Geraldine Ramos FILIPINO 2

BSED3: Mathematics
Kalagitnaan

Pang-anim at Pangpitong Linggo

MODYUL: URI NG BARAYTI NG WIKA

Mungkahing Gawain
Panuto: Piliin ang tamang sagot mula sa mga pagpipilian sa bawat aytem.
Isulat lamang ang titik o letra ng mapipili mong sagot sa patlang bago ang
bawat bilang.

D 1. Kilalang-kilala ng madlang tagapanood ang paraan ng pagsasalita ni Noli

De Castro lalo na kapag sinasabi niya ang pamoso niyang linyang “Magandang
Gabi, Bayan!”
a. Etnolek b. Dayalek c. Sosyolek d. Idyolek

A 2. Nagtatagalog din ang mga taga- Morong, Rizal pero may punto silang
kakaiba sa Tagalog ng mga taga- Metro Manila.
a. Dayalek b. Sosyolek c. Idyolek d. Etnolek

B 3. Marami ang gumagaya sa paraan ng pagsasalita ng Kris Aquino lalo na

ang malutong niyang “Ah, ha, ha! Okey! Darla! Halika!”
a.Sosyolek b. Idyolek c. Etnolek d. Dayalek

C 4. Nagtagpo ang mga unang nakipagkalakalang Tsino at mga katutubo sa

Binondo bago pa man dumating ang mga Espanyol. Dahil parehong walang
alam sa wikain ng isa’t isa, bumuo sila ng wikang walang sinusunod na
estruktura at hindi pag-aari ng sinuman sa kanila.
a.Idyolek b. Etnolek c. Pidgin d. Creole

A 5. Ang ilan sa mga Tsinong nakipagkalakalan sa ating mga ninuno ay

nagpakasal sa mga dalagang taga-Binondo. Ang wikang kanilang binuo na
maituturing na hindi pag-aari ninuman ay siyang naging unang wika ng mga
naging anak nila.
a. Creole b. Pidgin c. Dayalek d. Sosyolek

D 6. Maririnig sa usapan nina Lauro a.k.a. “Laura” at ng kaibigan niya si

Danilo a.k.a. “Dana” ang mga salitang charot, bigalou at iba pa.
a. Register b. Idyolek c. Etnolek d. Sosyolek
JARGON 7. Habang nakasakay sa bus si Norie ay narinig niyang nag-uusap
ang dalawang babae sa unahan. Narinig niya sa usapan ang mga salitang
lesson plan, quiz, essay, at grading sheets. Mula rito’y alam niyang mga guro
ang mga nakaupo sa harap niya.
a. Coño b. Jejemon c. Sosyolek d. Register

C 8. Habang nakahanda ng report o ulat ang magkaibigang Rio at Len ay

maharot at nakatatawa ang ginagamit nilang mga salita subalit nang
maihanda ang mga kagamitan at magsimula silang mag-ulat sa harap ng klase
at ng guro ay biglang nag-iba at naging pormal na paraan nila ng pagsasalita.
a. Sosyolek b. Etnolek c. Register d. Idyolek

B 9. Natutuhan ni Joven ang salitang vakkul mula sa mga Ivatan nang

mamasyal siya sa Batanes. Saanman siya mapunta ngayon, kapag narinig niya
ang salitang vakkul ay alam niyang ang salitang ito ng mga Ivatan ay
tumutukoy sa gamit nilang pananggalang sa init at ulan.

a.Dayalek b. Etnolek c. Sosyolek d. Idyolek

A 10.“Handa na ba kayo?” ito ang pamosong linyang binibigkas ni Korina

Sanchez sa kanyang programang Rated K.
a.Idyolek b. Register c. Pidgin d. Creole

Mungkahing Gawain
Panuto: Tukuyin ang mga sumusunod na katanungan kung ang pahayag ay
tama o mali. Kung Tama ang pahayag isulat o piliin lamang ang salitang true
at kung mali naman ang pahayag isulat ang tamang sagot.

