Ng

1
2
 Trong “

”
Haõy phaân tích xem chaát vaøng quyù baùu cuûa caûnh saéc thieân nhieân Taây
Baéc vaø cuûa con ngöôøi lao ñoäng Taây Baéc ñaõ ñöôïc nhaø vaên theå hieän nhö theá naøo
qua aùng vaên xuoâi naøy.
Nguyeãn Tuaân laø moät nhaø vaên ñoäc ñaùo, taøi hoa vaø uyeân baùc. OÂng luoân
traân troïng truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa daân toäc vaø coù tình yeâu thieát tha vôùi thieân
nhieân ñaát nöôùc. Nöûa theá kæ caàm buùt, Nguyeãn Tuaân ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp quyù
baùu vaøo kho taøng vaên hoïc daân toäc, ñaëc bieät laø ôû theå tuøy buùt - buùt kí.
Trong soá nhöõng taùc phaåm noåi tieáng cuûa Nguyeãn Tuaân tröôùc caùch maïng
thaùng 8 , phaûi keå ñeán taäp Vang boùng moät thôøi; sau caùch maïng phaûi noùi ñeán taäp
tuøy buùt Soâng Ñaø, Kí Choáng Myõ...
Taäp tuøy buùt soâng Ñaø goàm 15 baøi tuøy buùt vaø moät baøi thô ôû daïng phaùc
thaûo, trong ñoù xuaát saéc hôn caû phaûi keå ñeán baøi Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø. Ñaây laø
taäp tuøy buùt nhaø vaên hoaøn thaønh trong dòp ñi thöïc teá Taây Baéc nhöõng naêm 1958 –
1960.
Trong Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø, Nguyeãn Tuaân töï coi mình laø ngöôøi “ñi tìm
caùi thöù vaøng cuûa maøu saéc soâng nuùi Taây Baéc vaø nhaát laø caùi thöù vaøng möôøi mang
saün trong taâm trí taát caû nhöõng con ngöôøi ngaøy nay ñang nhieät tình gaén boù vôùi
coâng cuoäc xaây döïng cho Taây Baéc theâm saùng suûa, töôi vui vaø beàn vöõng.” Trong
baøi tuøy buùt noùi treân, thöù vaøng quyù baùu ñoù theå hieän qua caûm xuùc vaø suy tö cuûa
Nguyeãn Tuaân ñoái vôùi caûnh saéc thieân nhieân vaø con ngöôøi Taây Baéc.
Tröôùc heát, trong nhöõng caâu vaên vöøa neâu, chöõ “vaøng” ñöôïc duøng vôùi
nghóa boùng . Ñaây chaúng qua laø moät caùch dieãn ñaït, nhaø vaên möôïn hình aûnh
“vaøng” ñeå chæ veû ñeïp vaø söï quyù giaù. Trong Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø veû ñeïp vaø söï
quyù giaù naøy ñöôïc theå hieän khoâng nhöõng ôû thieân nhieân Taây Baéc maø caû ôû con
ngöôøi cuûa vuøng ñaát xa xoâi naøy.
Thieân nhieân Taây Baéc ñöôïc Nguyeãn Tuaân mieâu taû taäp trung qua hình
töôïng con soâng Ñaø. Ñaây laø doøng soâng ñöôïc nhaø vaên xaây döïng thaønh moät nhaân
vaät coù maët töø ñaàu ñeán cuoái taùc phaåm, goùp phaàn khoâng nhoû taïo neân veû ñeïp haáp
daãn, ñoäc ñaùo cuûa thieân tuøy buùt naøy. Döôùi ngoøi buùt taøi hoa vaø uyeân baùc cuûa
Nguyeãn Tuaân, soâng Ñaø khoâng coøn laø moät doøng soâng voâ tri, voâ giaùc, nhö traêm
ngaøn con soâng ta ñaõ töøng nhìn thaáy, maø roõ raøng noù ñaõ laø moät nhaân vaät coù caù

3
tính, coù linh hoàn, coù taâm traïng, thaät phong phuù vaø phöùc taïp. Ñaây chính laø con
soâng hoäi ñuû caû hai ñaëc ñieåm “hung baïo vaø tröõ tình”.
Xöa nay, ñaõ coù nhieàu ngöôøi vieát veà soâng Ñaø, tuy nhieân khoâng ôû ñaâu,
soâng Ñaø hieän ra troïn veïn vaø haáp daãn nhö trong vaên cuûa Nguyeãn Tuaân.
Veà maët ñòa lí, soâng Ñaø ñöôïc “khai sinh ôû huyeän Caûnh ñoâng, tænh Vaân
Nam, Trung Quoác”, daøi gaàn 900 caây soá “löôïn roàng raén qua moät vuøng nuùi röøng
hieåm trôû, roài ñeán gaàn nöûa ñöôøng thì xin nhaäp quoác tòch Vieät Nam, tröôûng thaønh
maõi leân vaø ñeán ngaõ ba Trung Haø thì chan hoøa vaøo soâng Hoàng”. Vôùi tö caùch moät
ngheä só, tuy coù khaûo cöùu coâng phu veà soâng Ñaø, nhöng ñieàu quan troïng baäc nhaát
laø nhaø vaên vaãn thieân veà khai thaùc khía caïnh vaên hoùa, thaåm mó khi vieát veà doøng
soâng naøy. Trong maáy caâu trích daãn neâu treân, ta baét gaëp loái nhaân hoùa saùng taïo
cuûa nhaø vaên. con soâng nhö boãng choác bieán thaønh con ngöôøi, cuõng coù khai sinh,
coù tröôûng thaønh vaø caû coù nhaäp quoác tòch...thöïc ra baèng caùch mieâu taû naøy,
Nguyeãn Tuaân ngheä thuaät hoùa doøng soâng, coi noù nhö moät sinh theå coù caù tính, coù
tính caùch rieâng bieät, ñoäc ñaùo, nhö moät con ngöôøi thöïc thuï.
Noùi ñeán soâng Ñaø, tröôùc heát phaûi noùi ñeán tính caùch “hung baïo” cuûa noù.
Neáu ñaõ coù moät laàn xuoâi ngöôïc treân doøng soâng naøy, aét haún khoâng maáy ai queân
ñöôïc tính caùch döõ daèn cuûa Ñaø giang cho duø ñi muøa ñoâng nöôùc caïn, treân moät
con thuyeàn ñoäc moäc ngöôïc doøng, hay treân moät beø nöùa boàng beành xuoâi doøng.
Caùi ñaùng sôï cuûa soâng Ñaø laø ôû toaøn boä moâi tröôøng, toaøn boä quang caûnh huøng vó
vôùi veû huyeàn bí,
hoang sô cuûa doøng soâng, chaûy giöõa choán nuùi non truøng truøng, ñieäp ñieäp cuûa
Taây Baéc xa xoâi. Soâng Ñaø döõ, caùt soâng Ñaø cuõng döõ “noù ñuïc thuûng gan baøn chaân
loå ræ nhö nhöõng veät haø ñuïc thuûng ñaùy vaø maïn döôùi caùc thuyeàn goã”. Bôø soâng Ñaø
cuõng chaúng hieàn hoøa “noù döïng vaùch thaønh, maët soâng chæ luùc ñuùng ngoï môùi coù
maët trôøi. Coù vaùch ñaù thaønh cheït loøng soâng nhö moät caùi yeát haàu. Coù quaõng con
nai, con hoå ñaõ coù laàn voït töø bôø naøy sang bôø kia. Ngoài trong khoang ñoø qua
quaõng aáy ñang muøa heø maø cuõng thaáy laïnh, caûm thaáy mình ñang ñöùng ôû heø moät
caùi ngoõ maø ngoùng voïng leân moät khung cöûa soå naøo töø caùi taàng nhaø thöù maáy naøo
ñang taét phuït ñeøn ñieän”...Töïa hoà nhö moät nhaø quay phim laõo luyeän vöøa cho
ngöôøi xem thaáy bao quaùt khung caûnh soâng Ñaø, vöøa thænh thoaûng döøng laïi coáng
hieán cho khaùn giaû nhöõng pha caän caûnh thaät tieâu bieåu cho söï döõ daèn cuûa con
soâng naøy.
Ñeå khaéc hoïa ca huyeàn bí coù phaàn hoang sô cuûa doøng soâng, nhaø vaên ñaõ
vaän duïng toång hôïp caùc giaùc quan khaùc nhau vaø coù nhöõng so saùnh taùo baïo, môùi

