24.11.

2020

TREMATODA
Sınıf I: Monogenea (Monogenik trematodlar)
Altsınıf: Monoopisthocothylea
Dactylogyrus, Gyrodactylus, Diplectanum
Altsınıf: Polyopisthocothylea
Microcotyle, Diplozoon

Sınıf II: Aspidaogastrea

Aspidogaster

Sınıf III: Digenea (Digenik trematodlar)

Sanguinicola, Diplostomum, Opisthorchis, Heterophyes,
Metagonimus, Clinostomum

1 2

MONOGENİK TREMATODLAR
— Balıkların solungaç, deri, yüzgeç ve ağız vHermafrodit
kısımlarında ektoparazit olarak bulunurlar.
vGelişme direkt, çoğu ovipar, bazılar vivipar (Gyrodactylus)

— Alabalık, sazan, yayın ve levrek balıkları, vTüm yaşam döngüsü tek konakta geçer!!!!
özellikle yavrularda yüksek mortaliteye sebep olur
vKONAK SPESİFİK PARAZİTLERDİR.
— Anterior uç tek parça, 2 veya 4 loplu
IN
AR
DL
— Ön uca “prohaptor” denir MA
TO
T R E G Ü SÜ
N İK D Ö N
GE
N O A ŞA M
•Arka uçta “opisthohaptor” denen yapışma diski var MO Y
Opisthohaptor, marginal ve median çengeller, kitinöz
çubuklar, muskuler kapakçık ve oyuklar ile desteklenir

3 4

DACTYLOGYRUS
— Solungaç filamentlerinde parazitlenir.
— Yassı, silindirik, iğ biçiminde, vOvipar

vGelişmede en uygun ısı 13-22 C

— Büyüklükleri 1-1.5 mm
vBol oksijenli, zayıf ışıklı sularda gelişir
— Posterior yapışma diskinde 7 çift marginal, 1
çift median çengel ve bağlayıcı çubuklar var. vDactylogyrus cinsi içinde 971 tür var ve
bunların % 95’i sazangillerin (Türkiye’de 300
— Ön uç 4 parçalı
yakın balık türü var) solungaçlarında yaşarlar.

— 2 çift (4 adet) göz lekesi var. vYüksek konak spesifiktirler.

5 6

1
 24.11.2020

— Önemli türler
— D. vastator (solungaç filamentleri ucunda)
— D. extensus (solungaç filamentleri ortasında)
— D. anchoratus (solungaç filamentleri dip kısmında)
—
— Özellikle solungaç ve bazen deride lokalize olur
— Sayıları az olduğunda fazla patojen değildir
— Solungaçlarda irritasyona neden olur, mukus salgısı artar.

— Ağır enfestasyonlarda solungaçlarda şiddetli yangıya

neden olurlar.

— Filamentler şişer, yapışmalar şekillenir

— Solungaçlar işlevini yitirdiği için oksijenden

yararlanamama , anemi ve ölüm gözlenir Resim 2. A. Islak kazıntı/sürme preparatta yoğun Dactylogyrid enfestasyonu. B.
Solungaç filamentlerindeki Dactylogyrid trematodlar (Noga, 2010).

7 8

GYRODACTYLUS
— Özellikle deri, yüzgeç ve burun
deliklerinde parazitlenir.
— Tüm balıklarda görülür.
— Posterior yapışma organelinde 8 çift Fromm 2014
marginal, 1 çift median kitinöz çengel, 2
bağlantı çubuğu var
— Parazitin anterior ucu 2 loplu
— Göz-göz lekesi bulunmaz
— Vivipardır.