1. Ang salitang heterus ( magkaiba ) at genos ( uri/laki ) kaya nabuo ang

salitang heterogeneous. HETEROUS
2. Ang heterogeneous ay pagkakatulad ng mga salita, ngunit dahil sa paraan
ng pagbabaybay at intonasyon o aksent sa pagbibigkas ito ay nagkaroon ng
ibang kahulugan. HOMOGENEOUS
3. Sosyolek wika na ginamit ng partikular na pangkat ng mga tao mula sa
isang partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon, o bayan. DAYALEK
4. Idyolek sinasabi na walang dalawang taong nagsasalita ng isang wika ang
bumibigkas nito nang magkaaparehong-pareho. TAMA
5. Gay Linggo isang baryant ng Taglish na may ilang salitang Ingles na inihalo
sa Filipino kaya’t masasabing code switching na nangyayari. COÑOC
6. Etnolek ito ay nagmula sa etniko at dayalek na taglay nito ang mga salitang
nagiging bahagi nan g kanilang pagkakilanlan ng isang pangkat etniko.
TAMA
7. Ang sosyolek ay nakabatay sa katayuan o antas panlipunan o dimensyong
sosyal ng mga taong gumamit ng wika. TAMA
8. Jargon ito ang natatanging bokabularyo ng partikular na pangkat ay may
pagkilala sa kanilang trabaho o Gawain. TAMA
9. Ang sosyolek ay wika na kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang
uri ng wikang ginamit niya sa sitwasyon at kausap. REGISTER
10. Pidgin ang tawag sa umusbong na bagong wika o tinatawag sa Ingles na
“nobody’s native language” o katutubong wika na hindi pag-aari ninuman.
TAMA

Mungkahing Gawain 7.3

Panuto:Gamit ang larawan sa baba ito ang magiging gabay sa pagsagot ng mga
katangungan na sumusunod.Sa araling ito, makabubuting pahalagahan natin
ang tungkol sa barayti ng wika. Pahalagahan ito sa pamamagitan ng pagsagot
sa mga tanong. 3-5 hangang pangungusap.

1. Tungkol saan ang ilustrasyon?

2. Paano ginagamit ang mga salita sa ilustrasyon? May panghihiram ba ng
mga salita o wala?
3. Ano-ano ang barayti ng wikang ginagamit?
 Pangwalong Linggo

Mungkahing Gawain 8.1a

Panuto: Basahin at Unawain ang mga sumusunod na katanungan. Tukuyin

ang tamang sagot.

1. Ito ay ang makaagham na pag-aaral ng ponema. PONOLOHIYA

2. Ano ang tawag sa makabuluhang yunit ng tunog na nakapagpabago ng
kahulugan. PONEMA
3. Uri ng ponema na may 15 katinig at 5 patinig. PONEMANG
SEGMENTAL
4. Uri ng ponemang suprasegmental ito ay ang pagtaas at pagbaba ng tinig.
TONO
5. Uri ng ponemang suprasegmental na tumutukoy sa haba ng bigkas na
iniukol sa pantig ng isang salita. DIIN
6. Ano ang tawag sa alinmang patinig na sinusundan na malapatinig na
/y/ o /w/ sa loob ng isang pantig. DIPTONGGO
7. Ano ang tawag sa magkasunod na ponemang katinig sa isang pantig.
KAMBAL-KATINIG/KLASTER
8. Ito ay ginagamit upang maipakita ang pagkakaiba ng mga tunog na
magkahawig ngunit magkaiba ang ponema at kahulugan. PARES-
MINIMAL
9. Ano ang maaring ponemang kapalitan ng ponemang d. PONEMANG
MALAYANG NAGPAPALITAN
10. Ano ang maaring ponemang kapalitan ng ponemang e.
PONEMANG MALAYANG NAGPAPALITAN

Mungkahing Gawain 8.1b

Panuto: Tukuyin ang mga sumusunod na salita kung ito ba ay Klaster, Pares
minimal, o Diptonggo.

1. Agaw - DIPTONGGO 4. Buhay - DIPTONGGO

2. Eskwewla - KLASTER 5. Gripo - KLASTER

3. Misa-mesa - PARES-MINIMAL 6. Selya-silya - PARES-MINIMAL

7. Sisiw - DIPTONGGO 9. Tila-tela - PARES-MINIMAL

8. Klerk - KLASTER 10. Baliw - DIPTONGGO

Mungkahing Gawain 8.2

Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na katanungan.