4
meû, baát ngôø. Chaúng haïn, roõ raøng caùch so saùnh trong ñoaïn vaên vöøa trích daãn
treân ñaây taïo ñöôïc aán töôïng saâu saéc veà vaùch ñaù döïng ñöùng vôùi ñoä cao hun huùt
khoân cuøng.
Soâng Ñaø quaû thaät ôû ngoaøi ñôøi voán hung döõ. Nhöng söï hung döõ coù thaät
aáy ñöôïc nhaân leân gaáp boäi bôøi taøi ngheä cuûa nhaø vaên. Nhö nhaèm toâ ñaäm soùng gioù
döõ doäi ôû gheành Haùt Looùng, taùc giaû ñaõ duøng nhöõng caâu coù keát caáu truøng ñieäp,
taïo neân nhòp ñieäu khaån tröông, gaáp gaùp, gioáng nhö söï chuyeån vaän cuûa gioù to,
soùng lôùn: “nöôùc xoâ ñaù, ñaù xoâ soùng, soùng xoâ gioù, cuoàn cuoän luoàng gioù guøn gheø
suoát naêm nhö luùc naøo cuõng ñoøi nôï xuyùt baát cöù ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø naøo toùm
ñöôïc qua ñaáy. Quaõng naøy maø khinh suaát tay laùi thì cuõng deã laät ngöûa buïng
thuyeàn ra”.
Tieáp theo phaûi noùi ñeán ñoaïn vaên tgiaû mieâu taû nhöõng caùi huùt nöôùc treân
ñoaïn soâng Taø Möôøng Vaùt phía döôùi Sôn La. Ñoaïn vaên naøy coù theå cung caáp ñuû
nhöõng hình aûnh caàn thieát cho nhöõng hoïa só naøo öa veõ nhöõng caûnh töôïng soâng
nöôùc ruøng rôïn, maõnh lieät “nöôùc ôû ñaây thôû vaø keâu nhö cöûa coáng caùi bò saëc. Treân
maët caùi huùt xoaùy tít ñaùy cuõng ñang quya löø löø nhöõng caùnh quaï ñaøn......Nhöõng caùi
gieáng saâu nöôùc aëc aëc nhö vöøa roùt daàu soâi vaøo (...) coù nhöõng thuyeàn ñaõ bò caùi huùt
noù huùt xuoáng, thuyeàn troàng ngay caây chuoái ngöôïc roài vuït bieán ñi, bò dìm vaø ñi
ngaàm döôùi loøng soâng ñeán möôi phuùt sau môùi thaáy tan xaùc ôû khuyûnh soâng döôùi”.
Noùi ñeán soâng Ñaø coøn khoâng theå boû qua nhöõng con thaùc nguy hieåm.
Nguyeãn Tuaân mieâu taû con thuyeàn vöôït thaùc nhö vaøo traän quyeát chieán vôùi thaùc
nöôùc, ñaù ngaàm. Nöôùc, ñaù vaø soùng hoã trôï cho nhau taïo neân theá traän mai phuïc
heát trong loøng soâng. Chuùng hung haêng, baïo ngöôïc. Baèng söï töôûng töôïng bay
boång, baèng voán töø vöïng veà quaân söï choïn loïc phong phuù vaø ña daïng, Nguyeãn
Tuaân ñaõ thaønh coâng trong nhöõng ñoaïn ñaëc taû cuoäc chieán ñaáu caêng thaúng, quyeát
lieät giöõa ngöôøi laùi ñoø vaø caùc con thaùc döõ, caùc huùt nöôùc soâng Ñaø.
Beân caïnh tính hung döõ, Nguyeãn Tuaân raát chuù troïng theå hieän tính caùch
“tröõ tình” cuûa doøng soâng naøy. Voán kieán thöùc uyeân baùc, söùc töôûng töôïng phoùng
tuùng cuûa nhaø vaên ñöôïc thaû söùc tung hoaønh, ñeå taïo neân nhöõng caâu vaên ñaày gôïi
caûm, heát söùc möôït maø. Khaéc hoïa tính caùch dòu daøng, kieàu dieãm cuûa doøng soâng,
Nguyeãn Tuaân ví noù nhö moät ngöôøi phuï nöõ xinh ñeïp “Con soâng Ñaø tuoân daøi,
tuoân daøi aùng toùc tröõ tình, ñaàu toùc, chaân toùc aån hieän trong maây trôøi Taây Baéc bung
nôû hoa ban, hoa gaïo thaùng hai vaø cuoàn cuoän muø khoùi nuùi Meøo ñoát nöông
xuaân...”
Ñoàng thôøi nhaø vaên mieâu taû doøng soâng töø nhieàu khoâng gian, thôøi gian
khaùc nhau. OÂng phaùt hieän moät caùch tinh teá maøu saéc ñaëc tröng töøng muøa cuûa Ñaø
5
giang. Khi xuaân veà, doøng soâng “xanh ngoïc bích”; khi thu sang thì “löø löø chín
ñoû”...
Baèng moät tình yeâu thieát tha thieân nhieân ñaát nöôùc, Nguyeãn Tuaân “nhìn
soâng Ñaø nhö moät coá nhaân” vaø oâng nhaéc laïi moät kæ nieäm khoâng theå naøo queân
khi baát chôït baét gaëp doøng soâng naøy trong moät
laàn “maûi baùm goùt anh lieân laïc”, khieán oâng nhôù tôùi moät caâu thô cuûa Lí Baïch.
Phaûi chaêng ñaáy laø caâu thô trong baøi thô noåi tieáng Taïi laàu Hoaøng Haïc tieãn Maïnh
Haïo Nhieân ñi Quaûng Laêng ? Baøi thô naøy cuõng daäp dôøn caùnh buoàm vaø soâng
nöôùc, soâng nöôùc Tröôøng Giang nhö vaét ngang baàu trôøi, nhö noãi nhôù coá nhaân voâ
taän, khoân nguoâi cuûa tieân thô hoï Lí “Yeân hoa tam nguyeät haù Döông Chaâu” (Giöõa
muøa hoa khoùi Chaâu Döông xuoâi doøng).
Ñeå toân theâm tính caùch “tröõ tình” cuûa Ñaø giang, nhaø vaên ñaõ söû duïng khaù
nhieàu hình aûnh trong saùng, gôïi caûm vaø ñaày chaát thô...Vaø qua moãi caâu vaên, ta
ñeàu caûm nhaän ñöôïc taám loøng trìu meán, hoan hæ cuû a taùc giaû ñoái vôùi taïo vaät “bôø
soâng Ñaø, baõi soâng Ñaø, chuoàn chuoàn, böôùm böôùm treân soâng Ñaø...”Nguyeãn Tuaân
coù nhöõng caâu vaên nhòp ñieäu thay ñoåi raát mau leï (nhö caâu vaên vöøa daãn ôû treân
ñaây), luùc thì chaäm raõi, caâu vaên nhö traûi ra ñeå dieãn taû caùi vaéng laëng raát neân thô
cuûa con soâng naøy “Caûnh vaät ven soâng ôû ñaây laëng tôø. Hình nhö töø ñôøi Lyù, ñôøi
Traàn, ñôøi Leâ quaõng soâng naøy cuõng laëng tôø ñeán theá maø thoâi. Thuyeàn toâi troâi qua
moät nöông ngoâ nhuù leân maáy laù ngoâ non ñaàu muøa maø tònh khoâng moät boùng ngöôøi.
Coû gianh, ñoài nuùi ñang ra nhöõng noõn buùp. Bôø soâng hoang daïi nhö moät bôø tieàn
söû, bôø soâng hoàn nhieân nhö moät noãi nieàm coå tích tuoài xöa”.
Hai ñaëc ñieåm “hung baïo” vaø “tröõ tình” vöøa toàn taïi ñoäc laäp, vöøa keát hôïp
haøi hoøa vôùi nhau taïo neân caùi neàn caùi neàn chung, ñeå treân ñoù nhaø vaên khaéc hoïa
hình aûnh ñaùng khaâm phuïc cuûa ngöôøi lao ñoäng Taây Baéc, noùi cuï theå hôn laø hình
aûnh ngöôøi ngheä só – laùi ñoø treân Ñaø giang.
OÂng laùi ñoø sinh ra ôû beân bôø soâng Ñaø. Con soâng cung caáp nguoàn uoáng
cho oâng ngay khi coøn ñeå choûm. Sau haøng chuïc naêm leân ngöôïc veà xuoâi, tuy ñaõ
nghæ ñoø vaøi chuïc naêm..., oâng vaãn thuoäc loøng töøng beán, töøng luoàng cuûa con soâng
gheâ gôùm naøy. Döôøng nhö trong con ngöôøi oâng, taát caû ñeàu laø saûn phaåm cuûa
doøng soâng. OÂng “nhôù tæ mæ nhö ñoùng ñanh vaøo loøng taát caû nhöõng luoàng nöôùc cuûa
taát caû nhöõng con thaùc hieåm trôû”. Theo Nguyeãn Tuaân, soâng Ñaø ñoái vôùi ngöôøi laùi
ñoø aáy “ nhö moät tröôøng thieân anh huøng ca maø oâng ñaõ thuoäc ñeán caû nhöõng daáu
chaám than, chaám caâu vaø caû nhöõng ñoaïn xuoáng doøng”. Thaät laø moät so saùnh ñaày
gôïi caûm !

