Doktor Michał Szuman

Doktor Michał Szuman to jeden z bohaterów książki Bolesława Prusa pt.

„Lalka”. Mężczyzna ten jest lekarzem pochodzenia żydowskiego, a także
dobrym przyjacielem głównego bohatera – Stanisława Wokulskiego.
Opisywany bohater w książce przedstawiony został jako stary kawaler o żółtawej
cerze, małej posturze i czarnej brodzie. Miał reputację dziwaka. Był samotnikiem.
Jest to człowiek dobry, choć dość ekstrawagancki/zasymilowany
(obłędny,odbiegający od norm). Przykładowo - leczy za darmo, ale tylko tyle, aby
zdobyć środki potrzebne mu do prowadzenia studiów. Przyjaciołom z kolei
doradza, by w razie problemów zdrowotnych zażywali każde dostępne lekarstwo,
a prędzej czy później coś z tego na pewno pomoże, nawet na najcięższą
chorobę.
Szuman należy do ludzi z natury sceptycznych, czego przykładem jest to, że
uczucia i emocje analizuje on jedynie pod kątem naukowym. Dla niego miłość to
zaledwie "jedna z masek, w którą lubi przebierać się instynkt utrwalenia
gatunku.", (chodzi mu o zachowania i role, jakie ludzie przyjmują, aby umożliwić
kontynuację gatunku poprzez rozmnażanie się).
Zauroczenie Wokulskiego traktuje niepoważnie i z dystansem - twierdzi, że
nic dobrego z niego nie wyjdzie. Dla Wokulskiego Izabela Łęcka staje się
obiektem jego marzeń i ideałów, symbolizującym coś, czego pragnie, lecz co
pozostaje poza jego zasięgiem. Jego uczucie do niej jest bardzo silne, jednak
relacja między nimi jest skomplikowana. Izabela jest kobietą, która ceni sobie
bogactwo i pozycję społeczną, lecz mimo tego, Wokulski nadal próbuje zdobyć jej
względy i walczy o jej miłość. Jednak relacja między nimi nie rozwija się tak, jakby
sobie tego życzył. Ich światy są zbyt różne. Mimo wszystkich starań Wokulskiego,
ich związek nie przynosi mu szczęścia, a jego uczucie pozostaje
nieodwzajemnione.
Narzeczona Michała Szumana zmarła przed ślubem. Ich związek nie był za
bardzo akceptowany, gdyż Szuman był Żydem, natomiast ona chrześcijanką.
Mimo tego Szuman był gotowy na zmianę wiary dla swej ukochanej, a nawet miał
się ochrzcić. Gdy jej zabrakło, mężczyzna załamał się.
Usiłował popełnić samobójstwo odurzając się chloroformem.
na szczęście jednak został odratowany przez Rzeckiego (jego kolegę), który po
tym wydarzeniu zaczął okrzykiwać go wariatem, co źle wpłynęło na jego
reputację. Utrata bliskiej osoby znacząco wpłynęła na przemianę bohatera z
romantyka w pozytywistę.
Opinię tzw. „dziwaka” zawdzięczał również swoim badaniom. Mianowicie
zajmował się badaniem włosów różnej rasy. Uważano, że badania te były
bezcelowe i nie mały sensu. Doktor nie przejmował się jednak opiniami innych na
ten temat, a praca ta bardzo go pochłaniała i sprawiała mu radość. Poświęcił jej
10 lat swojego życia i mimo marnych wyników nie zraził się, wręcz przeciwnie -
wciąż marzył o sławie. To ukazuje jak bardzo zawziętym idealistą był Szuman.
 Głównym założeniem „Lalki” jest ukazanie problemu polskiego programu
pozytywistycznego. Doktor Szuman jest świetnym przykładem, patrząc na jego
krytykę wobec prób asymilacji Żydów (czyli integracji ich z szerszym
społeczeństwem) , zarazem jednak przedstawia bohatera jako osobę dumną z
własnego pochodzenia. W pewnym momencie Michał mówi: "Czuję, że dla mnie
brudny Żydziak jest milszym od umytego panicza".