— G. elegans, G. medius, G.salmonis

G. salaris (Avrupada ihbari mecburi)

!!!!!!!!
9 10

— Enfestasyon bahar mevsiminde daha çok

görülür. Bazen mortalite % 80-90

— Enfeste balıklarda deri yamalı gibi

görünür, Rengi koyulaşır

— Deri epitel hücrelerindeki dejenerasyonu

takiben gri mukus tabakası ile kaplanır,
ülserler oluşur

— Parazitler mukus ve nekrotik deri hücreleriyle beslenir

— Meydana gelen deri yıkımı nedeniyle bakteriyel ve fungal

hastalıklar daha çabuk yerleşir ve seyirleri ağırlaşır

11 12

2
 24.11.2020

DİPLECTANUM
v Ön uçlarında 4 adet göz lekesi ve haptorunde — Ülkemizde Ege ve Karadeniz Bölgesinde kültür yetiştiriciliği
dorsal ve ventral olmak üzere iki adet yapılan levreklerde Diplectanum aequens’in varlığı
skuamodisk, bir median, iki adet lateral bar bildirilmiştir
(hamuli) ve lateral barlara tutunmuş iki çift
kanca bulunmaktadır. — Akdeniz kıyılarında (Fransa, Portekiz, İspanya, İtalya) doğal ve
yetiştiriciliği yapılan levreklerde parazitin varlığı % 73,6–100
v Yumurtalardan çıkan larvaların oranında bulunmuştur.
(oncomiracidium) deri ve ağız boşluğuna
tutundukları ve daha sonra skuamodisk ve
hamuli yapıları geliştikten sonra konaktaki son
yerleşim yerleri olan solungaçlara göç ettikleri
belirtilmektedir.
v Denizde ağ kafeslerde yetiştirilen levreklerin
önemli hastalık etkenlerindendir
v Yaklaşık 1 mm uzunlukta

13 14

Patojenite!!!!!

— Solungaçların anemik olduğu,

— Çizgi tarzında kanama odaklarının şekillendiği,
— Lamellar ödem, sekonder lamellerde füzyon,
— Primer ve sekonder lamellerde nekrozlar,
— Yoğun enfeksiyonlarda balıklarda ölümler
gözlenmektedir (Yardımcı ve Pekmezci, 2012).

Yardımcı ve Pekmezci, 2012. Gill histopathology in cultured sea bass (Dicentrarchus

labrax (L.) coinfected by Diplectanum aequans (Wagener, 1857) and Lernanthropus
kroyeri (van Beneden, 1851).

15 16

MİCROCOTYLE
— Görünüşü mekik-iğ şeklindedir

— Tatlı su ve deniz balıklarında

solungaçlara yerleşir

— Özelliği çok sayıdaki yapışma

organelinin bir arada yer almış
olması

— Ülkemizde var

17 18

3
 24.11.2020

DİPLOZOON
— Sazangillerin solungaçlarına yerleşir.
— 4-7 mm boyutlarında
— Çıplak gözle solungaçlarda fark edilir
— Ülkemizde vardır.

— Erkek ve dişi vücutlarının ortasında birbirleriyle

birleşerek çiftleşme halinde, “X” harfi şeklinde
— Posteriorda yapışma organelleri bulunur.

— Diplozoon paradoxum önemli türdür.

19 20

MONOGENİK TREMATOD
ENFEKSİYONLARINDA TANI
— Her zaman taze yada yeni mortalite şekillenmiş balıkların
paraziter muayenesi yapılır.
— Kokuşmuş ve öldükten sonra üzerinden zaman geçmiş
balıkların paraziter muayenesi yapılmaz.
— Çünkü üzerinde bulunan ektoparazitler konaklarından ayrılır.
— Yeni ölmüş ya da ötanazi edilen balık % 4 lük formolde tespit
edilir ve daha sonra incelenebilir. Ya da laboratuara
gönderilebilir.
— Lezyonlu bölgelerden (solungaç, deri, yüzgeçlerden)
kazıntı/sürme preparat hazırlanır ve lam-lamel arasında
mikroskopta parazitin morfolojik özellikleri incelenir.
MONOGENİK TREMATOD TEDAVİ
— Monogenea’ların kontrolü için formalin, sodyum klorür,
mebendazol, praziquantel, triclorphon yaygın şekilde
kullanılmaktadır. (Riskli, kalıntı sorunu)
— Gyrodactylus’ların tedavisinde yaygın kullanılan ilaçlardan
formalin 100–500 ppm konsantrasyonda 15 dk–1 saate kadar
banyo tarzında uygulanmaktadır.
— Mebendazole’nin 0,1 mg/L dozda banyo tarzında 24 saat
uygulamaları G. elegans’a karşı % 100 etkili olmuştur.
— Genel olarak balıklardaki deri Monogenea’ları için 10–20 mg/L
dozda 1–3 saat praziquantel’in banyo tarzındaki uygulamaları
etkili bulunmuştur.

