KİŞİLER EŞEK ARILARI

(YARGIÇLAR)
PHİLOKLEON'UN İKİ UŞAĞF
PHtLOKLEON (Kleon dostu) SOSİAS
BDELYKLEON (Kleon düşmanı)'
/Ne o? Nen var, zavallı Ksantias?
EŞEK ARILARI KILIĞINDA
İHTİYARLAR KOROSU
KSANTİAS JBu gece bekçiliği canıma
KORO BAŞİ KORO BAŞININ
OĞLU KÖPEK KILIĞINDA İKİ,
tak dedi artık, biraz kestireyim dedim.
ADANE BİR MİSAFİR BİR
SOSİAS
KADIN BİR ERKEK
Yine sırtın mı kaşınıyor senin? Ne azılı bir canavar bekliyorsun
.burda, bilmiyor musun?

KSANTİAS Biliyorum, biliyorum,

ama yine de kestirmek istiyor canım.

SOSİAS
.Sopaya razıysan kestir: 'Benim de gözlerimden uyku akıyor,
.ama tutuyorum kendimi. Hişşl! Kendine gel! Sen yoksa
çektin ,mi kafayı?

KSANTİAS Yok canım, ne

diye kafayı çekeyim, şarabı çektim.

SOSİAS
Ben çekmedim sanki! Çekmekten yana yolumuz bir seninle.
Az önce uyku bindirdi benim de kelleme, Pers'lerin gürzü gibi.
•Olmayacak bir düş gördüm.

10 E E 11
ş ş
e e
k k
A
r A
ı r
l ı
a l
r a
ı r
ı

KSANTİAS meydanın üstüne. Tunç kakılı bir kalkanı pençesiyle

Tuhaf şey, ben de bir düş gördüm, görülmedik kaptığı gibi uçurdu-' göklere. Sonra baktım aynı
bir düş,. Ama sen anlat önce. kalkanı Kleonymos atıyor elinden yere.

SOSİAS KSANTİAS
Bir kartal gördüm, dev gibi bir kartal; süzülüverdi Kleonymos ha? Ne var bunda şaşacak? Eşe dosta
bilmece bildirmece diye sor istersen sofra başında: navar, açmış ağzını yummuş gözünü: nutuk çekiyor,
Kimin kalkanı uçar havaya, düşer yere, fırlar boğazlanan bir domuz gibi sesler çıkararak...
denize?
SOSİAS
SOSİAS Bu düş
Tuh be!
hayra alâmet değil; bir belâ dolaşıyor başımda.

KSANTİAS Aldırma, KSANTİAS

korkulacak bir şey yok, yemin ederim yok. >Ne oluyorsun?

SOSİAS SOSİAS
Adam silâhını atar kaçar da nasıl korkulacak bir Vazgeç, vazgeç; anlatma. Leş kokuları salıyor senin
şey olmaz? Haydi, neyse; sen ne gördün, anlat. düş, boğulacağım.

KSANTİAS Benimkisi KSANTİAS

uzun, dallı budaklı: Devlet gemisiyle ilgili. ^Derken bu iğrenç canavar bir terazi alıyor eline, bir
öküzün ^postunu tartıyor.
S
OSİAS Dalını budağım kes SOSİAS
de gövdeye gel! 'Eyvanlar olsun, Yunanistan gidiyor elden! Herif
milletin denesini yüzüp satacak.
KSANTİAS
İlk dalışımda bir koyun sürüsü gördüm, Pnyks KSANTİAS
meydanında toplanmış. Ellerinde değnek, sırtlarında
'Canavarın yanı başında Theoros'u gördüm; yere
aba. Sonra baktım bir ca^
oturmuş, ba-•51 bir karga başı olmuş. Birden
Alkibiades yanıma geldi, her -sözün yarısını yutarak;
dedi ki bana: «Bak, Toyos'a bak: yaysı insan, yaysı
kaka!»

SOSİAS
İyi söylemiş, böylesi daha yakışıyor
Theoros'a.

KSA
NTİAS Tuhaf değil mi
Theoros'un karga olması?