6
 Hình daùng beà ngoaøi cuûa oâng laùi ñoø ñöôïc Nguyeãn Tuaân phaùc hoïa khaù
ñoäc ñaùo luoân gôïi ñeán doøng soâng vaø ngheà nghieäp cuûa oâng: “tay oâng leâu ngheâu
nhö caùi saøo, chaân oâng luùc naøo cuõng khuyønh khuyønh goø laïi nhö keïp laáy moät
cuoáng laùi töôûng töôïng, gioïng oâng aøo aøo nhö tieáng nöôùc tröôùc maët gheành soâng,
nhôõn giôùi oâng voøi voïi (...) Thaân hình oâng cao to vaø goïn quaùnh nhö chaát söøng,
chaát mun...”. OÂng coù nhöõng hieåu bieát töôøng taân, saâu saéc veà ngheà nghieäp, chaúng
haïn: taïi sao thuyeàn ñi treân soâng Ñaø chæ mình thon chöù khoâng nôû. Caùch duøng
buoàm theá naøo? Ñaáy laø nhöõng caâu hoûi oâng coù theå lí giaûi ngoïn nguoàn...OÂng thuoäc
con soâng Ñaø nhö thuoäc loøng baøn tay vaø noù chæ coù yù vò ñoái vôùi oâng ôû maïn laém
thaùc nhieàu ñaù. Ñaâu phaûi boãng döng oâng coù ñöôïc kieán thöùc aáy? Ñoù laø oâng ñaõ
qua moät quaù trình reøn luyeän cao ñoä, bôûi ngheà ñoø voán vaát vaû “ngöôøi cöù döïng
ñöùng leân maø luoân tay, luoân chaân, luoân maét , luoân gaân vaø caû luoân tim nöõa.” Leân
thaùc thì “ngöïc, baû vai ngöôøi laùi ñoø choáng vaøo hay baàm leân moät khoanh cuû naâu,
noù laø veát ngheà nghieäp cuûa ñaàu con saøo gôûi laïi ñôøi ñôøi cho ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø”
nhö moät thöù huaân chöông lao ñoäng . Daãu sao leân thaùc cuõng ñôõ gian khoå, hieåm
nguy hôn xuoáng thaùc. Xuoáng thaùc, neáu chæ moät phuùt thieáu linh hoaït, thieáu söï
phoái hôïp ñoâi maét, ñoâi tay laø coù theå sa vaøo baãy cuûa thaàn cheát.
Ñôøi oâng laùi ñoø laø caû moät cuoäc chieán ñaáu thöïc söï, chieán ñaáu ñeå giaønh söï
soáng. Thì ra, cuoäc ñoï söùc giöõa thieân nhieân vaø con ngöôøi thaät gheâ gôùm, caêng
thaúng. Sau cuøng, phaàn thaéng ñaõ veà phía con ngöôøi, con ngöôøi trôû veà cuoäc soáng
thanh bình. Khi laøn “soùng thaùc xeøo tan trong trí nhôù, soâng nöôùc laïi thanh bình
thì chaû thaáy ai baøn theâm moät lôøi naøo veà cuoäc chieán ñaáu vöøa qua, nôi cöûa aûi nöôùc
ñuû töôùng döõ, quaân tôïn...”, Cuoäc chieán ñaáu soáng cheát vöøa roài hoùa ra “khoâng coù
gì hoài hoäp ñaùng nhôù”. OÂng laùi ñoø ñöôïc Nguyeãn Tuaân ví nhö chaát “vaøng möôøi”
quyù giaù. Treân boái caûnh soâng nöôùc maây trôøi soâng Ñaø, oâng ñeïp hôn taát caû, quyù
hôn taát caû. OÂng laùi ñoø soâng Ñaø, moät ngöôøi lao ñoäng treân soâng nöôùc voâ danh.
Theo Nguyeãn Tuaân, nhöõng ngöôøi lao ñoäng ôû nhöõng nôi xa xoâi heûo laùnh cuõng
coù theå trôû thaønh nhöõng anh huøng. Hoï laø nhöõng ngheä só trong ngheà nghieäp cuûa
mình. Thì ra, lao ñoäng thieâng lieâng voâ cuøng, ñaùng quyù voâ cuøng.
Khoâng ít ngöôøi ñaõ töøng quen bieát doøng soâng Ñaø, keå caû oâng laùi ñoø soâng
Ñaø, nhöng chæ coù Nguyeãn Tuaân nhìn thaáy vaø laøm cho chuùng ta thaáy veû ñeïp cuûa
doøng soâng vaø ngöôøi laùi ñoø naøy. Ñaáy ñuùng laø moät thöù “vaøng möôøi” cuûa maøu saéc
nuùi soâng Taây Baéc, thöù vaøng möôøi cuûa con ngöôøi vuøng ñaát naøy, nhö caùch noùi
ñaày hình aûnh cuûa nhaø vaên Nguyeãn Tuaân.

7
 Ñoïc tuøy buùt Ngöôøi Laùi Ñoø Soâng Ñaø ta theâm yeâu cuoäc soáng, yeâu thieân
nhieân vaø con ngöôøi Taây Baéc, yeâu tieáng Vieät phong phuù giaøu coù, caûm phuïc
Nguyeãn Tuaân – ngöôøi ngheä só ngoân töø ñoäc ñaùo taøi hoa.

