rodzaj pamięci typu flash. Stosowany w urządzeniach przenośnych.

Rodzaje kart pamięci i najważniejsze parametry - zobacz prosty poradnik.

6. Pamięć USB (pendrive)

Bardzo popularny rodzaj pamięci przenośnej oparty na technologi flash (czytaj więcej - zwróć
uwagę na parametry). Koniecznie zwrócić uwagę na rodzaje USB (1.0, 2.0, 3.0, 3.1).

Coraz popularniejsze staje się najnowsze USB typu C - uniwersalne złącze ("C" to nazwa
złącza), które nie wymaga sprawdzania gdzie jest "góra" a gdzie "dół" :) Mamy również
większy wybór pamięci USB ze złączem typu C. Różnicę łatwo zobaczysz - sprawdź link.
Przeczytaj parę praktycznych informacji o różnicach w USB i przede wszystkim co to znaczy
standard USB a co to złącze typu C - link tutaj. Zwróć uwagę na podstawowe porty
komunikacyjne w rozdziale Gniazda (sloty) - karty rozszerzeń w module Peryferia.

KARTY GRAFICZNE:
- zintegrowane na płycie głównej

- zintegrowane z procesorem

Karty graficzne montowane na płycie głównej:

 Mniej obciążają działanie komputera

 Można uzyskać lepsze parametry obrazu
 Gorzej wypadają w grach

Karta graficzna wyposażona jest w procesor (GPU - Graphics Processing Unit), który wykonuje
podobne operacje jak procesor na płycie głównej, ale wyspecjalizowane w generowaniu obrazu.

Często GPU mają dużo większą moc obliczeniową niż CPU (procesory na płycie głównej).

7 Zasilanie

Komputer nie zadziała... bez zasilania. To często lekceważony element, bo przecież to tylko
zasilacz. Okazuje się, że dobry zasilacz i prawidłowo dobrana jego moc zapewnia trwałość
innych części komputera oraz ich bezawaryjne działanie.

Kto jednak sprawdza parametry zasilacza? Kupując komputer pytamy o CPU, RAM, dysk, ale
nie o zasilacz - jego moc i przede wszystkim jakość. Należy pamiętać, że komputer to
procesor, który zużywa dużo energii, dysk HD obracający się 7200 razy na minutę. W
zasadzie wszystkie elementy komputera wydzielają ciepło, a więc zużywaja dużo energii. Do
tego należy doliczyć wentylatory - na obudowie, na pocesorze, na karcie graficznej. Kto
ogląda tabliczkę znamiionową zasilacza? Ten jednak musi uwzględniać bilans energetyczny
całej maszyny. Warto zadbać, aby zasilacz miał margines bezpieczeństwa - zapas energii,
jeżeli np. dokupisz kolejny dysk twardy może zabraknąć komputerowi energii. Wtedy będzie
się zawieszał, bo na pewno coś nie będzie działało prawidłowo. Zadbaj o dobry zasilacz
(zobacz poradnik, zwróć uwagę na parametry).

BENCHMARKI - warto sprawdzić wydajność komputera czy konfiguracja Twojego

komputera jest porównywalna z maszynami podobnego typu lub czy producent komputera
dostarcza towar zgodny z parametrami. Zanim kupisz nowy sprzęt lepiej sprawdź w
benchmarku - dowiesz się czy nie przepłacasz lub sprzęt nie jest "przereklamowany".

Najlepsze programy do diagnostyki sprzętu:

HWiNFO

AIDA64 Extreme Edition

8 Diagnozowanie i benchmarki

Każdy komputer wcześniej czy później zaczyna szwankować - wolniej działa, nie wszystkie
aplikacje można włączyć, zawiesza się itp.. Idziemy do serwisu, a może lepiej spróbować
zdiagnozować problem. Jest oprogramowanie, które potrafi ocenić stan komputera oraz jego
wydajność w porównaniu do innych komputerów.   

Diagnostyka - jeżeli coś źle działa warto uruchomić oprogramowanie diagnostyczne.

Benchmarki - warto sprawdzić wydajność komputera czy konfiguracja Twojego komputera

jest porównywalna z maszynami podobnego typu lub czy producent komputera dostarcza
towar zgodny z parametrami. Zanim kupisz nowy sprzęt lepiej sprawdź w benchmarku -
dowiesz się czy nie przepłacasz lub sprzęt nie jest "przereklamowany".

Zobacz narzędzia diagnostyczne i benchmarkowe - link.

Zainstaluj prosty program PassMark, żeby sprawdzić jak działa Twój komputer.

--------------------------------- DYSK TWARDY - sam sprawdź ---------------------------

1. Dyski twarde dysponują technologią S.M.A.R.T. - Self-Monitoring, Analysis and Reporting

Technology.