12 E E 13
ş ş
e e
k k
A
rı A
l r
a ı
n l
a
r
ı

SOSlAS SOSİAS
Yoo! Hiç de değil. Neden olacak: İnsan gibi yaşarken karga oluvermiş.
Demek ki yakında aramızdan çıkıp leş kargalarına
KSANTİAS yem olacak.
Neden?
KSANTİAS Yamansın be!
Sen bari düş yorumla her gün de, para kazan.
SOSİAS
Haydi artık, iş başına: seyircilere konumuzu
anlatalım. Ama küçük bir giriş yapalım önce:
Bizden öz şiir möz şiir beklemeyin bu oyunda.
Ama eşek şakası yapacak da değiliz size. Bizi
beğenesiniz diye, size avuç dolusu ceviz atmıyacağız.
Gülesiniz diye de Herakles'in elinden lokmasını
almaya, ya da .Euripides'i kötülemeye niyetimiz yok!
Bugünlerde alkış toplayan Kleon'a bile yüklenecek
değiliz. Pek budalaca olmayan küçük bir konumuz
var: Ne kafanızı patlatır, ne de gülmekten çatlatır
sizi. Yukarının aşağısında, aşağının yukarısında bir
şey.
Şu yukarıda, damın üstünde uyuyan koca adam
bizim efendimiz. Babasını eve kapadı: dışarı çıkması
yasak, bizim işimiz de onu kollamak. Babasını
neden mi kapadı eve? Bir acayip derde tutulmuş
babası, öyle bir dert ki, biz söylemezsek dünyada
bilemezsiniz ne olduğunu. Bir deneyin isterseniz:
Düşünün bakalım, ne olabilir bu dert? Amynias,
Pronapes oğlu, ne diyor ordan? Kumar delisiymiş!
Bak hele! kendi foyasını çıkarıyor ortaya. Ağzını
tutsa daha iyi ederdi. Hayır, o değil, ama bir delilik
var işin içinde... Bak bak! Sosias da «Şarap delisi»
diye fıslıyor Derkylos'un kulağına. Olur mu hiç?
Yaşamasını bilen'-
14
Eşek Arıları
BDELYKLEON
(Damın üstünden, uyanarak)
Hey! Ksantias, Sosias! Uyuyor musunuz?
ler tutulur şaraba! Nikostrates'e göre de boğazına
düşkünmüş. Amma da yaptın, Skambonidesli: Öyle
olsa bu hallere düşer miydi hiç... Boşuna kafa
yormayın, bulamayacaksınız. Bilmek istiyorsanız,
susun da söyleyeyim size: Adam yargıçlık hastalığına
tutulmuş, delisi Dolmuş bu işin. Tek düşüncesi adam
yargılamak. Hep yargıçlar arasında, hem de en ön
sırada oturmasa kahrından ölecek. Geceleri uyku
girmiyor gözüne. Bir an dalsa hemen mahkemede
buluyor kendini rüyada. Oy vermekle öylesine
bozmuş ki adam, gece yatağından fırlayıp oy kupası
arıyor karanlıkta. Gençler nasıl duvarlara
sevdiklerinin adını yazarsa, bu da oy kupası
resimleri çiziyor. Bir sabah horozu gün doğarken
öttü diye mahkemeye verdi hayvanı. Horoz sanıklar-
dan rü§vet almış da mahsus geç ötmüş: bizimki
duruşmaya vaktinde yetişmesin diye. Şimdi artık
akşam yemeğini yer yemez, getirin pabuçlarımı!
diye bar bar bağırıp mahkemenin yolunu tutuyor,
gidip orada bir sütuna dayanıp uyuyor, gün
doğarken mahkemede hazır bulunsun diye.
Mumlarla mühürlerle oynamaktan, eşek anlarına
dönmüş bir halde geliyor eve. Çakıl taşı tükenir de
oy kupasına taşımı atamam diye o kadar çakıl topladı
getirdi ki, bahçe deniz kıyısına döndü. Kısacası yargı
margı derken oynattı adam. Onun için kapadık eve,
kaçmasın diye de nöbet .bekliyoruz ikimiz. Oğlu çok
üzülüyor babasının bu haline. Önce sokaklarda
yargıç kıhğıyla dolaşmasına engel olmak istedi, baş
edemedi. Sonra hamamlara soktu, müshiller içirtti:
Nafile. Davullu dümbelekli büyücüler tuttu, büyü
şenlikleri yaptırdı. Bizimki bir davulu kaptığı gibi
soluğu mahkemede aldı. Bütün bunlar işe
yaramayınca adamı bir gemiye bindirip Askle-pios
tapınağına yolladdc. Ertesi sabah mahkemedeydi
yine. Bunun üzerine eve kapadık. Bütün delikleri
tıkadık sıkı sıkı. Ama herif bölmeyi burgu gibi delip
kaçtı yine. Sonunda evin çevresine bir ağ da gerip
bekçilik ediyoruz gece gündüz. Bu belâlı adamın
adı Philokleon, şuradaki oğlunun adı da
Bdelykleon: Kendini bilen, hem de pek iyi bilen bir
delikanlı.
i
Vay canına!
KSANTİAS
Ne var?
S
 O Eşek Arıları 15
BDELYKLEON
S Öyle ya! En boğucu duman ondan çıkar. Haydi, gir
içeri, çabuk! Nerede bu bacanın kapağı? İçeri,
diyorum sana! Dur, §u kütükle tıkayalım bacayı.
İ Başka bir delik ara bakalım. Ama olanlar bana
oluyor: Şimdi de duman oğlu diyecekler bana.
A KSANTİAS
Kapıyı zorluyor bu sefer.
S
BDELYKLEON
Aman sıkı dur; dayan var gücünle kapıya. Ben de
geliyorum yardıma. Sürgüyü kolla. Takozu
kemirmesin sakın içeriden.

K PHİLOKLEON
(Kapının ardından.)
S Ne istiyorsunuz benden? Niçin mahkemeye
bırakmıyorsunuz beni, reziller! Drakontides beraat mı
etsin? Bunu mu istiyorsunuz?
A
KSANTİAS
Ederse etsin; size ne?
N

S
Bdelykleon kalkmış.

BDELYKLEON
Biriniz bu yana gelsin, çabuk. Babam bacaya girdi,
sıçan gibi uğraşıyor içinde. Aman gözünü aç;
hamamın oluğundan kaçı-vermesin. Sen de kapıyı
kolla.

SOSİAS
Peki bayım.

BDELYKLEON
Hey tanrılar, nedir bu gürültü? Ne oluyor? Kim o PHİLOKLEON
bacadan çıkan?
Delphoi kâhini ne dedi bana biliyor musun sen? Bir
suçlu benim yargımdan yakayı kurtarırsa, hemen taş
PHİ
kesilecekmişim olduğum yerde.
LOKLEON Benim ben: 'Ben
dumanım, tütüyorum. KS
ANTİAS' Yaman kâhinmiş
BDE
doğrusu, diyecek yok!
LYKLEON Dumansın ha?
Hangi ağacın dumanı? PHİLOKLEON

PHİLOKLEON Ne olur, bırak beni, gideyim. Yalvarırım sana. Öldüğüm

İncir ağacının. gündür bırakmazsan.
PHİLOKLEON
16 Eş Başıma gelen! Başıma gelen! Nasıl gebertsem bu
herifi, nasıl? ; Bir kılıç verin bana, çabuk! Ya da
ek getirin balmumunu, ölüm cezasını basayım şuna.

Ar BDELYKLEON
(Aşağı inerek.)
ıla
Kötü, bizimkinin niyeti yine çok kötü.
n
PHİLOKLEON

KS Yok canım, söz veriyorum sana. Mahkemeye falan

değil, aybaşı panayırına gideceğim, benim eşeği
A satmaya, küf eleriyle birlikte.

B
NT
DELYKLEON Ben yapamaz
lA mıyım bu işi?

S P
Dünyada bırakmam. HİLOKLEON Benim
yapacağım gibi
PHİLOKLE
yapamazsın.
ON Peki. Ağlan kemiririm ben de,
görürsün sen. B
DELYKLEON Orası doğru,
K
ben daha iyi yaparım.
SANTİAS Hangi dişlerinle
kemireceksin? P
HİLOKLEON Haydi
 öyleyse, gel çıkar hayvanı
Eşek Arıları 17
dışarı.
K
SANTİAS Bak, bak, ne
kurnazlıklar düşünüyor!