Phân tích hình tượng người lái đò trên sông Đà

DÀN BÀI

I. Mở bài:
- N uy Tu t tr y tt u u v xu V t
Nam. Mỗ tá p ẩ t về á ẹp u số , ườ
với tình ả ắ vớ qu ươ , ất ướ .
- “N s ” t tùy t t rõ ét p á ó.
-T qu v u tả ườ á tr s tá ả ườ
ì t ườ ư t sĩ u uy tr ề p. Họ
ó óp tp ầ sứ ỏ é ì v quá trì x y dự ề T y
Bắ Tổ quố ó r , x y dự ất ướ ó u .
II. Thân bài:
1. Khái quát:
- “N s ” r t t t p tùy t S N uy Tu
- Tá p ẩ kết quả ều dịp ế vớ T y Bắ tr t ờ kỳ kháng
ế ố P áp, ặ t kết quả uyế t ự tế T y Bắc n m 1958.
- Tu ế vớ ều vù k á u, số vớ ,t xung phong,
công ầu ườ v ồ á d t . T ự t x y dựng cu c
sống mới ã e ến cho nhà v n nguồn cảm hứng sáng t o.
2. Phân tích:
Bằ sự qu sát v k ả u tả uẩ xá , N uy Tu ã dự ì
tư ườ á ết sứ á
a. Tuổi tác và công việc: N ườ á 70 tuổ , p ầ ớ ờ
mì ề á .
b. Ngoại hình:
- “Tay êu hêu h c s o, châ úc o cũ khuỳ h khuỳ h, ạ
h kẹp ấy một c cuố t ở t ợ , ọ o o h t c tr c
m t h hs , h v vọ h mo một c xa xăm o ó tro
s ơ mù”→ N t áy ì , ả , ì ả s sá ví v
á , ắ vớ ì ả ềs ướ , á uố , k ỏe
, ẹ.
-T t dấu ấ ề p, ứ tỏ t ườ
y u ề, ắ ó vớ ề.

8
c. Một người lao động trí dũng, một nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật leo
ghềnh vượt thác:
c1. H ả số ườ á , í u ấu tr vớ t
sự số t t y ó về t y ì . H y, ườ á p ả ố ầu vớ á
kẻ t ù tr s ướ ư: vá á, á t ướ , t á ướ , á s …
yt tr ư t k ổ ồ, t tr ồt ị võ
t á ốv k ốt t ầ ườ ế sĩ ềs ướ .
c2. y t ườ t trả , u ết t t ề á v ã t ế
trì “ ấy mắt v h tỉ mỉ hữ uồ c của tất cả c c co th c h ểm
trở”.
c3. Trí ớ tuy t vờ á về s t t á k p , ông
t u s ưt u t th ê tr ca, như t u ế ả hữ
ấu chấm tha , chấm câu, hữ oạ xuố …
c4. N ườ á u ết s u sắ ố tư , ắ v qu u t ế ổ “tí tì
p ứ t p” s :
- Ông biết ọ á p v yt tr tr s : á, á tảng chia ba
tề v , ó ử ư d ố p ươ . N
ke ì ở tuyế ,p á ổ ở tuyế .N ế t u t á “khuýp quật
vu hồi”, ào là quyết tâm chiến lư “phải tiêu diệt thuy n tr ởng và thủy thủ ở
ngay chân thác” → Ông á ò u ố p ươ ảo, r , t
t uyề ơ c thì quá ỏ , ỏ é, t t ,ởv á t ế t p tử
ất s , tre s tóc.
- Vớ quả ả , ề t v ả t , ườ á ư t v tướng xung
tr , p , tỉ tá ứ p ó tở v t tr giành phần
thắng:
* ù ạ ậ
Bọ á ứ t ì “hất h m” ứ t ì “thách thức”, “m t c h a ùa v o ẻ ãy
cán chèo”, só ướ “ tr , thúc ố v o ụ v o h thuy ”…
Ô á ã ị t ươ ư ố nén , “ha châ vẫ kẹp ch t cuố ”, “m t
méo ệch” ư “t chỉ huy vẫ ắ ọ , tỉ h t o”
→ y u tỉ t í v t quá về sứ ự v t ế võ, ườ á
ế t ắ ở sự ì tĩ , d , dũ ả quyết tâm cao.
* ù ạ ậ hai
Vì ắ ắ p áp t ầ s , t ầ á v t u quy u t p kí ũ
á (s t ều ử tử, ử s ằ ởp í u ) ườ á
t y ổ ế t u t: “c ê th c s h c hổ”, ỗ “rảo ơ chèo”,
ỗ “ è sấ ”, ỗ “ch t ra” ở ườ t ế
→H t t t t ấy ườ á t , , ầy
k , ấ ướt s .
* ù ạ ậ ba

9
S sắp ặt p ả trá ều uồ ết, uồ số ở y .
N ườ á p ó t ẳ t uyề ọ t ẳ ử , vút, vút, thuy h một
mũ tê tr xuyê ha h qua hơ c.
→ B p áp t u t s sá ằ t trì á t ế sự t
t u t, ườ á tá , quyết t, á v í xá ưt y
k ỏ ỏ ắ tr í ế .
c5. U du , k tố : vư t qu v t tr ầy k ó k n, nguy
ư s u ó ẳ ờ về ế t ắ v qu ọ ỉ ói
về á vũ, á dầ x , …
→ Họ t t k ườ , á p t ườ ã trở t á ì t ườ , ất ế
sĩ v p t á t , sĩ.
III. Kết bài:
- Tá p ẩ p á t u t á N uy Tu , ngôn
ng p p , k ế t ứ uy á , ả ướ trướ ả tư y ả
á ã t, y u ườ ì t ườ ư chất
t , t tử …
- Hì ả ườ á tr t tùy t y k ỉ dá dấp c a m t
á t ì ả d tr t ờ kỳ ớ - thời kì hàn gắn vết
t ươ ế tr , x y dự ất ướ , x y dự nghĩa xã h i.
- Vớ N s nhà sĩ N uy Tu ã e ế ườ ọ
“chất v m ” tr á ườ .

