Zuzanna Kowalczyk IV TIH

Czy zawsze można oceniać człowieka według tych samych kryteriów moralnych?

Kryteria moralne są całkowitym tworem samego człowieka. Zbiór przemyśleń względem zróżnicowanych
zachować i sytuacji. System wartości, który pozwala odróżnić dobre zachowania od złych, gorsze od lepszych
w codziennym życiu.

Nie ma jednak możliwości by człowiek był w stanie przez całe życie, niezależnie od sytuacji, kierować się
tym samym systemem moralnym. Przeszkodą w trudnych sytuacja jest głównie możliwość odczuwania przez
człowieka zróżnicowanych uczuć takich jak empatia, przywiązanie czy chęć przetrwania.

We fragmencie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall zostają przedstawione dwie całkowicie
przeciwne sobie postacie: Pola Lifszyc oraz Frania. Pola była młodą, piękną dziewczyną. Pewnego dnia
wracając do domu, dowiedziała się, iż jej matka była transportowana wraz z innymi Żydami na Umschlagplatz.
Dziewczyna natychmiast ruszyła na plac, chcąc zdążyć przed odjazdem pociągu. Poprosiła narzeczonego, by
ten podwiózł ją rykszą. Młodym udało się pojawić na czas. Następnie Pola wmieszała się w tłum i postanowiła,
że wejdzie do wagonu wraz z matką, decydując się w ten sposób na pewną śmierć. Zachowanie Poli w
pewnym aspekcie ukazuję przywiązanie do matki na tyle sile, że bez zastanowienia porzuciła całe swoje życie
oraz ukochane, by móc umrzeć ze swoją matką. Można nazwać jej zachowanie szlachetnym gestem, jednak nie
jest to coś uwzględnionego w systemie moralnym człowieka. Nad przemyśleniem sytuacji czy działań wygrały
emocje, całkowicie niepozwalające jej na rozsądne myślenie w sytuacji zagrożenia bliskiej osoby.

Z drugiej strony jest pokazana również młoda Frania, która była w obozie wraz z matką i siostrą. Z ich trójki
to właśnie Frani jako jedyna otrzymała tzw. numerek życia. Osoba posiadająca numerek nie była wywożona na
Umschlagplatz, tym samym nie była skazywana na śmierć. Gdy koło Zamenhofa ustawieni byli ludzie
posiadające numerki, osoby niebędące w ich posiadaniu zebrały się wokół nich. Jedną z osób była matka Frani
nie chcąc odejść od córki. Frania musząc ustawić się do szeregu, odsunęła rękę matki, mówiąc, by ta już
poszła. Uznała, że dla niej najważniejsze jest przeżycie, nawet jeżeli oznaczało to porzucenie na śmierć swojej
rodziny. Porzucenie wszystkich wokół dla siebie nie jest decyzją, którą człowiek podejmuje każdego dnia. Jest
to czyn niewspółgrający z kryteriami przyjętymi.

Nowela autorstwa Mo Xiang Tong Xiu pod tytułem „Mo Dao Zu Shi” w pewnym momencie ukazuję
chwilę, gdy Cztery Wielkie Sekty stworzyły Kampanie Zestrzelenia Słońca, której to celem było pozbycie się
piątej sekty QishanWen. W wyniku czego postanowiono zabić wszystkich Wenów, nie oszczędzając nawet
starców ani dzieci. Nie zgadzający się z tym główny bohater, Weia Wuxiana, członkiem jednego z sekt
kampanii, porzucił wszystko na rzecz parunastu starszych oraz dzieci Wen, którym groziła niesprawiedliwa
śmierć. Tym czynem spowodował wielką nienawiść Czterech Wielkich Sekt do swojej osoby. Został uznany za
zdrajcę i również groziła mu śmierć. Mimo to zdecydował się zająć biednymi ludźmi i ich bronić. Ostatecznie,
gdy ostatni ludzie Wen zostali zamordowani, Wei, zamiast starać się o wybaczenie, postanawia pozostawić

2
 Zuzanna Kowalczyk IV TIH

wszystko, co miał za sobą i popełnił samobójstwo. W tej sytuacji jest bohater, który miał dobre życie, a mimo
to porzucił całą swoją reputację, życie, rodzinę oraz ukochanego dla nieznanych mu ludzi. Zachowanie
protagonisty jest inne niż to jakie przyjęłaby znaczna większość osób będących na jego miejscu. Ludzie nie
zostawiają swojego wygodnego i szczęśliwego życia, by pomóc innym. Uczucie empatii wobec tych ludzi
następnie przerodziła się w wyrzuty sumienia przyczyniając się tym do pozbawiania się życia przez Weia.

„Almond. Ten, który nie czuł” to powieść napisana przez Sohn Won-Pyung północnokoreańską pisarkę.
Przedstawia ona moment, w którym przyjaciel bohatera, Gon postanowił przeprowadzić „lekcje empatii”
Yunjaemu. W tym celu złapał motyla w dłonie, uniemożliwiając mu latanie. Gdy Yunjae nie okazywał żadnych
oznak złości czy innego uczucia widząc cierpienie motyla, Gon coraz to bardziej torturował owada, przebijając
igłą czy powoli odrywając skrzydła jedno po drugim. Jednak nie było żadnej oczekiwanej przez Gona reakcji
ze strony przyjaciela. Sam o mało się nie rozpłakał. Nie potrafiąc patrzeć na męczące cierpienie motyla, rzuca
go o ziemie, następnie nadepnął na niego z całych sił. Sytuacja przedstawia dwie postacie: Gona, który chce
pomóc przyjacielowi oraz Yunjaego, tytułowego bohatera „Ten, który nie czuł”. Yunjae urodził się z
upośledzeniem, przez które nie potrafił czuć. Każde jego zachowanie względem różnych sytuacji było
odmienne od przyjętego. Nie czuł żalu, złości czy nawet radości. Nie potrafił stworzyć własnej wartości
moralnych, ponieważ nie umiał czuć. Był całkowitym przeciwieństwem Gona, który wręcz kipiał emocjami.
Jego samego bolało cierpienie motyla, nienawidził krzywdzić niewinnych. Jednak dla dobra przyjaciela
postanawia to znieść i skrzywdzić zwierzę. Zadziałał wbrew jego własnego systemu moralnego. Nie chciał
skrzywdzić motyla, ale dla przyjaciela to zrobił. Stanowiło to zetknięcie się dwóch przeciwnych uczuć oraz
doprowadziło do sprzeciwienia się własnym wartością.

Człowiek może stworzyć wartości moralne ograniczające go, jednak są sytuacje gdy nasza własna bariera
nie funkcjonuję. To właśnie naturalne czynniki sprawiają, że człowiek potrafi odrzucić przyjęte normy.
Momenty, których zaczynamy kierować się uczuciami, a nie prawem, zasadami. Tak jak w przypadku Frani
była to chęć przetrwania. Pola natomiast pragnęła być z matką nieważne co. Dla Weia Wuxiana czy Gona
ważniejsze było dobro innych niż ich własne.

Nie można oceniać człowieka zawsze według tych samych norm moralnych. Każdy człowiek jest inny, a
jego perspektywa postrzegania sytuacji może się całkowicie różnić od naszej. Również każdy na podstawie
własnego stanu, doświadczeń czy pragnień buduję własny system wartości i nie koniecznie zgadza się z
większością społeczeństwa.