BDELYKLEON
Evet, ama yutan kim? Çaktım dalgayı. Giriyorum
içeri. Şu eşeği alıp gideyim de bari, sevgili babam
yeni dolaplar çevirmeye
kalkmasın.
(İçeri girip eşeği
çıkarır. Philokle-on
eşeğin karnına
asılıdır.)

Eşşekoğlu eşek! Ne ağlıyorsun? Seni satacağız diye

mi? Haydi yürü. Ne sızlanıyorsun? Karnında sıpa
mı var yoksa?

KSANTİAS Aman,
bu da ne? Eşeğin karnından bir adam
sarkıyor!

BDELYKLEON
Kimmiş o? Dur bakalım hele. Sahi be! Hey, kimsin
sen? İn misin, cin misin?

PHİLO
KLEON Ben kimse değilim
vallahi, hiç kimse.

BDEL
YKLEON Hiç kimse mi? Nerden
çıktın öyleyse?

PHİLO
KLEON İtaka'dan.
Çabuktüyen'in oğluyum.

BDELYKLEON
Seni gidi hiç kimse seni! Başına gelecekler var senin!
(Uşağına.) Haydi, çıkar şunu eşeğin altından. Vay
aşağılık herif! Nerelere saklanmış. Sen gel de eşek
sıpası deme buna.
18 Eş Eş 19
ek ek
Ar
Ar
ıla
ıla rı
n

PHİLOKLEON Beni rahat BDELYKLEON

bırakmazsanız savaş çıkar: Savaş açarım size. Açarsın, ama ne için?
 PHİLOKLEON KSANTİAS
Eşeğin gölgesi için. Ne sıçanı canım! Baksanıza! Damda .biri
var. Dam üstünde yargıç var!
BDELYKLEON
Yiğitliğine diyecek yok ama, kafadan BDELYKLEON
sakatsın. Başıma gelen!
Şimdi de serçe oldu bizimki; uçacak! Ağ
PHİLOKLEON
nerde? Ağı getirin! Kış, kış! İçeri! Hey
Kafadan sakat ha? Sen daha benim kim olduğumu Zeus! Böylesi babaya bekçilik etmek Sınır
bilmiyorsun. Yargıç babanın kanma girmeden kadrini boyunda düşman kollamaktan daha zor.
bilmeyeceksin.
KSANTİAS
BDELYKLEO
N Haydi, gir içeri eşekle beraber. Eh, yargıcımız girdi gayri kafese, kaçamaz.
Gidip biraz kestirsek fena olmaz.
PHİLOKLEON
BDELYKLEON'
İmdat, yargıçlar! Sevgili yargıdaşlarım! İmdat, Kleon! Gelin,
kurtarın beni! Sen aklım mı kaçırdın, sersem herif? Yargıç
sürüsü gelir nerdeyse onu çağırmaya.
BDELYKLEON
KSANTİAS
(Babasını kapayarak.)' Nasıl olur? Gün daha yeni ağardı.
Gir de içeride bağır. (U$ağınaj Gel, sürgüle şu kapıyı; taş da
yığ önüne. Loğ taşını da getir, daya. BDELYKLEON
Sen ne söylüyorsun? Geç bile kaldılar
KSANTİAS Vay Her zaman geceyansı gelirler,
kafam! Kim düşürdü bu sıvayı başıma? fenerlerle. Vız vız seslenirler
karanlıkta.
BDELYKLEON
Bir sıçan var her halde. KSANTİAS
Biz de basarız taşı gelirlerse.

BDELYKLEON
Çıldırdın mı? Kızdırmaya gelmez morukları.
Eşek arılan gibi saldırırlar adama.
20 Phlyalı Kabes? Hey gidi hey! Bu mu kaldı o
Eşek Anları parlak gençlikten? Bizans önlerinde böyle
miydik seninle? Ne yapmıştık hani, bir gece
Sipsivri şişleri de var nöbetinde: Fırıncı karının dibeğini
kıçlarında Bağıra çağıra, yürütmüş, Kesip yakmıştık, çorba pişirmek
hoplaya zıplaya Üşüşür için. Aman, çabuk olalım, dostlar, çabuk!
üstüne sokarlar seni. Lakhes'ı yargılayacağız, unutmayın. Bir
kovan dolusu parası varmış adamın. Kleon
KSANTİAS efendimiz tam vaktinde gelin, dedi. Üç
Sen merak etme; kovanla yargıç gelsin günlük de öfke istedi, baldan tatlı: Herifi
isterse: Bu taşlarla haklarından gelirim. gereğince cezalandırmak için. Yürüyelim
arkadaşlar, gün doğmadan yetişelim.
(Ellerinde sopalar, Fenerciler fenerleri sağa sola sallasın.
kıçlarında şişlerle Taşlara dikkat, düşüp kol bacak kırmayın.
ihtiyarlar korosu girer.)
(Koro, fener tutan
çocukların ardından yola
KORO BAŞI
koyulur.)
Yürü, Komias, daha canlı! Nedir bu
uyuşukluk? Sen eskiden tazı gibiydin,
tazı. Bak, Khariûades daha iyi yürüyor
senden. Hey, Strymodorös, yargıçların en
belâlısı! Evergides, nerdesin? Ya sen
 Eşek Arılan 21 ÇOCUK
Yoo, i§i dayağa dökerseniz
BİR Söndürür fenerleri,
ÇOCUK Hey, babalık, önüne bak, evlerimize gideriz. Siz de
ördek gibi yüzersiniz
çamura basma. çamurda.
ı
K KORO BAŞI
ORO BAŞI k Sen bk çöp al da, Şuna bak! Ben senin babanı bile
fenerin fitilini temizle. döverim. Hay körolası, batıyordum
az kalsın çamura. Bu yağmur dört
Ç beş> gün daha yağar. Baksanıza şu
OCUK İstemez, fitili mantarlara dört bir yanda. Ama
ekinler geç kaldı bu yıl, Hem bol
dürterim parmağımla. yağmur istiyorlar hem poyraz. Bu
evdeki yargıç dostumuza ne oldu?
KORO BAŞI Ne diye çıkıp katılmıyor aramıza?
Sersem, fitil çıkarılır mı o kadar Hiç beklettiği olmadı kendini böyle:
Bu zeytinyağı kıtlığında? Tersine, hep önden gider bağıra
Para senden çıkmıyor diye ver yansın ha? çağıra. Türkü söylemeye bayılır, bu
(Çocuğa bir tokat atar.) dostumuz.