21 22

MONOGENİK TREMATOD TEDAVİ

— Dactylogyrus’ların tedavisinde yaygın kullanılan
ilaçlardan sodyum klorür 25 gr/L dozda 3–10 dk banyo
tarzında kullanılmaktadır. Genç balıklarda sodyum
klorürün 10–15 gr/L dozda kısa süreli banyo tarzında 20
dk uygulamalarının yapılması önerilmektedir.

— Trichlorphon 5 mg/L dozda 30 dk, 0,4 mg/L dozda 6 saat

ya da 0,2 mg/L dozda 24 saat uzun süreli banyo tarzında
kullanılabilmektedir.

— Kafeslerde alternatif bitki ekstraktı uygulamalar başarılı

olmuştur (Biberiye ve sarımsak ekstraktı gibi…)

23 24

4
 24.11.2020

ASPİDOGASTREA
— İç organlarda (bağırsak) parazitlenir.
— 0.5-4 mm
— Anteriorda ağız var
— Yapışma organelleri, vücudun ventral
yüzeyini tamamen kaplar
— Büyük yapışma diski derin oluklar taşır.
— Hermafrodit
— Gelişmesi indirekt ve arakonak (su
sümüklüsü) ihtiyacı var
— Önemli tür; Aspidogaster limacoides

25 26

27 28

SANGUİNİCOLA (kan kelebeği)

DİGENİK TREMATODLAR
vYaşam sikluslarında ara konağa ihtiyaç duyarlar. Heteroksen
vBalıklardaki Digenea’lar biyolojik olarak 3 gruba ayrılır
1- Ergini parazit olanlar (Sanguinicola),
2- Metaserkeri parazit olanlar (Diplostomum, Opisthorchis,
Heterophyes, Metagonimus)
3- Hem ergin hem metaserkeri parazit olanlar (Bucocephalus)
— Sazan ve alabalıklarda ciddi hastalık
oluşturur
— Erginleri tatlı su ve deniz balıklarının
dolaşım sisteminde yaşar.
— Önemli tür Sanguinicola inermis
— Lanset şeklinde olan ergin 1-1.5 mm
— Ventral aorta ve solungaçların geniş
damarlarında bulunur
— Ülkemizde sazanlarda yumurtası
bulunmuştur

29 30

5
 24.11.2020

31 32

Gelişme
— Parazitin uterusundan çıkan
yumurtalar, kanla solungaç kılcal
damarlarına gelir, burada 7-8 haftada
mirasidyum gelişir ve dokuları
delerek suya geçer.

— Arakonak (AK) Lymnea spp. gibi su

sümüklülerinde serkerler gelişir.
Serker serbest kalır, suya geçer.

— Serkerler balıkların solungaç

filamentlerini delerek kan
damarlarına girer ve 1 ayda ergin
form gelişir.

33 34

PATOJENİTE DİPLOSTOMUM(göz kelebeği)

— Kültür sazanı ve alabalıklarda önemlidir.
— Akut solungaç formu ölüme neden olur — Balıklarda metaserkerleri göze yerleşerek
— Üçgen şeklindeki dikenli yumurtalar solungaç kapillarlarında katarakta neden olur
tıkanma ve buna bağlı olarak solungaçlarda tromboz ve nekroza,
— Son konak su kuşlarıdır ve ergin parazit
— Mirasidyumların göçü kanama ve anemiye neden olur
barsaklarda bulunur.
— Solungaçlar nekroze olur. Ağır olgularda mortalite % 80
— 1. Ara Konak Su sümüklüleri,
— Yaşlı balıklarda kronik enfeksiyon görülür.
— Yumurtalar kanla böbrek, karaciğer gibi organlara taşınır ve — 2. Ara Konak Balıklar
hipertrofiye neden olur
— Nefritis, asites, ekzoftalmus ve pullarda dökülmeler görülür — En önemli tür
Ø Diplostomum spathaceum

— Ülkemizde çok yaygındır.