Caûm nhaän cuûa anh (chò) veà veû ñeïp cuûa con soâng Höông qua buùt kí
“Ai ñaõ ñaët teân cho doøng soâng?” cuûa Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng.
“Ai ñaõ ñaët teân cho doøng soâng?” Cuûa HPNT laø moät baøi tuøy buùt mang taàn
côõ moät taùc phaåm vaên chöông. Trong aùng vaên naøy, vôùi tình yeâu queâ höông
soâng nuùi, taùc giaû ñaõ noùi veà doøng chaûy vaø veû ñeïp cuûa con soâng Höông ñoaïn
ôû
thöôïng nguoàn, ñoaïn töø ngaõ ba Tuaàn ñeán chaân ñoài Thieân Muï, ñoaïn töø ngoaïi
oâ Kim Long ñeán Coàn Heán vaø ñoaïn soâng Höông rôøi khoûi kinh thaønh Hueá ra
ñi …
* Veû ñeïp cuûa soâng Höông ôû thöôïng nguoàn:
Mang tính “löôõng theå”, soâng Höông vöøa huøng vó “moät baûn tröôøng ca cuûa
röøng giaø, raàm roä qua boùng caây ñaïi ngaøn, maõnh lieät qua nhöõng gheành thaùc,
cuoän xoaùy nhö côn loác vaøo nhöõng ñaùy vöïc bí aån”, vöøa mang veû ñeïp “dòu
daøng vaø say ñaém giöõa nhöõng daëm daøi choùi loïi cuûa hoa ñoã quyeân röøng”.
Tính löôõng theå cuûa doøng soâng Höông ôû thöôïng nguoàn vöøa “phoùng khoaùng
10
vöøa man daïi” nhö moät nöûa cuoäc ñôøi coâ gaùi Di-gan, bi u loä söùc maïnh baûn
naêng ôû ngöôøi con gaùi, vöøa mang saéc ñeïp dòu daøng vaø trí tueä trôû thaønh
“ngöôøi meï phuø sa cuûa moät vuøng vaên hoùa, xöù sôû”.
Doøng chaûy cuûa soâng Höông ôû thöôïng nguoàn laø “cuoäc haønh trình gian
truaân” khoâng keùm phaàn kì laï vaø bí maät, vì noù ñaõ “ñoùng kín laïi ôû cöûa röøng
vaø meùm chìa khoùa döôùi chaân nuùi Kim Phuïng”.
Nguyeãn Tuaân töøng taû tieáng thaùc nöôùc soâng Ñaø “nhö oaùn traùch … nhö
van xin … nhö khieâu khích … gioïng gaèn maø cheá nhaïo” coù luùc noù “roáng
leân nhö tieáng moät ngaøn con traâu moäng ñang loàng loän giöõa röøng vaàu röøng
tre nöùa noå löûa …” Ñoù laø nhöõng aán töôïng voâ cuøng saâu saéc maø Nguyeãn Tuaân
ñaõ gieo vaøo loøng ngöôøi ñoïc trong tuøy buùt Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø. HPNT
cuõng thaät taøi hoa khi oâng ñaõ saùng taïo neân nhöõng lieân töôûng, nhöõng so saùnh,
nhöõng aån duï vaø nhaân hoùa mieâu taû veû ñeïp löôõng theå ñaày tính nhaân vaên cuûa
doøng soâng Höông giöõa ñaïi ngaøn Tröôøng Sôn. Taùc giaû ñaõ nhaé c kheõ moïi
ngöôøi “neáu chæ maõi nhìn ngaém khuoân maët kinh thaønh cuûa noù … seõ khoâng
hieåu moät caùch ñaày ñuû baûn chaát cuûa soâng Höông vôùi cuoäc haønh trình gian
truaân maø noù ñaõ vöôït qua”. Suy töôûng aáy ñaõ laøm cho nhöõng lieân töôûng maø
taùc giaû neâu leân theâm phaàn rung ñoäng, thaám thía.
* Soâng Höông töø ngaõ ba Tuaàn ñeán chaân ñoài Thieân Muï
Vöôït qua caùnh ñoàng Chaâu Hoùa ñaày hoa daïi, soâng Höông nhö ngöôøi con
gaùi ñeïp ñang “nguû mô maøng” ñöôïc ñaùnh thöùc bôûi “ngöôøi tình mong ñôïi”.
Soâng Höông ñaõ “chuyeån doøng lieân tuïc” khi vöøa ra khoûi röøng. Noù ñaõ “uoán
mình theo nhöõng ñöôøng cong thaät meàm”. Con soâng Höông ñöôïc nhaân hoùa
nhö ñang laøm duyeân, nhö ñang muùa löôïn. Soâng Höông luùc thì troâi theo
höôùng Baéc – Nam theo Ñieän Hoøn Cheùn, vaáp Ngoïc Traûn; luùc thì chuyeån
höôùng sang Taây Baéc voøng qua theàm ñaát baõi Nguyeät Bieàu, Löông Quaùn. Roài
noù ñoät ngoät “veõ moät hình cung thaät troøn veà phía ñoâng baéc oâm laáy chaân
ñoài Thieân Muï, xuoâi daàn veà Hueá”. Doøng chaûy cuûa soâng Höông qua caùc ñòa
danh Ngaõ ba Tuaàn, ñieän Hoøn Cheùn, Ngoïc Traõn, Nguyeät Bieàu, Löông Quaùn,
Voïng Caûnh, Tam thai, Löïu Baûo … ñöôïc taùc giaû veõ ra, nhaéc laïi moät caùch
chính xaùc theå hieän nhöõng kieán thöùc veà ñòa lí, vaên hoùa tinh töôøng. Ngöôøi
ñoïc coù luùc ngôõ laø oâng ñaõ tưng nhieàu naêm thaùng du ngoaïn ngöôïc xuoâi vôùi
con thuyeàn nhoû boàng beành trong ñieäu Nam ai, Nam bình treân doøng soâng
Höông thô moäng.

11
 OÂng yeâu doøng soâng queâ höông, oâng bieát roõ daùng hình vaø nhöõng ñöôøng
neùt uoán löôïn cuûa noù. Cuõng nhö Toá Höõu ñaõ caûm meán maø thoát leân: “Höông
giang ôi, qua tim ta vaãn ngaøy ñeâm töï tình”. OÂng noùi veà saéc nöôùc cuûa doøng
soâng Höông laø “xanh thaúm”, daùng hình cuûa noù “meàm nhö taám luïa”, söï taáp
naäp roän raøng cuûa noù laø “nhöõng chieác thuyeàn xuoâi ngöôïc chæ beù vöøa baèng
con thoi”. OÂng say meâ thöôûng thöùc göông soâng laáp laùnh “sôùm xanh, tröa
vaøng, chieàu tím” döôùi aùnh phaûn quang nhieàu maøu saéc treân neàn trôøi Taây
Nam thaønh phoá.
Giöõa ñaùm quaàn sôn loâ xoâ, giöõa nhöõng laêng taåm ñoà soä cuûa caùc vua chuùa
nhaø Nguyeãn, giöõa nhöõng röøng thoâng u tòch, soâng Höông mang veû ñeïp “traàm
maëc, nhö trieát lí, nhö coå thi”. Taùc giaû nhaéc laïi moät vaàn thô coå, thaät ñaéc ñòa
gôïi leân khoâng khí, khung caûnh u tòch vaø traàm maëc cuûa nhöõng röøng thoâng,
cuûa doøng soâng, nhöõng laêng taåm vaø nhöõng ñoài nuùi loâ xoâ nôi ñaây. Ai ñaõ töøng
moät laàn ñeán thaêm Khieâm Laêng (laêng vua Töï Ñöùc) môùi caûm nhaän ñöôïc caùi
ñeïp cuûa caûnh vaät maø taùc giaû noùi ñeán:
Boán beà nuùi phuû maây phong
Maûnh traêng thieân coå boùng tuøng vaïn nieân
Saép ñeán thaønh phoá meán thöông, maët nöôùc soâng Höông trôû neân mô
maøng, “phaúng laëng” trong tieáng chuoâng chuøa Thieân Muï ngaân nga, giöõa “baùt
ngaùt tieáng gaø” cuûa nhöõng xoùm laøng trung du.
Moät laàn nöõa ta ñöôïc thöôûng thöùc moät ñoaïn tuøy buùt maø chaát thô lai laùng,
boài hoài. Nhöõng lieân töôûng vaø nhöõng suy töôûng, nhöõng so saùnh vaø nhaân hoùa,
nhöõng kieán thöùc veà ñòa lí, veà vaên hoùa, veà thi ca ñöôïc taùc giaû vaän duïng taøi
hoa khi noùi veà veû ñeïp quyeán ruõ cuûa Höông giang ñoaïn töø ngaõ ba Tuaàn ñeán
chaân ñoài Thieân Muï.
* Soâng Höông töø ngoaïi oâ Kim Long ñeán Coàn Heán
Ñeán vuøng ngoaïi oâ Kim Long, giöõa nhöõng bieàn baõi xanh bieác, soâng Höông
“vui töôi haún leân” khi noù ñaõ nhìn thaáy chieác caàu traéng cuûa thaønh phoá “in
ngaàn treân baàu trôøi, nhoû nhaén nhö nhöõng vaàng traêng non”. Coàn Giaõ Vieân
vaø coàn Heán ôû ñaàu vaø cuoái thaønh phoá nhö hai cuø lao xanh ñaõ laøm cho doøng
soâng Höông uoán cong “meàm haún ñi nhö moät tieáng vaâng khoâng noùi ra cuûa
tình yeâu”. Taùc giaû lieân töôûng ñeán soâng Sein cuûa Paris, soâng Danuyp cuûa
Buñapet ñeå noùi leân veû ñeïp ñoäc ñaùo cuûa soâng Höông laø noù “naèm ngay giöõa
loøng thaønh phoá yeâu quí cuûa mình”, noù ñaõ giöõ cho Hueá “trong toång theå vaãn