2 O
2 A
m
Eşek Arılan
Gelin, duralım da bir tükrüyle çağıralım şunu a
Duyar duymaz çıkarır kapıdan burnunu. Ç n
,
OCUK Yok, baba; kuru
KORO a
Ne oluyor? Niçin? Ne var? Neden
incir isterim.
ğ
çıkıp ses vermez bu ihtiyar? K z
Pabuçlarım yitirmiş olmasın? Bir yere ORO İncir mi dedin? ı
mi çarptı .kaldı karanlıkta? Ayaklan mı n
Gebersen almam!
şişti? Basurları mı kızıştı yoksa? Odur ı
en amansız En katı yürekli yargıç Ç
aramızda. Yalvardılar mı ona Sallar OCUK Öyleyse ben de b
başını şöyle: Taş yumuşar, ben a
seninle gelmem.
yumuşamam, der. Dünkü yargıya y
üzüldü belki: Sanık inandırıp bizi KOR ı
Atina'yı sevdiğine, Kurtardı paçayı O r
elimizden. Ceza veremedi diye Ateşli Üç can besliyorum a
hastadır bizimki yine. Öyle yaman kazancımla, Un var,
adamdır bu adam! Kalk gel, yiğit odun var, et var a
yargıç üzülme; Yeni bir kodaman var alınacak: Sen tutmuş ç
yargdanacak. Koca Trakya'yı satmış kuru incir istersinl :
adam, Gel de onu atmaya bak
kazana. Haydi evlat, yürü bakalım. ÇOC
O
UK
BİR ÇOCUK Ya bugün mahkeme z
Baba, bir şey istesem alır mısın? kurulmazsa, Nerden a
çıkacak yemek paramız? m
KORO Yargı margı olmazsa
Elbette, yavrum, söyle, ne istersin? a
Neyle doyacak
Aşık isteyeceksin besbelli? n
karnımız?
a
KOR
ç ÇOC
UK
k Anam, ey
anam ne diye, 23
a
l Ne diye
ı doğurdun
r beni?
ı
KOR
z
O
,
Seni beslemek
için her gün
o
Başım dertlere
ğ
girsin diye.
u
l ÇOC
, UK
Ey zavallı yiyecek
a torbam: İçim
ç bomboş, neyleyim
! seni?
 rl
24 Eşek Arıları
Eşek Arıları 25
KORO VE ÇOCUK Ah,
KORO
neyleyim, neyleyim? Boş kursağı neyleyim!
Niçin yapıyor bunu? Oğlun
ne ister senden?
PHİLOKLEON

(Ağlar arkasında bir delikten görünür.) PHİLOKLEON

Yargıç olma, can yakma, diyor. Sözünü
Dostlar, çoktan duydum sesinizi; dinlersem Kuş sütüyle besleyecekmiş
Ama çıkıp gelemem ardınızdan. beni. istemem, eksik olsun kuş sütü.
Bırakmıyorlar beni mahkemeye,
Gidip yargı vermeye KORO
Canlara kıymaya bırakmıyorlar.
Vay alçak, vay adalet düşmanı!
Ey eli yıldırımlar saçan Zeus^
Gençleri kötülüyorsun diye Kızmış
Gel yak beni, duman et beni!
olmalı sana. O da mutlak birlik
Yalan et, yılan et beni!
olmuştur Devlete kundak kuranlarla.
Acı bana, kurtar beni tanrım!
Bir tavuk et pişir beni
Yıldırım ateşinde, kızgın küllerde KORO BAŞI
Sonra tutup kanatlarımdan Haydi şimdi, bir yolunu bul da Çık
Kaynar salçalara at beni! oradan, gel katıl bize, Oğlunu
Ya da bir çakıl taşı et de beni uyandırmadan.
Oy kupalarına at mahkemede.
PHİLOKLEON
KORO Dile kolay! Siz bulun bir yolunu.
Kimmiş o? Söyle dostlarına: Kimmiş Çıkabilsem durur muyum burda? Yanıp
seni eve kapayan? tutuşuyorum yargı diye.

KORO BAŞI
PHİLOKLEON
Bir delik yok mu canım? Der
Kendi oğlum! Ama duymasın sakın: Surda
yatmış uyuyor, Alçak sesle konuşun. duvarı, çık dışarı, Kılık kıyafet de
değiştir Kurnaz Odysseus gibi.
26 Eşek Arılan Eşek Arılan 27
 PHİLOKLEON İnsan böyle kavuşur hürriyete. Haydi, çenene kuvvet!
Her delik tıkalı: Sinek çıkamaz. Bir başka yolunu bulun.
Burgu değilim ki ben. PHİLOKLEON
Oldu, kemirdim; tamam! Aman, susun, oğlum
KORO BAŞI duymasın.
Unuttun mu nasıl askerlikte Çaldığın şişleri saplayıp
İnivermiştin duvardan aşağıya. KORO
Korkma, arı kardeş, korkma; Ağzını açarsa ardına
PHİLOKLEON düşer Kan kustururuz ona. Anlatırız neymiş karşı
Evet, hatırlıyorum, ama O durum nerde, bu durum nerde? O komak İki tanrıçanın buyruklarına
zaman gençtim, kolum uzundu Gücüm kuvvetim yerindeydi.
Göz hapsinde de değildim, Burda nöbetçiler var başımda, İki KORO BAŞI Bir ip bağla beline,
kişi, ellerinde şişler Kapıda bekliyorlar beni Et çalmış kediyi Sonra sığınıp Zeus tanrıya Salıver kendini pencereden
bekler gibi. aşağıya.

KORO PHİLOKLEON
Haydi, bul yine bir kolayını. Hem de artık çabuk ol, arı Ya nöbetçiler görür de beni Atarlarsa yine içeri?
kardeş: Bak, tan yeri ağardı çoktan. Ne yaparsınız o zaman?