Doktor jest człowiekiem bardzo inteligentnym. Cechuje się „przejmującym

spojrzeniem, przed którym trudno by coś ukryć”. W pełni rozumie miłość
Wokulskiego do panny Łęckiej i stara się zawsze wspomóc przyjaciela dobrą
radą, choć doskonale wie, że ten niekoniecznie zastosuje się do jego słów.
Patrząc na Michała Szumana, można wywnioskować, że nie da się
przyporządkować nikogo do jednej kategorii, szczególnie gdy nie zna się
wydarzeń i doświadczeń przez które ta osoba przeszła. Doktora przede
wszystkim bardzo zmieniła śmierć ukochanej, po której wprawdzie odzyskał
równowagę psychiczną, ale obudził się w nim taki ironiczny stosunek do
rzeczywistości.

Postać ta ukazuje, że życie nie zawsze jest idealne i często spotykają nas
przykrości, po których trudno się pozbierać, ale nawet pomimo tego można wciąż
żyć, być dobrym człowiekiem i cieszyć się z małych rzeczy które dla innych nie
mają żadnego znaczenia, a dla nas mogą być całym światem.

Losy Michała Szumana Wokulskiego chronologicznie, w skrócie (bez charakterystyki ogólnej)

1. Spotkanie z Wokulskim: Szuman jest przedstawiony jako bliski przyjaciel Stanisława Wokulskiego od wielu lat.
Ich relacja opiera się na długotrwałej znajomości i zaufaniu.
2. Ofiarny patriotyzm i udział w powstaniu styczniowym: Szuman należy do inteligencji żydowskiej, która
udowodniła postawę ofiarnego patriotyzmu zarówno przed powstaniem styczniowym, jak i w czasie jego trwania.
Przejawiał zaangażowanie i aktywność na rzecz sprawy niepodległościowej.
3. Przeżycie nieszczęśliwej miłości w młodości: W młodości Szuman doświadczył nieszczęśliwej miłości, co miało
wpływ na jego późniejszy stosunek do uczuć i życia emocjonalnego.
4. Próba samobójcza i jej konsekwencje: W przeszłości Szuman podjął próbę samobójczą. Choć odzyskał
równowagę psychiczną, pozostał z ironicznym stosunkiem do rzeczywistości. To wydarzenie miało istotny wpływ
na jego spojrzenie na świat.
5. Poglądy na miłość i małżeństwo: Szuman jest zdecydowanym pozytywistą i sceptykiem w kwestii uczuć. Uważa,
że miłość może mieć charakter naukowy, a małżeństwo traktuje jako dożywotnią karę. Jego negatywne spojrzenie
na romantyczne uczucia skłania go do ostrzeżeń dla Wokulskiego w kontekście jego uczucia do Izabeli Łęckiej.
6. Zainteresowanie sprawami Stanisława Wokulskiego: Szuman, podobnie jak Rzecki, interesuje się życiem i
losami Wokulskiego. Zbiera informacje na jego temat, po tajemniczym zniknięciu, jednak w przeciwieństwie do
Rzeckiego, podchodzi do tego w sposób bardziej racjonalny i realistyczny.
7. Krytyka i pochwała społeczności polskich Żydów: Prus poprzez postać Szumana wyraża zarówno krytykę, jak i
pochwałę społeczności żydowskiej w Polsce. Pragnie pokazać trudności w realizacji ideału tolerancji poprzez
przykład sytuacji Żydów.

Postać Doktora Michała Szumana w "Lalce" Prusa jest złożona, stanowi głos racjonalnego, pozytywistycznego
spojrzenia na świat oraz przeciwwagę dla romantycznych emocji i zaangażowania uczuciowego innych postaci,
takich jak Wokulski czy Rzecki. Jego życiowe doświadczenia i poglądy kształtują jego postawę wobec miłości,
małżeństwa i społeczeństwa