12
giöõ nguyeân daïng moät ñoâ thò coå, traûi doïc hai beân bôø soâng”. Nhöõng nhaùnh
soâng ñaøo mang nöôùc Höông giang toûa ñi khaép ñoâ thò, nhöõng caây cöøa, caây
ña coå thuï, nhöõng aùnh löûa thuyeàn chaøi “laäp loøe” nôi xoùm thuyeàn xuùm xít
trong ñeâm söông, ñaõ laøm cho coá ñoâ Hueá töïa nhö “moät linh hoàn moâ teâ xöa
cuõ maø khoâng moät thaønh phoá hieän ñaïi naøo coøn nhìn thaáy ñöôïc”.
Laàn thöù hai, HPNT lieân töôûng, so saùnh veà löu toác cuûa soâng Neâ -va nôi
thaønh phoá Leâ-nin-graùt nöôùc Nga vôùi soâng Höông. Hình aûnh con chim haûi
aâu co moät chaân ñ âu treân chieác thuyeàn baêng löôùt qua tröôùc cung ñieän Peâ -
teùc-bua nhö moät khaùm phaù nhieàu ngoä nghónh, taùc giaû mô öôùc “hoùa laøm
moät con chim nhoû co moät chaân treân con taøu thuûy tinh ñeå ñi ra bieån ”. Con
soâng Höông khi gaëp kinh thaønh xöa, hai hoøn ñaûo Giaõ Vieân vaø Coàn Heán ñaõ
laøm cho noù “troâi ñi thöïc chaäm, cô hoà chæ coøn laø moät maët hoà yeân tónh”.
Nhìn nhöõng doøng soâng, nhöõng doøng nöôùc chaûy, taùc giaû nhaéc laïi tieáng
khoùc cuûa nhaø trieát hoïc Hi Laïp hôn hai ngaøn naêm veà tröôùc ñeå neâu leân
nhöõng suy ngaãm veà doøng chaûy cuoäc ñôøi, veà söï bieán chuyeån khoâng ngöøng
cuûa vaïn vaät. Roài oâng laïi nghó veà “ñieäu chaûy laëng lôø” cuûa Höông giang, quyù
troïng coi ñoù laø “ñieäu slow tình caûm daønh rieâng cho Hueá”. Hình aûnh “haøng
traêm aùnh hoa ñaêng boàng beành vaøo nhöõng ñeâm hoäi raèm thaùng baûy töø ñieän
Hoøn Cheùn troâi veà” vaø söï “ngaäp ngöøng nhö muoán ñi muoán ôû, chao nheï
treân maët nöôùc nhö nhöõng vaán vöông cuûa moät noãi loøng” ñaõ noùi leân thaät thô
veû moäng mô cuûa Höông giang – baøi thô tröõ tình cuûa coá ñoâ Hueá.
Söï ngaäp ngöøng vaán vöông aáy laø veû ñeïp cuûa Höông giang maø nhieàu nhaø
thô ñaõ caûm nhaän, trong ñoù Thu Boàn ñaõ coù laàn rung caûm:
Con soâng duøng daèng, con soâng khoâng chaûy
Soâng chaûy vaøo loøng neân Hueá raát saâu
HPNT ñaõ gieo chöõ leân nhöõng vöôøn hoa, nhöõng caùnh ñoàng maøu môõ maø
trong ñoù moãi so saùnh, nhaân hoùa vaø lieân töôûng veà doøng chaûy soâng Höông
ñoaïn ñi qua Hueá töïa nhö hoa traùi ngoït thôm ñaõ theå hieän moät buùt löïc vaø taàm
cao trí tueä cuûa nhaø vaên coù sôû tröôøng veà buùt kí, tuøy buùt. OÂng ñaõ daønh cho
soâng Höông caû moät taám loøng yeâu meán vaø quyù troïng ñaëc bieät.
* Soâng Höông rôøi khoûi kinh thaønh ra ñi
Ñoaïn noùi veà soâng Höông rôøi khoûi kinh thaønh ra ñi ñöôïc HPNT dieãn taû
baèng moät ngoøi buùt ngheä thuaät raát ñoãi haøo hoa. OÂng ñaõ nhaân hoùa soâng
Höông trôû thaønh “moät taøi nöõ ñaùnh ñaøn luùc ñeâm khuya”. OÂng cho bieát nhaïc

13
coå ñieån Hueá ñaõ ñöôïc sinh thaønh treân maët nöôùc Höông giang … OÂng cho
hay thi haøo Nguyeãn Du ñaõ töøng oâm aáp “moät phieán traêng saàu” trong bao
naêm leânh ñeânh treân doøng soâng Höông. Moät ngheä nhaân giaø, chôi ñaøn heát
nöûa theá kæ ñaõ chæ ñích danh hai caâu thô “Trong nhö tieáng haïc bay qua,
Ñuïc nhö tieáng suoái môùi sa nöûa vôøi” mang ñieäu nhaïc cung ñình Töù ñaïi
caûnh. Soâng Höông rôøi khoûi kinh thaønh “löu luyeán ra ñi giöõa maøu xanh bieác
cuûa tre truùc vaø cuûa nhöõng vöôøn cau vuøng ngoaïi oâ Vó Daï”, roài noù laïi ñoåi
doøng ñoät ngoät gaëp laïi thaønh phoá laàn cuoái ôû goùc thò traán Bao Vinh xöa coå
nhö “söïc nhôù laïi moät ñieàu gì chöa kòp noùi”. Phaûi chaêng ôû khuùc löôïn naøy
soâng Höông coù caùi gì “raát laï vôùi töï nhieân vaø raát gioáng con ngöôøi”. Taùc giaû
cho raèng ñoù laø “noãi vöông vaán, caû moät chuùt laúng lô kín ñaùo cuûa tình yeâu”.
Vaø oâng ñaõ so saùnh soâng Höông vôùi naøng Kieàu trong ñeâm tình töï, oâng daãn
buoâng hai caâu thô cuûa Nguyeãn Du ñeå noùi veà söï löu luyeán chí tình vôùi lôøi
theà tröôùc khi veà bieån caû. Thaät khoâng coù söï so saùnh naøo hay hôn khi noùi veà
con soâng mang tình ngöôøi, söï son saét thuûy chung cuûa löùa ñoâi “Coøn non coøn
nöôùc coøn daøi - Coøn veà coøn nhôù …”, lôøi theà cuûa löùa ñoâi, lôøi theà cuûa doøng
soâng ñaõ trôû thaønh gioïng hoø daân gian xöù Hueá. Saâu xa hôn nöõa, lôøi theà aáy laø
taám loøng ngöôøi daân Chaâu Hoùa xöa maõi maõi chung tình vôùi queâ höông, xöù
sôû thaân thöông.
Ñeán vôùi Hueá moäng mô laø ñeán vôùi soâng Höông, ñeán vôùi tieáng chuoâng
chuøa Thieân Muï, ñeán vôùi tieáng gaø Bao Vinh, laø ñeán vôùi laêng taåm ñeá vöông,
ñeán vôùi nhöõng con ngöôøi thuûy chung troïn tình troïn nghóa, laø ñeán vôùi nhöõng
baøi ca, ñieäu hoø daân gian dòu ngoït.
Taùc giaû baøi tuøy buùt “ Ai ñaõ ñaët teân cho doøng soâng?” ñaõ noùi hoä loøng ta
nhöõng tình caûm saâu saéc, toát ñeïp aáy.
Baøi tuøy buùt ñaõ theå hieän moät buùt phaùp ngheä thuaät ñoäc ñaùo, taøi hoa cuûa
HPNT. Nhaø vaên ñaõ taïo neân chaát thô quyeán ruõ laøm say loøng ngöôøi. Nhöõng
tri thöùc veà ñaïi lí, vaên hoùa, thi ca, aâm nhaïc cuûa oâng ñaõ chung ñuùc thaønh
trang vaên tuyeät vôøi.