PHİLOKLEON KORO BAŞI

Ağları kemireyim öyleyse, yok başka çare. Ey ağların koruyucusu Meşe odunundan katı yüreklerimizle Koşarız senin
Artemis, Bağışla günahımı! yardımına. Budur yapacağımız bizim; Tutamazlar seni
burda.
KORO
Gördün mü? Buldun işte: PHİLOKLEON
Peki, iniyorum size güvenip. Ama bir kaza gelirse
başıma,
28 benim gibi, bugün beni, Kurtar kapı yoldaşını. Ben de söz Sesler
Eşek Arıları Sanıkların veriyorum sana: Bundan sonra ne işer, ne yellenirim, duyuyoru
ağlaşmasından, Heykelinin yanı başında. m bir
Yas tutun, ağlayın bana: Mahkeme Cezalıların yanda:
yakınına gömün beni. gözyaşlarından; Sen BDELYKLEON İhtiyar
ki, duymak için bir delik
KORO BAŞI bağrışmaları Hey, uşaklar, uyanın! mi buldu
Korkma, korkma, bir şey olmaz: Haydi, Mahkeme önünde yine?
koyuver kendini Yurdun tanrıları korur durursun heykelinle; KSANTİAS
seni. Sen ki ağlayan insan
görmekten Tek haz Ne var? Ne oluyor?
PHİLOKLEON Ey duyan kahramansın;
kurtların kurdu Lykos, Sen ki hoşlanırsın Sen acı bana, kurtar BDELYKLEON
(Damdan bağırır.) Eşe Sakın ineyim deme aşağı. Koş ulan, al şu 29
k zeytin dalını: Vur beline de aklı basma
Arıl gelsin!
arı
(Uyanarak.) PHlLOKLEON
KSA
NTİA İmdat!
S Yargıç kurtaran yok mu içinizde?
Delik değil, Hepinizin bir davası vardır elbet bu yıl...
bir ip Hey, Smikythion, Tisiades, Pheredipnos!
bulmuş: Şimdi değil de ne zaman
Sarılıp Yardım edeceksiniz bana? .
sarkmış Kodese tıkıldıktan sonra mı?
pencereden (Seyircilere.)
aşağı. KORO BAŞI

BD Ne bekliyoruz bütün öfkemizi boşaltmak için;

EL Yuvamıza saldıranlara karşı?
YK
LE KORO
ON
Evet, zamanıdır, tam zamanı, Çıkanp şişleri adam
Vay ip
sokmanın. Kuşanın cübbeleri, yargıçlar, ileri! Kleon'a
kaçkını,
da ulaştırın haberi: O da gelsin katılsın savaşa Bir
nedir bu
devlet düşmanına karşı. Böylesi adama ölüm gerek: (Koroya.)
yaptığın?
Mahkemeleri kaldırmak istiyor dünyadan!
Eşek Eşek Arılan 31

Anları Çıksın kınlarından kılıçlar, Azgın bir

öfkeyle doldurup yürekleri Saldıralım
(Koroya üstüne! İleri! Görsün ne demekmiş,
.) ne demek Eşek arılarını ürkütmek!
KSANTİAS
Tanrılar! Savaş, var galiba, felâket! Bu
sivri şişlere gelemem ben.
KORO

(Bdelykl
Blrak babam, diyoruz sana.
Yoksa pişman olursun
Kaplumbağa gibi kabuklu doğmadığına.
PHÎLOKLEON
Saldırın yoldaşlarım, kudurmuş arılarım!
Kiminiz kıçlarına sokun şişleri Kiminiz
suratlarına, Kiminiz parmaklarına!

(Kurtulmaya çalışır.)

BDELYKLEON
Hey, yardıma koşun! (Köleleri çağırır.)
Midas, Phryx, Masyntias, gelin buraya!
Yakalayın şu adamı, kaçırmayın sakın:
Yoksa bağlatırım sizi, yemek de vermem. (Köleler gelir.)
Vızlayın vızlayabildiğiniz kadar:
Vız gelir bana!
(Koro'ya)

(Eve girer.)
 30
3

K K
Durun,
O yiğitlerim, durun biraz:
( H
Bırakın
Y bağırmayı da beni dinleyin!
Y B
K KORO BAŞI Biz
E
dinlemeyiz, bağırıra istediğimiz kadar (Öteki
B uşağa.
Y BDELYKLEON
i S
Boşuna!
Ş Ne yapsanız bırakmam onu.
İ B
U KORO BAŞI
(
G
Korkunç birNşey bu yaptığın senin:
K
Zorbalığın ta kendisi!
U S
H KORO
E
H
Ey yüce Devlet
Ey Theoros, tanrıların düşmanı!
(
Ve
B siz ey başımıza geçen Bütün
parlak nutukçular!
(
B
KSANTlAS
Aman, Herakles yardımcımız olsun!
Şişleri var, şişleri, baksanıza!
;
BDELYKLEON
Var, evet: Bunlarla şişlediler mahkemede
Gorgias'ın öğrencisi Philippos'u

Sen de şişleneceksin, sen de!

Haydi, davranın yargıçlar
3 3
4

KORO BDELYKLEON
N H
Y
B KORO
S B
S S
S B
D
Z BDELYKLEON
İ
BDELYKLEON
B KSANTİAS
D
KORO
S

BDELYKLEON
E

KORO BAŞI
S
3 3

BDELYKLEO BDELYKLEON
N ;
E
B PHİLOKLEON
B
;
K
K B
V PHİLOKLEON
Z
i
;
PHİLOKLEO
N BDELYKLEON
S Y
K
B P
B KORO
S
.
BDELYKLEO BDELYKLEON
N
.
T
A
A

P
BDELYKLEO
N
D

PHİLOKLEO
N
K
3
8 3

KORO
H
G H
K
PHİLOKLEON B
B
A
KORO
Y
D
O B
«
KORO BAŞI S
H O (Bdelyk
S leon'a.)
PHÎLOKLEON A
H K
Ş
B B
Y PHİLOKLEON
B
B
A
S
P
B
K
K
K
S
B
K
G
Ç
Eşek
40
Eşek
Arıları
Arıları

B PHtLOKLEON
« BDELYKLEON
İ
B K Y
D o Ö
O n S
B u
Ö ş
A
k
BDELYKLEON
o
P n
u
ş
PHİLOKLEON
G a
İ b
O i
N l
Z
d
İ
i
Y
Z ğ
Ö i
B n
K
K k
a
d
BDELYKLEON
a
A
A r
l

E
r

g
e
ç
4
E42 Eşek Arıları 43

İ
O P
Y
N KORO
İ A
A
N KORO BAŞI (Bdelykl
B eon'a.)
S
U
( BDELYKLEON
B K

B PHİLOKLEON
S
D
BDELYKLEON
K
N D
i
.

