సమాచార హకుక్ చట

ట్ ం..

ప
ర్ జా మయ్ దే ల ప ర్ ధాన తా
ర్ లు.. పారదర కత,
పరిపాలనలో ప
ర్ జల భాగ మయ్ం, జ బుదారీతనం.
టిని కారం చేయడానికి ఏరాప్టు చే ందే…
సమాచార హకుక్ చట ట్ ం. భారత రాజాయ్ంగంలోని
ఆరి
ట్ కల్ 19-1(ఎ) ప ర్ కారం.. పా ర్ థమిక హకుక్లో ల్
పేరొక్నన్ ॓ తంతయ్ ం, జా ఞ్ పన హకుక్లకు సత
రూపమే.. సమాచార హకుక్ చట ట్ ం.
దేశంలో సమాచార హకుక్ చట ట్ ం 2005 అకో ట్ బర్
12 నుంచి అమలులోకి వచిచ్ంది. ఈ చట ట్ ం ఉమమ్డి
ఆంధ ర్ ప
ర్ దే లో 2005, అకో ట్ బర్ 13 నుంచి
అమలులోకి వచిచ్ంది. సమాచార హకుక్ చటా ట్ నిన్
‘అధికార రహ య్ల చట ట్ ం-1923’ థ్ నంలో
రూపొందించారు. ఈ చట ట్ ం జమూమ్కా మ్ర్కు
త్ ంచదు. అయితే ఈ రాష
వరి ట్ ప ర్ భుత ం ప ర్ తేయ్కంగా
2009లో సమాచార హకుక్ చటా ట్ నిన్ అమలులోకి
తెచిచ్ంది
సమాచార హకుక్ చట
ట్ ం- నేపథయ్ం

Δ భారత పీ
ర్ ంకోరు
ట్ … బెనెన్ట్- కాలమ్న్ కంపెనీ
(1973) కే లో ప
ర్ భుత కారయ్కలాపాలకు
సంబంధించిన సమాచారానిన్ తెలు కొనే హకుక్
ఆరి
ట్ కల్ 19-(1)(ఎ) ప
ర్ కారం పౌరుడికిగల పా
ర్ థమిక
హకుక్లో
ల్ అంతరాభ్గమని తీరుప్ చెపిప్ంది.
Δ అదే ధంగా రాజ్నారాయణ్ వరె
ఇందిరాగాంధీ (1975) కే లో ప
ర్ జలకు వలు
అందించే ప
ర్ భుతా లు, త్
టికి సంబంధించిన సమస
సమాచారానిన్ తెలు కొనే హకుక్ ప
ర్ జలకు ఉంది అని
తీరుప్ చెపిప్ంది.
Δ ఎ .ఆర్.పాండయ్న్ నేతృత ంలోని ఐదో తన
సంఘం (1994-97) అధికార రహ య్ల చట
ట్ ం-
1923ను రదు
ద్ చే , దాని థ్ నంలో సమాచార హకుక్
చటా
ట్ నిన్ రూపొందించాలని చించింది.

Δ సమాచార హకుక్ చట
ట్ ం రూపొందించడానికి
త్ లు…
షంగా కృ చే న వయ్కు

1. అరుణారారు (మాజీ ఐఏఎ అధికారి)

2. సందీప్ పాండే ( మాజిక త్ త )
3. అర ంద్ కేజీ ర్ త్ త ఢిలీ
ర్ ల్ (ప ల్ ముఖయ్మంతి
ర్ )
ముఖయ్ ఉదే
ద్ లు
Δ పరిపాలనలో పారదర కతను ధించడం.
Δ ప
ర్ భుత ఖలో
ల్ అ నీతిని అంతం చేయడం.
Δ ప
ర్ జలపట
ల్ ప
ర్ భుత ం జ బుదారీగా ఉండటం.
Δప
ర్ భుత అసమర
థ్ తను తగి
గ్ ంచడం.
సమాచారహకుక్ చట
ట్ ం – ముఖాయ్ం లు

1. ధ ప
ర్ భుత ఖల నుంచి కా లి న
సమాచారానిన్ పొందే హకుక్ ప
ర్ తి పౌరుడికి ఉంటుంది.
2. పౌరుడు ఏ ప
ర్ భుత ఖ నుంచి అయినా తనకు
కావల న సమాచారానిన్ కోరుతూ దరఖాత్
చే కో లి.
3. దరఖాత్ ఫారంతోపాటు రూ.10 నగదు లేదా
డిమాండ్ డా
ర్ ఫ్
ట్ రూపంలో చెలి ర్ త్ తం
ల్ ంచాలి. ప
రాష
ట్ ంలో గా
ర్ మ థ్ యిలో ఎలాంటి ఫీజు లేదు. మండల
థ్ యిలో రూ.5, డి జన్ థ్ యిలో
రూ.10 చెలి
ల్ ంచాలి. దారిదయ్ రేఖకు దిగువన
ఉనన్ రు ఏ థ్ యిలో ఫీజు చెలి
ల్ ంచనవసరం లేదు.