Dzięki niej, po zainstalowaniu odpowiedniego oprogramowania, możemy dowiedzieć się jak

działa nasz dysk. Sprawdź sam. Być może zdążysz zadziałać zanim Twój dysk będzie tracił
dane (np. rosnąca liczba utraconych sektorów) i w końcu stracisz cenne zasoby.

2. Jeżeli ostatnio Twój komputer wolniej działa, dłużej "zastanawia się" nad uruchomieniem
jakiejś aplikacji przeprowadź całkowicie bezpieczną operację - defragmentację dysku. Kiedy
to ostatnio zrobiono? Nigdy? Czyli na dysku jest ogromny "bałagan". Możesz użyć
wbudowanego w Windows narzędzia, ale polecam prosty darmowy program Defraggler.
Przeprowadzi na Twoim dysku porządki - poukłada dane przypisane do konkretnych
programów, mówiąc kolokwialnie "jak najbliżej siebie". Dzięki temu głowica dysku szybciej
będzie docierać do danych.

Sprawdza się to w dyskach twardych. Dyski SSD działają inaczej, bo dane wczytywane są z
konkretnej komórki pamięci do której komputer ma bezpośredni (szybki) dostęp - to duże
uproszczenie. Te komórki się "zużywają" za każdym nagraniem i skasowaniem zawartości.
Defragmentacja to proces przenoszenia danych, a więc skasowania i nagrania co skraca życie
komórkom pamięci. Producenci czasami dostarczają lub dedykują odpowiednie
oprogramowanie do "sprzątania" SSD (czytaj więcej).

3. Partycjonowanie to kolejna operacja, która może w razie awarii uratować chociaż część
danych. W sprzedaży są coraz bardziej pojemne dyski, więc warto je podzielić na mniejsze.
Ten proces to partycjonowanie. Dzielenie dysku na części - partycje. Na przykład, system
masz domyślnie zainstalowany na części - fachowo nazywanej - partycji C, ale cenne
projekty, zdjęcia przechowujesz na partycji D. Wiadomo, że C podlega większemu "zużyciu",
w tej części dysku częściej zachodzi wymiana danych - kasowanie, instalowanie aplikacji itp..
Jeżeli zostanie uszkodzona, łatwiej odzyskasz dane z partycji D.
Wciąż masz fizycznie jeden dysk, ale wirtualnie system widzi dwa - C i D (fachowo to dysk
logiczny). Partycji może być kilka (czytaj więcej). Operacja partycjonowania dla niektórych
może być trudna. Bezpieczniej zrobić ją zaraz po zakupie, gdy nie mamy jeszcze dużych
zasobów, chociaż możliwa jest na każdym etapie życia dysku (na YouTubie są instrukcje z
zastosowaniem wielu programów do partycjonowania, łącznie z Windowsem).

ODPOWIEDZI TEST – PRZYKŁADOWE.

CPU to inaczej...

procesor w komputerze

Cechami świadczącymi o jakości procesora są:

taktowanie, liczba rdzeni i wątków, litografia

Zanim kupisz komputer. Dowiedz się co masz. Rdzenie a wątki w pracy procesora?

rdzeń procesora może mieć kilka wątków

Litografia procesora świadczy o ważnych cechach Twojego komputera, zwłaszcza laptopa lub
innego urządzenia mobilnego. Litografia to

technologia w jakiej jest wykonany. Im mniejsza litografia tym mniej energii zużywa
procesor

Szybkość jest istotna. Pamięć podręczna (cache) procesora bezpośrednio odpowiada za...

szybszy dostęp procesora do informacji z pamięci RAM

Im więcej, tym lepiej. Za co odpowiada pamięć RAM instalowana na płycie głównej?

To pamięć operacyjna. Pośredniczy, przyspiesza dostarczanie danych z dysku do

procesora.

Podstawowe parametry pamięci RAM to...

częstotliwość taktowania w MHz, pojemność w GB.

Wiesz co masz w swojej komputerowej skrzynce? Podstawowe parametry dla dysków HDD
to:

pojemność w GB, prędkość obrotowa talerzy w liczbie obrotów/minutę, szybkość

odczytu/zapisy w MB/s, średni czas dostępu w ms.
Możesz mieć nowoczesną kamerę, ale będzie fatalnie działać bez odpowiedniego nośnika
pamięci. Kupując kartę pamięci do aparatu fotograficznego/kamery jakimi parametrami
należy się kierować przy jej wyborze?

Rodzajem karty (CF, SD itd.), pojemnością w GB, prędkością zapisu i odczytu w MB/s.

Czy wiesz jakie to istotne dla Twojego sprzętu? Zasilacz komputerowy. Na co należy zwrócić
uwagę?

Moc zasilacza w watach, sprawność (energooszczędność - certyfikat), chłodzenie

(pasywne/aktywne).