Eşek
Arıla
Atina'ya dışandan gelen paralan say, Sonra
içeriden, çarşıdan pazardan, Limandan surdan
hurdan gelen vergileri, Hacizleri, para
cezalarını, yüzde birleri. Bütün bunlar iki ton
torba altın eder. Şimdi yargıçların yıllık
kazancını hesapla: Atina'da en çok altı bin
yargıç olduğuna göre Hepsine yüz elli torba
düşüyor demektir.

PHİLOKLEON
Demek devletin gelirinin onda biri bile değil
Bütün yargıçların aldığı para?

BDELYKLEON
Değil ya, ne sandın?

PHİLOKLEON
Nereye gidiyor öyleyse bunca para?

BDELYKLEON
Ben Atina için çalışıyorum, Halk uğruna
savaşıyorum, diyenler yok mu? Onlara gidiyor
paralar. Çünkü sen bu güzel lâflara kanıp
Başa getiriyorsun onları. Bu adamlar öteki
şehirlerden de Ellişer torba altın koparıyorlar:
Ya bu parayı verirsiniz, Ya da sizi yakar
yıkarım, diyerek. Sense kendi kırallığmın
artıklarıyla Zar zor geçinmektesin. Birleşmiş
devletler bakıyorlar ki, Atina halkı yemeden de
yaşıyor nasıl olsa
4 4

B PHİLOKLEON
A
PHİLOKLEON
B
BDELYKLEON
(Kılıç
BDELYKLEON K elinde
K
H
KORO BAŞI
İ
O

(Daha
hızlı.)

(Bdelykl
eon'a.)

(Philokl
eon'a.)
4 4
8

İ
B
L
H
PHİLOKL
BDELYKL EON
EON B
E «
H «
«
K T
E
A BDELYKL
A EON
S H
A
A PHİLOKLE
S ON
H
PHİLOKL
EON BDELYKLE
ON
A
H
P
«
5 5

BDELYKLEON BDELYKLEO
Y N
Y
PHİLOKLEON
BDELYKLEON
T P
H BDELYKLEON
B
B
B
PHİLOKLEON
H
G G
G
B
A
BDELYKLEON
L
Ü V

BDELYKLEON
N
PHİLOKLEON
N
5
5

B B
(Bir mangalla bir
tencereyi önüne
sürerek.)
PHİLOKLEONE (Eve girer.)
P
B
H
(Birçok e^ya taşıyan
Y iki (Kendi kendine.)
hizmetçiy~ B
İ
(
B
D
P
B
N
P
L
B
(
A
Eşek Arıları
54 55
PHİLOKLEONPHİLOKLEON
A A
h (Yerinden kalkarak.)
su
lta (Eve girer.)
nı
m,
yü
ce
ka
hr
a (Evden
m çıkarke
an
ım
...
A
m
an
ne
de
ko
rk
un
ç
m
uş
su
rat
ın!

BDELYKLEON
Tı
pk
ı
Kl
eo
n'
un
su
rat
( d
K
e
n
d
i

k
e
n
d
i
n
e
.
)
y E
or
B
ir
d
a
v
a
a
çı
la
c
a
k
ol
u
rs
a.
..

B
D
E
L
Y
K
L
E
O
N
G
it,
ge
tir
ik
i
O

H
(
( r
ı
BDELYKLEON
ğ
(Bulduğuıbir çubukla dönen
Philo- .
B
u B
D
d
a E
n L
e Y
s K
i L
? E
O
P N
H
İ
L D
O
o
K
L m
E u
O
N z
D
o ç
m o
u b
z a
n
a
h l
ı ı
r ğ
ı ı
n n
ı a
n
m
s
ı ı
k n
a d
l e
k !
a N
i
c
y
a e
k t
s i
ı m
n
d
o
ş m
i u
m z
d u
i n
a
d
e y
? a
r
P g
H ı
l ç
L l
O
K
ı
L k
E
O e
N t
m
Y e
o
k k
.
c
a (
n O
ı t
m
u
s r
e u
r c
. e
) z
a
H y
a ı
y
d b
i i
, l
i
g y
e o
t r
i u
r m

b ş
a i
k m
a d
l i
ı d
m e
n
s .
u
ç
l
u
(Eve girer.)
y
u
:
(Sabırsızlanır.)
V
e
r
e
c
e
ğ
i
m
 n
ݧte, getirdim hepsini.

PHİLOKLEON
Çağır artık suçluyu.

BDELYKLEON
Şimdi.
PHtLOKLEON
(
İşbu belgede yazılı...
Hay
karg Oy
alar kupa
belâ sını
mı getir
vers mey
in! e.
Oy
kup BDELYKLEON
asın
Vaz
ı
geç!
unut
tum
Al
içeri şu
de! huni
leri.
(
DEL
PHİLOKLEON
YKL
EON Peki
,
Dur
bunl
yah ar
u! da
Ner olur,
Olur
eye
ama
koş kum
uyo saati
rsun miz
?
de
yok.
Egek
58 ArılarıE

BDELYKLEON
D (Oturağ
B G
H
H B
Ç
A G
B
(Köleler gerekeni
(Hizmetçi, köpek kılığına
getirmek üzere
girmiş iki ki$i getirir:
Maskelerin biri Lak-hes'i
B öteki Kleon'u andırır.)
E BDELYKLEON •

E D
P
 6

Eşek

PHİLOK
(Kendi
Görür kendin

BDELYK
Dinleyin şimdi; suçlandırmayı okuyorum:
Davacı Kydathenah Köpek verdiği dilekçede
Aixoneli Labes'in tek başına
Sicilya peynirini yiyip bitirdiğini
İleri sürmüş bulunmaktadır.
Bunun cezasıysa boynuna halka vurulup
İncir ağacına bağlanmaktır.

