Barok – sprawdzian wiadomości i umiejętności

grupa A

1. W wierszu Daniela Naborowskiego pojawia się typowy dla literatury i sztuki topos. Nazwij
go, omów funkcjonowanie w tym utworze i wskaż jego źródło.
Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,
Z którego spadł niejeden, co na starość godzi.
Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był, nieboże;
Między śmiercią, rodzeniem byt nasz, ledwie może
Nazwan być czwartą częścią mgnienia; wielom była
Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła.

2. Wypisz T (TAK), jeśli odpowiedź jest poprawna, N (NIE) – jeśli jest błędna.
Dla sarmackiego nurtu kultury charakterystyczne są:
1. utwory literackie ukazujące męstwo szlachty na polu bitwy. T N
2. utwory liryczne opisujące miłość . T N
3. teatralizacja życia codziennego przejawiająca m.in. w stroju. T N
4. wypowiedzi zawierające liczne makaronizmy. T N
5. szerokie horyzonty intelektualne i staranne wykształcenie szlachty. T N
6. portrety podkreślające zamożność oraz znaczenie szlachcica i jego rodu. T N
7. pisanie pamiętników, które miały ukazać zasługi autora i przyczynić się do uświetnienia T N
rodu.
8. malarstwo przedstawiające sceny rodzajowe na tle natury. T N

3. M. Sęp – Szarzyński, O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem

Pokój — szczęśliwość; ale bojowanie
Byt nasz podniebny. On srogi ciemności
Hetman i świata łakome marności
O nasze pilno czynią zepsowanie.

Nie dosyć na tym, o nasz możny Panie!

Ten nasz dom — ciało , dla zbiegłych lubości
Niebacznie zajźrząc duchowi zwierzchności,
Upaść na wieki żądać nie przestanie.

Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,

Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Królu powszechny, prawdziwy pokoju

Zbawienia mego, jest nadzieja w Tobie!

Ty mnie przy sobie postaw, a prześpiecznie
Będę wojował i wygram statecznie!
A. Jakim gatunkiem literackim jest ten utwór? Odpowiedź uzasadnij.
B. Zacytuj fragment, w którym znajdziesz argumentację tezy, że życie ludzkie to walka i krótko
go skomentuj.
C. Wskaż dwie peryfrazy i określ ich funkcje.
D. Wskaż oksymoron i określ jego funkcję.
E. Jak Sęp Szarzyński widzi zależność pomiędzy duchową a cielesną naturą człowieka?
Odpowiedz, na podstawie drugiej strofy.
F. Podstawowa dla sztuki barokowej jest zasada kontrastu. Podaj przynajmniej trzy przykłady
posługiwania się kontrastem a tym utworze. Określ funkcję tego zabiegu.
G. Na czym polega tragizm podmiotu lirycznego?

4. Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy to satyra na romanse rycerskie czy opowieść
o tragizmie człowieka, który nie godzi się z rzeczywistością. Odpowiadając, wykorzystaj
wnioski z poznanych fragmentów utworu.
 Barok – sprawdzian wiadomości i umiejętności
grupa B

1. W wierszu Daniela Naborowskiego pojawia się typowy dla literatury i sztuki topos. Nazwij
go, omów funkcjonowanie w tym utworze i wskaż jego źródło

Godzina za godziną niepojęcie chodzi:

Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.
Krótka rozprawa: jutro - coś dziś jest, nie będziesz,
A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz;
Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt - żywot ludzki słynie.
Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie…

2. Wypisz T (TAK), jeśli odpowiedź jest poprawna, N (NIE) – jeśli jest błędna.
Dla sarmackiego nurtu kultury charakterystyczne są:
1. pełne przepychu ceremonie. T N
2. wyszukane gatunki poezji lirycznej, np. sonety. . T N
3. gatunki literackie takie jak pamiętnik i dziennik. T N
4. kunsztowne, kwieciste przemowy i makaronizmy. T N
5. skromny i oszczędny tryb życia. T N
6. bogate, ozdobne stroje, będące manifestacją wysokiej pozycji społecznej. T N
7. dzieła malarskie przedstawiające naturę. T N
8. portrety trumienne. T N

3. Jan Andrzej Morsztyn, Do trupa

Leżysz zabity i jam też zabity,

Ty - strzałą śmierci, ja - strzałą miłości,
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
Ty jawne świece, ja mam płomień skryty,

Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty,

Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności,
Ty masz związane ręce, ja wolności
Zbywszy mam rozum łańcuchem powity.

Ty jednak milczysz, a mój język kwili,

Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze,
Tyś jak lód, a jam w piekielnej śreżodze.

Ty się rozsypiesz prochem w małej chwili,

Ja się nie mogę, stawszy się żywiołem
Wiecznym mych ogniów, rozsypać popiołem.

A. Jakim gatunkiem literackim jest ten utwór? Odpowiedź uzasadnij.

B. Utwór posiada wyraźnie dwudzielną budowę. Wskaż obydwie części utworu i określ ich
charakter.
C. Na czym polega zastosowany w tym utworze koncept?
D. Podaj cztery podobieństwa i cztery różnice pomiędzy podmiotem i adresatem utworu.
E. Wskaż dwie antytezy w tym utworze i określ ich funkcje.
F. Wskaż przerzutnię i określ jej funkcję w tym utworze.
G. Budzić podziw, wywołać wrażenie, zadziwić, zaskoczyć, olśnić, zaszokować, oszołomić,
prowokować – to cele sztuki barokowej. Podaj dwa elementy, dzięki którym autor osiąga ten
cel w utworze.
4. Dokonaj charakterystyki porównawczej Don Kichota i Sancho Pansy. Wykorzystaj
znajomość treści poznanych fragmentów utworu.