1. Ito ang pinakamaliit nay unit ng salita na nagtataglay ng kahulugan.

MORPOLOHIYA
2. Uri ng morpema na walang panlapi. MORPEMANG SALITANG-UGAT
3. Uri ng morpema na may tiyak na kahulugan at kabilang dito ang mga
pangalan, panghalip, pandiwa, pang-uri at pang-abay. MORPEMANG
LEKSIKAL
4. Ito ay tinatawag na pagpapalit ng posisyon ng panlaping /in/ kapag ang
kasunod na ponema ay ang mga ponemang /l,y,o/. METATESIS
5. Uri ng Asimilasyon na ang pagbabago sa unang morpema. ASIMILASYONG
PARSYAL O DI GANAP
6. Uri ng Asimilasyon na ang pagbabago ng kapwa panlapi at salitang ugat.
ASIMILASYONG GANAP
7. Ito ay tawag sa anumang pagbabago sa karaniwang anyo ng isang morpema
dahil sa impluwensiya ng katabing ponemang panlapi. PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
8. Uri ng ponema na walang tiyak na kahulugan at kailangang Makita sa isang
kayarian o konteksto ang mga ito upang magkaroon ng kahulugan.
MORPEMANG PANGKAYARIAN
9. Ito ay uri ng morpema na idinurugtong sa salitang ugat na maaaring
makapagpabago ng kahulugan ng salita ngunit hindi nakatatayong mag-isa
ang mga panlapi at kailangan idugtong sa salitang-ugat. MORPEMANG
PANLAPI
10. Ibigay ang ibang tawag sa morpemang panlapi. DI-MALAYANG
MORPEMA

Mungkahing Gawain 1
Panuto: Gumawa ng isang sanaysay, ang mga maaaring paksa ay patungkol sa
korapsyon, konsepto ng bayani, kalagayan ng serbisyong pabahay, kalusugan
at kalagayang pangkapaligiran.
 PAMANTAYAN PUNTOS
NILALAMAN 20%
PAGKAMALIKHAIN 20%
PAGPASA SA 10%
NAKATAKDANG ARAW

Kabuuan 50

KORAPSYON

Ang korapsyon ay isang uri ng pampolitikong gawain dahil

karamihan sa politiko ay mga korap na kung sa maiksing salita ito ay ang
pagnanakaw sa pondo ng bayan. Ang mga indibidwal na may posisyon sa
gobyerno o namumuno sa lahat ng antas ng lipunan ay kumikilos bilang mga
opisyal ng gobyerno at naghahangad ng hindi wastong personal na mga
benepisyo. Ito rin ay isang kababalaghan sa politika dahil ito ay isang bagay na
labag sa batas ngunit dahil ito ay normal na sa ating bansa sila ay nagiging
malaya at nagkakaroon ng lakas ng loob upang ipagpatuloy ang pagnanakaw
ng pondo sa ating bansa.

Masasabing nagdulot ito ng maraming hindi kanais-nais na

epekto sa mga tao. Halimbawa, dahil ang kaban ng yaman at pondo ng
gobyerno na dapat maglingkod sa mga tao at ang pag-unlad ng mamamayan
ay nahuhulog sa bulsa ng mga pinuno, mayroong kakulangan sa mga
manggagawa tulad ng mga nars , mga doktor, gamot, at modernong
kagamitan. Nagdusa ng matinding pagdurusa. Dahil sa hindi sapat na mga
guro, libro, silid-aralan at iba pang mga pasilidad, ang edukasyon sa
pampublikong paaralan ay may mababang kalidad, at ang bilang ng mga
kumpanya na papasok sa bansa ay bumababa, na nagreresulta sa kakulangan
ng trabaho at iba pang mga kababayan na nangibang-bansa sa ibang bansa.

Ang korapsyon ay hindi makatarungan, sapagkat ang pondo

ng ating gobyerno ay nagmula sa buwis ng kanilang masisipag na tao.
Binayaran nila ang kanilang dugo at pawis para dito, at pagkatapos ay inilagay
lamang ang isang bahagi nito sa kanilang mga bulsa, at sa huli ay para
lamang sa kanilang sariling kapakinabangan. Kaya't dapat itong wakasan
sapagkat ito ay isa sa mga nagpapatuloy na inaapi ang mga tao.
Mungkahing Gawain 2
Panuto : Gumawa ng isang adhikain tungkol sa mga isyung nabanggit.
Gabay na tanong sa paggawa:
1. Ano-anu ang mga hakbang na gagawin para maiwasan ang mga ilang mga
isyu.
 Wag magpapadala sa tukso
 Umiwas sa mga bagay na alam nating ikapapahamak natin o ikasisira ng
ating sarili

2. Paano mo/ninyo mahihikayat ang mga mamamayan na supportaan ang
inyong/iyong adhikain


PAMANTAYAN PUNTOS
NILALAMAN 20%
PAGKAMALIKHAIN 20%
PAGPASA SA 10%
NAKATAKDANG ARAW

Kabuuan 50
 Ikasiyam na Linggo

Mungkahing Gawain 9.1

Panuto: Tukuyin ang wastong salita upang mabuo ang pangungusap.