PHİLOKLEON
Yoo, bu suçu işlemişse gerçekten
Doğru köpek cennetine gider.

BDELYKLEON
Suçlandıran Labes burada Önünüze
getirilmiş bulunmaktadır.

PHİLOKLEON
Vay alçak vay! Nasıl da belli suratından
Hırsızın biri olduğu!
(Köpek sırıtıp dişlerini gösterir.)
Dişlerini gösterip beni kandıracak aklı sıra!
Davacı Kydathenah köpek nerde?
Al sana
bir 61
İ

P
B
(
P
S

B
6 6

P H
H
B
Y B
(
L
A (Çağrılan nesneler insan
(
kılığında gelirler.)
E (
K (
C
B
P
t|

K YJ BDELYKLEON
V X)
• y N
P
P
V
V
E
ş64 65
Y Eşek Arıları
B
PHİLOKLEON
P Y
B
Y
B
P
D A
Y H
A
D Ç
(
(Küçük köpeklen taklit
eden çocuklar evden çıkıp
bağrışır, ağla-şırlar.)
G

6
H T (Oyunu

B (Kendi
D İ
(
H
P
P B
B (Kupaları boşaltır.)
G
(Philokleon, baygınlık

geçirir.)
(Bir köle su getirir,
Bdelykleon, babasını
ayıltmaya çalı$ır.)
Labes, kurtuldun!

(Elinden tutar, masanın Baba! Ne oluyorsun!

çevresin Eyvah! Su yok mu?
ikinci kupanın
durur.)
Kalk,
P
6 6

P
BDELYKLEON
H K

İ PHİLOKLEON
K
L
BDELYKLEON
O E
P
K KORO BAŞI
G
L

k
B z ö
aş S
ka K
şa B
irl K
er A
in A
ad H
ı M
ar E
ka S
sı A
nd V
a '
gi E
zl K
en G
er D
ek Y
, A
B K
aş
ka
la
rı
nı
n
ka
rn
ın
a
gi
ri
p
bi
r
ha
yl
i
g
ül
d
ür
m
üş
si
t ö .
ü B
.
k S
o A
k S
N
u
B
y
-
o .
r
m
u
ş
F
o
k

b
a
l
ı
k
l
a
r
ı
g
i
b
i
,
ö
n
ü
L
a
m
i
a
'
n
ı
n
 . R a

E ek Arıları

Ç
70
Y
N
Türlü yalanlar, dolanlar, korkutmalarla
C
Para sızdınyorlarmış sizlerden. A
O kadar ki kiminiz fırlayıp yataktan
B
Başvuracak yer arıyormuşunuz geceyarısı.
M
Bunlara karşı sizi korumak, Ş
Memleketi bunlardan kurtarmakBisteyen
Böyle bir savunucu bulmuşken O kendinize
Tutmadınız, bıraktınız onu geçen B yıl:
Oysa yepyeni düşünceler getirmiştiA size.
O
Anlamayıp körlettiniz bu düşünceleri.
Dionysos'un tapmağına yüz sürerek B
N
Yeminler ediyor ki bugünedek sizler
O dizelerden iyisini duymadınız İkomedyada.
M
Yüzünüz kızarmalı anlamadığınız için o zaman.
Ö
Şairimize gelince, bilenler bildi D
onun değerini:
Umutlan yıkılmasına yıkıldı, G
Ama yine de geldi düşmanların üstesinden.
S
P (Daha
Bari bundan böyle, siz ey tuhaf Zinsanlar,çabuk.
Şairler çıkıp önünüze G
Yeni şeyler söylediler mi size S
.Sevin, tutun onları. T
Alın düşüncelerini, ayvalar gibi, K
Saklayın dolaplarınızda: İ
Böylece üstünüz başınız A
Sanat kokar bütün yıl.
i
İLK YARIM KORO
Biz ne yamandık eskiden korolarda,
Ne yiğittik savaşlarda! Üstümüze insan
yoktu bir zamanlar. Nerde o günler
şimdi! Ak kuğu tüylerine döndü
saçlarımız. Ama kalan gücümle de
E72
ş 7
E
B
Ç ş
İ H
İ
B (
B i
B
H İ
G
E C
Ö
B N
S
O BDELYK
S (Yeni yeleği uzatarak.) (Yeleğini
LEON
K
K
S zorla çıkarır.)
B
N P
B
Y B
B
B
A
E
G
B Çıkar sırtlndakini, giy şunu:
S At omuzlarına herkes gibi.
(Philokleon, ardına
düşen oğlunun-
ısrarlarından kurtulmak
için, ca
halde çıkar: Arka
bir kölenin bir elinde yün
yelek, bir elinde
ayakkabılar vardır.)'
E
74 7
ş
P
 B
D

P PHİLOKLEON
O
B
P
( BDELYKLEON
Y •
BDELYKLEON ,
PHİLOKLEON
N Y
\
P
BDELYKLEON
H
P H

H PHİLOKLEON
B
B
B
BDELYKLEON
B N

PHİLOKLEON
O
-],:;.:],

Eşek Arıları
7
76
BDELYKLEON
Ş

Elbette.
PHİLOKLEON

BDELYKLEON
N

PHlLOKLEON
B
BDELYKLEON
Y
PHİLOKLEON
H
BDELYKLEON
A
T
F

PHlLOKLEON
N
Eşek
78 Arıları7

PHİLOKLEON
G

BDELYKLEON
Y
P
 P

B P
D
S
BDELYKLEON
Y G
(
D
PHİLOKLEON
(
 80 ü
Eşek Arıları
PHİLOKLEON
BenBDELYKLEON
S BDELYKLEON
e E
n «
D
z
o PHlLOKLEON
Tatlı
r
BDELYKLEON
s
ö Ş
G
y «
l G
e
r PHİLOKLEON
s
i
n

b
u
n
u
,

y
a
k
a
r

s
e
n
i
,

S
 L Arıları
Eşek (
E
81
A
KORO
B YP
İ
D
E
E BK
L
Y PÖ
K
B
Eşek
82 Arıları 8
3
Y
K
E
Y
Ö
O
S
N
V
B
H
T

