Nazwisko i imię:

Do zdobycia 21 punktów. Powodzenia!

Przeczytaj uważnie fragment utworu Adama Mickiewicza Pan Tadeusz, następnie wykonaj
polecenia. Zapisz odpowiedzi w podanym pliku.

Hrabia podczas Sędziego sporów z Telimeną

Stał za drzewami, mocno zdziwiony tą sceną.
Dobył z kieszeni papier i ołówek, sprzęty,
Które zawsze miał z sobą, i na pień wygięty,
Rozpiąwszy kartkę, widać, że obraz malował,
Mówiąc sam z sobą: «Jakbyś umyślnie grupował:
Ten na głazie, ta w trawie; grupa malownicza!
Głowy charakterowe! z kontrastem oblicza1!» [...]

Choć Hrabia Telimenę już dawniej widywał

W domu Sędziego, w którym dosyć często bywał,
Lecz mało ją uważał: zadziwił się zrazu,
Rozeznając w niej model swojego obrazu.
Miejsca piękność, postawy wdzięk i gust ubrania
Zmieniły ją, zaledwo była do poznania.
W oczach świeciły jeszcze niezagasłe gniewy;
Twarz, ożywiona wiatru świeżymi powiewy,
Sporem z Sędzią i nagłym przybyciem młodzieńców,
Nabrała mocnych, żywszych niż zwykle rumieńców.

«Pani – rzekł Hrabia – racz mej śmiałości darować;

Przychodzę i przepraszać, i razem dziękować.
Przepraszać, że jej kroków śledziłem ukradkiem;
I dziękować, że byłem jej dumania świadkiem.
Tyle ją obraziłem! winienem jej tyle!
Przerwałem chwilę dumań; winienem ci chwile
Natchnienia, chwile błogie! Potępiaj człowieka;
Ale sztukmistrz twojego przebaczenia czeka!
Na wielem się odważył, na więcej odważę:
Sądź!» – tu ukląkł i podał swoje pejzaże.

Telimena sądziła malowania proby

Tonem grzecznej, lecz sztukę znającej osoby;
Skąpa w pochwały, lecz nie szczędziła zachętu:
«Brawo – rzekła – winszuję, niemało talentu.
Tylko pan nie zaniedbuj; szczególniej potrzeba
Szukać pięknej natury! O, szczęśliwe nieba
1
oblicze – twarz
Krajów włoskich! różowe cezarów ogrody2!
Wy, klasyczne Tyburu3 spadające wody!
I straszne Pauzylipu skaliste wydroże4!
To, Hrabio, kraj malarzów! U nas, żal się Boże!…
Dziecko muz, w Soplicowie oddane na mamki5,
Umrze pewnie. Mój Hrabio, oprawię to w ramki,
Albo w album umieszczę, do rysunków zbiorku,
Które zewsząd skupiałam: mam ich dosyć w biurku».

Zaczęli więc rozmowę o niebios błękitach,

Morskich szumach i wiatrach wonnych, i skał szczytach,
Mieszając tu i ówdzie, podróżnych zwyczajem,
Śmiech i urąganie się nad ojczystym krajem.

A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy

Litewskie, tak poważne i tak pełne krasy6!
Czeremchy oplatane dzikich chmielów wieńcem,
Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem,
Leszczyna jak menada7 z zielonymi berły,
Ubranymi jak w grona, w orzechowe perły;
A niżej dziatwa8 leśna: głóg w objęciu kalin,
Ożyna9 czarne usta tuląca do malin.
Drzewa i krzewy liśćmi wzięły się za ręce,
Jak do tańca stające panny i młodzieńce
Wkoło pary małżonków. Stoi pośród grona
Para, nad całą leśną gromadą wzniesiona
Wysmukłością kibici i barwy powabem:
Brzoza biała, kochanka, z małżonkiem swym grabem.
A dalej, jakby starce na dzieci i wnuki
Patrzą, siedząc w milczeniu, tu sędziwe buki,
Tam matrony topole i mchami brodaty
Dąb, włożywszy pięć wieków na swój kark garbaty,
Wspiera się, jak na grobów połamanych słupach,
Na dębów, przodków swoich, skamieniałych trupach.
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pan-tadeusz.html