Phân tích tác phẩm "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
của Hoàng Phủ Ngọc Tường để thấy được vẻ đẹp của một dòng sông

Nếu s p ả ả ơ N uy Tu vì ờ v ó ớ ư
t tr ị sử v ọ V tN ư t ố tư t ẩ ĩ, t ì
14
 ố v y, d s Hươ ũ p ả ả ơ v ết ký H P N ọ
Tườ . Có t ó s ấy ảy tr ị sử vù ất ướ ã ư
v ắt k ơ d ảy t ếp, uố ư ồ ề tr
tr ề ất v ươ ầy ất t ơ, ất ọ , ất ... rồ ã t t ết
ảy tr t t ứ ọ .
t sẽ t ếu sót vớ xứ Huế, vớ ọ s ếu k ư A ã t
tên cho dòng sông? v ươ trì ả d yở trườ p ổ t . Bở y
l t t ký ặ sắ qu ó ọ s sẽ v ư que vớ tt
v ọ ,v ư ết ế tp á t ký H P N ọ Tườ t tế
t kết p uầ uy ất trí tu v tí tr tì , ất ị u sắ sả v
sự u ết uy á ư tổ p t vố k ế t ứ p p về tr ết ọ , v
á, ị ý, ị sử, , ,t ơ … trí tr sá N v 12
u tả t ắt ầu ơ r ,d s xu về ề ất C u H á,
uố ì qu k t Huế rồ về vớ ả.
T ế ó t á t ếp tá p ẩ ứv ì tư d s
p tí vớ á u :s Hươ - ã t ơ r vù t ư
uồ ; s Hươ - ề ơ ồ ằ v v t Huế; s Hươ g -
t ơ s ó k t Huế; s Hươ - d y dứt t y Huế về vớ
ả. T x ớ t u t á k á ứv í á t ếp t ều
ó tá ả.

1. H P N ọ Tườ ã vẽ ị ồ d s Hươ ặ ị
ý ầu t ó t u về tt p ố duy ất - t p ố Huế. K ở uồ t
r , ườ trá v ã t vư t qu á r Trườ Sơ , uố
ư qu qu ề C u H á, t e ướ N Bắ qu H C é
v qu ất ã N uy t B ều ấy ồ T M rồ xu về Huế, ặp
t p ố ở ồ G ã V rồ uố s Cồ Hế , r k ỏ k t d s
ề ế về p í Bắ tr tr sắ u vù Vĩ G , ư ưu uyế
vớ k t ó rẽ t e ướ t y ặp t Huế ầ ởt ị
trấ B V rồ ớ tr r . Sự xuất t t á ị d v á vố
ắ ề vớ xứ Huế t ự k v tì , ư uố ó vớ ọ :s Hươ
í t , ặt, ồ xứ Huế. S Hươ ị sử
ất ố .
T t uở x xư ó d s t uỳ ướ V t, tr sá D ịa
chí N uy Trã ó d s t vớ t L G ổ kí . ế t ế
kỷ XVIII ó ưỡ ự ư qu T y Sơ ù dũ t ế r Bắ uổ
qu T x ư . T t ế kỷ XIX d s ó tẩ ồs
vù ấ ì vu N uy . Xu M u T 1968
d s ở ó d áu ù ườ
xứ Huế, y u xứ Huế ã ã xuố ả v ả ất ù .P á t ả ị sử

15
 ũ t á v số d y d s Hươ tr ị sử, ó ư
ư ảy r t ị sử, ýt ứ ị sử. C s Hươ ã trở t
uyề t ,t dấu ấ ị sử.
D s Hươ tr ì ó ét v á xứ Huế. ó ó t
t sắ tí Huế ã trở t u tư r xứ y sắ tí ấy ó t
rất xư , vố "m u o u ục v oạ vả vâ th a m u xa h ch m ồ ê
một m u ỏ ở ê tro , tạo th h một m u tím ẩ h ệ ". ấy sắ á ướ
xứ Huế y xư , tr y ắ ư e r p ơ v u ó tr
ặt s Hươ tr tì . ó ó t t rằ t á
ảy vớ tr ì ọ è ồ ề tr ặt s ; t
" t ữ h úc êm khuya"… ó ọ d ũ t
ồ ườ xứ Huế x v v k ắp ặt s . G ả sử ếu k ó ặt
ướ Hươ t ì dứt k át k t ó u , ịp ấy.
2. T ổ í k , á ẹp u ố tư t ẩ ỹ, u uẩ ự t ẩ ỹ
á v t ơ ướ tớ k á p á, sá t , s sá , ố ếu. N ư
ếu k k é sẽ rất d rơ v sự k u sá á .K u tả vẻ ẹp
d s Hươ v H P ã trá ư ều ấy ờ u ì ó
ư ì t ườ t t á ẹp tr ố tự v
ó ơ sở. Nơ t ư uồ , s Hươ ư "một c D -gan phóng khoáng
v ma ạ ". Di- ót ọ k á B -hê- ỉ tt ườ t í
số tự d , t ưu s ằ át.
ặ tí á D- ũ ặ tí d s Hươ ơ r ,
t , tự d v u ồ át . C ảy á ồ C u H á, d
sông " h ẹp ằm ủ mơ m ". K ỉ s y ỉ "mơ
màng", ó ẽ ố ư ườ á tr t ơ Xu Quỳ "Cả tro mơ c
thức", ĩ vẫ t t ứ ảy, t t ứ tr á ề ẹ . Về
ế k t "s H ơ ã trở th h một t ữ h úc êm
khuya" ầy t tr . N uố ư ề d ảy ư v
ì ó ư y u K ều t sắ tr tì tự. Ở t ờ oà
ì s Hươ " m một co ịu của ất c". T
tưở về d s uố H Cầ , t ờ á ặ P áp ũ ư
t ơt ổ v t ồ ườ t ứ tưở tư ó ườ á ẹp,
xứ K Bắ " tì ": "S uố tr / Một ấp h / Nằm h ê
h ê tro kh ch tr kỳ".
3. S Hươ ư trầ ặ v ổ kí ơ k ặt ướ p ẳ ặ
tế u ù T M v ưd ã ì y ơ k ặt ướ vố
ề x ỗ k tế áy ất ở tr ề s t ì ơ vù
tru du Huế. C ảy tớ Huế t ì ặt ướ s Hươ ã trở t k ã
u ì . Tr tá ả tồ t u t ổ truyề , ó ẽ ở
ất kỳ quố t ìv số t u v p dự k