PHÎLOKLEON
K

(
8 E 85
4
E ş
B
(Hizmetçi Ü eve girer.
Philokleön Ç
B
Elinde bir meşale,
B
çıplak bir jlautacı kız ve
i
dövüp sövdüğü kimseler
A
vardır. Türkü söyler:
B
İ
« O
( (
U

BDELYKLEÖN
H (
( H
(
(Kalabalık iki yandan
çıkar, Philo
kızı evine doğru gö
8

P P

S
PHİLOKLE (
ON
N
A
M
(
B P
D
M H
S
B
E
Y
P B
O
A

B
(Bir ekmekçi
kadın bos bir
sepetle ve
tanık diye
getirdiği
Khere-phon'la
girer.)
8

KADIN

G
e
l
,

t (
a B
n a
r b
ı a
l s
a ı
n
r
a
.
a )
ş
k
ı
n
a
,
K l
A
D
I
N
B
e
n
i
m
l
e

a
l
a
y

h
a
?

K
i
m

o
l
u
r
s
a
n

o
l
,

M
a
h
k
e
m
s *
a
n
a

b
i
r
d
a
v
a
c
ı
d
a
h
a
,
T
a
n
ı
ğ
ı
y
l
a

b
i
r
l
i
k
t
e

h
e
m
 A
90 9
Eşek Arıları
Eşek Arıları

P
BDELYKLEON
H
S
İ
L
PHİLOKLEON
S O
K
ADAM L
V E
O
PHİLOKLEON
N
B
A D
N
u
B
r
H
K ,
B
s
B ı
ADAM v
ı
ş
m
a

d
a

d
i
n
l
e
:

S
i
b
a
r
is' b
d a
e r
bi i
r s
k l
a i
dı
n k
bi a
r d
ki ı
rp n
iy :
i
y «
ar B
al e
a h
m e
ış y
.
s
ADAM e
( r
B s
u e
n
u
m
d ,
a
a d
kl e
ın m
d i
a
ş
tu
t!
k
i
PHİLOKLEON
( r
K p
ir i
pi y
gi e
:
T a
a t
nı a
k y
y ı
er m
in
e s
bi e
r n
sa i
rg
ı i
b ç
ez e
i r
ar i
as
a d
y e
dı .
n .
y
.
a!

A (
D B
A a
b
M
a
S
s
en
ı
b
n
u
ı
nl
ar s
ı ı
ba r
şy t
ar l
gı a
ca r
.) bi
r
PHİLOKLEON
g
N ü
e n
y E
a
zo
pı
y p'
o a.
rs ..
u
n
?

D n
u
y
d
u
n
d
e
ğ
i
l
m
i
s
ö
y
l
e
d
i
k
l
e
r
i
B
D
E
L
Y
K
L
E
O
N
E
92 E
ş
S (
O
(
( «
N
K P
D H
Z B
İ
C H
A
U
B
N
B
K
C
N
D
V
(Philokleon ve oğlu
evden çıkar
Philokleon, Euripides'in
bir
almak, üzere,
gözü olan bir dev, bir
Kyklops kılığında
Polyphemos
girer.)
9

P (Yengeç kılığında cüce bir

dansö-rü göstererek:)
H
B
P
H P
S
H
H
HİZMETÇİ nc
' us
Y u
e da
n ha
g :
e O
ci da
k Y
o en
s'
ge
u
ci
n
k
k
ü os
ç o
ü ğ
k ul
o la
ğl rı
u. n
da
n.
PHİLOKLEON
B
P
(
H
HİZMETÇİ İL
A
O
l
sa K
n L
a E
bi O
r N
tr B
a
ir
g
e lo
d k
y m
a a
o d
y
a
u
h
a K
d a
e ri
s d
e e
n s
e: m
D i,
o ö
y r
d ü
u m
k c
gi e
tt k
i! m
i?
(
H
P İ
H Z
İ M
L E
O T
K Ç
L İ
E A
O il
N
e
n
B
i
u
n
d
'
a
s
n
ü
e
t
s
i k
? u
z ı
u ş
ş
s
u
u Y
, e
t n
r g
a e
c
g
i
e k
d o
y s
a ,
y B
a
a
k
z n
a e
r y
ı a
m
!
a
n
PHİLOKLEON
o
N y
e u
n
m c
u u
t l
l a
u r
ç
b ı
i k
r a
b r
a ı
b y
a o
y r
m s
a y
h ö
n l
e ç
y ü
e ş
! e
D l
u i
r m
,
i ş
n u
i n
p l
a
b r
i l
r a
b .
o
E

(Hizme
tçiye.)
Sen bir
güzel
salça
hazırla
bari,
Haşlar
yeriz
belki
bu
yaratıkl
arı!
î
(
O
r
k
e
s
t
r
a
n
ı
n

o
r
t
a
s
ı
n
a
 KORO BAŞI
Haydi, bizler açılıp yer verelim şimdi:
Rahatça tepinsinler ortada.
(Koro iki yana çekilir ve oyun $0-.^,
volan söyler. Ph • cikoslar çılgınca bir
dansa] ba . lor. Philokleon
ötekilerin'--, lannı kabaca takîit eder.)
'•
! '

KORO
Haydi, ey denizin ünlü evlâtları,. , ı. -.
Hoplaym, çiçeksiz, meyvasız kumlarda!
Dönsün fini fırd,: ay aklarınız; "* ' Basın
çifteleri Phrynikhos .gibi.' ^ Seyirciler görünc'e
sizi bacak, favada, 'Vay, vay, vay! diye
bağrışsınlar.' Dön sahnede, fır dön, pır dön,
:
vur dön; .Kaldır, göklere değsin .bacağın!
.Kasırga ol, dongeç ol, hortum ol! Sultanı
geliyor «ünkü denizlerin, , Oğulcuklarım
.görmeye, hora teperken, ı Haydi, 'ahn götürün
bM dinarı, Bu kanatlıj 'bu rüzgârlı, adımlarla.
, . 'Komedya korolarının bîr sahneden
| «1 l i • I -

ı Oynaya .oynaya ilk çıkışıdır bu^

l
' '••> , » -î-îl