35 36

6
 24.11.2020

Gelişme
— Su kuşların dışkısı ile atılan yumurtadan mirasidium gelişir

— 1. Ara Konak Lymnea spp. cinsi su sümüklüsüdür

vBunlarda sporokist, redi, serker gelişir. Serker sümüklüyü terk eder.
Serkerlerin kuyrukları vardır (furkoserker)
vGelişen furkoserkerler balıkların derisini pulsuz kısımlardan
delerek 7 günde gözlerine göçer
— Metaserkerler yassı, yaprak benzeri ve 400 um olup sazan,
alabalık, yılan balığı gibi birçok tatlı su balığında gözde lens
cristallina’da bulunur
— Bir gözde 20-50 kadar metaserker bulunabilir, gözde beyaz
noktalar şeklinde görülür

37 38

Yaşam döngüsü

39 40

PATOJENİTE POSTHODİPLOSTOMATOSİS
— Metaserkerler balıklar için tehlikelidir (Siyah Nokta Hastalığı, Black Spot Diseases)
— Serkerlerin deriden girişi balıklarda kanamaya sebep olur
Etken: Posthodiplostomum cuticula
— Serker sayısı fazla olursa ölüm meydana gelir
— Göze yerleşenler göz içi basıncı artırarak korneada yırtılma ve
körlüğe neden olur — Ergini balıkçıl gibi su kuşlarının ince bağırsaklarında bulunur.Dışkı
ile parazitin yumurtası atılır.
— Balıklarda göz opak ve ekzoftalmus
— Yavru balıklarda çok az sayıda parazit körlük-ölüm nedeni Gelişme: 1. Ara Konak su sümüklüleri,
— Sayı fazlaysa deriden giriş sırasında balığı öldürebilir 2. Ara Konak balıklar
— Kör olan balıklar yemi göremediği için beslenemez, ölür
— Metaserkerler balıkların deri, yüzgeç, kornea ve yüzlek kaslarında
— Yüzme bozulur, kuşlara kolayca yem olurlar.
bulunur
— Tedavi yeme antiparaziter ilaç katılır, yada banyo tarzı
uygulamalar yapılır.
— Ülkemizde yaygındır

41 42

7

43
Patojenite
— Enfeksiyon sazan, alabalık,vb. tatlı sularda yetiştirilen kültür
balıklarında yaygın
— Metaserkerler, deri, deri altında, etrafı kahverengi - siyah
bir kuşakla çevrili, 0.8- 3.8 mm çapında açık renkli kistler
içinde bulunur.
— Ağır enfeksiyonlarda balıklarda ölüme neden olduğu gibi
— Derideki lekelerden dolayı balıkların market kalitelerini
etkileyerek ekonomik kayba neden olur.
45
ZOONOZ !!!
Opisthorchidae, Echinostomatidae, Heterophyidae ve
Clinostomidae ailesinde yer alan trematodların enfektif
formu olan metaserkerler çeşitli tatlı su balıklarının
özellikle deri ve kas dokuları başta olmak üzere farklı doku
ve organlarına yerleşim göstermektedir.
Metaserkerlerle enfekte balıkların, çiğ ya da az pişmiş
(marine, füme, suşi, saşimi, ançüez, salamura vb.) olarak
tüketilmesi sonucu, insanlar ile geniş yaşam alanına sahip
birçok memeli türü ve balıkla beslenen kuş türleri enfekte
olabilmektedir
47
24.11.2020
Resim 4. A. Kuyruk yüzgecinde siyah noktalar şeklinde P. cuticola
metaserkerleri (http://www.ichthyo.ru/article/болезнь-или-брачный-наряд)
B. P. cuticola metaserkerinin mikroskobik görünümü (boyanmış) (Yıldırım,
2006).
44
ZOONOZ !!!
v Bu etkenlerle enfekte insan sayısının 45 milyondan fazla
olduğu belirtilmektedir
vFish-borne trematodlar olarak bilinen grupta toplam 12 aile:
Acanthocolpidae Lühe, 1909; Bucephalidae Poche, 1907;
Clinostomatidae Luhe, 1901; Cryptogonimidae Ciurea, 1933;
Cyathocotylidae Poche, 1926; Diplostomatidae Poirier, 1886;
Echinostomatidae Looss, 1902; Heterophyidae Odhner, 1914;
Opisthorchiidae Braun, 1901; Psilostomatidae Odhner, 1913;
Strigeidae Railliet, 1919; ve Troglotrematidae Odhner, 1914
bulunmasına rağmen özellikle insan vakalarının bildirildiği 4 aile
üzerinde önemle durulmaktadır
46
CLİNOSTOMUM COMPLANATUM
Yellow spot disease
(Sarı nokta-kist hastalığı)
ZOONOZ
Etken: Clinostomum complanatum, C. marginatum
— Ergin parazit balıkçıl kuşların ağız boşluğunda bulunur.
— Enfekte kuşlar dışkılarıyla parazit yumurtalarını suya bırakır
48
8
 24.11.2020

