Pangalan: CANLUM, RUBEN Taon at Seksyon: BIT CT 3B DAY

Yunit III: Wika at Kultura Petsa: Pebrero 24, 2022

ANG WIKANG REHIYUNAL SA DISKURSONG PANLIPUNAN

Gaano ba kahalaga ang pagkakaroon ng wikang reihiyunal at ano ang epekto nito sa ating bansa bilang
pangkalahatan?
Tinuturing na ang wika ay isang susi sa pagkakakilanlan ng ating bansa. Ginagamit ito bilang
pakikipagkomunikasyon at pakikipagtalastasan sa pang araw-araw na pamumuhay upang magkaintindihan at
magkaroon ng ugnayan sa kapwa.
ANTAS NG WIKA
PORMAL- mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap, at ginagamit ng higit na nakararami.
a. Pambansa- kadalasang ginagamit ng pamahalaan, aklat pangwika, aklat pambalarila at paaralan.
Hal. Ama
b. Pampanitikan o Panretorika – mga salitang matatayog, malalim, makulay, masining at ginagamit ng
mga manunulat sa kanilang akdang pampanitikan.
Hal. Haligi ng Tahanan
IMPORMAL – mga salitang karaniwan, pang-araw-araw, palasak at kadalasang ginagamit sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan.
 a. Lalawigan – mga bokabularyong dayalektal
Hal. Amahan
b. Kolokyal – mga pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga pagkakataong impormal.
Hal. Tatay-Tay
c. Balbal – pinakadinamiko at pinakamababang antas ng wika na kadalasang maririnig sa mga usapang.
Hal. Erpat
BARAYTI NG WIKA
May kani-kaniyang wika ang bawat lipunan. Kagaya na lamang nito ay ang Filipino, Ingles, Pranses at iba pa. Sa
Pilipinas ay may walong maituturing na pangunahing wika: Tagalog, Ilokano, Pangasinan, Pampanggo, Waray,
Hiligaynon, Cebuano at Bikol.
1) DAYALEKTO – ito ang barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko.
- Wikang ginagamit sa isang particular na rehiyon, lalawigan o pook, Malaki man o maliit.
Hal. Aba, ang ganda! (Manila)
Aba, ang ganda eh! (Batangas)
2) SOSYOLEK – Wikang nabubuo ayon sa dimension sosyal dahil sa ito ay nakabatay sa mga pangkat
lipunan.
Hal. Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day! (Gay lingo o Wika ng mga Bakla)
Wow pare, ang tindi ng tama ko! Heaven! (Wika ng mga Adik)
3) JARGON – tanging bokubularyo ng isang particular na pangkat ng gawain.
Hal. Tsok, lesson plan, klas (Titser)
Appeal, justice, court, hearing (Abogado)
4) IDYOLEK – tumutukoy sa personal at kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika.
Hal. Magandang gabi, bayan! (Noli de Castro)
Halika, kaibigan! Usap tayo. (Boy Abunda)
5) EKOLEK – wikang nagmula sa sariling tahanan
6) ETNOLEK – mula sa etnekolinggwistikong pangkat
Hal. Vakul – pantakip sa ulo ng mga Ivatan na yari sa damo.
7) PIDGIN – wikang di pag-aari ninuman, walang gramatikal rul na sinusunod.
Hal. Bili ikaw dami, ako bigay tawad.
8) CREOLE – dating pidgin na nagging wikang istandard
Hal. Chavakano

Hindi man magkapareho ang pinanggalingan ng bawat tao at wikang sinasalita nito dahil sa antas ng buhay at
paraan ng pananalita. Kung minsan ay nagiging dahilan din ito ng hindi pagkakaunawaan sa isa’t isa.
Pinagbubuklod pa rin ang mga tao sa pambansang wika ng bansa. Kung kaya’t mahalagang matutunan at
maintindihan ang pinagmulan ng bawat wika upang matutunang rumespeto at igalang ito.
PONEMANG SUPRASEGMENTAL
Pangalan: CANLUM, RUBEN Taon at Seksyon: BIT CT 3B DAY
Yunit III: Wika at Kultura Petsa: Pebrero 24, 2022
Nagkakaiba-iba ang paraan ng pananalita sa wika ng bawat rehiyon kung saan kakikitaan ng mga sumusunod:
1.) Diin- tumutukoy sa bigkas ng salita
2.) Tono/ Intonasyon – ang pagbaba at pagtaas ng boses
3.) Haba – tumutukoy sa mahahaba at maiikling vawel/ consonant
4.) Hinto/ Antala – saglit na paghinto