1. Podaj tytuł księgi z Pana Tadeusza, z której pochodzi podany fragment. [1 p.]

2
różowe cezarów ogrody – ogrody róż w Rzymie
3
Tybur — właśc. Tyber, jedna z największych rzek we Włoszech
4
Pauzylipu skaliste wydroże – chodzi o górę Pausilippo we Włoszech, w której znajduje się grota o długości ok. 500 m
5
mamka – kobieta, która podjęła się karmienia piersią cudze dziecko
6
krasa – piękno, uroda
7
menada – towarzyszka boga wina, Bachusa, w mitologii rzymskiej; Bachus to odpowiednik greckiego Dionizosa
8
dziatwa – dzieci
9
ożyna – jeżyna
Księga trzecia ,,Umizgi”

2. Napisz, jaki był temat rysunku Hrabiego. [1 p.

Tematem rysunku Hrabiego była kłótnia Telimeny z Sędzią

3. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń w odniesieniu do podanego fragmentu Pana

Tadeusza. Napisz znak X w odpowiednich miejscach. [2 p.]

Prawda Fałsz
Hrabiego rozśmieszył widok Telimeny i Sędziego. X
Hrabia zawsze miał przy sobie papier i ołówek. X

4. Napisz, za co Hrabia dziękował Telimenie. Nie cytuj. [1 p.]

Hrabia podziękował Telimenie za to, że mógł być świadkiem jej rozmyślań.

5. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń w odniesieniu do podanego fragmentu Pana

Tadeusza. Napisz znak X w odpowiednich miejscach. [2 p.]

Prawda Fałsz
Telimena pochwaliła rysunek Hrabiego. X
Z fragmentu Pana Tadeusza wynika, że Telimena interesowała się malarstwem. X

6. Napisz, jakie – według Telimeny – powinny być tematy obrazów Hrabiego. Swoją odpowiedź
poprzyj odpowiednim cytatem. [2 p.]

Tematami obrazów hrabiego, według Telimeny, powinno być piękno natury: błękitne niebo,
morskie krajobrazy, górskie szczty.
Cytat:
,, Tylko pan nie zaniedbuj; szczególniej potrzeba
Szukać pięknej natury! “

7. Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź spośród oznaczonych literami A i B

oraz odpowiedź spośród oznaczonych cyframi 1 i 2. [1 p.]

Słowami: „A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy / Litewskie, tak poważne i tak pełne krasy!”
narrator wyraża oburzenie B, że Telimena i Hrabia pogardzają 1 ojczystymi krajobrazami.

A. zrozumienie
B. oburzenie

1. pogardzają.
2. zachwycają się.

8. Napisz, który z bohaterów Pana Tadeusza był, oprócz Hrabiego, utalentowany artystycznie.
Napisz również, z uprawiania jakiej dziedziny sztuki słynął. [2 p.]

Utalentowanym artystycznie bohaterem Pana Tadeusza, oprócz Hrabiego był także Wojski.
Dziedziną sztuki, którą się zajmował była muzyka i gra na bawolim rogu.

Przeczytaj fragment definicji pochodzącej ze Słownika języka polskiego pod red. W.

Doroszewskiego.

sztukmistrz [...] 1. «człowiek pokazujący sztuki (akrobatyczne, cyrkowe); cyrkowiec, kuglarz,

magik, dawniej także: aktor» [...] 2. przestarz. «mistrzowski twórca, wykonawca czego; mistrz w
swojej sztuce» [...]

9. Napisz, w którym znaczeniu Hrabia użył wyrazu sztukmistrz w rozmowie z Telimeną.

Uzasadnij swoją odpowiedź. [2 p.]

W rozmowie z Telimeną Hrabia użył wyrazu sztukmistrz w znaczeniu mistrz w swojej sztuce,
wykonawca, w tym przypadku jako wykonawca, twórca obrazów, malarz. Poprosił Telimenę,
aby ta oceniła jego obraz, który namalował.

10. Wypisz z tekstu wyrażenie nawiązujące do mitologii greckiej, którego Telimena użyła jako
synonimu wyrazu artysta. [1 p.]
Dziecko muz

11. Podaj po jednym synonimie do podanych wyrazów: [2 p.]

błogi – uroczy
ukradkiem – dyskretnie

12. Uzupełnij tabelę. Nazwij podkreślony w cytacie z fragmentu Pana Tadeusza środek
stylistyczny i określ funkcję, jaką pełni w utworze. [4 p.]

Cytat Nazwa środka stylistycznego Funkcja w utworze

W oczach świeciły jeszcze epitet podkreślenie tego, że Telimena
niezagasłe gniewy była jeszcze zdenerwowana po
kłótni z Sędzią
Jarzębiny ze świeżym Metafora, podkreślenie piękna litewskiej
pasterskim rumieńcem uosobienie (personifikacja) przyrody, piękna lasu