— Clinostomidae Lühe, 1901 ailesinde yer

alan erişkin parazitler balıkla beslenen
kuşların ağız, farinks ve özafaguslarına
yerleşmekte,
— Aynı zamanda insan ve sürüngenlerinde
dahil olduğu bir çok canlı türünü enfekte
edebilmektedir.
— Birinci arakonakları tatlı su salyangozları,
— İkinci arakonakları ise bir çok tatlı su balıkları ve
amfibilerdir
— Son konaklar tarafından atılan yumurtalarda gelişen
mirasidyum birinci arakonak tarafından ya sindirim
yoluyla ya da vücut yüzeyinden penetrasyonla
alınmaktadır.

49 50

— Salyangozlarda gerçekleşen aseksüel üremenin tamamlanması

Yaşam döngüsü
sonucunda serbest yüzen serker formları meydana gelmektedir.

— Ikinci arakonaklar tarafından alınan serkerler konakta

kistlenerek son konak için enfektif form olan ve renklerinden
dolayı "yellow grubs" olarak bilinen sarı renkli kistler
oluştururarak metaserker formuna dönüşmektedir.

— Ara konakların deri, solungaç, kas ve vücut boşluğuna yerleşen

metaserkerlerin son konaklar tarafından alınmaları sonucunda
yaşam siklusu tamamlanmaktadır

51 52

Patojenite
— Parazitin son konağı olan kuşların ağız ve özafagus
dokularına yerleşen etkenler bir takım patolojik
bozukluklara sebep olmaktadır. — Türkiye’de ise C. complanatum
Ø Scardinius erythrophthalmus, Perca fluviatilis, Cyprinus
— Ağız boşluğu ve özafagusta oluşturduğu akut yangı carpio, Sander lucioperca, Lepomis gibbosus;P. fluviatilis;P.
sonucu beslenme bozukluklarına ve buna bağlı olarak fluviatilis, S. erythrophthalmus, R. rutilus; Aphanius danfordii
immun sistem yetersizliğine kadar ilerleyebilen olgular gibi arakonak balık türlerinde
görülebilir

— Daha da önemlisi metaserkerlerle enfekte balıkların çiğ ya — İnsan vakası yok

da az pişmiş olarak insanlar tarafından tüketilmesi
sonucunda "Halzoun syndrome" adı
verilen bir hastalık şekillenmekte ve bu enfeksiyonlar
birçok coğrafyada görülmektedir

53 54

9
 24.11.2020

A) Metaserkerin solungaç lamellerinde oluşturduğu kist B) Patlatılmış kistin içerisinden