Technologia S.M.A.R.T. pozwala na poznanie Twojego sprzętu. S.M.A.R.T. to

monitorowanie pracy dysku twardego.

Czy kiedykolwiek Twój dysk doznał czegoś takiego? Na czym polega defragmentacja dysku?

Na porządkowaniu danych na dysku.

GNIAZDA (SLOTY) – KARTY ROZSZERZEŃ

Procesor musi się komunikować z konkretną prędkością z urządzeniami, które z nim

współpracują. Służy do tego magistrala komunikacyjna na płycie głównej, przez którą
przechodzą sygnały:

I – input – wejścia (sygnały, które procesor przetwarza, oblicza)

O – output – wyjścia (wyniki przetwarzania i polecenia dla innych elementów)

W magistralach wyróżniamy kanały komunikacyjne – zwane szynami.

Szyny odpowiadają za różne zadania:

 Przesyłanie danych
 Sterowanie pamięcią
 Kontrolowanie operacji, kiedy procesor żąda odczytania lub zapisania danych
pamięci.

Zatem im więcej szyna danych potrafi przesłać bitów, tym procesor może otrzymać więcej
danych wykonać więcej operacji. W rezultacie komputer może szybciej działać. Oczywiście
szybkość całego komputera zależy od wielu elementów - należy pamiętać, że najsłabsze
ogniwo (część) może spowalniać cały zestaw. Wszystkie elementy komputera powinny być
odpowiednio dobrane i skonfigurowane.
STANDARDY POPULARNYCH MAGISTRAL, w których można podłączyć różne
karty rozszerzeń takie jak np. karty graficzne, dźwiękowe itd..:

ISA
Industry Standard Architecture 

Standard pojawił się dla komputerów PC. Przesyła dane jedynie w systemie 16 lub 8-
bitowym. Nie rozwijany ze względu na pojawienie się szybszych rozwiązań i bardziej
uniwersalnych.

PCI
Peripheral Component Interconnect

Następca ISA. Wykorzystano 32 i 64 bity do przesyłania danych co znacznie zwiększyło

prędkość. To uniwersalne gniazdo, dzięki czemu można włączać różne urządzenia. Standard
zapewnia funkcjonalność plug&play - system operacyjny potrafi sam wykryć i skonfigurować
włączone urządzenie.

AGP
Accelerated Graphics Port 

Modyfikacja złącza PCI. Stworzona dla przesyłania dużych pakietów danych (32-bitowych)
między pamięcią operacyjną komputera i kartą graficzną. 

PCI Express 
Peripheral Component Interconnect Express

Rozwiązanie zastąpiło PCI i AGP. Potrafi przekazywać duże pakiety danych w obu
kierunkach (z urządzenia włączonego jak i do urządzenia) co zapewnia wysoką wydajność.
Powszechnie stosowane w najnowszych płytach głównych.

Gniazda (sloty) - karty rozszerzeń

2 Karty rozszerzające

Każda płyta główna PC wyposażona jest w sloty (gniazda), pozwalające na podłączenie wiele
rodzajów sprzętu. Wydajność z jaką działają zależy od rodzaju gniazda, których podstawowe
rodzaje zostały przedstawione w poprzednim rozdziale. 

Różnorodność slotów zapewnia możliwość podłączenia bardzo szerokiej gamy urządzeń

peryferyjnych (zewnętrznych, współpracujących z komputerem).  

------------------------------------------------------------

Karta graficzna
Najważniejszy element komputera, który pozwala na renderowanie (czyli tworzenie) grafiki
wyświetlanej na monitorze komputera. Zaawansowane technologie pozwalają na
renderowanie również obrazu 3D. 

Dedykowane – czyli karty montowane w przeznaczonym miejscu na płycie głównej (PC,

rzadziej laptop). Stanowi ona element wymienny - kiedy wejdzie nowy lepszy model i pasuje
on do naszego gniazda, płyta główna potrafi się z nią odpowiednio komunikować - możemy
zainstalować. Pozwala na odciążenie pracy procesora, czyli zadania (obliczenia) związane z
wyświetlaniem obrazu odbywają się w procesorze karty (GPU -  Graphics Processing Unit).
Nowoczesne karty montuje się w slotach AGP lub PCI-Express. 

Zintegrowane - karty stanowiące integralną część płyty głównej lub procesora. Nie można ich
wymienić, gdyż są elementami stałymi. Nie znaczy to, że nie można dołączyć karty
dedykowanej co najczęściej wiążę się ze zmianą ustawień systemowych. Można wtedy
ustawiać  w systemie np. które programy mają być obsługiwane przez jakie karty. Karta
graficzna zintegrowana z procesorem (CPU) lub płytą główną wystarczy do sprawnej pracy z
programami biurowymi, prostymi (mało obciążającymi CPU) programami graficznymi lub
wideo.