4. దరఖాత్ దారు కోరిన సమాచారం కోసం జిరా॓

కాపీలు లేదా డీలకు అయేయ్ ఖరుచ్ను ఇండియన్
పోస
ట్ ల్ ఆర
డ్ ర్ లేదా డిమాండ్ డా
ర్ ఫ్
ట్ దా రా దరఖాత్
ఫారంతో జత చేయాలి.

5. పౌరుడు తనకు కావల న రికారు

డ్ లను కూడా
తనిఖీ చే కోవచుచ్. దీనికోసం మొదటి గంట
ఎలాంటి రు ము లేదు. తరా త ప
ర్ తి 15 నిము లకు
రూ.5 చొపుప్న చెలి
ల్ ంచాలి.

6. ప
ర్ తి ఖలో సమాచార అధికారి 30 రోజులో
ల్
పౌరుడు అడిగిన సమాచారానిన్ అందించాలి.

7. జీ ంచే చఛ్కు సంబంధించిన సమాచారానిన్

48 గంటల లోపు అందించాలి.

8. పౌరుడు అడిగిన సమాచారానిన్ 30 రోజులో

ల్
ఇవ కుంటే రోజుకు రూ.250 చొపుప్న గరిష
ట్ ంగా
రూ.25,000 వరకు జరిమానా, ఖాపరమె
ౖ న చరయ్
ఉంటుంది.
9. ఈ చట
ట్ ం అమలు కోసం కేంద
ర్ థ్ యిలో కేంద
ర్
సమాచార కమిషన్, రాష
ట్ థ్ యిలో.. రాష
ట్ సమాచార
కమిషన్లు ఉంటాయి. టిలో ఒక ౖచె రమ్న్,
పదిమంది సభుయ్ల చొపుప్న ఉంటారు.

10. ఈ చట
ట్ ంలోని కష్న్ 4 (1) (బి) ప
ర్ కారం చట
ట్ ం
అమలో
ల్ కి వచిచ్న 120 రోజులో
ల్ గా ప
ర్ తి ఖ తమ
ఖకు సంబంధించిన ముఖయ్ సమాచారానిన్ ప
ర్ జలు
కోరకునాన్ స చఛ్ందంగా అందుబాటులో
ఉంచాలి.

11. చారణ సమయంలో సమాచార కమిషన్కు

ల్ కోరు
ట్ కు ఉండే అధికారాలు ఉంటాయి.

మిన యింపులు

దేశ ర భౌమత ం, సమగ

ర్ త, దే సంబంధాలు
దెబబ్తినే అవకాశమునన్ అం లు, కోరు
ట్ ధికాక్ర
సమాచారం, ఇంటెలిజెన్ బూయ్రో,ౖ నిక వయ్వ రాలు
ౖ సమాచారం కోరే హకుక్ లేదు.
తదితర అం లపె
సమాచార హకుక్ చట
ట్ ం ఎంత సమర
థ్ వంతంగా
ౖ తే దేశం అంతగా అభివృది
అమలె ధ్ చెందినట
ల్ ని కేంద
ర్
సమాచార మాజీ ప
ర్ ధాన కమిషనర్ ఎ.ఎన్.తి రి
పేరొక్నాన్రు. ప
ర్ జా మయ్ భారతావనిలో ఈ చట
ట్ ం
ప
ర్ జల చేతిలో వజా
ర్ యుధం వంటిది. ఈ చట
ట్ ం
అమలో
ల్ కి వచిచ్న గత ద బ
ద్ కాలంలో దీని పనితీరుని
గమనిత్ అనుకూల, ప
ర్ తికూల అం లు కనిపిత్ యి.

అనుకూల అం లు

1. ప
ర్ భుత యంతా
ర్ ంగం కిర్యా లమె
ౖ జ బు
దారీతనం పెరిగింది.
2. ప
ర్ భుత పరిపాలనలో పారదర కత పెరిగి, ప
ర్ జా
పరి లన ఎకుక్ౖ ంది.
3. ఉదోయ్గులు ప
ర్ జా వకులుగా తమ ధులను
నిర త్ రి త్ నాన్రు.
4. ఈ చట
ట్ ం దా రా అనేక అ నీతి కుంభకోణాలు
లుగులోకి వచాచ్యి.
5. ప
ర్ తి సంవత రం సగటున 5 లకష్ల దరఖాత్ లు
వత్ టిలో 95% రాష
ట్ థ్ యిలోనే పరి క్ర
మ తునాన్యి.
6. చట
ట్ ం అమలులో స చఛ్ంద సంస
థ్ లు, మీడియా
బాగా సహకరిత్ నాన్యి.
7. దరఖాత్ దారులకు స యంగా బీ ర్లో
కాల్ ంటరు
ల్ ఏరాప్టు చే రు.
8. కరా
ణ్ టకలో ఫోన్ లేదా మెయిల్ చేత్ రాష త్
ట్ య్ప
సమాచారం లభయ్మయేయ్ ఏరాప్టు చే రు.