çıkarılan metaserker C) Laktofenol içerisinde şeffaflandırılmış C. complanatum metaserkeri
D-E-F) OS: Oral çekmen; VS: Ventral çekmen; Ce: Sekum; A: Asetabulum; U: Uterus; AT:
Anterior testis; PT: Posterior testis; C: Cirrus kesesi; O: Ovaryum

55 56

57 58

OPİSTHORCHİDAE AİLESİ
vOpisthorchidae ailesinde yer alan dört cinse ait türler
dünyanın farklı kıtalarında yaygın olmakla birlikte
ØC. sinensis (Cobbold, 1875) Looss, 1907, Metorchis
orientalis (Tanabe, 1921), O. noverca (Braun, 1903) ve O.
viverrini (Poirier, 1886) Stiles & Hassall, 1896 türlerine
Asya’da;
ØM. bilis (Braun, 1893), C. sinensis ve O. felineus (Rivolta,
1884) Blanchard, 1895 türlerine ise Avrupa’da rastlanmakta

vÖzellikle C. sinensis ve O. viverrini yayılım gösterdiği

alanlarda safra kanalı kanserinin en önemli sebeplerinden birisi

vÇiğ ya da az pişmiş olarak tüketilmesine bağlı olarak yaklaşık

700 milyon insanın risk altında

59 60

10
 24.11.2020

vÖzellikle Opisthorchidae, Echinostomatidae ve

Heterophyidae ailesinde yer alan trematodların
prevalanslarının, çiğ balık tüketim kültürünün yaygın olduğu
ülkelerde oldukça yüksek

vUluslararası kanser araştırma ajansı (IARC), insanlarda

helmint kaynaklı kanserlerde, ikisi balık kaynaklı olmak üzere
(C. sinensis, O.viverrini ve Schistosoma haematobium) üç tür
üzerinde durmaktadır.

vOpisthorchis viverrini ve S. Haematobium 1. Grup

karsinojen, C. sinensis ise 2. Grup karsinojen olarak
değerlendirilmektedir Opisthorchiasisin Dünya genelindeki dağılımı

61 62

ØMetaserkerlerle enfekte balıkları yiyen memelilerde 4 hafta

OPİSTHORCHİDLERİN sonra olgunlaşan parazitler tekrar yumurtlamaya başlarlar.
GENEL YAŞAM SİKLUSU ØMetaserkerler bulundukları konaklarda uzun süre canlı
ØOpisthorchidae ailesinde yer alan trematodların erişkinleri memeli kalmakta ve konakları öldüklerinden sonra dahi 3 ila 7 gün
ve kanatlıların safra kanallarında bulunmaktadır. arasında yaşamlarını sürdürebilmektedirler

Ø Partenogenetik gelişme dönemleri ile serkerler tatlı su

sümüklülerinde, metaserkerleri ise tatlı su balıklarında
parazitlenmektedir.

ØErişkin parazitlerin yumurtaları mirasidyum içermekte olup,

mirasidyum arakonak sümüklülerde (Bulliminae ve Hydrobiinae)
gelişerek 2 ay içerisinde serker formuna dönüşmektedir.

ØSerkerler sümüklüyü terk ederek kısa bir süre suda serbest halde
yüzdükten sonra ikinci arakonak olan balıkları enfekte etmekte ve
ardından kistlenerek 25 günde metaserker forma dönüşmektedir.

63 64

Opistorchis viverrini
ZOONOZ
— Son konak Evcil-yabani kedi, köpek, — Opisthorchis viverrini, Güney Asya’da kedi, köpek ve
insan insanların safra ve pankreas kanallarına yerleştiği tespit edilen
bir tür olup, Türkiye’de bulunduğuna dair herhangi bir veri
Gelişme bulunmamaktadır
— 1. Ara Konak Su Sümüklüsü
— 2. Ara konak K Cyprinid balıklar
— Metaserkerler dondurulmuş balıklarda 2
aydan fazla yaşar.
— Tuzlanmış ve kurutulmuş balıklarda
birkaç gün-hafta yaşar
vBu türün, karaciğer ve safra kanalı kanserine
sebep olabildiği ilk defa 1953 yılında Tayland’da
rapor edilmiştir