MGA URI NG DISKURSO

1.) Deskriptiv –naglalayong bumuo ng malinaw na paglalarawan sa isipan ng mga mababasa o tagapakinig
2.) Narativ –pagsasalaysay ng mga magkakaugnay na pangyayari.
3.) Argumentativ –ito’y pagmamatwid o pangangatwiran.
4.) Ekspositori o Paglalahad –may layunin itong magbigay ng malinaw at walanag pagkiling na pagpapaliwanag.

KONTEKSTO NG DISKURSONG PANLIPUNAN

KONTEKSTONG PANGGRUPO
Hal. -pulong ng pamunuan ng isang samahang pang-mag-aaral
KONTEKSTONG PANG-ORGANISASYON
Hal. -memorandum ng isang pangulo sa kanyang kumpanya sa lahat ng empleyado
KONTEKSTONG PANGMASA
Hal. -pagtatalumpati ng isang pulitiko sa harap ng mga botante
KONTEKSTONG INTERKULTURAL
Hal. -pagpupulong ng mga pinuno ng ASEAN
KONTEKSTONG PANGKASARIAN
hal. -usapang mag-asawa
KONTEKSTONG PANLIPUNAN
Halimbawa -Artikulo tungkol sa isyu ng PDAF, NGO, senado, lower house
-Babasahin tungkol sa batas/karapatang pantao
-Gender issues
-Ekolohiya at kapaligiran
-Komersyal sa telebisyon at pahayagan

Aktibiti: I-barayti mo!

I. Panuto: Isulat kung anong barayti ng wika ang mga sumusunod na pahayag. Ilagay ang sagot sa kanang
bahagi na may patlang.

1. Naulan na naman. Hindi na tumitigi ey. _____DAYALEKTO _____

2. Checkup, therapy, diagnosis. _______JARGON ___
3. Guys, may pagsusulit tayo sa Filipino ngayong araw. _______DAYALEKTO __
4. “Hindi ka namin tatantanan” ni Mike Enriquez __________IDYOLEK
5. What’s up yo? Break it down. _______SOSYOLEK ___
6. Pagkaganda palá ng anák ng mag-asawang aré,ah! ________DAYALEKTO __
7. Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. ________PIDGIN _
(Suki, bumili ka na ng paninda ko. Bibigyan kita ng diskawnt.)

8. You’re so… Whatever ____SOSYOLEK ______

9. Pagkatagal mo ga. _____DAYALEKTO ____
10. Ryan Bang: I lilly lilly like it! _________IDYOLEK__

Aktibiti: Sagutan mo ‘to!

III. Panuto: Bilugan ang titik ng tamang sagot.

1. Anong uri ng pagdidiskurso ang nagkukwento o nagsasalaysay?
A. Ekspositori C. Naratibo
B. Argumentatibo D. Deskriptibo
2. Anong varayti ng wika ang walang rul o grammar na sinusunod?
A. Dayalek C. Idyolek
B. Pidgin D. Creole
3. Ang salitang “bana” ay halimbawa ng anong antas ng wika?
A. Sosyolek C. Dayalekto
B. Pabalbal D. Idyolek
4. Ang salitang “parak” ay nasa anong antas ng wika?
A. Jargon C. Kolokyal
B. Pidgin D. Balbal
5. Ang “Maupay na Aga!” ng mga taga-Samar ay halimbawa ng anong antas ng wika?
A. kolokyal C. balbal
B. pambansa D. lalawiganin
III. Panuto. Maghanap ng artikulo sa dyaryo na kakikitaan ng wikang rehiyunal. Bilugan ang mga salitang
nagpapakita ng antas at barayti ng wika. Isulat sa ibaba ang mga salita at kung anong antas at barayti ito
napabibilang.

DAYALEKTO /
LAAWIGANIN