ప
ర్ తికూల అం లు

1. గత 11 ఏళు ౖ భౌతిక
ల్ గా సమాచారం కోరే రిపె
దాడులు ఎకుక్వయాయ్యి. ‘స ర
ణ్ చతురుభ్జి’
ౖ
రహదారుల నిరామ్ణంలో జరుగుతునన్ అకర్మాలపె
ఐఏఎ మాజీ అధికారి ఒకరు సమాచారం అడిగి,
హతయ్కు గురయాయ్రు. ప
ర్ తియేటా హతయ్కు
గురయేయ్ రి సంఖయ్ పెరుగుతోంది.
2. సమాచారానిన్ కోరుతూ ప
ర్ జల నుంచి వచేచ్
దరఖాత్ లను పరిషక్రించడంలో అధికారులు
ఆలసయ్ం చేత్ నాన్రు.
3. ఇపప్టికీ సమాచార అధికారులో
ల్ చాలామందికి
ఈ చట ౖ సరె
ట్ ంపె ౖ న అవగాహన లేదు.
4. అధిక తం సమాచారానిన్ ఆంగ
ల్ ంలోనే
ఇత్ నాన్రు.
5. దరఖాత్ దారుడు కోరిన సమాచారం తక
కారాయ్లయంలో కనిపించడం లేదని అధికారులు
నిర
ల్ కష్య్ంగా వయ్వహరిత్ నాన్రు.

సమర
థ్ వంతంగా అమలు చేయడానికి చనలు

1. దరఖాత్ చే కునే ధానానిన్ లభతరం

చేయాలి. బి ర్ తర లో ఫోన్ దా రా కరించాలి.
2. అనిన్ ఖల రికారు
డ్ లను ధయ్మె
ౖ నంత త రగా
ౖ జేషన్ చేయాలి.
డిజిటలె

3. సమాచారానిన్ దరఖాత్ దారుడు కోరుకునన్

భాషలో అందించాలి.

4. సమాచారానిన్ కోరే త్ లపె

వయ్కు ౖ దాడులను
నియంతి
ర్ ంచడానికి, రి రకష్ణకు ప
ర్ భుత ం చరయ్లు
తీ కో లి.

త్ ౖ పె దాడి చే నంత
5. వయ్కి లభంగా సంస ౖ
థ్ లపె
చేయలేరు. కాబటి
ట్ సంస
థ్ లు కూడా దరఖాత్
చే కోవడానికి వకాశం కలిప్ంచాలి.

6. సమాచార కమిషనర్లుగా నిజాయితీగల

నాయ్య దులు, మాజిక త్ లను
కారయ్కర
నియమించాలి.
7. సమాచార హకుక్ చటా
ట్ నిన్ డిగీ
ర్ థ్ యి వరకు
పాఠాయ్ంశంగా చేరచ్డంలో భాగంగా దాయ్రు
థ్ లను
ౖచె తనయ్వంతులను చేయాలి.

బ8. సమాచారానిన్ అందించడానికి 30 రోజుల

గడు చాలా ఎకుక్వ. నారే లో కోరిన సమాచారానిన్
3 రోజులో
ల్ అందిత్ , ఐరా
ల్ ండ్లో 7 రోజులో
ల్ ,
అమెరికాలో 10 రోజులో
ల్ అందిత్ నాన్రు.
సమాచార హకుక్ చటా
ట్ నికి ర్ చారం కలిప్త్
సత ప
ప త్
ర్ భుత ం చిత ది
ధ్ తో అమలు చే నపుడు చట
ట్ ం
లకష్య్ం నెర రుతుంది. పాలకులు, ప
ర్ భుత
అధికారులు ప
ర్ జా వకులుగా ప
ర్ జల మనన్న
పొందుతారు.
ఇతర అం లు

Δ సమాచార హకుక్ చట
ట్ ం చే న తొలి దేశం –
డన్ (1766)
Δ సమాచార హకుక్ చట
ట్ ం కోసం రాజ థ్ న్లో
ఉదయ్మించిన మ ళ – అరుణారారు (మజూ
ద్ ర్
త్ సంఘ్)
కి న్ శకి
Δ కేంద
ర్ సమాచార కమిషన్లో ప
ర్ ధాన సమాచార
కమిషనర్గా పనిచే న తొలి మ ళ – దీప॓ సంధూ
Δప
ర్ త్ తం కేంద
ర్ సమాచార కమిషన్లో సమాచార
త్ -మాడభూ
కమిషనర్గా పనిచేత్ నన్ తెలుగు వయ్కి
ర్ ధర్

ర్ సమాచార కమిషన్ ప
కేంద ల్
ర్ ధాన కమిషనరు

1. వజహత్ హబిబులా
ల్ (2005-10)
2. ఎ.ఎన్.తి రి (2010)
3. సతాయ్నంద్ మిర్ (2010-13)
4. దీప॓ సంధూ (2013)
5. మ్ ంగ్ (2013-14)
6. రాజీ మాథుర్ (2014)
7. జరుశరమ్ (2015)
8. రాధాకృష
ణ్ మాథుర్ (2015 నుంచి)