16
 d xướ ều qu trọ ư u.
C ảt ế tr ồ sơ ề ị UNESCO N ã u ì Huế
v Cồ T y N uy D sả v át ế ớ t ã rất ý tớ
khô ã u ì Huế- í ặt ướ d Hươ t
y uv k Cồ T y N uy ầy quyế rũ. ấy ó ẽ t
uy ý tr t ếp ổ truyề . V H P N ọ Tườ , ắ
ườ rất u xứ Huế, tr t t ký y ã ý t
tốt v ư ã xứ Huế k t tá v á .
N v ũ "vẽ" s Hươ ằ t u tt ì vớ
t ỉ t : "v qua th m ất ã N uyệt B u, L ơ g Quán
rồ ột ột vẽ một cu thật tr …"; "v h u khúc qua h ột ột,
uố mì h th o hữ co thật m m…". Rất ều t áy t ì
dồ d p xuất : , ữ , ồ h, ập ừ , x , sừ sữ ,
xúm xít, ập oè… v s sá t ì :" s h th h qu ch",
"m m h tấm ụa", " hữ ch c thuy xu ợc chỉ é vừa ằ co tho ",
" hỏ hắ h hữ v h tră o "…. ó ả s sá vớ á tr u tư
k ơ trí tưở tư ườ ọ về d s Hươ ổ kí h: " h tr t
ý, h cổ th "…
Rồ ẩ d t ì : "s H ơ uố một c h cu rất hẹ", "kéo
một ét thẳ thực yê tâm"… N ờ sự sắ d s ư
số ẳ , tươ vu , ấ áp; " hữ m chó ọ m u ỏ của hoa ỗ
quyê rừ ", "sắc c trở ê xa h thẳm", "phả qua h u m u sắc s m
xanh, tr a vàng, ch u tím", " hữ ã xa h c", "ch c cầu trắ ", "màu
xa h c của tr trúc"…
S Hươ ố tư t ẩ ỹ, uồ ả ứ á t ,d
v y ó ả td t về s Hươ . Tr á ì t tế Tả
, " s trắ - lá cây xanh", tr á " ù t trá í" C Bá
Quát, dòng sông " h k m ự tr xa h"; tr ỗ "qua ho vạ cổ" B
Huy T Qu , Hươ u "tr ch u ả ả ó ho h ";
tr á ì qu , á ì "phục s h" Tố H u, "s H ơ quả thực
K u, rất K u"…
4. B t ký t ế ó " á t " t " á t " t ét
u v ết d v ườ ấy u. C ắ rằ v ã rất ý
t ứ ều ấy " á t "H P u xuất : "t th h ó …",
"t hĩ rằ …", "… h thức tro tâm hồ t …", "t thất vọ …" , "tôi hi
vọ ...", ư tr uy , t sự v ều k t uyết ý ả ọ
u rõ ơ về d s . G á trị ầu t ký á trị t ứ .M t
t ký y sẽ t ứ ọ t tầ ớ . A ã t tê cho
dòng sông? xứ á t tá p ẩ ư v y. N ườ ọ ư ut về
d s Hươ , u t về k Huế, về xứ Huế, qu ó t y u qu

17
 ươ ất ướ ì v ườ ọ ư u s u ơ sứ v á trị
t t u t. N tr A ã t tê cho s ?
ả x , tu t e quy u t ả x .
Dướ ó ờ v , ét á t t ký y sự tưở , t sự
tưở p ý p ó t ,t tế, t . M u tả k qu
ất ờ ầy ả x d s , v ọ ó " ỗ vươ vấ , ả t
t ẳ ơ kí á tì y u", u tả ả rẽ t t, v ĩ về
ố tì K K ều tưở v ọ ó K ều ã "chí
tì h trở ạ tìm K m Trọ của ó, ể ó một th …".
ấy p át t u t ỉ óở ườ ết ều, u r
v ók ả qu sát ù trí tưở p p , é y. L
tưở v ư ọ tớ ả d s N v ướ N x x
ù ưỡ ả u xứ uố " p t " v
" ứ t tr t ut yt " p ế ấp áy
á sá r .N ư d N v ướ ảy quá t
ù u trở về vớ d Hươ " ,t ự " vớ " u s w
tì ả " ù ắ "tr ì á ồ ề tr …".
Dự tr ứv t ứ ó ịp u vố ặ trư t ứ ất
t ơ t ó t ví t ký ư t t ơ. T ứ t
tá p ẩ rất u á trị t ì ư u qu t t ế ớ tí t ư
dù ết sứ p ó t . Có ả tưở H P N ọ Tườ t
v sở u t ư tí t u ó v ầu ó vố ả x vố
ãt tế.
Có u v ầy tí t , tí t v ấp á sắ ầu v ấ áp ả x :
"Trướ k về ế vù u t ổ êm m, ó ã t ả tr ca r
, rầm rộ ó y , mã h ệt qu ề t á , u x áy
ư ơ ố v áy vự í ẩ , v ũ ó ó trở ịu và say
ắm dặ d chó ọ m u ỏ ỗ quy r ". Vì tu t e
quy u t ả x u v t ườ d , ều ề, ều ổ ư
ớp só t x d t ớp só ư p ấ ả x t
ứ ì du ó ớp só d Hươ d p dề tr
t trí ọ .

Phân tích bút ký "Ai đã đặt tên cho dòng sông" - Hoàng Phủ Ngọc Tường

N PH N T H
1. Cả x tá ả trướ vẻ ẹp s Hươ : ư k ơ t k v
t ờ t .( 1)
ó k u vườ ổ sầ uất, d s 'tỏ sá t t ầ t á y tĩ v
k á t'. ó kí ứ về N uy Du, truy K ều: ì ả N uy Du
18
 ồ ọ K ều dướ á r u p , tr vẻ ẹp d s
ổ sắ k v ù ươ trá tr vườ .
ó sắ Huế t ấp t á tr 'Truy K ều' : d s áy ướ trờ ,
ỏ t ơ , ắ v , k ó ế , dươ uu , tr ồ , ù
t u qu s , vầ tr t ắ t ết,..._Cá ó u tr t ơ N uy Du,
' ư tv ó t ờ , ặp tì í tưở Truy K ều: tì k ế ,
uổ ắt, , ,t v , ắ ó vớ u tr t tì yêu
u t uở'.

2.Vẻ ẹp d s Hươ ở t ư uồ p ó k á v d
Sứ số ã t, d , dịu d , ắ s y, ư ' t ả trườ
r , rầ r ó y '. K ảy qu ề ị ì trở,
s Hươ vẻ ẹp d d : ' ã t qu ề t á , u x ắ ư ơ
ố x áy v áy vự í ẩ ', ư ũ ó 'dịu d , ắ s y
dặ d ó ọ u ỏ ỗ quy r '.G Trườ Sơ , s
Hươ ư t' á D ,p ó k á v d ', ở r ã u
ó t ả ĩ d , tt ồ tự d v tr sá .N t u t: s sá ,
tu t , ẩ d v nhân hóa.
3.S Hươ k về ế v t p ố:
'Sắ ẹp dịu d , trí tu , ườ ẹ p ù s t vù v ó ,xứ sở', Dòng
s duy ất ỉ qu t p ố Huế. Vớ vố u ết s u sắ về ị í, v
ó , ị sử, tá ả u tả d s t ts vó ả ều
k á t.
S Hươ ư ' ườ á ẹp ơ á ồ C u Hó ầy
d ( ì ả t ơ tưở ổ tí ế tr
r ), D s vớ 'k qu t t, uố ì t e ườ
t t ề '. Lưu vự ả, t ì , vu tươ _ ã ờx ế ,
ều u sắ trầ ặ , tr ết í.
N tẩ vớ ' ấ ì vu ự p kí tr
r t u tị v ề k u ã u tẩ tỏ k ắp
ả t vù t ư ưu'.
Vớ qu sát t tế, u ì tư , s sá , ẩ d , s
Hươ tr dư v Trườ Sơ , d s ề ư tấ '. 'N dãy ồ
s s ưt quá , vớ ỉ t k ở :Vọ Cả , T T ,
Lựu Bả ', ọ ồ ãt r h ả p ả qu ều u sắ tr
ề trờ 'sớ x , trư v , ều tí ' rất v ặ trư ư ườ Huề t
xét.
Sự t y ổ tí á ườ á s Hươ ư t t y
ế k á , t á D , d v p ó k á ã trở dịu
d , e , ư ' ườ á ẹp ư ườ tì ế á t ứ ',

19
' ườ ẹ p ù s ả t vù v ó xứ sở'.
T ả u ó, ơ ồ v vọ tr t t ứ Huế t ế u ù
T M , t ế g t xó tru du át át,...

20