65 66

11
 24.11.2020

Opistorchis tenuicollis
(O. felineus)
ZOONOZ
— Ergin parazit kedi, köpek, tilki, domuz, insanın safra
kanallarında… (Balık yiyen canlılar).
— Safra kanallarında tümoral oluşumlar…
— Parazit ince-uzun lanset şeklinde, 1 cm boyunda
— Ülkemizde var.
Gelişme
— 1. AK Su sümüklüleri
— 2. AK; Sazangiller ailesi (Cyprinus carpio, Leuciscus rutilus,
Abramis brama, Blicca björkna, Tinca tinca, Barbus barbus,
vb.)
— Serkerler balıkların derisini delerek derialtı dokular ve
yüzgeçlerin başlangıç bölgesine kistlenir (Metaserker).

67 68

69 70

Metaserker
Balıkların deri altı bağ doku-kaslarında

71 72

12
 24.11.2020

Clonorchis sinensis
(Çin karaciğer kelebeği)
vOpisthorchis felineus başta Asya olmak üzere Amerika ve ZOONOZ
Avrupa ülkelerinde oldukça yaygın olduğu belirtilmektedir.
— İnsan ve balık yiyen memelilerin
Ø Türkiye’de bu trematodun erişkinleri kedi ve safra yolları, bazen pankreas ve
duodenumda
köpeklerde
Gelişme
Ømetaserkerlerine ise Apolyont ve Manyas göllerinden — 1. Ara K Su Sümüklüsü
yakalanan Cyprinidae ailesindeki genç kızılgöz balıklarında — 2. Ara K Cyprinidae familyasına
(Rutilus rutilus) rastlandığı bildirilmektedir bağlı 100’den fazla balık

— deri ve kaslarda metaserker

vBu etkenle ilişkili ilk karaciğer
karsinom vakası ise 1919 yılında
bildirilmiştir

73 74

vJaponya, Kore, Vietnam ve Çin gibi ülkelerde endemik olan

tür C. sinensis olup insanlar başta olmak üzere domuz, kedi,
köpek ve vizonların safra kanallarına yerleşmektedir.

vYine bu türünde ülkemizde bulunduğuna dair herhangi

bir kanıt ya da bildiri bulunmamaktadır

ØTürkiye’de sadece Metorchis cinsinde yer alan M.

albidus (Braun, 1893) türü Bursa’da kedilerde yapılan bir
çalışmada rapor edilmiştir

Clonorchiasisin Dünya genelindeki dağılımı

75 76

METORCHİS
ZOONOZ
— Metorchis albidus,
— M. conjunctus
— Kedi, köpek, tilki, martı, insan,
(balık yiyen canlılar) safra kesesi
ve safra kanallarında

— Ülkemizde mevcut

— 1. Ara konak su sümüklüsü

— 2.Ara konak cyprinidae ailesindeki
balıklar

77 78

13
 24.11.2020

ECHİNOSTOMATİDAE AİLESİ — Enfekte son konakların dışkılarıyla atılan yumurtaların

gelişimleri su ortamında devam etmektedir.
— Echinostomatidae ailesinde yer alan trematodlar kedi, — Ortalama on gün içerisinde mirasidyum gelişmekte ve birinci
köpek, tilki, domuz gibi birçok memeli ve kuş türünün ara konak olan salyangozlar bu formları alarak enfekte
ince bağırsaklarında parazitlenmektedirler. olmaktadırlar.
— Gelişme — Daha sonra salyangozlarda parazitin serker dönemi
gelişmektedir.
v 1. ara konak Bulinus ve Lymnea cinsi su sümüklüleri,
— Serkerler ya ilk konak olan salyangozlarda kistlenerek
v 2. ara konakları tatlı su balıkları metaserker haline dönüşmekte ya da bu konaktan ayrılarak
ikinci ara konaklara yerleşmektedirler.
— Son konaklar (kedi, köpek, tilki, domuz gibi birçok memeli
ve kuş türü) ise ikinci ara konakları yiyerek enfekte
olmaktadır.