1. Tayo nang (walisin, walisan) ang dumi sa sahig. WALISIN

2. Bukas (walisan, walisin) mo ang hardin dahil may panauhing darating.
WALISAN
3. Si Lea ang laging (taga, tiga) saing tuwing gabi. TAGA
4. (Subukin, Subukan) mo ang bagong labas na mantikilyang ito. SUBUKIN
5. Si Maria ay hahara-hara sa (pinto, pintuan) kung kaya nabangga si Darlyn.
PINTUAN
6. Gawa sa narra ang kanilang (pintuan, pinto). PINTO
7. Ang kanyang mata ay (ooperahin, ooperahan) bukas. OOPERAHIN
8. Nais ng doktor ni Rodora na (operahin, operahan) siya sa lalong madaling
panahon. OOPERAHAN
9. Huwag mong (pahiran, pahirin) ang dumi sa iyong pisngi. PAHIRIN
10. Tayo nang (pahirin, pahiran) ng floorwax ang sahig. PAHIRAN
11. (May, Mayroon) kumakanta sa labas. MAY
12.(Mayroon, May) kaming lakad mamayang hapon. MAYROON
13. Pumupunta siya sa simbahan (kung, kapag) Linggo. KAPAG
14. (Namatay, napatay) ang aking pusa dahil nalason. NAMATAY
15. Pupunta na sana ako sa inyo (kung di, kundi) ka tumawag. KUNDI

Mala-Pinale

Ikasampong Linggo

Mungkahing Gawain 10.1

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan, Isulat ang
wastong sagot sa sagutang papel.

1. Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

PORMAL
2. Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas
gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan. IMPORMAL
3. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa
paaralan at pamahalaan. PAMBANSA
4. Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat. Ang mga salita ay
karaniwang malalim, makulay at masining. MALIKHAING PAGSULAT
5. Ito ay ginagamit ng mga tao sa particular na pook o lalawigan, makikilala ito
sa kakaibang tono o punto. LALAWIGANIN
6. Ito ay pang araw-araw na salita, maaring may kagaspangan nang kaunti,
maari rin itong refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng
isa, dalawa o higit pang titik sa salita. KOLOKYAL
7. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas na
ito; ikalawa sa antas bulgar. BALBAL
8. Ito ay wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang
Filipino ang lingua franca ng mga tao. PORMAL
9. Ito ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao batay
sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan,
panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan. WIKA
10. Antas ng wika na pinakamayaman sa paggamit ng idyoma, tayutay.
PAMPANITIKAN

Mungkahing Gawain 10.2

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang nakapaloob sa bawat bilang. Piliin
kung ito ay Lalawiganin, Pampanitikan, Pambansa, Kolokyal o Balbal na salita.
Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel.

1. Buhay - PAMBANSA

2. Todas - BALBAL

3. Malakat - LALAWIGANIN

4. Bokal - BALBAL

5. Penge - KOLOKYAL

6. Nanghihilakbot - PAMPANITIKAN

7. Meron - KOLOKYAL

8. Panibugho - PAMPANITIKAN

9. Hinigugma - LALAWIGANIN

10. Musta - KOLOKYAL

 Ika-labing Isa Linggo

Mungkahing Gawain 11.1

Panuto: Sumulat ng iyong pagpapakahulugan sa pagsulat batay sa pagbibigay

ng depinisyon ng mga awtor. Kinakailangan makapagbuo ng 10
pangungungusap.
Mungkahing Gawain 11.2

Panuto: Gumawa ng isang sanaysay sa sumusunod na katanungan na

binubuo ng limang pangungusap.

1. Sa anong klaseng pagsusulat nahahasa ang kritikal na pag-iisip ng isang

tao?

2. Bakit kailangan mahasa/gumamit ng kritikal na pag-iisip sa isang

pagsulat? Ipaliwanag?

Mungkahing Gawain 11.4

Panuto: Gumawa ng 3-5 pangungusap sa mga sumusunod na katanungan.

1. Bilang mag-aaral magtala ng iyong pamamaraan kung paano ka sumulat

ng isang sulatin.

2. Sa iyong palagay kinakailangan ba sa isang sulatin na magkasunod-sunod

ang mga ideya?
3. Ano ang magiging problema ng isang may akda kung hindi tugma ang mga
ideyang nakakabit sa kanyang akda?

Mungkahing Gawain 11.4 b

Panuto: Gumawa ng isang Malikhain / Mapanghikayat na sulatin.