Karta graficzna to bardzo ważny element komputera. Parametry pracy są istotne dla
wydajności i komfortu pracy właściciela takiej maszyny. Najważniejsze z nich to: taktowanie
procesora (GPU) w MHz, pojemność pamięci VRAM w GB, przepustowość pamięci w Gb/s -
czyli bardzo podobne do parametrów CPU i RAM.

Jak powstaje obraz? Poprzez renderowanie. Program komputerowy komunikuje się z

kartą graficzną poprzez program sterujący w Windowsie nazwany DirectX. Obraz
tworzony przez kartę składa się z brył geometrycznych - im więcej, tym lepszej jakości
obraz. Na te powierzchnie bryły nakładane są kolory, brane są poprawki na oświetlenie,
cienie, obliczana jest korekta na ruch oraz pokrycie teksturami. Za te operacje
odpowiadają mechanizmy tzw. Pixel Shader, Vertex Shader, Geometry Shader). To
niezwykle uproszczony opis. Karty graficzne dokonują ogromnej liczby operacji i często
ich GPU są o wiele wydajniejsze od CPU.

Karta dźwiękowa (muzyczna)

Element komputera niezbędny, aby zapisać, przetworzyć i odtworzyć dźwięk.

Występują karty:

dedykowane - do montażu w odpowiedni slot płyty głównej (PCI, PCI Express). Jak w
przypadku kart graficznych w przypadku nowych modeli można je wymieniać.

zintegrowane - są montowane na płycie głównej i nie można ich wymienić.

zewnętrzne - przyłączane do komputera za pomocą gniazda USB. Rzadziej spotykane. W

komputerach przenośnych również spotykane przyłącze PCMCIA (w starszych urządzeniach)
i ExpressCard (częściej stosowane w nowszych komputerach).

W zależności od zastosowań należy dobrać odpowiednią kartę dźwiękową. Najlepsze

parametry osiągają karty dedykowane i zewnętrzne.
Karta dźwiękowa posiada najczęściej wyjścia sygnału dźwiękowego (np. głośniki, słuchawki,
wyjście liniowe, cyfrowe, optyczne - zobacz rozdział III).

Koniecznie należy znać parametry karty dźwiękowej. Odpowiedni wybór zapewnia jakość i
komfort pracy na projektami, zwłaszcza multimediami oraz efekty w grach - link tutaj. Zwróć
uwagę przede wszystkim na takie parametry jak pasmo przenoszenia, częstotliwość
próbkowania oraz głębia bitowa (te ostatnie parametry będą omawiane również w dalszej
części kursu).

Karta telewizyjna

Karta umożliwia odbiór sygnałów telewizji naziemnej lub satelitarnej, jego rejestrację i
przetwarzanie.

Można podzielić karty na:

wewnętrzne - do zamontowania w odpowiedni slot płyty głównej (najczęściej PCI lub PCI-
Espress).

zewnętrzne - do podłączenia do gniazda USB.

Bardzo często karty TV i SAT zapewniają przechwytywanie obrazu (z ang. zwane

"grabberami") z takich źródeł jak, np. kamera analogowa, magnetowid lub inne źródło
sygnału audio-wideo (sygnału analogowego).  

Karta sieciowa

Służy do komunikowania się komputera z innymi urządzeniami podłączonymi do sieci. Do

zamontowania w slotach płyty głównej lub poprzez gniazdo USB. 

Karta sieciowa wyposażona może być w różne złącza, najpopularniejsze to RJ-45 (do
podłączenia typowych kabli sieciowych).

Karta sieciowa bezprzewodowa (Wireless Local Area Network - WLAN) pracuje w

standardzie popularnie nazywanym Wi-Fi, czyli komunikuje się z otoczeniem za pomocą fal
radiowych (szerzej w module o sieciach). Może być przyłączana do gniazda USB
(desktopowe PC i komputery przenośne) lub w komputerach przenośnych do złącza MiniPCI
(na płycie głównej - dzisiaj raczej nie spotykane, gdyż wszystkie urządzenia przenośne mają
moduł Wi-Fi).

Kontrolery pamięci masowych

Karty służą do podłączenia urządzeń wymagających przesyłania dużych pakietów danych

między komputerem i np. skanerem (rzadko już spotykany kontroler SCSI). Częściej
spotykane jako karty zapewniające podłączenie dysków HDD lub szybszych SSD.
Montowane w slotach na płycie głównej PC.

-------------------------------------------------------------------------

Kontrolery portów
Karty montowane w slotach płyty głównej zwiększające np. liczbę portów USB lub
dodatkowe wyjście wideo. Umożliwiają również podłączenie urządzeń o rzadziej
spotykanych portach, jak FireWire, służące do przesyłania danych z/do kamery cyfrowej i
innych urządzeń audio-wideo.