79 80

— En az 30 cins içerisinde 200 den fazla türün varlığı bilinmekte

ve bunlardan yaklaşık 15 tür insanları enfekte edebilmektedir.

— Çoğu insan enfeksiyonları Asya, batı Pasifik ve Afrika’da

görülmektedir.

— Bununla birlikte Japonya, Çin, Tayvan, Macaristan, İtalya,

Romanya, Rusya ve Kazakistan gibi ülkelerde de insan
vakalarının görüldüğü bilinmektedir.

— Bu ailde yer alan Echinochasmus cinsi içerisinde 40’dan fazla

türün olduğu bilinmekte ve bu türlerden 4’ü E. japonicus, E.
perfoliatus, E. liliputanus ve E. fujianensis insanları enfekte
edebilmektedir

81 82

— Echinochasmus perfoliatus serkerleri Cyprinidae ailesindeki

balıkların her iki tarafında bulunan yanal çizgilere (deri altı kanal
sistemi) yerleşmekte ve orada kistlenmektedir

— Cyprinidae ailesinde bulunan kadife (Tinca tinca), kızılkanat

(Scardinius erythrophthalmus) ve tahta balıklarında (Abramis
brama) deneysel olarak enfeksiyonlar oluşturulmuştur
— Türkiye’de ise bu türlerden E. perfoliatus’un erginleri köpeklerde
rapor edilmiştir Echinochasmus perfoliatus

A)Clonorchis sinensis metacercaria

B) Echinochasmus perfoliatus metacercaria (Sohn et al 2009)

83 84

14
 24.11.2020

HETEROPHYİDAE AİLESİ
ZOONOZ
Önemli Etkenler:
Heterophyes heterophyes
Metagonimus yokogawai
— Erişkinler Kedi, köpek, tilki, insan, ince bağırsakta
parazitlenir
— 1-2 mm, arka kısmı önden daha geniş, armut
biçiminde
Gelişme:
— 1. Ara K Su sümüklüleri
— 2. Ara K Mugilidae (Kefalgiller) ailesindeki balıklar
— Metaserkerler Mugil cephalus gibi kefal türlerinde
deri altı ve kaslarında kistlenir

85 86

vHeterophyes heterophyes Mısır, Sudan, Brezilya, İspanya, Türkiye, İran,

Hindistan ve Rusya gibi ülkelerde bildirilmiştir

ØTürkiye’de parazitin erginine köpek ve tilkilerde

metaserkerine ise Ege denizinde yakalanan has kefalin (M. cephalus)
kaslarında rastlanmıştır

vBununla birlikte Heterophyidae ailesinde bulunan Metagonimus cinsi

içerisinde yer alan M. yokogawai, M. takahashii, M. minutus ve M. miyatai
olmak üzere dört tür insan vakalarında rapor edilmiştir
vMetagonimus yokogawai Doğu Asya ve Balkan ülkeleri ile Rusya, İsrail
gibi ülkelerde kedi, köpek, domuz, insan ve balık yiyen kuşların ince
bağırsaklarında bulunmuştur

ØTürkiye’de ise sadece kedilerden rapor edilmiş olup halk sağlığı

açısından önem arz etmektedir
ØBunlara ilaveten Türkiye’de Heterophyidae ailesinde yer alan
Phagicola italica (Alessandrini, 1906), P. longa (Ransom, 1920),
Dexiogonimus ciureanus (Witenberg, 1929) ve Stictodora sawakinensis
(Looss, 1899) türleri de bildirilmiştir

87 88

C.lingua metaserkerleri

Cryptocotyle lingua
— Martılarda yaygın, köpek, kedi, fok
balığı, mink, insanda seyrek
— Bağırsaklarda bulunur
— ZOONOZ. Karadeniz’de var!!!
Gelişme
— 1. AK küçük deniz salyangozu
— 2. AK deniz balıkları
— Metaserkerler balıklarda deri ve yüzlek
kaslarda kara leke şeklinde görünür,
önemli bozukluklara neden olur
— Ve yıllarca canlı kalır

89 90

15